Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 marca 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

po rozpoznaniu 29 marca 2023 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w O.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek odwołania powoda od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 31 grudnia 2021 r. Nr (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w O. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720,00 zł (siedemset dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia SO Anna Maria Kowalik

Sygn. akt XVII AmE 69/22

UZASADNIENIE

Decyzją z 31 grudnia 2021 roku nr (...) Prezes Urzędu Regulacji Energetyki (dalej pozwany, Prezes URE), na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12 w związku z art. 56 ust. 3 pkt 2, art. 56 ust. 2 i ust. 6 oraz art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. z 2021 r., poz. 716 ze zm.) (dalej p.e.) oraz w związku z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r., poz. 735 ze zm.), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia kary pieniężnej przedsiębiorstwu działającemu pod firmą – (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w O. (dalej powód, przedsiębiorca), stwierdził, że (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w O. naruszyła warunki koncesji na obrót paliwami ciekłymi poprzez wprowadzenie do obrotu paliwa ciekłego – oleju napędowego o stabilności oksydacyjnej niezgodnej z wymogami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 9 października 2015 roku w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1680 ze zm.) (dalej Rozporządzenie jakościowe) i za to działanie wymierzył karę pieniężną w wysokości 5.000 zł ( dalej Decyzja).

Od Decyzji powód złożył odwołanie, zaskarżając ją w części i wniósł o:

1.  zmianę Decyzji w pkt. II Decyzji poprzez odstąpienie od wymierzenia kary;

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przypisanych,

3.  dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z dokumentów:

a)  wydruku tabeli dotyczącej średniego wieku samochodów z 2018 r. ze strony (...) – celem wykazania faktu znikomego stopnia szkodliwości społecznej uchybienia;

b)  dokumentów znajdujących się w aktach sprawy postępowania przed Prezesem URE wymienionych w treści uzasadnienia – celem wykazania okoliczności z nich wynikających;

4.  dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy celem udzielenia odpowiedzi na pytanie:

a)  czy w realiach niniejszej sprawy mogło dojść do samoistnego zaniżenia parametru stabilności oksydacyjnej oleju napędowego w przypadku kontaktu paliwa z metalami ciężkimi, w szczególności miedzią;

b)  czy stwierdzone uchybienie w zakresie parametru stabilności oksydacyjnej paliwa miało realny wpływ na wyrządzenie szkody w pojazdach tankujących przedmiotowe paliwo, biorąc pod uwagę średni wiek aut zarejestrowanych w Polsce w 2018 r.

Zaskarżonej Decyzji powód zarzucił naruszenie przepisów art. 56 ust. 6a p.e. poprzez przyjęcie błędnej wykładni skutkującej przyjęciem niewłaściwej oceny stopnia szkodliwości społecznej przypisanego powodowi czynu, a ponadto błąd w ustaleniach faktycznych poprzez niewykazanie wpływu przekroczenia parametru stabilności oksydacyjnej oleju napędowego na wyrządzenie szkód.

Powód wyraził przekonanie, iż prowadzi działalność gospodarczą w zakresie obrotu paliwem z należytą starannością, a zakupu paliwa dokonywał od firmy (...) sp. z o.o. w G., z którą prowadził stałą współpracę i która posiadała aktualną koncesję, a jakość paliw została potwierdzona odpowiednimi dokumentami.

Pozwany złożył odpowiedź na odwołanie, w której wniósł o jego oddalenie, pominięcie wniosków dowodowych zawartych w pkt. 3 lit. a oraz w pkt. 4 lit. a i b odwołania oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Rozpoznając odwołanie Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny:

Decyzją z 10 czerwca 2009 r. nr (...), Prezes URE udzielił powodowi koncesji na obrót paliwami ciekłymi (k. 28-31 akt adm.), zmienionej decyzją z dnia 9 sierpnia 2016 r. (k. 26-27 akt adm.).

Na podstawie powyższej koncesji powód jako koncesjonariusz jest obowiązany do utrzymywania stanu technicznego oraz wyposażenia obiektów, instalacji i urządzeń zapewniających wysoką efektywność i najlepszą jakość wykonywanej działalności objętej niniejszą koncesją, z uwzględnieniem racjonalnego poziomu kosztów, przy zachowaniu obowiązujących przepisów określających wymogi techniczne, w tym metrologiczne, jakościowe i ochrony środowiska oraz do przestrzegania przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, w tym w szczególności w zakresie bezpieczeństwa pożarowego oraz bezpieczeństwa ludzi i mienia (warunek 2.2.1. koncesji). Ponadto, powodowi jako koncesjonariuszowi nie wolno czynić przedmiotem obrotu paliw ciekłych, których parametry jakościowe są niezgodne z parametrami określonymi obowiązującymi przepisami i wynikającymi z zawartych umów (warunek 2.2.3 koncesji). Dodatkowo, powód jako koncesjonariusz jest obowiązany do posiadania ważnego dokumentu określającego parametry fizyko - chemiczne danej partii paliwa będącego przedmiotem obrotu, wydanego każdorazowo przez bezpośredniego sprzedawcę tego paliwa, oraz do wydania na jego podstawie oświadczenia we własnym imieniu o zgodności parametrów jakości dostarczonego paliwa z parametrami jakości wynikającymi z obowiązujących w tym zakresie przepisów i z zawartej z odbiorcą umowy. W przypadku importu lub przesunięcia wewnątrzwspólnotowego paliw ciekłych określonych niniejszą koncesją, Koncesjonariusz jest obowiązany do przeprowadzania kontroli jakości wprowadzanych do obrotu paliw celem sprawdzenia dotrzymywania przez te paliwa parametrów jakościowych wynikających z krajowych norm jakościowych określonych w obowiązujących przepisach oraz przekazania wyników badań odbiorcy (warunek 2.2.4. koncesji).

W wyniku kontroli przeprowadzonej przez inspektorów (...) Wojewódzkiego Inspektoratu Inspekcji Handlowej w B. 14 marca 2018 r. na stacji paliw zlokalizowanej w miejscowości T. przy ul. (...) ((...)), eksploatowanej przez powoda, ujawniono, że oferował on na tej stacji paliw, olej napędowy niespełniający wymagań jakościowych określonych w Rozporządzeniu jakościowym w zakresie stabilności oksydacyjnej, która w badanej próbce wynosiła 15,6 h, a powinna wynosić min. 20 h (zaniżona stabilność oksydacyjna o 22 %) ( protokół kontroli k. 4-12 akt adm.; protokół pobrania próbek k. 13 akt adm.; protokół z badań z dnia 22 marca 2018 r. k. 15-16 akt adm.).

Pismem z 28 marca 2018 roku powód wniósł o przebadanie próbki kontrolnej oleju napędowego w innym laboratorium pod kątem stabilności oksydacyjnej (pismo k. 21 akt adm.).

Badania laboratoryjne próbki kontrolnej przeprowadzone 5 kwietnia 2018 r. przez (...) S.A. Zakład (...) w P. wykazały, że próbka nie spełniała wymagań jakości produktu określonych w Rozporządzeniu jakościowym w zakresie stabilności oksydacyjnej, która w badanej próbce wynosiła 15,9 h, a powinna wynosić min. 20 h (zaniżona stabilność oksydacyjna o 20,5 %) (protokół z badań k. 24-25 akt adm.).

Pismem z 11 września 2019 roku Prezes URE zawiadomił powoda o wszczęciu postępowania administracyjnego w sprawie wymierzenia mu kary pieniężnej z uwagi na naruszenie warunku 2.2.3. koncesji na obrót paliwami ciekłymi poprzez sprzedaż paliw ciekłych niespełniających wymagań jakościowych (k. 38-39 akt adm.).

W piśmie wyjaśniającym z 31 października 2019 r. powód wskazał między innymi, że prawdopodobną przyczyną złej jakości paliwa było niewłaściwe pobranie próbek paliwa do badania oraz bezpośredni kontakt oleju napędowego z miedzią na kontrolowanej stacji paliw w instalacjach technologicznych stacji (k.41-46 akt adm.). Na dowód jakości zakupionego paliwa w zakresie stabilności oksydacyjnej powód przedstawił Protokół z badań z 07/05/2020 r. (Protokół k. 62 akt adm.).

Pismem z 6 września 2021 r. Prezes URE zawiadomił powoda o zakończeniu zbierania materiału dowodowego w sprawie oraz pouczył o prawie strony do zapoznania się z nim (k.81 akt adm.).

31 grudnia 2021 r. Prezes URE wydał zaskarżoną Decyzję ( k. 83-90 akt adm.).

Powód w 2020 r. osiągnął przychód z działalności objętej koncesją w wysokości(...)zł (k. 75 akt adm.).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów złożonych w trakcie postępowania administracyjnego, których wiarygodności nie kwestionowała żadna ze stron, a Sąd również nie miał powodu, aby kwestionować ich autentyczność.

Sąd oddalił wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego rzeczoznawcy celem udzielenia odpowiedzi na pytanie:

a)  czy w realiach niniejszej sprawy mogło dojść do samoistnego zaniżenia parametru stabilności oksydacyjnej oleju napędowego w przypadku kontaktu paliwa z metalami ciężkimi, w szczególności miedzią;

b)  czy stwierdzone uchybienie w zakresie parametru stabilności oksydacyjnej paliwa miało realny wpływ na wyrządzenie szkody w pojazdach tankujących przedmiotowe paliwo, biorąc pod uwagę średni wiek aut zarejestrowanych w Polsce w 2018 r.

uznając, że okoliczność o której mowa w pkt a) nie jest kwestionowana przez żadną ze stron, a Sądowi z urzędu jest wiadomo, że kontakt z miedzią może wpływać na stabilność oksydacyjną oleju napędowego, odnośnie zaś pkt b) to okoliczność ta nie miała znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy, ponieważ powodowi zarzucono naruszenie warunków koncesji, a odpowiedzialność z tego tytułu ma charakter obiektywny, niezależny od winy oraz wyrządzenia szkody.

Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Z ustalonego w niniejszej sprawie stanu faktycznego bezsprzecznie wynika niezachowanie przez powoda norm jakościowych oferowanego do sprzedaży paliwa, opisanych w Rozporządzeniu jakościowym, skoro parametry oleju napędowego przekroczyły opisane w ww. rozporządzeniu normy dotyczące stabilności oksydacyjnej. Prowadzi to do konkluzji, iż powód naruszył warunek 2.2.3. koncesji na obrót paliwami ciekłymi, albowiem zobowiązywał się w nim do niewprowadzania do obrotu paliw o parametrach jakościowych niezgodnych z parametrami określonymi obowiązującym prawem. Dodatkowo, istotnym elementem koncesji jest warunek 2.2.1 koncesji, zgodnie z którym koncesjonariusz jest obowiązany do utrzymywania stanu technicznego oraz wyposażenia obiektów, instalacji i urządzeń zapewniających wysoką efektywność i najlepszą jakość wykonywanej działalności objętej niniejszą koncesją, z uwzględnieniem racjonalnego poziomu kosztów, przy zachowaniu obowiązujących przepisów określających wymogi techniczne, w tym metrologiczne, jakościowe i ochrony środowiska oraz do przestrzegania przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy, w tym w szczególności w zakresie bezpieczeństwa pożarowego oraz bezpieczeństwa ludzi i mienia.

Dla odpowiedzialności powoda nie ma zatem znaczenia, że mógł zakupić paliwo o właściwej jakości od dostawcy, ponieważ to powód będący koncesjonariuszem gwarantował w koncesji obrót paliwem wyłącznie o prawidłowych parametrach opisanych przepisami prawa, w warunkach zapewniających wysoką efektywność i najlepszą jakość wykonywanej działalności, tj. obrotu paliw. Na odpowiedzialność nie ma więc wpływu ustalenie, że do spadku parametrów stabilności oksydacyjnej oleju napędowego doszło w wyniku niewłaściwej instalacji technicznej, z którą styczność miało paliwo, skoro sam powód jako koncesjonariusz nie przestrzegał warunku, pod jakim koncesja została mu udzielona.

Powód nie kwestionował okoliczności sprzedaży na własnej stacji w miejscowości T. oleju napędowego niespełniającego norm, a jedynie wskazywał, że przyczyną nienależytej jakości paliwa jest niewłaściwe pobranie próbek do badania oraz przechowywanie paliwa w warunkach bezpośredniego kontaktu z miedzią, wskutek czego olej napędowy miał nieprawidłowe parametry jakościowe w zakresie stabilności oksydacyjnej.

W odwołaniu powód jedynie zakwestionował zasadność nałożenia na niego kary pieniężnej, dlatego też Sąd był zobowiązany do zbadania prawidłowości Decyzji jedynie pod tym kątem.

Stosownie do treści art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji. Naruszenie jednego z warunków koncesji jest zatem wystarczającą przesłanką do zastosowania przepisu art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e. i wymierzenia na tej podstawie, w oparciu o art. 56 ust. 2 powołanej ustawy, kary pieniężnej przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, gdyż treść przytoczonego przepisu wskazuje na obowiązek ukarania danego przedsiębiorcy w razie stwierdzenia okoliczności podlegających karze.

W niniejszej sprawie fakt samego zachowania powoda, które prowadziło do naruszenia koncesji nie był między stronami sporny. Wobec tego uzasadnionym stało się nałożenie na powoda kary pieniężnej na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 12 p.e., gdyż sama odpowiedzialność za naruszenie warunków koncesji jest odpowiedzialnością obiektywną. Nie jest konieczne wykazanie umyślnej albo nieumyślnej winy ukaranego podmiotu. Jednakże nie oznacza to, że nie istnieje możliwość ograniczenia lub wyłączenia przedmiotowej odpowiedzialności (tak Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1 czerwca 2010 r. sygn. III SK 5/10, LEX nr 622205).

Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 5 lutego 2015 r. ( sygn. akt III SK 36/14, LEX nr 1652700), o ile do zastosowania klasycznych sankcji administracyjnych wystarczające jest stwierdzenie obiektywnego stanu niezgodności zachowania adresata z treścią normy, o tyle w przypadku nakładania przez organ kary pieniężnej, wymierzania jej wysokości oraz oceny możliwości odstąpienia od jej wymierzenia, istotną rolę odgrywają czynniki o charakterze subiektywnym, odtwarzane w oparciu o analizę całokształtu zachowania karanego przedsiębiorcy, jego motywacji, kontekstu zarzucanego mu naruszenia, czy chociażby wpływu przedsiębiorstwa na uchybienie obowiązujących norm. Jak podał Sąd Najwyższy, ukształtowała się zatem linia orzecznicza, zgodnie z którą przyjęto, że przedsiębiorstwo energetyczne może uniknąć kary, gdy wykaże, że obiektywne okoliczności danej sprawy uniemożliwiają mu przypisanie odpowiedzialności za naruszenia przepisów ustawy z uwagi na podjęte przez to przedsiębiorstwo działania o charakterze ostrożnościowo-prewencyjnym.

W niniejszej sprawie nie można natomiast przyjąć, aby powód powziął stosowne działania o takim charakterze. Nie zrobił bowiem wszystkiego co było możliwe, aby nie naruszyć warunków koncesji, nie podjął wszystkich możliwych działań pozwalających na zapobieżenie wprowadzeniu do obrotu paliwa złej jakości. Z materiału dowodowego nie wynika, aby powód zorganizował obrót w takich warunkach, aby wykluczyć sprzedaż paliwa niespełniającego norm. Przedsiębiorca ograniczał się bowiem do sprawdzania przedstawianych mu przez dostawcę świadectw jakości.

Naruszenie powoda należało zatem przeanalizować przez pryzmat art. 56 ust. 6 p.e., uwzględniając stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe.

Jeśli chodzi o kwestię zawinienia powoda stwierdzić trzeba, że powód nie wykazał się należytą starannością wymaganą od profesjonalnie działającego na rynku podmiotu. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej ocenia się zgodnie z art. 355 § 2 k.c. przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności. Natomiast wyjątkowy charakter działalności koncesjonowanej przemawia za ustaleniem ponadprzeciętnego poziomu staranności, jaką powinien się wykazać koncesjonariusz. Powód niewątpliwie takiej staranności nie wykazał.

Jak wynika ze zgromadzonego materiału, odnośnie do oleju napędowego oferowanego na stacji do sprzedaży 14 marca 2018 roku powód nie dochował należytej staranności przy prowadzeniu koncesjonowanej działalności gospodarczej, gdyż polegał jedynie na dokumentach potwierdzających zgodność paliwa z obowiązującymi normami. Działanie to nie zapobiegło jednak wprowadzeniu do obrotu paliwa złej jakości, bowiem jak się okazało, do obniżenia stabilności oksydacyjnej paliwa doszło na skutek kontaktu z miedzią w eksploatowanej przez powoda instalacji technicznej na stacji w T.. Opisana okoliczność wskazuje, iż poleganie wyłącznie na certyfikatach paliwa i to wystawionych dla paliwa dostawcy czy producenta nie jest wystarczające w kontekście zabezpieczenia przed obrotem paliwem nietrzymającym norm i sprzedażą takiego paliwa konsumentom. Otrzymywane przez powoda świadectwa jakości nie mogły być bowiem dowodami należytej jakości sprzedawanego przez niego paliwa, gdyż dotyczyły one paliwa znajdującego się w zbiornikach dostawcy czy producenta.

Dodania w tym miejscu wymaga, że powód jako profesjonalista powinien mieć fachową wiedzę i umiejętności, które pozwolą na stworzenie takiego systemu dystrybucji paliw, aby wykluczyć wprowadzenie do obrotu paliwa złej jakości. Podsumowując, w ocenie Sądu powód nie wykazał, że posiadał procedury czy mechanizmy pozwalające uniknąć wprowadzenia do obrotu paliw niewłaściwej jakości. Powód wprowadził takie mechanizmy dopiero po kontroli skutkującej wydaniem zaskarżanej Decyzji. W takiej sytuacji wykonywanie przez powoda czynności niegwarantujących prawidłowej jakości paliwa należy uznać za niewystarczające przy wykonywaniu działalności koncesjonowanej. Dlatego też należało przyjąć, że stopień zawinienia Przedsiębiorcy był znaczny.

Przy oznaczaniu stopnia szkodliwości czynu Sąd miał na uwadze orzecznictwo Sądu Najwyższego dotyczące przesłanek reżimu społecznej szkodliwości czynu określonej w art. 115 § 2 kk na gruncie Prawa energetycznego. Przede wszystkim zaznaczenia w tym zakresie jednak wymaga, iż olej napędowy sprzedawany przez powoda nie spełniał norm w zakresie stabilności oksydacyjnej (norma została przekroczona o 22 % i 20,5 %). Natomiast jak wskazał pozwany, ma to szczególnie negatywne konsekwencje zarówno dla konsumentów, jak i środowiska naturalnego. Prezes UKE podkreślił, że stabilność oksydacyjna jest jedną z podstawowych właściwości eksploatacyjnych oznaczanych dla paliwa do silników wysokoprężnych z zapłonem samoczynnym. Proces utleniania prowadzi do tworzenia się w nim różnego rodzaju osadów, żywic i kwasów. Powstałe produkty utleniania mogą uszkodzić pompy paliwowe. Silne przyleganie, na skutek adhezji, osadów do powierzchni roboczych elementów wtryskiwaczy powoduje zaburzenia zarówno w ilościowym jak i jakościowym podawaniu (wtryskiwaniu) paliwa do komór spalania w czasie. Skutkiem tego jest niedopuszczalne rozstrojenie częściowych dawek paliwa wtrysku wielokrotnego. Prowadzi to między innymi do zmniejszenia osiągów silnika, niestabilnej pracy silnika na biegu jałowym, nierównomiernej pracy silnika, trudnościami z uruchomieniem silnika, wzrostu zużycia paliwa i wzrostu emisji składników szkodliwych w gazach spalinowych silnika. Kwaśne produkty utleniania przyczyniają się do degradowania elementów silnika, powodując zwiększoną korozję oraz szybkie niszczenie różnego rodzaju uszczelnień. Stabilność oksydacyjna oraz zbyt niska temperatura zapłonu mogą prowadzić do zatykania filtrów paliwa oraz rozmaitych usterek różnych elementów układu paliwowego.

Podkreślenia wymaga także negatywny wpływ wprowadzania paliwa złej jakości do obrotu na ogólną dyscyplinę przedsiębiorców prowadzących działalność koncesjonowaną w zakresie dbałości o jakość sprzedawanego paliwa.

W związku z powyższym, należy stwierdzić, iż Prezes URE miał uzasadnione powody, aby uznać przedmiotowe naruszenie za czyn o znacznej szkodliwości.

Tym samym nie zostały spełnione również przesłanki do skorzystania z instytucji odstąpienia od wymierzenia kary określonej w art 56 ust. 6a ustawy - Prawo energetyczne, zgodnie z którym Prezes URE może odstąpić od wymierzenia kary, jeżeli stopień szkodliwości czynu jest znikomy, a podmiot zaprzestał naruszania prawa lub zrealizował obowiązek. Zatem ustawodawca uzależnił możliwość odstąpienia od wymierzenia kary pieniężnej od kumulatywnego spełnienia wymienionych przesłanek, oznacza to, że niespełnienie choćby jednej z nich uniemożliwia odstąpienie od wymierzania kary pieniężnej. Tymczasem jak już wspomniano we wcześniejszym fragmencie uzasadnienia stopień szkodliwości czynu powoda nie jest znikomy, zatem odstąpienie od wymierzenia kary nie jest możliwe.

W tym miejscu należy podkreślić, że zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego podstawowe znaczenie dla określenia stopnia szkodliwości czynu mają rodzaj i charakter dobra chronionego prawem, rozmiar wyrządzonej i grożącej szkody oraz zamiar i motywacja sprawcy (por. tak m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 11 kwietnia 2011 r. sygn. akt IV KK 382/10).

W rozpoznawanej sprawie dobrem chronionym jest zgodna z normami jakość paliwa sprzedawanego przez powoda. Słusznie Prezes URE podkreślił w Decyzji, że dokonane w ostatnich latach udoskonalenia silników spalinowych, sprawiają, że nie mogą występować żadne zanieczyszczenia, spowodowały, iż potencjalny rozmiar szkód wyrządzonych i grożącym użytkownikom pojazdów nie można uznać za znikomy.

W podobnym duchu wypowiedział się Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 22 lutego 2022 roku, w którym stwierdził „Mając na uwadze tak określony cel regulacji ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw, stwierdzić należy, że waga naruszenia prawa w rozumieniu 189f § 1 pkt 1 k.p.a. musi być oceniana z punktu widzenia zagrożenia dla realizacji tego celu, jakim jest ograniczanie negatywnych skutków oddziaływania paliw na środowisko oraz zdrowie ludzi, co wymaga skutecznego funkcjonowania systemu kontroli. Nie budzi więc wątpliwości, że waga naruszenia prawa w rozumieniu 189f § 1 pkt 1 k.p.a. w zw. z art. 35c ust. 5 pkt 1 w zw. z art. 6c ust. 1 oraz w zw. z art. 35a pkt 9 lit. a ustawy systemowej, nie może być utożsamiana ze znikomym zagrożeniem dla praw o charakterze ekonomicznym, bowiem w analizowanej ustawie nie te wartości są prawnie chronione” (Wyrok NSA z 22.02.2022 r., II GSK 9/22, LEX nr 3327960). Co prawda wyrok ten zapadł w o oparciu o inne przepisy prawa energetycznego, niż te mające zastosowanie w niniejszej sprawie, jednakże wyraża bardziej ogólną myśl w zakresie oceny znikomości szkodliwości czynu w świetle dóbr chronionych przez daną regulacje prawa energetycznego. W rozpoznawanej sprawie dobrem tym jest ograniczenie negatywnego wpływu paliw ciekłych na środowisko oraz zapewnienie konsumentom gwarancji nabycia paliwa należytej jakości. Zatem należy w pełni zgodzić się z NSA, że podmiot oceniający, jak jest waga naruszenia prawa, bierze pod uwagę dane dobro chronione prawem i dokonuje oceny, jak bardzo doznało ono uszczerbku- nawet hipotetycznego, tj. niepowodującego rzeczywistej, namacalnej szkody.

Dodatkowo trzeba zauważyć, że Sąd Najwyższy aktualnie prezentuje stanowisko, że odstąpienie od wymierzenia kary ze względu na znikomą szkodliwość czynu pozostawione jest w znacznej mierze uznaniu administracyjnemu. Zważywszy zaś, że to Prezes URE kształtuje politykę wymiaru kar wobec przedsiębiorców popełniających delikty administracyjne, znając specyfikę rynku energii i problemy tego sektora gospodarki, to Sąd tylko wyjątkowo, może zastosować art. 56 ust. 6a p.e., o ile ukarany przedsiębiorca zdoła wykazać, że organ przekroczył zasady uznania administracyjnego oraz że stopień szkodliwości czynu był znikomy, a przedsiębiorca zaprzestał naruszenia prawa lub zrealizował obowiązek (por. wyrok SN z 27.11.2019 r., sygn. I NSK 95/18, Legalis). Innymi słowy Prezes URE może nie skorzystać z możliwości odstąpienia od wymierzenia kary, nawet jeśli zostały spełnione przesłanki określone w art. 56 ust. 6a p.e., istotnym jest tylko, aby należycie uzasadnił swoją decyzję. W rozpoznawanej sprawie, Sąd nie dopatrzył się dowolności a tym samym przekroczenia granic uznania administracyjnego przez pozwanego.

W zakresie uprzedniej karalności Sąd uwzględnił, że przedsiębiorca nie był dotychczas karany za naruszenie warunków koncesji na obrót paliwami ciekłymi.

Jeśli chodzi zaś o możliwości finansowe powoda, Sąd posiłkując się informacjami, jak też dokumentami finansowymi przedstawionymi przez niego, uznał, że pozwalają one na wymierzenie wobec niego kary w wysokości 5.000 zł. Podkreślenia wymaga, iż w 2020 r. przedsiębiorca uzyskał przychód z działalności koncesjonowanej w wysokości(...) zł oraz dochód w wysokości(...)zł. Wprawdzie powód wskazał, że po kontroli, która ujawniła niewłaściwe parametry sprzedawanego przez powoda paliwa, dokonał modernizacji stacji poprzez wymianę rurociągów miedzianych na rurociągi nieposiadające miedzi, jednak niewątpliwie, biorąc pod uwagę przychód powoda w 2020 r., kara w symbolicznej wysokości 5.000 zł powinna zostać nałożona celem zmotywowania przedsiębiorcy do utrzymywania właściwej stabilności oksydacyjnej, a w szerszej perspektywie – do utrzymywania dyscypliny przedsiębiorców prowadzących działalność koncesjonowaną w zakresie dbałości o jakość sprzedawanego przez nich paliwa, gdyż bez nałożenia kary dyscyplina rynkowa po stronie przedsiębiorców mogłaby nie zostać zachowana.

Przedmiotowa kara pieniężna w wysokości 5.000 zł ustalona na poziomie (...)przychodu z działalności koncesjonowanej osiągniętego przez Przedsiębiorcę w 2020 r., pozostaje więc we właściwej proporcji do uzyskanego przychodu, mieści się w granicach określonych w art. 56 ust. 3 p.e., jednocześnie jest adekwatna do zawinienia i stopnia szkodliwości popełnionego czynu, dotychczasowej karalności i możliwości finansowych, toteż nie została wymierzona z naruszeniem art. 56 ust. 6 p.e. Poza tym powinna zadziałać wychowawczo na ukarany podmiot, aby uchybienia tego rodzaju nie powtarzały się w przyszłości. Odnosząc się do zarzutów podnoszonych w odwołaniu, należy zauważyć, że pozwany wymierzył powodowi karę pieniężną w dolnej granicy, uwzględniając min. fakt, iż do naruszenia doszło tylko raz.

Biorąc powyższe względy pod uwagę, Sąd Okręgowy w Warszawie – Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów, nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia, oddalił wniesione przez powoda odwołanie na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona, która przegrała proces, zobowiązana jest zwrócić przeciwnikowi koszty niezbędne do dochodzenia lub obrony jego praw. W związku z oddaleniem odwołania, to powoda należało uznać za stronę, która przegrała proces i zasądzić od niego na rzecz pozwanego zwrot kosztów procesu, na które złożyło się wynagrodzenie radcy prawnego w wysokości 720 zł, ustalone na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 265 ze zm.).

SSO Anna Maria Kowalik

Zarządzenie: (...)

SSO Anna Maria Kowalik