Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący SSO Agnieszka Górska

Protokolant stażysta Patrycja Predko

po rozpoznaniu w dniu 23 kwietnia 2014 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa T. C.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

I. oddala powództwo;

II. zasądza od powoda T. C. na rzecz pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 3600 (trzech tysięcy sześciuset)
złotych tytułem kosztów procesu.

Sygn. akt VIII GC 454/13

UZASADNIENIE

Powód T. C. wniósł o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego – nakazu zapłaty wydanego przez Sąd Okręgowy w Szczecinie VIII Wydział Gospodarczy z dnia 18 lutego 2013 r., zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w dniu 3 kwietnia 2013r. oraz zasądzenie od pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kosztów postępowania. Jako podstawę roszczenia wskazał art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. uznając, że wierzytelność objęta ww. tytułem wygasła. W uzasadnieniu powód wskazał, że pismem z dnia 21 grudnia 2012 r. potrącił wierzytelność pozwanej stwierdzoną nakazem zapłaty z wierzytelnością przysługującą mu od pozwanej w wysokości 92.250 zł, wynikającą z faktury VAT nr (...). Powyższa wierzytelność wynika z faktu, że powód wykonał na zlecenie pozwanej formę do płyt betonowych. Pozwana przyznała, że otrzymała formę, podnosząc że rzecz miała wady. Pozwana zaprzeczyła również istnieniu wierzytelności powoda. Powód wskazał, że forma nie nosiła jakiejkolwiek wady. Podniósł, że nie miał możliwości podniesienia zarzutu potrącenia w toku postępowania o sygn. VIII GNc 82/13, jako że nie miał wiedzy o toczącym się postępowaniu.

Pozwana nie wniosła odpowiedzi na pozew. Na rozprawie w dniu 24 stycznia 2014 r. wniosła o oddalenie powództwa i zasadzenie na jej rzecz od powoda kosztów postępowania.

Pozwana zaprzeczyła, by kiedykolwiek zawierała z powodem umowę, o której jest mowa w pozwie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód w ramach prowadzonej działalności gospodarczej nabywał od pozwanej płyty betonowe. Powód nieterminowo regulował należności za nabyte towary.

Powód zwrócił się do pozwanej o wyprodukowanie płyt betonowych o nietypowych wymiarach (60/100/100 cm) w związku z realizacją inwestycji, której generalnym wykonawcą była spółka (...). W związku z nietypowymi wymiarami płyt niezbędne było wykonanie specjalnej formy do produkcji. Z uwagi na wysoki koszt wykonania tej formy, której produkcję pozwana zamierzała zlecić innemu podmiotowi, pracownica pozwanej L. G. poinfomowała powoda, że konieczne będzie uiszczenie przez niego zaliczki, zaś przewidywany czas oczekiwania na wykonanie formy wynosił ok. 2-3 miesiące. Cena płyt miała przy tym uwzględniać koszt wykonania formy do ich produkcji. Wówczas powód zaproponował, że we własnym zakresie zorganizuje i przekaże pozwanej formę do wykonania płyt; po wykonaniu zamówienia złożonego przez powoda forma miała mu być zwrócona. Cena płyt miała być w tym wypadku odpowiednio niższa.

Dowód:

- zeznania świadka L. G. k. 132

- zeznania powoda T. C. k. 132

- zeznania prezesa zarządu pozwanej P. Ł. (1) k. 132-133

- zeznania świadka D. M. k.111

Z uwagi na rozwiązanie umowy ze spółka (...) powód zrezygnował z produkcji płyt przez pozwaną. Dostarczona przez niego forma nie została wykorzystana przy produkcji płyt betonowych; przy jej użyciu wykonano tylko próbną serię towaru. Powód nie odebrał wyprodukowanych płyt, proponując, by pozwana sprzedała je bezpośrednio na rzecz spółki (...); różnica pomiędzy ceną, jaką pozwana miała uzyskać od spółki (...) a ceną, jaką pierwotnie zapłacić miał powód, miała być przeznaczona na pokrycie zaległości powoda z tytułu wcześniejszych zamówień. Ostatecznie nie doszło do zawarcia umowy pomiędzy pozwaną a spółką (...); cena zaproponowana przez pozwaną nie została przez ten podmiot zaakceptowana.

Partia próbna wykonana przez pozwaną nie została wykorzystana; pozostaje nadal u pozwanej. Powód nie zwracał się o zwrot przekazanej pozwanej formy.

Dowód:

- zeznania świadka L. G. k. 132

- zeznania prezesa zarządu pozwanej P. Ł. (1) k. 132-133

W dniu 21 grudnia 2012 r. powód wystawił fakturę VAT nr (...), opiewającą na kwotę 75.000 zł netto (92.250 zł brutto) z tytułu wykonania projektu formy, wykonania formy na indywidualne zamówienie do płyt 60/100/10 cm oraz usługi transportowej. Faktura nie została zaksięgowana przez pozwaną, odesłano ja powodowi.

W piśmie z dnia 21 grudnia 2012 r. powód wskazał, że należność wynikająca z ww. faktury została skompensowana z należnościami przysługującymi pozwanej z tytułu dostarczonych powodowi produktów betonowych. Oświadczył, że dokonuje potrącenia wierzytelności pozwanej w wysokości 90.844,16 zł z przysługującą mu wierzytelnością, stwierdzoną fakturą VAT nr (...). W związku z powyższym powód uznał wystosowane do niego wezwanie do zapłaty za bezskuteczne.

Dowód:

- faktura VAT nr (...) k. 16

- pismo powoda z dnia 21.12.2012 r. k. 15

- pismo powoda z dnia 22.12.2012 r. k. 17

- zeznania prezesa zarządu pozwanej P. Ł. (1) k. 132-133

Pozwana nie uznała wierzytelności powoda, stwierdzonej fakturą nr (...). Pozwana wskazała, że nie zawierała z powodem umowy o treści wskazanej w piśmie z dnia 21 grudnia 2012 r. Podkreśliła, że przekazana jej forma do wykonania płyt betonowych nosiła znamiona znacznego zużycia, wymagała konserwacji, które to czynności pozwana wykonała na własny koszt. Ponadto pozwany nie zlecił wykonania płyt betonowych na podstawie przedmiotowej formy.

Dowód:

- pismo pozwanej z dnia 20.12.2012 r. k. 18

Nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 18 lutego 2013 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie uwzględnił żądanie (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. przeciwko T. C. o zapłatę kwoty 90.844,16 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 1 stycznia 2013 r. i kosztami procesu. Podstawą wydania nakazu zapłaty był weksel własny, wystawiony w celu zabezpieczenia wierzytelności spółki (...) wynikających z umowy z dnia 27 września 2011 r., której przedmiotem było wyprodukowanie i dostarczenie T. C. wyrobów betonowych.

Na podstawie ww. tytułu wykonawczego pozwana wszczęła postępowanie egzekucyjne.

okoliczność bezsporna, a nadto dowód:

- zawiadomienie o wszczęciu egzekucji k. 14

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Stan faktyczny w niniejszej sprawie ustalony został na podstawie dokumentów dołączonych przez powoda do pozwu, a także zeznań świadków D. M., L. G., powoda i prezesa zarządu pozwanej P. Ł. (1). Dowody te korespondowały ze sobą w zasadniczych kwestiach istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, w szczególności co do zasad, na jakich miało nastąpić wykonanie płyt prze pozwaną. Sąd nie dał wiary zeznaniom powoda w tej części, w jakich utrzymywał, że wzywał ustnie pozwaną do zwrotu płyt, twierdzenia te nie znajdują bowiem potwierdzenia z materiale dowodowym; za niezrozumiałe uznać przy tym trzeba zaniechanie pisemnego wezwania, w sytuacji, w której prowadzona była między stronami korespondencja.

Sąd oddalił wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność ustalenia wysokości należności z tytułu wykonania projektu formy do płyt betonowych oraz prawidłowości wykonania formy. Sąd doszedł bowiem do przekonania, że nie ma podstaw do uznania, że powoda łączyła z pozwaną umowa sprzedaży tej rzeczy, która uprawniałaby powoda do dochodzenia od pozwanej wierzytelności z tytułu zapłaty ceny. W tym kontekście wartość projektu formy i sposób jej wykonania pozostawały bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Podstawę prawną powództwa stanowił art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., zgodnie z którym dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zarzut ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie.

W niniejszym postępowania powód podniósł zarzut spełnienia świadczenia, który nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie, w której wydano tytuł wykonawczy, o którego pozbawienie wykonalności wnosi, a mianowicie w sprawie o sygn. akt VIII GNc 82/13. Spełnienie świadczenia polegało, zdaniem powoda, na potrąceniu wzajemnej wierzytelności, jaka przysługiwała mu wobec spółki (...) tytułem należności stwierdzonych fakturą VAT nr (...).

Co do zasady Sąd uznał za dopuszczalne oparcie powództwa o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego na zarzucie potrącenia, a to z uwagi na ograniczenia jakie wynikają z przepisu art. 493 § 3 k.p.c., zamieszczonym w rozdziale 2 k.p.c. dotyczącym postępowania nakazowego. Stosownie do jego treści do potrącenia mogą być przedstawione tylko wierzytelności udowodnione dokumentami, o których mowa w art. 485. Przepis art. 485 §1 kpc wskazuje zaś na dokumenty, które mogą stanowiąc podstawę do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym - dokument urzędowy, zaakceptowany przez dłużnika rachunek, wezwanie dłużnika do zapłaty i pisemne oświadczenie dłużnika o uznaniu długu, zaakceptowane przez dłużnika żądanie zapłaty, zwrócone przez bank i niezapłacone z powodu braku środków na rachunku bankowym. Oczywistym jest, że wierzytelność, na którą powoływał się powód, nie była udowodniona w sposób wskazany w art. 493 § 3 k.p.c. Wynikała bowiem z dokumentu prywatnego - faktury VAT, której pozwany nie zaakceptował. Tym samym wierzytelność wynikająca z powołanej powyżej faktury nie mogła zostać przedstawiona do potrącenia w toku postępowania o sygn. akt VIII GNc 82/13, a w konsekwencji nie mogła być przedmiotem rozpoznania w tamtej sprawie. Postępowanie to toczyło się bowiem w oparciu o przepisy dotyczące postępowania nakazowego, a podstawę wydania nakazu zapłaty stanowił weksel. Oparcie zaś powództwa przeciwegzekucyjnego na zarzucie spełnienia świadczenia jest dopuszczalne wtedy, gdy zarzut ten – ze względu na ustanowiony ustawą zakaz – nie mógł być rozpoznany w sprawie, w której wydano tytuł egzekucyjny (tak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 23 maja 2012 r., III CZP 16/12).

Mimo uznania w niniejszej sprawie za dopuszczalne oparcia powództwa przeciwegzekucyjnego na zarzucie spełnienia świadczenia Sąd doszedł do przekonania, że nie doszło do wzajemnego umorzenia wierzytelności stron. To na powodzie, na mocy art. 6 k.c. w zw. z art. 498 § 1 k.c., spoczywał obowiązek wykazania, że taki skutek nastąpił. Zgodnie z drugim z powołanych przepisów gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Do uznania, że doszło do potrącenia strona, która z faktu jego dokonania wywodzi skutki prawne, a zatem w niniejszym stanie faktycznym powód, wykazać winna następujące przesłanki: wzajemność wierzytelności, jednorodzajowość świadczeń, wymagalność wierzytelności oraz zaskarżalność wierzytelności. Powód nie wykazał natomiast, aby przysługiwała mu wierzytelność przedstawiona do potrącenia, a stwierdzona fakturą VAT nr (...).

Powód w szczególności nie wykazał, aby łączyła go z pozwaną spółką umowa sprzedaży formy do produkcji płyt betonowych za kwotę wskazaną na fakturze VAT wystawionej w dniu 21 grudnia 2012 r. Z zeznań świadków D. M. i L. G., a także zeznań samych stron postępowania wynika, że pomiędzy pozwaną a powodem zawarta została umowa, której przedmiotem miała być produkcja płyt betonowych o niestandardowych wymiarach. Forma dostarczona przez powoda miała jedynie służyć tej produkcji, a propozycja powoda dotycząca wykonania formy we własnym zakresie i przekazania jej do produkcji motywowana była chęcią ograniczenia kosztów produkcji i przyspieszenia sprawy. Zgromadzony materiał dowodowy nie daje jednocześnie podstaw do uznania, aby była zawierana pomiędzy stronami inna, odrębna umowa, która rodziłaby po stronie pozwanej obowiązek zapłaty jakichkolwiek należności za dostarczoną przez powoda formę. Z zeznań powoda i D. M. wynikało jedynie, że wartość formy dostarczonej przez powoda miała pomniejszać wynagrodzenie za płyty wyprodukowane przez pozwaną. Świadek D. M. podkreślił, że stosownie do ustaleń pozwana nie miała płacić za przekazaną formę, lecz wyprodukować płyty po konkurencyjnej cenie. Powyższe potwierdził prezes zarządu pozwanej P. Ł. (1) wskazując, że cena za wykonanie płyt zaproponowana powodowi uwzględniała koszt wykonania formy.

Nie stanowi przedmiotu sporu okoliczność, że forma nie została wykorzystana do wykonania zamówienia złożonego przez powoda, a to z uwagi na jego rezygnację z tej usługi. W toku postępowania nie wykazano, że pozwana wykorzystała formę wykonaną przez powoda do produkcji płyt betonowych na rzecz innych podmiotów; użyła jej tylko do produkcji próbnej partii, co potwierdził w swych zeznaniach sam powód, wskazując, że nie ma wiedzy co do ewentualnej umowy pozwanej ze spółką (...). Ponieważ zatem faktycznie nie doszło do rozpoczęcia produkcji, która miała być przedmiotem umowy pomiędzy powodem a pozwaną, nie mogło dojść również do rozliczenia wartości formy do wykonania płyt betonowych pomiędzy stronami. Rozliczenie to miało bowiem nastąpić przy uwzględnieniu kosztów zaprojektowania i wykonania formy w cenie jednostkowej za wykonaną płytę.

Zauważyć przy tym trzeba, że samo ustalenie ewentualnej ceny za jedną płytę winno co do zasady nastąpić przed rozpoczęciem produkcji. W tym czasie znany był już bowiem zakres, rozmiar produkcji a zatem liczba płyt, która ma zostać wyprodukowana przez pozwaną. Znana musiała być także wartość samej formy, skoro miała ona być uwzględniona przy obliczeniu ceny jednostkowej za płytę. Prezes zarządu pozwanej P. Ł. (1) wskazywał, że w cenie każdej z płyt uwzględniono ok. 2-3 zł tytułem kosztów wykonania formy. Sam zaś powód podał, że finalnie do takiego obliczenia wysokości wynagrodzenia z uwzględnieniem wartości formy nie doszło.

Dokonując oceny żądania powoda Sąd miał na względzie również fakt, że powód nie zwracał się do pozwanej o zwrot dostarczonej formy do wykonania płyt betonowych. Powyższą okoliczność potwierdził prezes zarządu pozwanej P. Ł. (1). Powód utrzymywał wprawdzie, że zwracał się ustnie w tym zakresie do pozwanej, lecz nie przedstawił na tę okoliczność żadnego dowodu. Nie ma również podstaw do uznania, aby pozwana stawiała powodowi przeszkody w zwrocie formy, odmawiała jej wydania.

Poza tym powód nie wykazał także, że pozwana wykorzystała formę do produkcji płyt bezpośrednio na rzecz spółki (...) i uzyskała z tego tytułu korzyść majątkową. Takie twierdzenia przedstawił w swych zeznaniach świadek D. M., przyznał jednak, że informacje w ww. zakresie przekazał mu powód. Strona pozwana zaprzeczyła zaś wskazanym powyżej sugestiom powoda. Świadek L. G. podała, że wyprodukowana próbna partia towaru nie została odebrana przez powoda ani zbyta innemu podmiotowi, zalega do tej pory na placu pozwanej. Również przesłuchany w charakterze strony pozwanej P. Ł. (2) wskazał, że E. nie był zainteresowany nabyciem płyt od pozwanej i odrzucił jej propozycję cenową. Powód natomiast nie zgłosił żadnych wniosków dowodowych, które miałyby na celu wykazanie, że faktycznie doszło do zawarcia umowy pomiędzy pozwaną a spółką (...), której przedmiotem miałyby być sporne płyty. Nie ma zatem podstaw, aby pozwana rzeczywiście korzystała z formy przekazanej przez powoda i w związku z jej użyciem wyprodukowała towary, których zbycie spowodowało osiągnięcie jakiejkolwiek korzyści. Brak jest więc też podstaw do uznania, że po stronie pozwanej doszło do bezpodstawnego wzbogacenia kosztem powoda.

W konsekwencji, wobec tego, że nie istniała wierzytelność opiewająca na kwotę wskazywaną przez powoda, a objęta fakturą VAT nr (...) nie doszło do skutecznego umorzenia wierzytelności pozwanej spółki, wynikającej z tytułu wykonawczego stanowiącego nakaz zapłaty z dnia 18 lutego 2013 r. Tym samym nie ziściły się przesłanki z art. 840 §1 pkt 2 k.p.c., zobowiązanie powoda nie wygasło. Wobec powyższego powództwo zostało oddalone.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu oparto na przepisach art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 108 k.p.c. Przyznane od powoda na rzecz pozwanej koszty w wysokości 3.600 zł stanowią równowartość wynagrodzenia pełnomocnika, ustalonego na podstawie §6 pkt 6 w zw. z § 2 pkt 1 i 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t. jedn. Dz. U. 2013 rok, poz. 461).