Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 marca 2023 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu I Wydział Cywilny i Własności Intelektualnej

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Bogdan Wysocki

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Sylwia Woźniak

po rozpoznaniu w dniu 23 lutego 2023 r. w Poznaniu

na rozprawie

sprawy z powództwa P. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej w G.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej w B.

przy interwencji ubocznej po stronie pozwanej (...) S.A. w W.

o upoważnienie do wykonania zastępczego ewentualnie o zapłatę

na skutek apelacji powódki      

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 13 stycznia 2022 r. sygn. akt IX GC 859/20

oddala apelację;

zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 4.050 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia do dnia zapłaty.

Bogdan Wysocki

UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym 10.08.2020 r. powód P. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. z siedzibą w G. wniósł o upoważnienie go do opracowania na koszt i ryzyko pozwanego (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp. k. z siedzibą B. projektu systemu odpylania w hali produkcyjnej w przedsiębiorstwie powoda, w zakresie zgodnym z umową sprzedaży nr (...) z dnia 15.01.2018 r. oraz o upoważnienie powoda do wykonania na podstawie zmienionego projektu na koszt i ryzyko pozwanego systemu odpylania w hali produkcyjnej w przedsiębiorstwie powoda, w zakresie zgodnym z ww. umową. Ewentualnie powód wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 150.000 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia następnego po doręczeniu pozwanemu odpisu pozwu do dnia zapłaty. Powód wniósł również o zasądzenie kosztów procesu. Roszczenie o upoważnienie do zastępczego wykonania powód oparł na art. 480 § 1 k.c., a roszczenie ewentualne na art. 471 k.c.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych.

W dniu 28.04.2021 r. interwencję uboczną po stronie pozwanego zgłosiło (...) S.A. z siedzibą w Ł. , wnosząc o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz interwenienta ubocznego kosztów procesu.

Wyrokiem z dnia 13 stycznia 2022 r. Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił powództwo (pkt 1); zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 6.075,61 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 2).

Podstawą rozstrzygnięcia były następujące ustalenia i wnioski.

W dniu 15.01.2018 r. (...) sp. z o.o. jako kupujący, pozwany jako sprzedawca oraz powód jako korzystający zawarli umowę sprzedaży nr (...), której przedmiotem był system odpylania – (...) (...) typu (...) (...), rok produkcji 2018. Szczegółowa specyfikacja przedmiotu sprzedaży została zwarta w załączniku nr (...) do umowy. (§ 1 ust. 1)

Przedmiot sprzedaży został zakupiony przez kupującego w związku z umową leasingu zawartą między (...) sp. z o.o. a powodem (§ 1 ust. 4). Powód oświadczył, że samodzielnie dokonał wyboru przedmiotu sprzedaży i sprzedawcy oraz że wyposażenie, parametry techniczne i użytkowe przedmiotu sprzedaży są mu znane (§ 1 ust. 5). Strony ustaliły cenę sprzedaży na 1.063.950 zł wskazując, że obejmuje ona dostarczenie przedmiotu sprzedaży do powoda wraz z dokumentacją przedmiotu sprzedaży w języku polskim, montaż i uruchomienie przedmiotu sprzedaży oraz szkolenie personelu powoda w zakresie obsługi przedmiotu sprzedaży (§ 2 ust. 1 i 3). Strony zastrzegły, że wszelkie rysunki, zarówno urządzeń, jak i instalacji, dołączone do oferty lub stanowiące załącznik do umowy mają wartość jedynie poglądową i mogą różnić się od rzeczywistych parametrów urządzeń. Sprzedawca zastrzegł możliwość wprowadzenia zmian i modyfikacji w dokumentacji technicznej, w szczególności na etapie prac projektowych prowadzonych w trakcie realizacji umowy (§ 4 ust. 10). W § 6 zawarto postanowienia dotyczące gwarancji i rękojmi. Pozwany miał ponosić odpowiedzialność kontraktową wyłącznie za szkodę wyrządzoną kupującemu umyślnie (ust. 1). Wyłączono odpowiedzialność pozwanego z tytułu rękojmi za wady fizyczne przedmiotu sprzedaży (ust. 2). Pozwany udzielił kupującemu gwarancji na przedmiot sprzedaży na okres 12 miesięcy (ust. 3). Kupujący oświadczył, że zgodnie z art. 709 ⁸ § 2 k.c. z dniem zawarcia umowy przechodzą na powoda wszelkie uprawnienia z tytułu wad przedmiotu sprzedaży, w tym w szczególności uprawnienia do dochodzenia wobec pozwanego wszelkich praw z tytułu gwarancji i usług serwisowych, z wyłączeniem prawa odstąpienia od umowy (ust. 5).

Załącznikiem nr (...) do umowy była faktura VAT pro forma, w której jako nazwę towaru wymieniono: (...) (...) typu (...) (...), wentylator transportowy (...), wentylator (...)/J., sterowanie i automatyka, trzy zasuwy sterowane elektrycznie, śluza obrotowa, suchy pion gaśniczy, membrany z deflektorami kierunkowymi, drabina z balustradą, dwoje drzwi oraz rękawy filtracyjne.

Przed zawarciem umowy pracownik pozwanego G. N., który przygotowywał ofertę, ustalał z przedstawicielami powoda – G. J. i A. J., na jakich zasadach ma działać urządzenie odpylające, z uwzględnieniem urządzeń znajdujących się już na hali produkcyjnej powoda, które miały być do urządzenia odpylającego podłączone, tj. maszyn do obróbki drewna wyposażonych w zejścia do odpadów (trocin, pyłów), silosów na gromadzenie odpadów z maszyn do obróbki drewna, cyklonów ze śluzami znajdujących się na silosach oraz częścią rur transportu pneumatycznego. Rozwiązania z zakresu automatyki uzgadniał z przedstawicielami powoda przedstawiciel pozwanego A. G..

Przedmiotem umowy nie było wykonanie przez pozwanego linii technologicznej odpylania, lecz dostarczenie komponentów wchodzących w skład tej linii i podłączenie ich do istniejącej u powoda instalacji.

W dniu 2.05.2018 r. powód i pozwany podpisali protokół odbioru przedmiotu umowy sprzedaży i umowy leasingu. W protokole powód potwierdził wykonanie montażu i uruchomienie przedmiotu leasingu oraz potwierdził, że uruchomienie i próby eksploatacyjne wykazały, że uzgodnione i przyjęte parametry techniczne i eksploatacyjne przedmiotu leasingu zostały osiągnięte i że funkcje urządzeń odpowiadają uzgodnieniom kontraktowym. Pozwany przekazał powodowi m.in. schemat zasilania i sterowania filtra odpylającego.

Wraz z pismem z 29.07.2019 r. pozwany przekazał powodowi schemat zasilania i sterowania filtra odpylającego uaktualniony w związku z wymianą na życzenie powoda jednego z elementów (softstartu na falownik).

Główne żądanie pozwu obejmowało upoważnienie powoda do wykonania określonych czynności na koszt pozwanego.

Zgodnie z art. 480 § 1 k.c. w razie zwłoki dłużnika w wykonaniu zobowiązania czynienia, wierzyciel może, zachowując roszczenie o naprawienie szkody, żądać upoważnienia przez sąd do wykonania czynności na koszt dłużnika.

Istotą wykonania zastępczego jest podjęcie przez wierzyciela czynności zmierzających do wykonania zobowiązania zgodnie z jego treścią, czyli zaspokojenie interesu wierzyciela w wypadku, gdy dłużnik we wskazanym terminie nie spełnia świadczenia, do którego jest zobowiązany (wyrok SN z dnia 7 czerwca 2000 r., III CKN 441/00, LEX nr 51882).

Na powodzie spoczywał więc ciężar udowodnienia, że pozwany - na podstawie zawartej przez strony umowy – był zobowiązany do opracowania projektu systemu odpylania w hali produkcyjnej znajdującej się w przedsiębiorstwie powoda (art. 6 k.c.). Z tego obowiązku powód się nie wywiązał.

Wskazana w żądaniu pozwu umowa z dnia 15.01.2018 r. była umową trójstronną o charakterze mieszanym. Przede wszystkim zawierała ona postanowienia typowe dla umowy sprzedaży, przy czym sprzedaż ta odbywała się pomiędzy pozwanym a (...) sp. z o.o. i obejmowała urządzenia wyszczególnione w załączniku nr 1 do umowy. Ponadto zawierała postanowienia charakterystyczne dla umowy o dzieło - w zakresie obejmującym zobowiązanie pozwanego do zamontowania i uruchomienia sprzedanych (...) sp. z o.o. urządzeń w zakładzie powoda. Umowa ta nie zawierała zobowiązania powoda do sporządzenia jakiegokolwiek projektu. Wprawdzie w § 4 ust. 10 umowy powód zastrzegł możliwość wprowadzenia zmian i modyfikacji w dokumentacji technicznej, w szczególności na etapie prac projektowych prowadzonych w trakcie realizacji umowy, jednak z samego takiego zapisu nie można wnioskować, że powód był zobowiązany do opracowania projektu systemu odpylania w hali produkcyjnej znajdującej się w przedsiębiorstwie powoda. Brak jest dowodów na to, aby powód w wykonaniu umowy opracował jakikolwiek projekt. Zeznający w charakterze strony powodowej G. J. wskazał, że w związku z zawartą przez strony umową oraz czynionymi przez strony uzgodnieniami co do połączenia dostarczanych przez pozwanego urządzeń z urządzeniami już zamontowanymi w zakładzie powoda, nie powstał żaden projekt. Jak wynika z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, świadek G. N. sporządził i załączył do oferty jedynie schemat podłączenia sprzedawanych urządzeń do urządzeń zamontowanych w zakładzie powoda. Ponadto powód dostarczył pozwanemu schemat zasilania i sterowania filtra odpylającego, będącego jednym z urządzeń wyspecyfikowanych w załączniku nr 1 do umowy.

Powód nie przedstawił również żadnego dowodu wskazującego na to, że zawarł z pozwanym odrębną umowę o opracowanie projektu systemu odpylania w hali produkcyjnej znajdującej się w przedsiębiorstwie powoda.

Ponieważ powód nie udowodnił, aby przedmiotem zobowiązania pozwanego było opracowanie projektu systemu odpylania w hali produkcyjnej w przedsiębiorstwie powoda, główne żądanie pozwu podlegało oddaleniu jako bezzasadne.

Powód zawarł w pozwie żądanie ewentualne zasądzenia odszkodowania z tytułu niewykonania przez pozwanego zobowiązania, argumentując, że poniósł wydatki na istniejący system odpylania dostarczony przez pozwanego. Jako podstawę prawną tego roszczenia powód wskazał art. 471 k.c.

Zgodnie z art. 471 k.c. dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. W myśl art. 361 § 1 i 2 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Dokonując wykładni ww. przepisów, stwierdzić trzeba, że koniecznymi przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej dłużnika są:

• istnienie zobowiązania umownego,

• niewykonanie lub nienależyte wykonanie przez niego obowiązków umownych,

• poniesienie przez wierzyciela szkody w określonej wysokości,

• istnienie adekwatnego związku przyczynowego między niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania, a tą właśnie szkodą.

Obowiązek wykazania wystąpienia ww. przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej dłużnika obciążał w całości powoda, gdyż to on wywodził z nich korzystne dla siebie skutki prawne w postaci powstania po jego stronie uprawnienia do domagania się od pozwanego zapłaty odszkodowania za nienależyte wykonanie zobowiązania (art. 6 k.c.).

Roszczenie odszkodowawcze powoda również okazało się bezzasadne.

Po pierwsze wskazać trzeba, że pozwany wykonał swoje zobowiązanie wynikające z umowy z 15.01.2018 r., co powód potwierdził, podpisując protokół odbioru z 2.05.2018 r. oraz użytkując po tej dacie urządzenia dostarczone i zamontowane przez pozwanego w jego zakładzie. Gdyby natomiast przyjąć, że powodowi chodziło o nienależyte wykonanie zobowiązania, na co mogą wskazywać twierdzenia o wydatkach poczynionych przez powoda na system odpylania, to roszczenie powoda i tak nie zasługiwało na uwzględnienie. W § 6 ust. 5 umowy kupujący oświadczył, że z dniem zawarcia umowy przechodzą na powoda wszelkie uprawnienia z tytułu wad przedmiotu sprzedaży, w tym w szczególności uprawnienia do dochodzenia wobec pozwanego wszelkich praw z tytułu gwarancji i usług serwisowych, z wyłączeniem prawa odstąpienia od umowy. Ewentualne roszczenie odszkodowawcze dochodzone przez powoda mogło więc mieć za podstawę wyłącznie twierdzenie, że pozwany w wykonaniu umowy z 15.01.2018 r. dostarczył wadliwe urządzenia. W uzasadnieniu żądania ewentualnego powód nie zawarł takich twierdzeń – nie wskazał wad sprzedanych mu urządzeń. Ponadto powód nie przedstawił żadnych twierdzeń uzasadniających wysokość żądanego odszkodowania, w szczególności nie podał jakie wydatki (za co i w jakiej wysokości) złożyły się na sumę 150 000 zł. W ten sposób uniemożliwił choćby wstępną ocenę, czy te wydatki pozostawały w adekwatnym związku przyczynowym z wadami dostarczonych przez powoda urządzeń, których to wad powód nie wymienił. Tymczasem wszystkie twierdzenia i dowody na powyższe okoliczności powinny być zaoferowane przez powoda już w pozwie (art. 458 ⁵ § 1 k.c.). Późniejsze twierdzenia w tym przedmiocie, zawarte w protokole zmian złożonym na rozprawie 28.10.2021 r., podlegały pominięciu (art. 458 ⁵ § 4 k.c.).

Mając powyższe na uwadze, Sąd w całości oddalił powództwo.

O kosztach procesu Sąd orzekł zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, tj. art. 98 § 1 k.p.c.

Apelację od wyroku złożyła powódka, zaskarżył go w całości. Powódka zarzuca rozstrzygnięciu:

naruszenie przepisów postępowania, tj.:

art. 233 § 1 k.p.c. oraz art. 227 k.p.c. poprzez nieprzypisanie jakiejkolwiek wartości dowodowej opinii zabezpieczającej dowód przed zniszczeniem, uszkodzeniem wydanej na mocy postanowieniem Sądu Rejonowego w (...) z dnia 27 stycznia 2019 r., sygn. akt:(...) (opinii biegłego mgr inż. K. T. (1) z dnia 20 lutego 2020 r);

art. 235 ² § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku powoda o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego z dziedziny instalacji systemów wentylacji (w tym struktury i efektywności instalacji oraz sterowania / automatyki instalacji wentylacji) - która to opinia winna precyzyjnie wyjaśniać spór technologiczny stron, m.in. w zakresie tego, czy system odpylania stanowi gotowe urządzenie do sprzedaży, czy jest projektowany na potrzeby danego przedsiębiorstwa, wymagający spełnienia szeregu obowiązków przez pozwanego w zakresie doboru urządzenia, opracowania dokumentacji techniczno-ruchowej ( (...)), schematów instalacyjnych i pozostałych;

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez:

• bezkrytyczne przyjęcie oświadczeń pozwanego za prawdziwe oraz przyznanie całkowitej wiarygodności zeznaniom świadków wnioskowanych przez pozwanego, w sytuacji, gdy w sprawie źródłem ustaleń winna być specjalistyczna wiedza wynikająca z opinii biegłego;

• całkowicie dowolną interpretację zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego sprowadzającą się do stwierdzenia, że powód (za cenę ponad jednego miliona złotych) dopuścił do zamontowania u siebie jedynie fragmentów instalacji odpylającej, co jednocześnie miało wyczerpywać wielomiesięczne konsultacje i ustalenia stron co do przeprojektowania i zamontowania kompleksowego systemu odpylającego u powoda, podczas gdy pozwany w ogóle nie wywiązał się z umowy, a dostarczony przez niego sprzęt od samego początku (od chwili jego uruchomienia) i formalnego potwierdzenia odbioru jest niesprawny, niekompletny, nieadekwatny do przedsiębiorstwa powoda, a jego użytkowanie naraża zdrowie i życie pracowników powoda oraz innych osób przebywających w zakładzie powoda, w związku z czym wymaga ciągłego nadzoru i powoduje szkodę powoda;

naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 6, art. 361 § 1 i 2, art. 471 oraz art. 480 § 1 k.c. poprzez przyjęcie, że powód nie wykazał zasadności żądania upoważnienia do wykonania zastępczego oraz do odszkodowania, podczas gdy Sąd oddalając wniosek powoda o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego, a także całkowicie pomijając wnioski płynące z opinii zabezpieczającej dowód, uniemożliwił powodowi wykazanie istotnych dla sprawy okoliczności, a w szczególności tego, że zamówiony przez powoda system odpylający, to nie zwykły produkt gotowy do sprzedaży (który od początku nie działał właściwie i cały czas naraża zdrowie i życie m. in. pracowników powoda), ale adekwatny i zaprojektowany na potrzeby danego przedsiębiorstwa system, wymagający spełnienia szeregu obowiązków przez pozwanego w zakresie doboru urządzenia, opracowania dokumentacji techniczno-ruchowej ( (...)), schematów instalacyjnych i pozostałych.

Wskazując na powyższe zarzuty powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

upoważnienie powoda do opracowania na koszt i ryzyko pozwanego systemu odpylania w hali produkcyjnej w przedsiębiorstwie powoda P. sp. z o.o. sp. k. w G. - w zakresie zgodnym z Umową sprzedaży nr (...) z dnia 15 stycznia 2018 r. oraz

upoważnienie powoda do wykonania na podstawie zmienionego projektu (o którym mowa w pkt 3 ppkt a powyżej) na koszt i ryzyko pozwanego systemu odpylania w hali produkcyjnej w przedsiębiorstwie powoda P. sp. z o.o. sp. k. w G. - w zakresie zgodnym z Umową sprzedaży nr (...) z dnia 15 stycznia 2018 r.,

ewentualnie o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 150.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia następnego po dniu doręczenia odpisu pozwu pozwanemu, do dnia zapłaty.

ewentualnie

uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania przez Sąd I Instancji.

W oparciu art. 380 k.p.c. powódka wniosła o uchylenie postanowienia Sądu Okręgowego ogłoszonego podczas rozprawy 13 stycznia 2022 r. (pkt 1) i dopuszczenie oraz przeprowadzenie przez Sąd dowodu zawnioskowanego w pozwie - dowodu z opinii biegłego sądowego z dziedziny instalacji systemów wentylacji (w tym struktury i efektywności instalacji oraz sterowania / automatyki instalacji wentylacji). Przy czym dowód ten może zostać przeprowadzony przez Sąd rozpatrujący apelację na podstawie art. 382 k.p.c. lub przez Sąd Okręgowy po uchyleniu zaskarżonego rozstrzygnięcia i przekazaniu sprawy do Sądu I instancji. Nadto powódka wniosła o zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji w całości; oddalenie wniosków dowodowych powódki; zasądzenie od powódki na jej rzecz zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia wyroku do dnia zapłaty.

Interwenient uboczny wniósł o oddalenie wniosków dowodowych wskazanych w apelacji; oddalenie apelacji w całości i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego na rzecz interwenienta ubocznego.

Sąd Apelacyjny, zważył, co następuje:

Apelacja okazała się bezzasadna.

Ustalenia faktyczne sądu I instancji, istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, nie budzą wątpliwości i dlatego Sąd Apelacyjny przyjmuje je w pełni za podstawę własnego rozstrzygnięcia.

Ustalenia te nie zostały w sposób przekonujący podważone w apelacji, w ramach podniesionych tam zarzutów o charakterze procesowym.

W szczególności nie ma podstaw do zakwestionowania stanowiska Sądu Okręgowego, zgodnie z którym przedmiotem umowy stron z dnia 15 stycznia 2018 r. nie było zobowiązanie się przez pozwanego do zaprojektowania całego nowego systemu odpylania dla hali produkcyjno – technologicznej w przedsiębiorstwie powódki, a następnie wykonanie i zamontowanie tak rozumianego „systemu”.

Mimo bowiem użycia dla opisu sprzedawanej rzeczy m.in. określenia „system odpylania”, w rzeczywistości przedmiotem umowy była sprzedaż konkretnego urządzenia, a mianowicie (...) (...) typu (...) (...), stanowiącego jeden z produktów oferty powódki.

Oczywiście, przyjąć należy, że chodziło o rzecz oznaczoną co do tożsamości, bowiem wymagającą przy jej konstrukcji i montażu uwzględnienia konkretnych parametrów w zakładzie produkcyjnym, niemniej, miał to być jedynie jeden z elementów „systemu” odpylania.

Zgodzić można się ze skarżącym, że sąd nie odniósł się do opinii opracowanej w trybie zabezpieczenia dowodu opinii biegłego K. T. (1).

Ostatecznie jednak, przy przyjętej koncepcji rozstrzygnięcia, treść tej opinii nie miała dla rozstrzygnięcia sprawy istotnego znaczenia, niezależnie od słusznych zastrzeżeń pozwanego co do bezstronności biegłego, który powinien wyłączyć się od podejmowania czynności w tym charakterze, skoro uprzednio opracowywał opinie prywatną w tym samym przedmiocie na zlecenie powoda.

Z podobnych przyczyn nie było uchybieniem pominięcie wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego na okoliczności wskazane w tezie dowodowej określonej w pozwie, o czym będzie jeszcze mowa dalej.

Nie doszło także do naruszenia przez sąd orzekający przepisów prawa materialnego, w szczególności wskazywanych w punkcie 2 d) zarzutów apelacyjnych.

Na wstępie wymaga wyraźnego podkreślenia, że roszczenia powództwa nie mogły być rozpoznawanego na podstawie przepisów o rękojmi za wady fizyczne rzeczy sprzedanej (art. 556 i nast. kc) lub o gwarancji przy sprzedaży (art. 577 i nast. kc).

I tak, rękojmia pozwanego za wady została wprost wyłączona w treści postanowienia § 6 ust. 2 umowy sprzedaży.

Z kolei powód nie zaprzeczał, że jego uprawnienia z tytułu udzielonej przez sprzedawcę gwarancji wygasły na skutek naruszenia jej warunków.

Przede wszystkim jednak na rozprawie apelacyjnej strona powodowa expressis verbis oświadczyła, że roszczenia powództwa nie opierają się na naruszeniu obowiązków pozwanego wynikających z gwarancji.

Pozostawia to poza nawiasem niniejszych rozważań sporną kwestię, czy kupującemu (tu – leasingobiorcy) przysługuje roszczenie o skorzystanie z uprawnienia do wykonania zastępczego, o jakim mowa w art. 480 kc, w sytuacji uchylania się przez sprzedawcę od obowiązku wykonania naprawy przedmiotu sprzedaży w ramach rękojmi lub gwarancji.

Z analogicznych przyczyn nie ma możliwości oceny, czy zgłoszone jako ewentualne żądanie zapłaty jest w istocie roszczeniem o obniżenie ceny rzeczy sprzedanej o koszty usunięcia jej wad (art. 560 § 1 i 3 kc).

W rzeczywistości powództwo opiera się o twierdzenie, że umowa sprzedaży w ogóle nie została wykonana przez pozwanego zgodnie z jej treścią.

Tego rodzaju teza, jak prawidłowo ustalił sąd I instancji, nie znajduje oparcia w materiale dowodowym.

Nie ulega przecież wątpliwości, że przedmiot sprzedaży został powodowi dostarczony, zamontowany i odebrany bez zastrzeżeń na podstawie stosownych, przewidzianych umową protokołów odbioru.

Co więcej, od daty dostarczenia urządzenia funkcjonuje ono u powoda przy produkcji.

W świetle natomiast twierdzeń powoda o wadliwym funkcjonowaniu przedmiotu sprzedaży można co najwyżej przyjąć, że posiadało (posiada) on wady ukryte.

Oznaczałoby to jednak jedynie, że umowa sprzedaży została przez sprzedającego niewłaściwie wykonana, a nie, że nie została wykonana.

Należy uwzględnić, że ustawodawca wyraźnie odróżnia niewłaściwe wykonanie zobowiązania od jego niewykonania (por. art. 471 kc) i różnicuje także w wielu przypadkach wynikające stąd roszczenia wierzyciela (por. np. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2002 r. w sprawie III CZP 86/01, OSNC, z. 11 z 2002 r., poz. 132).

Jeżeli chodzi o niewłaściwe wykonanie przez sprzedającego umowy sprzedaży, polegające na dostarczeniu rzeczy obarczonej wadami, to kupującemu co do zasady przysługują roszczenia z tytułu rękojmi lub gwarancji, które w rozpoznawanej sprawie zostały wyłączone.

A limine zatem podlegało oddaleniu zatem roszczenie o upoważnienia powoda do zastępczego wykonania umowy sprzedaży w całości.

Inną rzeczą jest, że wątpliwe byłoby przyznanie powodowi legitymacji czynnej, materialnej i procesowej, do występowania w procesie z tego rodzaju roszczeniem.

Stosownie do przepisu art. 709 ⁸ § 2 kc z chwila zawarcia przez finansującego umowy ze zbywcą z mocy ustawy przechodzą na korzystającego uprawnienia z tytułu wad rzeczy przysługujące finansującemu względem zbywcy, z wyjątkiem uprawnienia odstąpienia przez finansującego od umowy ze zbywcą.

Identycznie uprawnienia powoda jako korzystającego określone zostały w § 6 ust. 5 umowy sprzedaży z dnia 15 stycznia 2018 r.

Z powyższych uregulowań wynika zatem, że na korzystającego przechodzą jedynie przysługujące finansującemu, będącemu zwykle nabywcą przedmiotu leasingu, jedynie uprawnienia wynikające z niewłaściwego wykonania przez sprzedającego umowy sprzedaży, a nie z tytułu jej niewykonania.

Z zebranego materiału dowodowego nie wynika natomiast, aby na powoda przeszły dalej idące uprawnienia finansującego, niż wynikające z przepisu art. 709 ⁸ § 2 kc.

Hipotetycznie natomiast możnaby rozważać przysługiwanie powodowi roszczenia odszkodowawczego, zgłoszonego w procesie jako ewentualne.

Powód musiałby jednak wykazać, że na skutek niewłaściwego wykonania przez pozwanego umowy sprzedaży poniósł szkodę majątkową, pozostającą w normalnym związku przyczynowym z wadami tkwiącymi w rzeczy sprzedanej ( art. 6 kc, art. 471 kc, art. 361 kc).

Tymczasem strona powodowa nie próbowała nawet wykazywać, że poniosła rzeczywisty uszczerbek majątkowy pozostający w związku z wadliwym wykonaniem umowy, polegający na zmniejszeniu aktywów (czyli poniesieniu wydatków) bądź zwiększeniu pasywów (czyli powstaniu wymagalnych zobowiązań).

Gdyby jednak nawet przyjąć kontrowersyjne stanowisko, zgodnie z którym za szkodę majątkową można uznać samo powstanie konieczności poniesienia w przyszłości kosztów potrzebnych do usunięcia wad rzeczy sprzedanej (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 sierpnia 2020 r. w sprawie I CSK 98/20, LEX nr 3047501), to w realiach sprawy powód nie wykazał wysokości tak rozumianej szkody.

W apelacji powód powołuje się na wyliczenia mające wynikać z dołączonej do pozwu oferty firmy (...) oraz opinii biegłego K. T., wydanej w trybie zabezpieczenia dowodu.

Wyliczenia tam zawarte mają jednak charakter ogólnikowy i szacunkowy, bez odwołania się do jakichkolwiek kosztorysów.

Tym bardziej nie mogą one stanowić wypełnienia przez powoda obowiązku wykazania rozmiarów tak zdefiniowanej szkody według cen rynkowych.

Z kolei sformułowana dla biegłego teza w pozwie w ogóle nie obejmowała wyliczenia kosztów usunięcia hipotetycznych wad rzeczy sprzedanej.

Już tylko na marginesie należy dodać, że, stosownie treści § 6 ust. 1 umowy sprzedaży pozwany z tytułu niewłaściwego wykonywania umowy ponosił odpowiedzialność wyłącznie za szkodę wyrządzoną umyślnie.

Korygowało to rozkład ciężaru dowodu wynikający z przepisu art. 471 kc w ten sposób, że przerzucało na kupującego ciężar dowodzenia, że szkoda powstała na skutek zawinionych, i to umyślnie, zachowań sprzedającego.

Tymczasem, mimo podniesienia przez pozwanego expressis verbis zarzutu w tym przedmiocie, strona powodowa nie prowadziła w tym zakresie postępowania dowodowego.

Z tych przyczyn na podstawie art. 385 kpc Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie 1. sentencji wyroku.

O należnych stronie pozwanej kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym orzeczono w punkcie 2. wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 391 kpc, przy uwzględnieniu treści przepisów § 10 ust. 1 pkt 2) w zw. z § 2 pkt. 6) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. 2015.1800 ze zm.).

Bogdan Wysocki

Niniejsze pismo nie wymaga podpisu na podstawie § 100a ust. 1-3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2019 r. - Regulamin urzędowania sądów powszechnych jako właściwie zatwierdzone w sądowym systemie teleinformatycznym.

Starszy sekretarz sądowy

Sylwia Stefańska