Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 stycznia 2024 roku

Sąd Apelacyjny w Łodzi I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia SA Elżbieta Zalewska – Statuch

Protokolant: Dominika Marciniak

po rozpoznaniu w dniu 23 stycznia 2024 roku w Łodzi na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą

w W.

przeciwko Politechnice (...) z siedzibą w Ł.

o zapłatę

na skutek apelacji obu stron

od wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi

z dnia 26 maja 2023 r. sygn. akt X GC 176/23

I.  z apelacji pozwanego zmienia zaskarżony wyrok w punktach 1 i 4 w ten tylko sposób, że:

a/ w punkcie 1 ustala początkową datę płatności odsetek ustawowych za opóźnienie
w transakcjach handlowych na 3 lipca 2022 roku w miejsce 1 lipca 2022 roku;

b/ w punkcie 4 obniża kwotę zasądzonych kosztów procesu z 13.333 zł do 6.417 (sześć tysięcy czterysta siedemnaście) złotych;

II.  z apelacji powoda zmienia zaskarżony wyrok w punkcie 2 w ten sposób, że zasądza dodatkowo od Politechniki (...) z siedzibą w Ł. na rzecz(...) Spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w (...) 482 (szesnaście tysięcy czterysta osiemdziesiąt dwa) złote z ustawowymi odsetkami za opóźnienie
w transakcjach handlowych od 3 lipca 2022 roku do dnia zapłaty, oddalając dalej idące powództwo;

III.  oddala apelacje obu stron w pozostałej części;

IV.  zasądza od Politechniki (...) z siedzibą w Ł. na rzecz (...) Spółki
z ograniczona odpowiedzialnością z siedzibą w (...).050 (pięć tysięcy pięćdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którymi je zasądzono do dnia zapłaty.

Sygnatura akt I AGa 213/23

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 26 maja 2023r. Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie X GC 176/23 zasądził
od pozwanej Politechniki (...) z siedzibą w Ł. na rzecz powoda (...) Spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. odsetki ustawowe za opóźnienie
w transakcjach handlowych liczone od kwoty 141.819 zł za okres od dnia 1 lipca 2022 r. do dnia 29 listopada 2022 r.(pkt 1), oddalając powództwo w pozostałym zakresie (pkt2). Sąd umorzył postępowanie co do kwoty 141.819 zł (pkt 3) oraz zasądził od na rzecz powoda kwotę 13.333 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty — tytułem zwrotu kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie zostało wydane w oparciu o ustalenia i wnioski prawne, których istotne elementy przedstawiały się następująco:

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. jest przedsiębiorcą wpisanym do Krajowego Rejestru Sądowego — Rejestru Przedsiębiorców pod numerem (...), prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie m.in. produkcji elementów elektronicznych, produkcji pozostałych wyrobów stolarskich i ciesielskich dla budownictwa oraz produkcji instrumentów i przyrządów pomiarowych, kontrolnych
i nawigacyjnych.

Politechnika (...) Centrum (...) - wystosowała do (...) sp. z o.o. zaproszenie opatrzone datą
7 października 2021 roku do złożenia oferty w postępowaniu pn. Dostawa i montaż łaźni parowej w obiekcie (...) Centrum (...) w Ł. przy al. (...), wskazując że postępowanie to prowadzone jest w trybie zapytania ofertowego, zgodnie z zasadami przewidzianymi w „Regulaminie udzielania zamówień publicznych przez Politechnikę (...), dostępnym pod adresem: www.zp.p.lodz.pl oraz zgodnie z zasadami uszczegółowionymi w przesłanym piśmie.

Sąd ustalił, że pozwany jako zamawiający tworząc opis zamówienia, oczekiwał dostawy urządzenia w postaci gotowej kabiny przeznaczonej do umieszczenia we wskazanej lokalizacji wraz podłączeniem do niej niezbędnych instalacji.

Powód w odpowiedzi na zapytanie zadeklarował w ofercie dostawę i montaż łaźni parowej klasy P. C. ze specjalnie opracowanych przez konstruktorów elementów modułowych, wykonanych z wodoodpornej płyty (...).

Pozwany jako zamawiający - zinterpretował ofertę jako odpowiadającą na jego zapotrzebowanie i w rezultacie oczekiwał, że po zawarciu umowy nastąpi montaż na miejscu gotowej łaźni parowej, a wykonawca co najwyżej wykona prace budowalne związane
z montażem łaźni.

Po przeprowadzeniu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie zapytania ofertowego (...) sp. z o.o. zawarła w dniu 17 listopada 2021 roku w Ł.
z Politechniką (...) umowę (...).DO.384.14.2021, na podstawie której powodowa spółka jako wykonawca zobowiązała się do wykonania na rzecz pozwanego w obiekcie (...) Centrum (...) w Ł. przy
al. (...), poprzez dokonanie dostawy i montażu w/w/ przedmiotu umowy zgodnie z jej postanowieniami, aktualną wiedzą techniczną oraz obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa, w szczególności ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane.

Sąd przywołał uregulowania umowy, w szczególności wskazał, że stosownie do § 1 ust. 4 i 5 umowy wykonawca oświadczył, że uwzględnił w ofercie wszelkie dane udostępnione przez zamawiającego oraz wszelkie warunki istniejące u zamawiającego, rozpoznane we własnym zakresie, potrzebne do wykonania niniejszej umowy. Nieuwzględnienie przez wykonawcę warunków obciąża wyłącznie wykonawcę, który z tego tytułu nie będzie składał przeciwko zamawiającemu żadnych roszczeń i żądań zwiększenia wynagrodzenia. Zamawiający oświadczył natomiast, że kabina łaźni parowej wraz ze wszystkimi urządzeniami elektrycznymi są objęte gwarancją. Strony ustaliły, że wykonanie przedmiotu umowy przez wykonawcę zostanie potwierdzone protokołem podpisanym bez zastrzeżeń przez obie strony. W treści umowy w § 4 ust. 1, 2 i 3 wykonawca potwierdził, że posiada odpowiednie uprawnienia do wykonania umowy oraz że do jego realizacji skieruje osoby posiadające wymagane w dokumentacji postępowania kwalifikacje i uprawnienia. Zobowiązał się też do wykonania umowy ze szczególną starannością, przy uwzględnieniu profesjonalnego charakteru wykonawcy, przez osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia, za które wykonawca ponosi pełną odpowiedzialność, oraz do przeprowadzenia instruktażu przedstawicieli zamawiającego w zakresie obsługi
i konserwacji przedmiotu umowy, testów sprawdzających poprawne działanie całego przedmiotu a także przekazania zamawiającemu instrukcji obsługi w języku polskim, dokumentacji gwarancji producenta oraz wymaganych przepisami prawa lub wymaganych przez zamawiającego opatrzonych oświadczeniem wykonawcy, że dokumenty te dotyczą urządzenia dostarczonego
do zamawiającego w ramach niniejszej umowy. Stosownie do § 7 ust. 1 i 2 umowy wykonawca oświadczył, że osoby skierowane do realizacji umowy posiadają kwalifikacje i uprawnienia wskazane w Załączniku nr 2 do umowy. Wykaz tych osób stanowił Załącznik nr 3 do umowy, zaś zamawiający zastrzegł sobie prawo do weryfikacji na każdym etapie realizacji umowy, uprawnień wykonawcy i jego pracowników, w szczególności poprzez żądanie okazania odpowiednich dokumentów (lub ich kopii) poświadczających spełnienie wymagań określonych w umowie.

Sąd ustalił, że w § 9 umowy wskazano, że łączne wynagrodzenie ryczałtowe dla wykonawcy za wykonanie umowy, zgodnie z ofertą wykonawcy stanowiącą Załącznik nr 4 do umowy, wynosi brutto 158.301,00 zł, w tym netto 128.700,00 zł, stawka 23% VAT - 29.601,00 złotych. Wszelkie płatności miały być dokonywane przez zamawiającego przelewem, w terminie 30 dni od daty otrzymania przez zamawiającego prawidłowo wystawionej faktury. W § 9 ust. 17 umowy przewidziano, że w przypadku opóźnienia w zapłacie wykonawca jest uprawniony
do żądania zapłaty odsetek stosownie do obowiązujących przepisów, za każdy dzień opóźnienia, natomiast zgodnie z jej § 9 ust. 18 zapłata wynagrodzenia może być pomniejszona o kwoty potrąceń dokonanych w związku z naliczeniem kar umownych w przypadkach określonych
w § 15, na co wykonawca wyraził zgodę.

Sąd wskazał, że oferta handlowa wykonawcy stanowiła załącznik nr 2 do umowy.

Sąd zaznaczył, że w trakcie realizacji umowy okazało się, że wykonanie pomieszczenia łaźni parowej nie nastąpi poprzez montaż elementów modułowych wykonanych z wodoodpornej płyty (...) specjalnie opracowanych przez konstruktorów, gdyż strony odmiennie zinterpretowały treść oferty i zakres świadczenia strony powodowej. Spółka nie wykonuje bowiem konstrukcji z elementów modułowych, a do montażu wykorzystuje gotowe płyty, między innymi płyty styropianowe, które kupuje u producenta. Sama nie jest producentem elementów konstrukcyjnych.

Wskazano, że zamawiający wyraził zgodę na inny sposób realizacji umowy, przy czym oczekiwał, że budowa łaźni nastąpi z elementów konstrukcyjnych - materiałów budowlanych posiadających odpowiednie atesty, czy certyfikaty materiałów dopuszczonych do zastosowania w budownictwie, tym bardziej, że łaźnia była do użytku w miejscu publicznym, a nie na indywidulane potrzeby osoby fizycznej. Pozwanej chodziło o zapewnienie użytkowania bezpiecznej konstrukcji, również pod względem ochrony przeciwpożarowej. Pozwana oczekiwała, również, że po zakończeniu budowy łaźni parowej, powódka jako wykonawca przedłoży indywidualną dokumentację techniczną opracowaną przez osoby pełniące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie.

Powódka przystąpiła do realizacji umowy zgodnie z wyznaczonym terminem. Montowała łaźnię parową z zakupionych gotowych elementów, które były dopasowywane, docinane na miejscu, wykonywała też prace budowlane, montażowe.

Sąd zaznaczył, że powódka wykonała, dostarczyła i zamontowała łaźnię parową.
W dniu 29 kwietnia 2022 r. przeprowadzone zostały czynności odbiorowe. Nie dokonano jednakże odbioru końcowego z powodu stwierdzonych wad i usterek w postaci braku odbojnika na drzwiach oraz przedostawania się wody pod drzwiami na zewnątrz pomieszczenia.

W dniu 29 kwietnia 2022 r. powódka przekazała zamawiającemu dokumentację powykonawczą łaźni parowej i przeprowadziła szkolenie pracowników z zasad korzystania
z łaźni. Dla powoda była to ostatnia czynność w ramach umowy.

Następnie Sąd wskazał, że 24 maja 2022 r. przedstawiciel pozwanej A. K. wystosował do powódki mail z prośbą o uzupełnienie dokumentacji projektu poprzez jej podpisanie przez wskazane w jego treści osoby, tj. Państwa R., P. i G. - w celu potwierdzenia uprawnień tychże osób oraz przesłanie kopii dokumentu potwierdzającego uprawnienia projektanta nadzorującego. Powódka uzupełniła dokumentację o podpisy w/w osób, skan uprawnień projektanta nadzorującego. Następnie A. K. wysłał powódce maila
o treści „Wszystko jest ok.”

Sąd ustalił, że powyższe powódka uznała za potwierdzenie wywiązania się z zawartej
z pozwanym umowy nr (...).DO.384.14.2021 i w dniu 25 maja 2022 r. wystawiła pozwanej końcową fakturę VAT na określoną w umowie kwotę 158.301 zł.

30 maja 2022r. wykonawca usunął usterki opisane w protokole z dnia 29 kwietnia 2022 r. z czynności odbiorowych.

Następnie pismem z dnia 2 czerwca 2022 r. strona pozwana wezwała powódkę do uzupełnienia dokumentacji technicznej oraz powykonawczej o oświadczenia osób posiadających odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia do wykonania przedmiotu umowy na podstawie § 4 pkt 3 ust. 1 umowy. W treści zamawiająca wskazała ponadto, że oferta handlowa dotyczyła dostawy i montażu łaźni parowej klasy P. C. ze specjalnie opracowanych przez konstruktorów elementów modułowych, wykonanych z wodoodpornej płyty (...), jednakże w załączonej dokumentacji powykonawczej brakowało certyfikatów lub deklaracji właściwości użytkowych dla przewidzianych do zastosowania płyt (...). W rzeczywistości ściany oraz strop pomieszczenia sauny przeznaczonego
do czasowego przebywania ludzi zostały wykonane z przycinanych na budowie płyt styropianowych (...), które są obciążone wielkoformatowymi płytami ceramicznymi (ściany) oraz płytami gipsowo kartonowymi (sufit). Zamawiająca podkreśliła, że formuła odbiega
od przebiegu inwestycji dla których realizacja zamówienia polegać miała na dostawie i montażu w obiekcie gotowych urządzeń posiadających właściwe atesty, deklaracje, certyfikaty
lub dopuszczenia. Zamawiająca zwróciła uwagę na fakt, że tworząc opis zamówienia oczekiwała dostawy urządzenia w postaci gotowej kabiny przeznaczonej do umieszczenia we wskazanej lokalizacji wraz z podłączeniem do niej niezbędnych instalacji, uznając jednocześnie,
że realizacja pomieszczenia sauny przeznaczonej do przebywania ludzi z pominięciem zastosowania specjalnie opracowanych przez konstruktorów elementów modułowych wykonanych z wodoodpornej płyty (...)”, była możliwa, lecz wymagała użycia certyfikowanych materiałów dopuszczonych do zastosowania w budownictwie z jednoczesnym przygotowaniem indywidualnej dokumentacji technicznej opracowanej przez osoby pełniące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie. Zatem w ocenie pozwanej zgodność realizacji z w/w indywidualną dokumentacją techniczną kabiny sauny, stabilność konstrukcji oraz jej bezpieczeństwo, muszą zostać potwierdzone przez osoby uprawnione do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie. Zamawiająca stwierdziła, że przekazana mailowo deklaracja prezesa zarządu firmy (...) sp. z o.o. A. W. o spełnieniu przez wybudowaną saunę warunków bezpieczeństwa oraz zgodności realizacji z tzw. sztuką budowlaną są niewystarczające, podkreślając jednocześnie, że po wybudowaniu kabiny sauny
i ostatecznym odebraniu robót, bezpośrednia odpowiedzialność za bezpieczeństwo klientów
i użytkowników sauny przechodzi na zarządzającego obiektem. W piśmie zwrócono także uwagę na fakt, że zgodnie z § 1 pkt 3 umowy, wykonanie dostawy i montażu wymaga od wykonawcy realizacji zgodnie z przepisami prawa w szczególności z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane, co w związku z charakterem prowadzonych prac budowlano - instalacyjnych
i zastosowaniem odmiennych od przewidzianych w ofercie elementów, dają podstawy do oczekiwania, że zlecona realizacja odbędzie się z udziałem osób o potwierdzonych kwalifikacjach. Mając na uwadze powyższe względy, zamawiająca stwierdziła brak możliwości podpisania protokołu końcowego, a co za tym idzie akceptacji przesłanej w dniu 25 maja 2022 roku przez wykonawcę faktury za prace, których faktyczne zakończenie zostało zgłoszone w dniu 2 czerwca 2022 roku.

Sąd ustalił, że kolejnymi pismami z dnia 24 czerwca 2022 r. oraz 1 lipca 2022 r. strona pozwana wzywała do uzupełnienia braków w dokumentacji powykonawczej i uznała żądanie zapłaty za wykonanie umowy i wystawienie fakturę VAT za bezzasadne.

Strona powodowa w dniu 6 lipca 2022 r. wysłała za pośrednictwem poczty elektronicznej dodatkowe projekty z podpisami i uprawnieniami osób wymaganych przez stronę pozwaną.

W dniu 8 lipca 2022 r. strona pozwana w piśmie skierowanym do powodowej spółki ponownie zażądała przekazania dokumentacji powykonawczej - projektowej podpisanej przez podmioty uprawnione.

Pozwana Politechnika odmówiła zapłaty wynagrodzenia za wykonane przez powódkę prace. Po analizie uprawnień wskazywanych przez wykonawcę osób zamawiająca ustaliła,
że dokumentacja została podpisana przez M. P. i J. G., którzy nie przedstawili żadnych uprawnień ani przynależności do izby samorządu zawodowego - izby inżynierów budownictwa. Natomiast K. R., która potwierdziła prawidłowe zaprojektowanie sauny nie mogła prowadzić samodzielnych funkcji technicznych w zakresie projektowania,
gdyż nie była członkiem właściwej izby samorządu zawodowego. M. Ł., miał ograniczony zakres uprawnień do sporządzania w budownictwie osób fizycznych projektów
w zakresie rozwiązań konstrukcyjnobudowlanych, zatem niespełniających wymogów dla realizowanego zadania, którego celem jest przeznaczenie sauny do użytku publicznego. W ocenie pozwanej wszystkie osoby wskazywane kolejno przez powódkę nie mogły podpisać - jako podmioty uprawnione - dokumentacji powykonawczej i stwierdzić zgodności wykonania
z tą dokumentacją.

Pozwana uznała w tej sytuacji, że powódka nie dostarczyła dokumentacji powykonawczej zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa budowlanego i zapisami umownymi. Oceniła,
że umowa była realizowana w zakresie projektu bez udziału osób posiadających odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia.

Strony prowadziły wymianę korespondencji mailowej na temat braków w dokumentacji powykonawczej jeszcze przez kolejne miesiące.

Z kolei powodowa Spółka w piśmie z dnia 12 lipca 2022 r. wzywała pozwaną Politechnikę do przekazania podpisanego protokołu odbioru łaźni z dnia 29 kwietnia 2022r.
oraz do zapłaty faktury nr (...). Podkreśliła, że dokumentacja jest kompletna i zgodna
z umową, gdyż zawiera: rysunek techniczny łaźni parowej, zaakceptowany przez zamawiającego po podpisaniu umowy, atesty użytych materiałów, instrukcję obsługi, instrukcję użytkowania, kartę gwarancyjną, oświadczenie (...) Sp. z o.o. jako wykonawcy o poprawności wykonania
i montażu łaźni parowej z podpisami osób uczestniczącymi w zadaniu, a także dokument potwierdzający uprawnienia podłączającego instalację elektryka z uprawnieniami do 1 KV. Wskazywała, że projekt indywidualny, którego wymaga pozwana nie jest w zakresie dostawy (...) Sp. z o.o. i wymaga dodatkowego zlecenia.

Pozwana Politechnika po takiej wymianie korespondencji poinformowała powodową Spółkę o możliwości skorzystania z zastępczego wykonania zobowiązania i ostatecznie zleciła wykonanie ekspertyzy technicznej firmie (...)
z siedzibą w Ł. za kwotę 3.400 zł. Została przygotowana Ekspertyza konstrukcyjno -budowlana oraz instalacyjna wykonanej łaźni parowej. W ekspertyzie opisano, że: konstrukcja ścian została wykonana z użyciem materiałów, które nie powinny być używane jako materiały konstrukcyjne, co doprowadziło do oceny, iż obiekt nie mógł być użytkowany zgodnie
z przepisami Prawa budowlanego, dokumentacja powykonawcza była niekompletna z uwagi
na brak badań skuteczności ochrony przeciwporażeniowej, schematów rozdzielnicy, czy trasy instalacji elektrycznych. Wykonano także ekspertyzę instalacji elektrycznej w pomieszczeniach sauny.

Po wykonaniu ekspertyz i dokonaniu przeglądu instalacji pozwana wykonała na własny koszt drobne naprawy sauny i uzyskała zatwierdzenie dokumentacji technicznej przez osoby uprawnione.

Strona powodowa była na bieżąco informowana o podejmowanych działaniach.

Powódka mimo posiadanej wiedzy o działaniach pozwanego i podejmowanych decyzjach, nie zgłosiła gotowości po ekspertyzach do dokonania drobnych napraw, czy też ponownego podjęcia się zatwierdzenia dokumentacji technicznej przez osoby uprawnione.

Sąd wskazał, że łączny koszt tych prac i ekspertyz wyniósł 16.482,00 zł.

W dalszych ustaleń wynikało, iż pozwana w piśmie z dnia 17 listopada 2022 roku złożyła powódce oświadczenie o potrąceniu kwoty 16.482 zł z należnym jej wynagrodzeniem.

Po potrąceniu wierzytelność powódki uległa obniżeniu do kwoty 141.819 zł i takie wynagrodzenie pozwana wypłaciła 29 listopada 2022 roku.

Oceniając materiał dowodowy Sąd wskazał, że z uwagi na zakres rozstrzygnięcia, kwotę pozostałą do rozliczenia i możliwość dokonania oceny prawnej stanu faktycznego na podstawie przepisów prawa materialnego oraz ogólnie dostępnej wiedzy, Sąd uznał dopuszczanie dowodu z opinii biegłego za bezprzedmiotowe. Realizacja tego dowodu prowadziłoby do zbędnej zwłoki
w rozpoznaniu sprawy, powiększyłoby znacznie koszty procesu, nieproporcjonalnie do spornej wierzytelności, która pozostała na poziomie niewiele ponad 16.000 zł.

Sąd Okręgowy przyjął, że między stronami doszło do zawarcia umowy faktycznie sprowadzającej się do wykonania roboty budowlanej, polegającej na montażu łaźni, nie zaś umowy dostawy, czy umowy o świadczenie usług. Podkreślono, że strony posługiwały się zamiennie pojęciem dostawy i montażu łaźni parowej.

W ocenie Sądu poza sporem pozostawało to, że strona powodowa nie jest producentem łaźni parowej, a montuje ją z gotowych elementów kupowanych u innych producentów. Elementy te są dopasowywane do konkretnego wymiaru w danym miejscu montażu .

Powołując się na orzecznictwo Sądu Najwyższego oraz sądów apelacyjnych - wskazane
w uzasadnieniu - Sąd Okręgowy wyjaśnił istotę umowy dostawy i przy zastosowaniu reguł wykładni oświadczeń woli z art. 65 k.c. podkreślił, że celem umowy było zamontowanie łaźni parowej z poszczególnych elementów w danym miejscu w obiekcie, a więc faktycznie wykonanie roboty budowlanej. Sąd zaznaczył, że w samej treści umowy strony zdefiniowały pojęcie robót budowlanych.

Sąd zaznaczył, że choć montaż łaźni parowej nie jest robotą ściśle budowlaną, to jednak fakt, że przedmiot świadczenia powódki ostatecznie stał się częścią składową budynku, nakazywało uznać, że strony łączyła umowa o roboty budowlane. W ocenie sądu dopuszczalnym jest, aby przedmiotem umowy o roboty budowlane nie było wykonanie całego obiektu budowlanego, lecz jego części, albo prac, których rezultatem nie jest wykonanie całego obiektu, ani nawet jego dającej się wyodrębnić części, a które jednak składają się na wykonanie obiektu, stanowiąc część składową finalnego rezultatu.

Sąd przytoczył treść art. 647 k.c. i uznał, że pozwana mogła skorzystać z trybu przewidzianego w art. 636 k.c., bowiem po zgłoszeniu przez wykonawcę gotowości do odbioru robót, wskazywała przed tym odbiorem na brak kompletnej dokumentacji technicznej
i powykonawczej.

Z ostrożności Sąd zaznaczył, że nawet, gdyby nie podzielić tego poglądu, to żądanie pozwanej miało swą podstawę prawną w treści art. 647 k.c. w zw. z art. 471 k.c. Nie ulega wątpliwości, że pozwana poniosła szkodę poprzez wadliwe wykonanie umowy przez powódkę,
a zwrot kosztu prac naprawczych i ekspertyzy to suma odszkodowania. Między nienależytym wykonaniem umowy przez powódkę i naruszeniem obowiązków kontraktowych, a szkodą pozwanej istnieje też adekwatny związek przyczynowy (art. 361 k.c.). Sąd wywiódł,
że po powstaniu stosunku zobowiązaniowego wierzyciel ma prawo oczekiwać, że dłużnik zachowa się zgodnie z treścią zobowiązania, czyli spełni świadczenie, zaspakajając interes wierzyciela. Odpowiednie wykonanie zobowiązania musi czynić zadość wszystkim jego elementom co do jakości, sposobu, czasu i miejsca spełnienia świadczenia. W przypadku nienależytego wykonania zobowiązania świadczenie jest co prawda spełnione, ale w nieprawidłowy sposób, gdyż różni się ono od tego co strony między sobą ustaliły.

Sąd przywołał reguły wykładni art. 471 kc i art. 355 k.c.

W ocenie Sądu stronę powodową obowiązywały podwyższone kryteria staranności wymienione w art. 355 § 2 k.c., ponieważ w sposób profesjonalny i zawodowy prowadziła działalność gospodarczą, polegającą na wykonywaniu usług z zakresu montażu łaźni prawych
z gotowych elementów, również w miejscach użyteczności publicznej. Obowiązkiem jej było nie tylko prawidłowe wykonanie prac montażowych, zastosowanie odpowiednich elementów konstrukcyjnych - materiałów budowlanych, ale również co powinno być poza sporem, dostarczenie kompletnej dokumentacji technicznej, powykonawczej podpisanej przez uprawnione podmioty oraz dokonanie sprawdzenia łaźni pod kątem ochrony przeciwpożarowej. Powódka nie wywiązała się z wszystkich obowiązków umownych, chociaż zakres wadliwości świadczenia jest obiektywnie niewielki, jednakże doprowadziła ona do konieczności wykonania dodatkowych czynności i to przez inwestora, co wiązało się z wydatkami.

Sąd podkreślił, że w dniu 29 kwietnia 2022r. doszło do przekazania dokumentacji technicznej i powykonawczej przez stronę powodową, jednak nie była ona sporządzona przez podmioty do tego uprawnione; osoby wskazane przez wykonawcę: M. P., J. G., K. R., M. Ł. nie posiadały uprawnień do zatwierdzenia
i podpisania dokumentacji technicznej i powykonawczej, a tym samym powódka naruszyła
§ 4 ust. 3 pkt 1 umowy - projekt był realizowany bez udziału osób posiadających odpowiednie kwalifikacje i uprawnienia.

Sąd zaznaczył, że próba uzupełnienia dokumentacji przez wykonawcę była realizowana od grudnia 2021r., stąd też pozwana jako inwestor po kilku miesiącach zleciła wykonawstwo zastępcze (§ 6 ust. 11 umowy) w postaci wykonania ekspertyzy technicznej sauny przez podmiot uprawniony, wykonanie wzmocnień konstrukcji przez podmiot uprawniony, uzupełnienie brakującej dokumentacji powykonawczej o oświadczenia osób posiadających uprawnienia
do pełnienia samodzielnych funkcji technicznych w budownictwie w zakresie danej specjalizacji.

Sąd wskazał, że łączny koszt tych czynności wyniósł 16.482 zł i został objęty zarzutem potrącenia (art. 498 k.c.) w oświadczeniu z dnia 17 listopada 2022r., skutecznie doręczonym najpóźniej dnia 24 listopada 2022r. (poprzednio doręczono elektronicznie 28 października 2022r.). Pismo doszło skutecznie do adresata i mógł on zapoznać się z jego treścią (art.61 k.c.).

Zarzut potrącenia Sąd uznał za skuteczny i wywołujący skutek materialnoprawny,
co spowodowało obniżenie kwoty wynagrodzenia do 141.819 zł, którą pozwana zapłaciła - jednakże z opóźnieniem. Pozwana miała wierzytelność w dacie złożenia oświadczenia wymagalną, nadającą się do potrącenia, wynikającą z tej samej umowy i wykazaną co do wysokości.

Sąd ocenił, że po stronie wykonawcy istniał obowiązek poinformowania zamawiającego
w dacie zawarcia umowy lub w toku jej realizacji, że oczekiwane przedłożenia indywidualnego projektu łaźni parowej wymaga odrębnej umowy. Podpisanie dokumentacji projektowej przez podmioty uprawnione jest wymaganiem umownym, nie wspominając o tym, że odpowiedzialność powódki za obiekt użyteczności publicznej, w tym łaźnię parową wymaga właściwie zatwierdzonej i kompletnej dokumentacji technicznej i powykonawczej, podpisanej przez podmioty uprawnione, przyjmujące odpowiedzialność za przyjęte i zastosowane rozwiązania konstrukcyjne.

Sąd podkreślił, że poza sporem pozostawał charakter podmiotu realizującego inwestycję oraz to, że montaż łaźni następował w miejscu użyteczności publicznej, stąd też zachowanie wymogów bezpieczeństwa wymagało zastosowania odpowiednich materiałów budowlanych konstrukcyjnych, przeprowadzenia badań skuteczności ochrony przeciwpożarowej, schematów rozdzielnicy, czy trasy instalacji elektrycznych.

W ocenie Sądu już samo porównanie treści oferty, umowy zawartej między stronami wskazuje wyraźnie, bez konieczności korzystania z wiedzy specjalistycznej biegłego sądowego, że wykonawca zadeklarował dostawę i montaż łaźni parowej klasy P. C.
ze specjalnie opracowanych przez konstruktorów elementów modułowych, wykonanych
z wodoodpornej płyty (...). W rzeczywistości płyt tych nie zastosowano, nie było żadnych certyfikatów na tak określone materiały budowlane, a ściany oraz strop pomieszczenia sauny przeznaczonego do czasowego przebywania ludzi zostały wykonane
z przycinanych na budowie płyt styropianowych (...), które były obciążone wielkoformatowymi płytami ceramicznymi (ściany) oraz płytami gipsowo kartonowymi (sufit).

Sąd odwołał się do treści przywołanej w uzasadnieniu ustawy o wyrobach budowlanych i obowiązkach wynikających z rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr (...) z dnia 9 marca 2011r. ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania
do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającego dyrektywę Rady 89/106/EWG (Dz. Urz. UE.L Nr 88 z 04.04.2011, str. 5).

W świetle powyższych regulacji, nie budziło wątpliwości Sądu, że każdy materiał zastosowany w konstrukcji łaźni parowej musi mieć określony dokument techniczny - potwierdzający zatwierdzenie wprowadzenia do obrotu - aprobatę techniczną lub certyfikat.
W tym zakresie Sąd uznał racje strony pozwanej.

Sąd wskazał jednak, że koszt wykonawstwa zastępczego był obiektywnie niewielki, powódka wykonała cały przedmiot umowy, przeprowadziła szkolenie, wydała całą posiadaną dokumentację związaną z łaźnią parowąpróbowała też uzyskać zatwierdzenie dokumentacji. Mimo wykonania pracy z niewielkimi usterkami, czy wadami bardziej o charakterze formalnym, na wynagrodzenie oczekiwała kilka miesięcy. Brak protokołu odbioru podpisanego przez obie strony nie niweczy wymagalności roszczenia o zapłatę wynagrodzenia w bezspornej części.

Sąd uznał też, że data wymagalności dochodzonego pozwem roszczenia to 30.06.2022 r. kiedy to upłynął trzydziestodniowy termin płatności faktury VAT nr (...). Faktura ta wpłynęła do pozwanej w dniu 31.05.2022r.

Mając na uwadze powyższe, Sąd zasądził od pozwanej Politechniki (...) z siedzibą
w Ł. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą
w W. odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, liczone od kwoty 141.819 zł za okres od dnia 1 lipca 2022 r. do dnia 29 listopada 2022r.

Sąd oddalił powództwo co do kwoty objętej zarzutem potrącenia.

Na podstawie art. 203 1 k.p.c. w zw. z art. 355 k.p.c. Sąd umorzył postępowanie co do kwoty 141.819 zł uznając, że zaspokojenie roszczenia nastąpiło po zawiśnięciu sporu.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c., bowiem powódka uległa
w niewielkiej części w zakresie dochodzonego roszczenia.

Sąd zasądził od pozwanej Politechniki (...) z siedzibą w Ł. na rzecz powoda (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. kwotę 13.333 zł wraz
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty — tytułem zwrotu kosztów procesu. Na koszty procesu złożyły się: opłata od pozwu, wynagrodzenie pełnomocnika w stawce podstawowej 5400 zł, opłata od pełnomocnictwa 17 zł.

Z rozstrzygnięciem Sądu nie zgodziły się obie strony.

Powódka zaskarżyła wyrok częściowo, tj. co do pkt 2 w oparciu o zarzut:

1.naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego, tj. dokumentów, zeznań świadków i przesłuchania stron, co w konsekwencji doprowadziło do błędnych ustaleń faktycznych polegających na uznaniu:

- że strona powodowa nie zrealizowała swoich prac zgodnie z umową, w związku z czym była umownie zobowiązana do dostarczenia indywidualnej dokumentacji technicznej, opracowanej przez osoby pełniące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie w specjalnościach konstrukcyjnej i elektrycznej;

- że strona pozwana skutecznie dokonała potrącenia wzajemnych wierzytelności i zobowiązań mimo tego, że pozwana nie udowodniła swych wierzytelności i mimo tego, że oświadczenie
to było nieskuteczne, gdyż w dacie składania tego oświadczenia wierzytelność pozwanego była niewymagalna, a zatem nie mogła stanowić podstawy do potrącenia;

2. naruszenia przepisów prawa materialnego:

a/ art. 6 kc poprzez jego niezastosowanie i nieuznanie, że strona pozwana nie wykazała w trakcie procesu faktu nienależytego wykonania zobowiązania przez stronę powodową w postaci konieczności dostarczenia indywidualnej dokumentacji technicznej, opracowanej przez osoby pełniące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie w specjalnościach konstrukcyjnej
i elektrycznej; szkody strony pozwanej; adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy poniesionymi wydatkami za wykonawstwo zastępcze (16 482 zł brutto) a nienależytym wykonaniem umowy przez stronę powodową;

b/ art. 355 § 2 k.c., poprzez uznanie, że w zakresie podwyższonego kryterium staranności mieściła się konieczność dostarczenia indywidualnej dokumentacji technicznej opracowanej przez osoby pełniące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie w specjalnościach konstrukcyjnej
i elektrycznej.

W konkluzji skarżąca wniosła o zmianę wyroku i zasądzenie dodatkowo (ponad kwotę wskazaną w punkcie 1 zaskarżonego wyroku) od strony pozwanej na rzecz powódki kwoty
16 482 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w transakcjach handlowych, liczonymi od dnia 0l .07.2022 r. do dnia zapłaty oraz kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych za pierwszą i drugą instancję, ewentualnie
o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji
do ponownego rozpoznania pozostawiając, temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za instancję odwoławczą.

Strona pozwana zaskarżyła orzeczenie w części dotyczącej punktów 1 i 4 wyroku
w oparciu o zarzuty naruszenia:

1. art. 233 § 1 k.p.c. przez nieuwzględniającą całokształtu zgromadzonego materiału dowodowego oraz sprzeczną z zasadą swobodnej oceny dowodowej, w tym zasadami logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, ocenę materiału dowodowego i przyjęcie, że braki dokumentacji technicznej (związane z tym, iż żadna z osób wskazywanych przez stronę powodową do zatwierdzenia dokumentacji technicznej, powykonawczej nie miała odpowiednich uprawnień) stanowią jedynie niewielkie usterki i są wadami bardziej o charakterze formalnym,
w sytuacji gdy poprawność złożonej dokumentacji determinowała, czy sauna będzie mogła zostać oddana do użytku publicznego, a dokonane na zlecenie pozwanej ekspertyzy wykazały wadliwości w zakresie realizacji przedmiotu umowy łączącej strony;

a.  art. 233 § 1 k.p.c. przez sprzeczną z zasadą swobodnej oceny dowodowej, w tym zasadami logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, ocenę materiału dowodowego
i przyjęcie błędnej daty wymagalności roszczenia o zapłatę wynagrodzenia, tj. daty: 30 czerwca 2022 roku w sytuacji gdy roszczenie to było najwcześniej wymagalne w dniu 29 listopada 2022 roku, co w konsekwencji doprowadziło do uwzględnienia powództwa co do żądania
w przedmiocie odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych;

b.  art. 98 § 1 i 3 k.p.c w zw. z art. 203 § 2 k.p.c. poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie i wadliwe rozstrzygnięcie o kosztach procesu poprzez zasądzenie od pozwanej zwrotu kosztów procesów
w wysokości takiej jak gdyby była ona stroną w całości przegrywającą sprawę, w sytuacji gdy powództwo zostało częściowo oddalone (co do kwoty 16.482,00 złotych), a postępowanie co do kwoty 141.819 zł zostało umorzone z uwagi na częściowe cofnięcie powództwa, które nastąpiło przed wydaniem nakazu zapłaty i przed doręczeniem pozwanej pozwu, a roszczenie powódki w chwili złożenia pozwu nie było wymagalne;

c.  art. 98 § 1 i 3 k.p.c w zw. z art. 363 § 1 k.p.c. poprzez jego nieprawidłowe zastosowanie i wadliwe rozstrzygnięcie o kosztach procesu poprzez zasądzenie zwrotu opłaty od pozwu w pełnej wysokości, w sytuacji, w której co do części opłaty od pozwu w wysokości 6.916,00 zł Sąd Okręgowy w Łodzi rozstrzygnął postanowieniem z dnia 9 stycznia 2023 roku (sygn. akt: X GNc 1417/22), od którego nie wniesiono środka zaskarżenia, tj. skargi na orzeczenie referendarza sądowego, a więc stało się prawomocne. Sąd Okręgowy w Łodzi zdecydował wówczas
o wypłaceniu stronie powodowej kwoty 6.916 złotych tytułem zwrotu części opłaty sądowej od pozwu z kwoty 7.916,00 złotych zaksięgowanej pod nr dokumentu (...);

d.  przepisów prawa materialnego w postaci art. 647 k.c. poprzez jego błędną wykładnię oraz przyjęcie, iż obowiązek uiszczenia wynagrodzenia przez inwestora aktualizuje się także wówczas, gdy wykonawca nie uczynił zadość obowiązkowi oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej, w związku z czym nie doszło jeszcze do odbioru obiektu. Strona pozwana była obowiązana do uiszczenia wynagrodzenia na rzecz po upływie 30 dni od wystawienia przez powódkę faktury, mimo że faktura ta została wystawiona, gdy nie doszło jeszcze do całkowitego spełnienia świadczenia
a umowa nie przewidywała częściowej płatności wynagrodzenia;

e.  art. 8 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych oraz § 1 ust. 6 i § 9 ust. 4 umowy (...).DO.384.14.2021 z dnia
17 listopada 2021 roku poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, iż powódce przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych w okresie od dnia
1 lipca 2022 roku do dnia 29 listopada 2022, w sytuacji gdy roszczenie było najwcześniej wymagalne w dniu: 29 listopada 2022 roku, (tj. dnia następującego po upływie 30 dni po podpisaniu przez pozwaną protokołu odbioru końcowego w dniu 28 października 2022 roku oraz uznanie, że faktura została wystawiona w sposób prawidłowy, mimo że w dniu jej wystawienia nie doszło jeszcze do całkowitego spełnienia świadczenia przez powódkę oraz nie doszło do obioru przez pozwaną wykonanych prac z uwagi na wadliwości w realizacji świadczenia.

W konkluzji skarżąca zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa także co do roszczenia o zapłatę odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych liczonych od kwoty 141.819,00 zł za okres od dnia 1 lipca 2022 roku do dnia 29 listopada 2022 roku,
a także o zmianę pkt 4 wyroku, zważywszy na to, że strona powodowa winna uchodzić na stronę przegrywającą sprawę i ponoszącą odpowiedzialność za koszty procesu.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacje wywiedzione przez strony były usprawiedliwione w części, choć nie wszystkie zarzuty zasługiwały na podzielenie.

W odniesieniu do apelacji powódki Sąd Apelacyjny uznał, że nie zachodziły podstawy do pomniejszenia należnego jej wynagrodzenia o kwotę 16 482 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w transakcjach handlowych, jakkolwiek odmiennie od oceny apelującej została ustalona data początkowa ich wymagalności, natomiast apelacja strony pozwanej była zasadna tylko w części odnoszącej się do kosztów procesu.

W pozostałym zakresie dalej idące apelacje podlegały oddaleniu.

W pierwszym rzędzie należało rozpoznać zarzuty apelacji dotyczące prawa procesowego, mając na uwadze, że ocena zasadności naruszenia prawa materialnego może być dokonana dopiero po stwierdzeniu, że ustalenia stanowiące podstawę faktyczną zaskarżonego wyroku dokonane zostały zgodnie z obowiązującą procedurą.

Skarżące strony podniosły zarzuty naruszenia art. 233 kpc, jednakże należy zwrócić uwagę, że zarzuty te są postawione wadliwie. Skarżące wskazują bowiem, że Sąd przekroczył granice swobodnej oceny dowodów i dokonał sprzecznych z materiałem dowodowym ustaleń faktycznych. Należy jednak wskazać, że okoliczności wskazane jako ustalenia faktyczne nie zostały określone przez Sąd I instancji jako stan faktyczny sprawy. Kwestia oceny charakteru oświadczeń stron wynikających z zawartej umowy w kontekście powstania obowiązku strony powodowej dostarczenia indywidualnej dokumentacji technicznej, opracowanej przez osoby pełniące samodzielne funkcje techniczne w budownictwie w specjalnościach konstrukcyjnej
i elektrycznej czy skuteczności dokonanego potrącenia nie zostały ujęte przez Sąd I instancji jako zdarzenia będące podstawą faktyczną do wydania zaskarżonego wyroku. Powołane rozważania Sądu Okręgowego dotyczą kwestii oceny prawnej w płaszczyźnie norm prawa materialnego. Przejawia się to w szczególności tym, że kwestie te zostały zawarte w uzasadnieniu Sądu
I instancji w części dotyczącej analizy prawnej dokonanych przez Sąd ustaleń faktycznych
i wykładni zastosowanych regulacji.

Trudno też zgodzić się ze skarżącymi co do tego, iż przedstawiona przez Sąd Okręgowy ocena dowodów była dowolną w sytuacji w której uchyliły się one od wyjaśnienia w czym obdarzenie jednych dowodów wiarygodnością czy uznanie, w odróżnieniu od innych, szczególnego ich znaczenia dla dokonanych ustaleń, nie da się pogodzić z regułami doświadczenia życiowego i/lub zasadami logicznego rozumowania, czy też przewidzianymi przez procedurę regułami dowodzenia. Brak oparcia stawianego zarzutu na tych zasadach, wyklucza uznanie go za usprawiedliwiony, pozostając dowolną, nie doniosłą z tego punktu widzenia polemiką z oceną i ustaleniami Sądu niższej instancji (vide - w tej materii, wyrażające podobne stanowisko, powołane tylko przykładowo, orzeczenia Sądu Najwyższego
z 23 stycznia 2001, sygn. IV CKN 970/00 i z 6 lipca 2005, sygn. III CK 3/05, obydwa powołane za zbiorem Lex) .

W konsekwencji powyższego nie sposób uznać, że ustalając stan faktyczny Sąd Okręgowy dopuścił się naruszenia omawianej regulacji skoro przytaczane przez strony okoliczności w ogóle nie stanowiły podstawy do ustalania stanu faktycznego. Już z tej tylko przyczyny zgłoszone zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego nie mogłyby przynieść oczekiwanego przez apelujące skutku.

Wobec powyższego uznać należało, iż Sąd Okręgowy prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy i Sąd Apelacyjny ustalenia te w pełni podziela i przyjmuje za własne. Uznaje również,
że ocena materiału dowodowego odpowiada warunkom ustanowionym przez prawo procesowe oraz odzwierciedla – przy zastosowaniu wymagań przewidzianych w art. 233 § 1 k.p.c. – tok rozumowania sądu orzekającego.

Sąd Apelacyjny odmiennie natomiast ocenił spór pomiędzy stronami co do tego kto powinien ponieść koszty prac objętych zarzutem potrącenia, gdyż w ustalonym stanie faktycznym przedłożone przez strony dowody nie pozwalały na przyjęcie, iż pozwana wykazała istnienie tej wierzytelności, a także tego, że w dacie składania oświadczenia o potrąceniu była ona wymagalna.

Sąd II instancji uznał argumenty strony powodowej z uwagi na tryb w jakim doszło do zawarcia umowy, sposób przygotowania przez stronę pozwaną opisu zamówienia i treść przygotowanej przez nią umowy.

W tym zakresie należy odwołać się do załącznika nr 2, zawierającego opis przedmiotu umowy, a więc wskazania jak wyglądać miała: konstrukcja łaźni parowej, jej wykończenie, siedziska i wyposażenie, oświetlenie i wyposażenie, technologia oraz zawierającego zastrzeżenie, że użyte materiały muszą spełniać wymagania przeciwpożarowe. Załącznik zawierał też wskazanie, że wykonawca do 2 tygodni po podpisaniu umowy dostarczy pozwanej projekt techniczny przedmiotu umowy.

Powódka w odniesieniu do powyższego przedstawiła ofertę na dostawę i montaż urządzeń łaźni parowej. Oferta zawierała wyszczególnienie materiałów, które zostaną użyte, wskazanie,
że cena obejmuje montaż wraz z uruchomieniem sauny i szkoleniem, wykonanie prac budowlanych i montażowych zgodnie z ofertą oraz transport na teren budowy. Kabina miała być zbudowana z elementów modułowych wykonanych z wodoodpornej płyty (...).

Złożoną oferta ta została zaakceptowana i pozwana nie wskazała innych warunków od których spełnienia uzależniała zapłatę wynagrodzenia.

Projekt techniczny z kolei został przygotowany przez powodową spółkę i w chwili jego przedłożenia strona pozwana mogła ocenić czy sposób wykonania planowanej przez nią inwestycji, której opis koncepcyjny wynikał z treści załącznika nr 2 odpowiadał jej wyobrażeniu. Istotnym w sprawie było też, że zapraszając do przedstawienia ofert na wykonanie sauny pozwana przedstawiła jedynie ogólny zarys koncepcji i pismem z 7 października 2021 roku informowała o braku swojego obowiązku udzielania odpowiedzi na pytania wykonawców dotyczące istotnych elementów zamówienia. Jeśli więc powodowa spółka w realizacji zaproszenia przedstawiła ofertę w której wskazała co zostanie wykonane, z jakiego materiału i za jaką cenę, wymieniono też dokumentację, którą wykonawca zobowiązywał się złożyć i jego oferta została przyjęta,
a następnie projekt techniczny dopuszczony został przez pozwaną do realizacji to powódka miała prawo pozostawać w usprawiedliwionym przekonaniu, że po wykonaniu prac otrzyma należne wynagrodzenie. Przyjęcie przez inwestora projektu technicznego sporządzonego przez wykonawcę oznacza, że wykonawca może być rozliczany tylko z wykonania prac wynikających z tego projektu. Kwestia natomiast oceny czy przedłożony projekt techniczny odpowiadał wymogom realizacji inwestycji - polegającej na zbudowaniu łaźni parowej (...) według założeń z oferty powoda, wynikającym z przepisów prawa budowlanego, wiązał się
z wykorzystaniem wiadomości specjalnych biegłego, lecz pozwana w sprzeciwie od nakazu zapłaty przeprowadzenia takiego dowodu nie proponowała. Brak było natomiast podstaw
do prowadzenia w tym zakresie postępowania z urzędu w trybie art. 232 kpc. Zaznaczyć należy, że do sądu nie należy przeprowadzanie z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.), a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 232 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.). Zastosowanie art. 232 zd. II k.p.c. stanowi prawo sądu, a nie obowiązek i skorzystanie z tego uprawnienia uzależnione jest od oceny sytuacji procesowej danej sprawy, natomiast nie może być wynikiem niekorzystania ze środków procesowych przez stronę, jeśli nie istniały przy tym żadne obiektywne przyczyny, które uniemożliwiły stronie zgłoszenie stosownego środka dowodowego. Sąd Apelacyjny podziela wielokrotnie wyrażany pogląd Sądu Najwyższego, iż na sądzie rozpoznającym sprawę nie spoczywa powinność zarządzania dochodzeń mających na celu uzupełnienie i wyjaśnienie twierdzeń stron oraz poszukiwanie dowodów na ich udowodnienie (wyroki SN: z dnia 17 grudnia 1996 r., I CKU 45/96, OSNC 1997, nr 5-6, poz. 76, z dnia 11 lipca 2001 r„ V CKN 406/00, z dnia 12 kwietnia 2000 r„ IV CKN 22/00).

Ponadto – jeśli zaproponowany przez powódkę sposób realizacji przedsięwzięcia okazał się rozbieżny z własną koncepcją pozwanej Politechniki to powyższe nie powinno obciążać powódki, ponieważ w ofercie przestawiła sposób w jaki wykonane zostanie zamówienie,
a w sytuacji pozbawienia jej możliwości skonfrontowania koncepcji poprzez wykluczenie zadawania pytań co do istotnych warunków zamówienia nie można zarzucać jej wadliwości
w odgadnięciu intencji pozwanej. Ujemne skutki wadliwie opracowanych warunków zamówienia polegające na możliwości dowolnej ich interpretacji, powinny obciążać stronę pozwaną jako autora tych warunków i autora zawartej przez strony umowy. Zaproszenie do złożenia oferty nie zawierało wskazania wprost powinności przedłożenia indywidualnej dokumentacji do dostarczenia, której powódka wzywana była pismem z 2 czerwca 2022 roku. Sąd Apelacyjny stoi na stanowisku, że wykonawca na etapie zgłaszania wykonania prac nie powinien być zaskakiwany dodatkowymi wymaganiami od których spełnienia uzależniana jest wypłata wynagrodzenia, a w sytuacji sporu co do konieczności jej wykonania strona pozwana powinna wykazać albo niekompletność projektu technicznego pod względem wymagań wynikających
z prawa budowlanego lub przynajmniej, że obowiązek jej przedłożenia potwierdzony był wynikami kontroli przeprowadzonych przez organy uprawnione do podjęcia decyzji
o dopuszczeniu pomieszczenia sauny do użytkowania.

Innymi słowy, uprawnienie do żądania zapłaty kwoty objętej żądaniem potrącenia uwarunkowane było wykazaniem przez pozwaną, że dokumentacja której przedłożenia żądała była wymagana w procesie uzyskiwania pozwolenia na użytkowanie i obowiązek jej sporządzenia istniał także przy przyjęciu realizacji przedsięwzięcia według oferty powódki. Ciężar dowodu w tym zakresie, zgodnie z art. 6 k.c. obciążał stronę pozwaną skoro wydatek poniesiony z tego tytułu przedstawiła do potrącenia, a swoje prawo wywodziła
z enigmatycznie sformułowanych postanowień umownych, odwołując się do obowiązków wykonawcy, wynikających z prawa budowlanego, ale nie wskazując precyzyjnie w umowie od złożenia jakiej dokumentacji uzależniona zostanie ocena wykonania tejże umowy, uprawniająca do wystawienia faktury.

W ocenie Sądu Apelacyjnego podstawowym uprawnieniem zamawiającego jest uzyskanie wykonanego obiektu budowlanego, który stanowi materialny rezultat, a podstawowym uprawnieniem wykonawcy jest otrzymanie wynagrodzenia w umówionej przez strony wysokości. Oczywistym jest też, że przed zmaterializowaniem się określonego w umowie rezultatu (budynku, obiektu) istnieje w świadomości stron pewne jego wyobrażenie, „abstrakcyjny pierwowzór”, ujęty w ramach projektu budowlanego. Pozwana tworząc opis oferty nie dysponowała projektem budowlanym, a poprzez wybór oferty powódki należało uznać,
że jej wyobrażenie zostało zmaterializowane w ofercie powódki, zawierającej wizualizację efektu końcowego sauny, zgodnej z jej opisem i jemu odpowiada. Należy więc podkreślić, że w takiej sytuacji pozwana mogła skorzystać z uprawnienia z § 16 ust. 5 umowy i od niej odstąpić albo uzgodnienie stanowisk stron powinno uzyskać swój ostateczny kształt w projekcie technologicznym, który w procesie budowlanym służy odzwierciedleniu wszystkich żądań inwestora, a więc na etapie jego akceptacji przez pozwaną powinien on zostać uzupełniony o te wszystkie wymagania, które zostały objęte późniejszymi pismami pozwanej o uzupełnienie dokumentacji lub wymagania te powinny zostać objęte ewentualnym aneksem.

Jeśli więc zamawiający odmówił odbioru robót, to winien wykazać, iż uzasadnione to było istnieniem wad istotnych, a więc takich, które przesądzają o tym, że obiekt został wykonany niezgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej lub wady były na tyle istotne, że obiekt nie nadawał się do użytkowania. W każdym bądź razie zdaniem Sądu Apelacyjnego ciężar dowodu istnienia tych okoliczności spoczywał na pozwanej. Dowód taki nie został przedstawiony. Pozwana nie zaoferowała dowodu z opinii biegłego celem wykazania istnienia takich okoliczności, a wniosek powódki o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na okoliczności istotne z punktu widzenia realizacji jej koncepcji prowadzenia sprawy został przez Sąd Okręgowy pominięty postanowieniem z 19 maja 2023 roku i strony nie zgłosiły zastrzeżeń z art. 162 kpc
i nie wnioskowały w apelacjach o kontrolę zasadności tego postanowienia, ani o uzupełnienie postępowania dowodowego w postępowaniu apelacyjnym. W ocenie Sądu Apelacyjnego przedłożona przez pozwaną Ekspertyza nie potwierdza istnienia braków dokumentacji na których pozwana oparła swoją odmowę podpisania protokołu odbioru końcowego, wskazywanych
w piśmie z 2 czerwca 2022 roku, a z kolei wskazanie na brak ekspertyzy instalacji elektrycznej, badań skuteczności ochrony przeciwporażeniowej, schematów rozdzielnicy, czy trasy instalacji elektrycznych nie zawiera oceny, że były to wady istotne. tj. takie, których istnienie uniemożliwia normalne korzystanie z rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem.

Z kolei złożenie przez pozwaną oświadczenia woli o potrąceniu w toku przedmiotowego postępowania stanowiło czynność oznaczającą niewątpliwie uznanie roszczenia powódki przez pozwaną, co także miało znaczenie dowodowe w niniejszej sprawie. Pozwana wyraziła bowiem w ten sposób pośrednio przekonanie o istnieniu prawa powódki do żądania zapłaty umówionego wynagrodzenia w pełnej wysokości, skoro przeciwstawiała jej własne roszczenia. (por. wyrok SN z 9 listopada 2011 r., sygn. akt II CSK 70/11).

Reasumując: pozwana nie wykazała istnienia okoliczności uzasadniających przyjęcie,
że w sprawie doszło do wykonania umowy w sposób niezgodny z zasadami prawa budowlanego, skutkującymi koniecznością poniesienia przez pozwaną dodatkowych wydatków czy naprawienia szkody wynikającej z naruszenia obowiązków kontraktowych. Z tej przyczyny nie przysługiwało jej uprawnienie z art. 636 k.c., czy też art. 471 kc.

Istotną okolicznością przemawiającą przeciwko prawidłowości uznania skuteczności złożonego przez pozwaną oświadczenia o potrąceniu był również brak przymiot wymagalności tej wierzytelności. Sąd Apelacyjny podzielił ocenę powódki, że w sprawie pozwana nie wykazała spełnienia podstawowej przesłanki potrącenia, o której mowa w art. 498 § 1 k.c., tj. że potrąceniu mogą podlegać tylko wierzytelności wymagalne, a ściśle rzecz ujmując, roszczenia wymagalne stosownie do art. 120 § 1 k.c. (zob. Tadeusz Wiśniewski [w:] Bieniek Gerard, Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania. Tom I-II, wyd. X LexisNexis 2011 - komentarz do art. 498 k.c., teza nr 13). W doktrynie bez cienia wątpliwości wskazuje się,
że przesłanką dokonania potrącenia jest wymagalność obu wierzytelności. Wierzytelność jest wymagalna, gdy wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia przez dłużnika. W literaturze powszechnie przyjęty jest też pogląd, że wymagalna musi być jedynie wierzytelność potrącającego (tak Grzegorz Sikorski [w:] Ciszewski Jerzy, Kodeks cywilny. Komentarz, wyd. II LexisNexis 2014 - komentarz do art. 498 k.c., teza nr 11, SIP LEX Delta stan prawny: 1 maja 2014 r.).

Zatem ciężarem dowodowym pozwanej było wykazanie, że co najmniej jej wierzytelność była wymagalna w chwili potrącenia, gdyż w przeciwnym razie zgłoszony zarzut potrącenia nie był skuteczny (vide: wyrok SN z dnia 21 czerwca 2012 r., III CSK 317/11, LEX nr 1229968),. Oznacza to, że potrącający powinien złożyć oświadczenie po ziszczeniu się tej przesłanki, a jeśli dokonał tego we wcześniejszym czasie musi złożyć ponowne oświadczenie. Wskazane połączenie w tym zarzucie elementów procesowych i materialnoprawnych przemawia
za przyjęciem, że brak jednego z tych elementów powoduje bezskuteczność podjętej czynności,
a możliwość jej konwalidowania, jako jednostronnej czynności prawnej, jest wyłączona.

Wymagalność w rozumieniu art. 498 § 1 kc wyznaczać trzeba z uwzględnieniem art. 455 kc, co oznacza wezwanie dłużnika i upływ okresu „niezwłoczności” (przy braku innych wskazań) na spełnienie świadczenia.

W ramach dokonywania kontroli skutków oświadczenia o potrąceniu jako czynności prawnej, sąd ocenia także, czy oświadczenie to dotarło do adresata. Potrącenie tylko wtedy wywiera skutek w postaci wzajemnego umorzenia wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej (art. 498 § 2 i art. 499 k.c.), gdy pismo je zawierające wyrażało wolę ukształtowania stosunków prawnych w sposób przewidziany w art. 498 § 2 k.c. oraz pochodziło od strony uprawnionej do jego złożenia i zarazem było skierowane oraz doręczone stronie uprawnionej do jego przyjęcia. Skuteczność dojścia do adresata oświadczenia o potrąceniu, złożonego w toku procesu sądowego, rozpatrywać należy także w aspekcie art. 61 k.c. Niedojście oświadczenia do adresata w sposób opisany w art. 61 kc oznacza zaś, że oświadczenie woli
w ogóle nie zaistniało, choćby decyzja wywołania określonych skutków prawnych została przez nadawcę podjęta i uzewnętrzniona, np. na piśmie.

Rozważając argumentację strony pozwanej co do skuteczności złożonego przez pozwaną oświadczenia o potrąceniu w świetle zasad wynikających z art. 61 § 2 k.c wskazać należy,
że pozwana nie przedstawiła w toku postępowania przed sądem I instancji dowodu nadania na które powołuje się w załączniku do protokołu rozprawy z 19 maja 2923 roku. Według twierdzeń pozwanej wezwanie do zapłaty z 28 października 2022 roku stanowiło załącznik do wiadomości e-mailowej z 4 listopada 2022 roku, które miało zostać skutecznie dostarczone. W aktach sprawy brak jest jednak e-maila z 4 listopada 2022 roku wraz z dowodem jego dostarczenia. Brak jest również dowodu przesłania powódce oświadczenia o potrąceniu z 17 listopada 2022 roku na adres poczty mejlowej powódki w dniu 24 listopada 2022 roku.

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego oświadczenie o potrąceniu wierzytelności powinno być złożone dłużnikowi wzajemnemu osobiście i więc powołanie się na przesłanie pisma zawierającego takie oświadczenie poprzez wprowadzenie treści świadczenia do urządzenia elektronicznego nadawcy, i przekazane przez Internet – za pomocą narzędzi programowych umożliwiających indywidualne wysyłanie i odbieranie danych na odległość przez posiadacza tzw. elektronicznej skrzynki pocztowej nie wywarło w przedmiotowej sprawie skutków przewidzianych w art. 61 § 1 zdanie pierwsze k.c.

Rację zatem należy przyznać powódce, iż pozwana nie udowodniła, iż w dacie złożenia oświadczenia o potrąceniu jej wierzytelność na kwotę 16 482 zł była wymagalna, a więc nie mogła być przedmiotem prawnie skutecznego potrącenia w trybie art. 498 k.c.

W piśmie z dnia 28.10.2022 r. wezwano bowiem powódkę do zapłaty w/w kwoty
w terminie 3 dni roboczych od dnia doręczenia wezwania z notą księgową nr (...) z dnia 28.10.2022 r. Wezwanie zostało odebrane przez powódkę dnia 15.11.2022 r. Pozwany złożył oświadczenie o potrąceniu w dniu 17.11.2022 r., a zatem przed upływem wyznaczonego przez siebie
3-dniowego terminu na zaspokojenie swojego roszczenia. Pozwany powinien był złożyć oświadczenie o potrąceniu najwcześniej w dniu 18.11.2022 r., tj. już po upływie 3-dniowego terminu od doręczenia wezwania. W podanym stanie faktycznym oświadczenie o potrąceniu należy uznać za złożone przedwcześnie co oznacza, że jest nieskuteczne.

Wobec powyższego nie zachodziły podstawy do pomniejszenia uznanego przez pozwaną wynagrodzenia powódki w dochodzonej przez nią wysokości o kwotę, co skutkowało z apelacji powódki zmianą wyroku poprzez zasądzenie dodatkowo na jej rzecz od pozwanej kwoty 16 482 zł z ustawowymi odsetkami od 3 lipca 2022 roku do dnia zapłaty, a z apelacji pozwanej zmianą daty wymagalności roszczenia odsetkowego i obniżenie zasądzonych na rzecz powódki kosztów procesu o kwotę objętą orzeczeniem referendarza o zwrocie na rzecz powódki 6 916 zł jako części opłaty sądowej. W ocenie Sądu Apelacyjnego pozwana dała powody do wniesienia powództwa, bo odmawiała zapłaty w związku z czym wniesienie powództwa było niezbędne do celowego dochodzenia praw przysługujących powódce. W odniesieniu do oznaczenia daty wymagalności odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych Sąd Apelacyjny uznał, że jest to 3 lipca 2022 roku. Skoro pozwana została powiadomiona 2 czerwca 2022 roku, że usterki zostały usunięte to od tego dnia mogła dopiero wystawić fakturę i przy uwzględnieniu 30 dniowego terminu płatności pozwana pozostawała w zwłoce od 3 lipca 2022 roku. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęto trafny pogląd, który należy podzielić, iż w sytuacji, gdy wykonawca zgłosił zakończenie robót budowlanych wykonanych zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej to zamawiający jest zobowiązany do ich odbioru (art. 647 k.c.). Odmowa odbioru będzie uzasadniona jedynie w przypadku, gdy przedmiot zamówienia będzie mógł być kwalifikowany, jako wykonany niezgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej lub wady będą na tyle istotne, że obiekt nie będzie się nadawał do użytkowania. W tej sprawie istnienia takiej okoliczności strona pozwana nie wykazała.

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 386 § 1 kpc Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżony wyrok w sposób opisany w punktach I i II, a dalej idące apelacje oddalił na podstawie art. 385 kpc. O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono natomiast na podstawie art. 98 k.p.c. w związku z art. 108 § 1 kpc i art. 391 § 1 kpc.