Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 grudnia 2023 r.

Sąd Rejonowy w Grudziądzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 24 listopada 2023 r. w Grudziądzu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) w W.

przeciwko (...) w W.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej 2.417,00 zł (dwa tysiące czterysta siedemnaście złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

3.  nakazuje pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Grudziądzu 893,25 zł (osiemset dziewięćdziesiąt trzy złote 25/100) tytułem kosztów opinii biegłych wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Sygn. akt I C 1164/21

UZASADNIENIE

wyroku

(...) w W. wniosła o zasądzenie od (...) w W. kwoty 4.464,38 zł, na którą składały się:

- 4.064,38 zł z tytułu dopłaty do odszkodowania wypłaconego przez pozwaną za kolizję drogową, do jakiej doszło 4 kwietnia 2021 r., w wyniku której uszkodzeniu uległ pojazd marki (...) o nr rejestracyjnym (...) stanowiący własność R. O.,

- 400 zł z tytułu zwrotu kosztów prywatnej ekspertyzy – kalkulacji naprawy sporządzonej na zlecenie powódki, niezbędnych do celowego dochodzenia roszczenia.

Powódka wskazała, że nabyła w drodze cesji wierzytelność z tytułu odszkodowania za szkodę w ww. pojeździe. Domagała się również zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 4.064,38 zł od dnia 15 maja 2021 r. do dnia zapłaty.

W pozwie wskazano, że powódka nie zgadza się z kwotą kosztów naprawy określoną przez ubezpieczyciela. Domagała się dopłaty różnicy między kosztami naprawy ustalonymi przez rzeczoznawcę w prywatnej opinii a kwotą wypłaconą poszkodowanemu przez pozwanego (k. 4-13 akt).

Pozwany zakład ubezpieczeń wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie zwrotu kosztów procesu. W pierwszej kolejności pozwana zarzuciła, że powód nie wykazał, aby skutecznie nabył wierzytelność, albowiem przedłożone przy pozwie umowy cesji pozbawione były kauzy. Powód nie załączył żadnego dowodu na fakt posiadania przez czynności przelewu jakiejkolwiek kauzy. W drugiej kolejności pozwana zaznaczyła, że wypłacona przed sprawą sądową na rzecz poszkodowanego kwota 7.6620,11 zł tytułem odszkodowania za szkodę w pojeździe jest wystarczająca i nie jest zobowiązana do zapłaty dalszej kwoty. Pozwana zarzuciła, że pojazd poszkodowanego posiadał wcześniejsze nienaprawione uszkodzenia niemające związku z szkodą z dnia 4 kwietnia 2021 r., nadto pomiar powłoki lakierniczej na zderzaku przednim wykazał wysoko wskaźnik pomiarowy w miejscu szkody wynoszący 728. Świadczy to o tym, że pojazd nie był bezwypadkowy, a wcześniej przeprowadzone naprawy były dokonane niezgodnie z technologią producenta, dlatego nieuzasadnione jest zastosowanie przy naprawie po tej szkodzie części oryginalnych. Pozwana zwróciła uwagę, że złożyła poszkodowanemu propozycję naprawienia pojazdu w jednym z warsztatów sieci naprawczej pozwanego za cenę przyznaną przez pozwanego tytułem odszkodowania, poszkodowany nie skorzystał jednak z możliwości naprawy pojazdu w warsztacie współpracującym z pozwaną (k. 46-49v akt).

W piśmie z 20 października 2023 r. pozwana powtórnie zakwestionowała legitymację czynną powódki, zarzucając nieważność umowy cesji jako zawartej z pokrzywdzeniem poszkodowanego. Pozwana powołała się na dwa wyroku Sądu Okręgowego w Bydgoszczy, w których zwrócono uwagę, że umowa cesji powinna zostać przeanalizowana pod kątem zgodności z art. 58 k.c., art. 353 ¹ k.c. i art. 385 ¹ k.c., tj. pod kątem oceny czy treść lub cel umowy nie pozostaje w sprzeczności z ustawą, właściwością stosunku prawnego albo zasadami współżycia społecznego. W ocenie pozwanej umowa cesji zawarta z poszkodowanym pozostaje w sprzeczności z celem samego odszkodowania przysługującego poszkodowanemu. Z umowy tej nie wynika jakakolwiek kauza ani cena, nie jest zatem wiadome czy w ogóle poszkodowany otrzymał jakiekolwiek wynagrodzenie za cesję wierzytelności. Umowa cesji została zatem zawarta z pokrzywdzeniem poszkodowanego – konsumenta. Takie działanie powoda stanowi nadużycie prawa i nie zasługuje na udzielenie mu ochrony prawnej w zakresie dochodzonych przez niego roszczeń. Według przytoczonych orzeczeń Sądu Okręgowego w Bydgoszczy sam fakt niewskazania w umowie ceny nabycia wierzytelności należy uznać za cechę umowy prowadzącą do jej nieważności (k. 177-178 akt).

Powódka nie odniosła się w trakcie procesu do zarzutów pozwanej dotyczących braku legitymacji czynnej, nieważności umowy cesji, braku kauzy i niewskazania w umowie cesji ceny nabycia wierzytelności, ani nie przedłożyła żadnego dokumentu dla wykazania istnienia kauzy i obowiązku zapłaty ceny nabycia wierzytelności. .

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje:

Okolicznością bezsporną jest, że w dniu 4 kwietnia 2021 r. doszło do kolizji drogowej, w której uczestniczył samochód R. O. marki (...) o nr rejestracyjnym (...), rocznik(...). Winnym kolizji uznano kierowcę innego pojazdu, który posiadał obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanym zakładzie ubezpieczeń.

Po zgłoszeniu szkody ubezpieczyciel wypłacił poszkodowanemu odszkodowanie w kwocie 7.662,11 zł na podstawie kosztorysu naprawy sporządzonego w postępowaniu likwidacyjnym i decyzji z dnia 15 kwietnia 2021 r. .

D. dy: pismo o wypłacie odszkodowania – k. 19 akt sprawy

kalkulacja naprawy pozwanego wraz z pismem o ustaleniu wysokości szkody

– k. 20-222v akt sprawy

Pojazd R. O. marki (...) uczestniczył wcześniej w pięciu kolizjach, w dniach: 27 marca 2018 r., 26 stycznia 2019 r., 9 marca 2019 r., 30 czerwca 2019 r. i 13 października 2020 r. Dwie z tych kolizji były likwidowane z ubezpieczenia AC, a trzy z ubezpieczenia OC sprawców szkód. Do napraw pokolizyjnych poszkodowany kupował używane części oryginalne. Pojazd naprawiał sam, za robociznę nie płacił. Pojazdu nie serwisował, sam robił jego przeglądy. Po wcześniej kolizji nie naprawił prawego bocznego kierunkowskazu, który był pęknięty, gdyż nie mógł go kupić. Po kolizji z dnia 4 kwietnia 2021 r. naprawił pojazd częściowo: naprawił koło i wymienił amortyzator oraz zwrotnice. Używane części zamienne kupił w Internecie i na szrocie. Uszkodzeniu uległy: przedni zderzak, błotnik, drzwi przednie prawe i tylne prawe, reflektor i amortyzator. Drzwi i błotnik były zgniecione, poszkodowany je wyprostował i wypolerował. Nie przywrócił stanu pojazdu sprzed szkody. Naprawił tylko tak, żeby można było jeździć. Na błotbiku i drzwiach widać nadal fałdy. Nie zostały naprawione drzwi i błotnik. Poszkodowany nie wydał na naprawę całej otrzymanej kwoty z (...), gdyż stwierdził, że na razie nie będzie naprawiał całego pojazdu. Jedna z wcześniejszych szkód była z tej samej strony pojazdu na błotniku z prawej strony przedniej – błotnik został wymieniony. Poszkodowany otrzymał informację z (...), że może naprawić pojazd w warsztatach naprawczy, które współpracują z ubezpieczycielem. Nie zdecydował się na naprawę w tych warsztatach, bo stwierdził, że sam naprawi auto.

D. dy: zeznania R. O. - k. 80-80v akt sprawy

akta szkodowe dotyczące wcześniejszych szkód pojazdu – na płytach CD na

k. 64, 68, 70 akt sprawy

akta szkody z 4.04.2021 r. – płyta CD na k. 53 akt sprawy

W umowie cesji wierzytelności z dnia 12 maja 2021 r. R. O. dokonał na rzecz W. D. cesji wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzone auto od sprawcy szkody z dnia 4 kwietnia 2021 r. oraz od zakładu ubezpieczeń, który udzielał w tym dniu ochrony ubezpieczeniowej sprawcy zdarzenia. W umowie cesji nie określono ceny sprzedaży ani nie podano kauzy.

W dniu 7 lipca 2021 r. W. D. zawarł umowę przelewu wierzytelności z tytułu odszkodowania związanego ze szkodą z dnia 4 kwietnia 2021 r. na rzecz powódki. W umowie tej również nie powołano się na wcześniejszą umowę zobowiązującą do sprzedaży wierzytelności ani na jakąkolwiek inną podstawę sprzedaży (kauzę) oraz nie zawarto zapisu o cenie sprzedaży.

Dowody: umowy przelewu wierzytelności wraz z pełnomocnictwami – k. 17-18v akt

sprawy

W kalkulacji naprawy z dnia 4 sierpnia 2021 r. wykonanej na zlecenie powódki koszt naprawy auta R. O. określono na 11.726,49 zł. Koszt sporządzenia tej kalkulacji wyniósł 400 zł. W piśmie z dnia 4 sierpnia 2021 r. powódka wezwała pozwanego do dopłaty różnicy między kosztami naprawy ustalonymi przez rzeczoznawcę w prywatnej opinii a kwotą wypłaconą poszkodowanemu przez towarzystwo ubezpieczeń oraz do zapłaty kosztów kalkulacji sporządzonej na zlecenie powódki.

W piśmie z 6 sierpnia 2021 r. pozwany nie uwzględnił żądania powódki.

Dowody: kalkulacja naprawy z 4.08.2021 r. – k. 27-29 akt sprawy

faktura VAT nr (...) – k. 26 akt sprawy

reklamacja i przedsądowe wezwanie do zapłaty – k. 23-24v akt sprawy

pismo pozwanego z 6.08.2021 r. – k. 30 akt sprawy

Biegły sądowy R. N. w opinii sądowej z dnia 2 sierpnia 2022 r. oszacował koszty naprawy uszkodzonego pojazdu poszkodowanego marki (...) z wykorzystaniem cen nowych oryginalnych części zamiennych o jakości ,,O oferowanych przez producenta pojazdu w kwietniu 2021 r., technologii producenta pojazdu oraz rynkowych stawek robocizny stosowanych w warsztatach miejsca zamieszkania właściciela auta na kwotę 15.619,38 zł. Biegły stwierdził, że w procesie restytucji N. M. zasadnym jest użycie części oryginalnych jakości (...), gdyż skutkuje to przywróceniem pojazdu do stanu sprzed szkody zarówno pod względem technicznym jak i walorów estetycznych i funkcjonalnych. Raport optymalizacji wykonany w programie AudaOptima nie wykazuje jednak dostępności części oryginalnych jakości (...) dedykowanych do uszkodzonego pojazdu R. O..

D. d: opinia biegłego z 2.08.2023 r. z kalkulacją naprawy i raportem części

alternatywnych – k. 90-104 akt sprawy

Na skutek zarzutów pozwanego, w opinii z dnia 30 stycznia 2023 r. biegły R. N. określił koszt przywrócenia pojazdu (...) do stanu sprzed szkody z dnia 4 kwietnia 2021 r., przy uwzględnieniu części o jakości porównywalnej oraz rynkowych stawek robocizny stosowanych w warsztatach miejsca zamieszkania właściciela auta na 14.981,39 zł.

Dowód: opinia biegłego z 30.01.2023 r. z kalkulacją naprawy i wykazem części

zamiennych zastosowanych w kalkulacji – k. 124-134 akt sprawy

W opinii z 1 września 2023 r. biegły sądowy S. D. określił wysokość kosztów naprawy N. M. w oparciu o stawki warsztatów nieautoryzowanych (110 zł netto) za prace blacharskie i lakiernicze oraz przy zastosowaniu używanych oryginalnych części zamiennych oraz nowych oryginalnych części zamiennych z logo producenta części – o jakości (...) na 9.301,56 zł.

Dowód: opinia biegłego z 1.09.2023 r. z kalkulacją naprawy – k. 156-169 akt sprawy

Strony nie kwestionowały opinii biegłego S. D..

Sąd w całości podzielił tę opinię, gdyż nie była kwestionowana, a nadto została sporządzona fachowo, zawiera logiczny wywód i przekonujące uzasadnienie. Sąd nie znalazł również podstaw do kwestionowania drugiej opinii biegłego R. N., jednakże ze względu na okoliczności sprawy (częściową naprawę uszkodzonego auta przez poszkodowanego częściami używanymi zakupionymi w Internecie i na szrocie oraz takie same naprawy wcześniejsze po wcześniejszych kolizjach) okazała się ona nieprzydatna do jej rozstrzygnięcia.

Sąd dał w całości wiarę zeznaniom świadka R. O., albowiem brak było podstaw do ich podważenia. Nie było też podstaw do kwestionowania autentyczności przedłożonych do akt dokumentów prywatnych.

W ocenie Sądu, w ustalonych okolicznościach sprawy roszczenie powódki nie mogło być uwzględnienie. Sąd orzekający w tej sprawie podziela stanowisko strony pozwanej zawarte w jej piśmie z dnia 20 października 2023 r. dotyczące braku po stronie powódki legitymacji czynnej ze względu na niewykazanie kauzy oraz odpłatności w umowach cesji wierzytelności. Niewskazanie w tych umowach kauzy oraz ceny sprzedaży jest podstawą do stwierdzenia ich nieważności na podstawie art. 58 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 5 k.c. z przyczyn szczegółowo omówionych w przedłożonych przez pozwaną wyrokach Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z 23 marca 2023 r. w sprawach o sygn. akt II Ca 203/23 i II Ca 213/23. Nadto, skoro strona powodowa nie odniosła się do tych zarzutów i nie przedstawiła dowodów na istnienie podstawy dokonania cesji wierzytelności (kauzy) oraz nie dała sądowi możliwości zbadania pierwszej umowy cesji pod kątem ewentualnego pokrzywdzenia poszkodowanego ze względu na brak odpłatności lub zbyt niską cenę sprzedaży, to należało uznać, że strona powodowa nie wykazała skutecznie zaistnienia sprzedaży wierzytelności, a zatem legitymacji czynnej (art. 6 k.c.).

Po drugie, powództwo podlegało oddaleniu również i z tej przyczyny, że poszkodowany nie skorzystał z oferty pozwanego naprawy auta za kwotę zaoferowaną mu w toku postępowania likwidacyjnego. W judykaturze przyjmuje się powszechnie, że odszkodowanie ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pojazdów mechanicznych za uszkodzenie pojazdu obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na naprawę pojazdu (zob. np. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 17 listopada 2011 r. w sprawie III CZP 5/11, OSNC 2012, Nr 3, poz. 28 oraz liczne orzeczenia różnych sądów zamieszczone na stronie internetowej Rzecznika Ubezpieczonych). W powołanej uchwale, która otworzyła w szerokim zakresie możliwość domagania się zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego także przez osoby nie prowadzące działalności gospodarczej, Sąd Najwyższy już w tezie wyraźnie zastrzegł, że odpowiedzialność ubezpieczyciela obejmuje "celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego". Rozwijając tę myśl w uzasadnieniu, wyjaśnił, że nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być kompensowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2, art. 362 i 826 § 1 k.c.). W związku z tym zaznaczył też, że na dłużniku ciąży obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, ,,niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika”. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 24 sierpnia 2017 r. III CZP 20/17 (OSNC 2018, 6, poz. 56), z tezy i uzasadnienia uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r. wynika jednoznacznie, że Sąd Najwyższy dostrzegał od początku potrzebę utrzymania ochrony interesów poszkodowanego w rozsądnych granicach. Kierując się sformułowanymi tam wskazówkami, Sąd Najwyższy w powołanej uchwale z dnia 24 sierpnia 2017 r. stwierdził, że nie mogą być uznane za celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, które nie są konieczne do wyeliminowania negatywnego następstwa majątkowego w wyniku szkody komunikacyjnej, gdyż następstwo to może być wyeliminowane - bez uszczerbku dla godnych ochrony interesów poszkodowanego - w inny, mniej uciążliwy dla dłużnika sposób. Jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą zajmującym się naprawą pojazdów - skorzystanie z naprawy auta w zakładzie współpracującym z ubezpieczycielem po kosztach obliczonych przez ubezpieczyciela, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów naprawy pojazdu, to koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za "celowe i ekonomicznie uzasadnione". Według Sądu Najwyższego, prezentowana wykładnia nie eliminuje ani nie ogranicza przysługującej poszkodowanemu swobody wyboru kontrahenta, u którego naprawi uszkodzony pojazd. Sprawia jedynie - ze względu na obowiązek zapobiegania zwiększeniu rozmiarów szkody - że zawierając umowę na mniej korzystnych warunkach od proponowanych przez ubezpieczyciela, poszkodowany będzie zmuszony ponieść część związanych z tym kosztów. W konkluzji Sąd Najwyższy stwierdził, że wydatki poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanej przez ubezpieczyciela naprawy są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione. Przedstawione stanowisko podziela Sąd orzekający w tej sprawie. Ponieważ zostało ustalone, że pozwany zakład zaoferował poszkodowanemu naprawę uszkodzonego auta w warsztacie z nim współpracującym za kwotę zaoferowaną w postępowaniu likwidacyjnym, to brak było podstaw do zasądzenia na rzecz powódki dodatkowej kwoty z tytułu dopłaty do odszkodowania. Słusznie pozwany podniósł bowiem, że poszkodowany powinien współpracować z ubezpieczycielem w celu minimalizacji szkody. W tym celu można było skontaktować się telefonicznie z podmiotem współpracującym z ubezpieczycielem i skorzystać z bezgotówkowej taniej oferty naprawy auta. Poszkodowany tego nie uczynił, czym zwiększył na własne ryzyko wysokość szkody, za co pozwany już nie odpowiada. Z tych względów powództwo podlegałoby oddaleniu co do kwoty 4.064,38 zł na mocy art. 361 § 1 i 2 k.c., art. 354 § 2 k.c., art. 509 § 1 k.c. oraz art. 822 § 1 i 4 k.c.

Po trzecie, gdyby sąd II instancji nie podzielił przedstawionej wyżej argumentacji, należałoby stwierdzić, że powódce należy się dopłata do odszkodowania jedynie do kwoty obliczonej przez biegłego S. D. w opinii z dnia 1 września 2023 r. Wskazać bowiem należy, że poszkodowany po szkodzie z 4 kwietnia 2021 r. naprawił częściowo auto używanymi częściami zakupionymi w Internecie i na szrocie oraz nie zamierzał naprawić pojazdu częściami nowymi. Wcześniej po każdej z pięciu kolizji naprawiał auto również takimi samymi częściami i sposobem gospodarczym. W takiej sytuacji zasądzenie odszkodowania po ostatniej szkodzie obliczonego przy zastosowaniu nowych oryginalnych części zamiennych o jakości ,,O albo jedynie nowych części zamiennych o jakości (...) (a więc według opinii biegłego R. N.) byłoby nieuzasadnione.

Sąd oddalił powództwo w zakresie kwoty 400 zł z tytułu zwrotu prywatnej kalkulacji naprawy zleconej przez powódkę, gdyż koszt ten nie byt objęty umowami cesji, a służył powódce w ocenie Sądu do oceny opłacalności nabycia wierzytelności od R. O.. Koszt ten stanowił zatem koszt prowadzonej działalności gospodarczej powódki.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c., albowiem powódka przegrała sprawę w całości. Koszty pozwanej to: wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 900 zł zgodnie z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265.), opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł (k. 51 akt) i zaliczka na biegłych – 1.500 zł (k. 87 i 149 akt), razem 2.417 zł.

O odsetkach za opóźnienie od kosztów procesu orzeczono na mocy art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

O obowiązku zwrotu kosztów procesu na rzecz Skarbu Państwa, wyłożonych przez sąd w toku sprawy na częściowe pokrycie kosztów biegłych – w zakresie, w jakim nie pokryły ich zaliczki – orzeczono na mocy art. 83 ust. 1 i 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sadowych w sprawach cywilnych. Wyniosły one łącznie 893,25 zł (50,63 zł k. 114 akt + 453,46 zł k. 144 akt + 389,16 zł k. 194 akt).