Pełny tekst orzeczenia

Sygnatura akt I C 1255/22/P

Uzasadnienie
wyroku z 23 kwietnia 2024 roku

Powódka J. S., prowadząca działalność gospodarczą pod firmą (...).com, wniosła o zasądzenie od strony pozwanej (...) Spółki Akcyjnej w S. kwoty 10.102,84 zł tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego i kosztów podstawienia/ odbioru pojazdu poza godzinami pracy (9.447,40 zł) wraz z odsetkami skapitalizowanymi na dzień 2 sierpnia 2022 roku (655,44 zł), wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od kwoty 10.102,84 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Powódka wniosła nadto o zasądzenie od strony pozwanej na jej rzecz kosztów procesu. Na uzasadnienie powódka podała, że na podstawie umowy cesji przysługuje jej wierzytelność wobec strony pozwanej jako ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody komunikacyjnej tytułem części odszkodowania za najem samochodu zastępczego i kosztów z tym związanych.

Strona pozwana (...) Spółka Akcyjna w S. w sprzeciwie od nakazu zapłaty wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów procesu. Uznając swoją odpowiedzialność co do zasady, zakwestionowała wysokość stawki dziennej za najem pojazdu zastępczego oraz ilość dni najmu, podnosząc, że stawka 95 zł brutto za dobę najmu jest stawką za która poszkodowany mógł wynająć pojazd zastępczy w sieci współpracujących ze stroną pozwaną wypożyczalni, a okres najmu jest zasadny jedynie na czas faktycznej naprawy pojazdu (22 dni). W odniesieniu do kosztów podstawienia pojazdu strona pozwana podniosła, że powódka nie ma legitymacji czynnej do występowania z roszczeniem o zwrot kosztów podstawienia i odbioru pojazdu, bowiem zawarta umowa cesji wierzytelności przenosi na rzecz powódki wyłącznie roszczenie z tytułu kosztów najmu pojazdu.

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące fakty:

J. S. prowadzi działalność gospodarczą pod firmą (...).com w zakresie m.in. wynajmu i dzierżawy samochodów osobowych i furgonetek.

A. S. i B. S. byli współwłaścicielem pojazdu marki R. (...) o numerze rejestracyjnym (...). Dnia 30 września 2020 roku doszło do wypadku drogowego w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd A. S. i B. S..

(...) Spółka Akcyjna w S. w dacie szkody, miało zawartą umowę ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych z posiadaczem pojazdu sprawcy szkody.

Szkoda została zgłoszona Ubezpieczycielowi 2 października 2020 roku, nadano jej numer (...).

/fakty bezsporne/

W związku z powyższym zdarzeniem 1 października 2020 roku poszkodowany A. S. zawarł z P..com umowę najmu samochodu zastępczego marki F. (...), nr rej. (...). Na jej mocy poszkodowany zobowiązał się płacić wynajmującemu czynsz najmu w wysokości 220 zł netto za jedną dobę oraz ponieść koszt podstawienia pojazdu i odbioru pojazdu od klienta po godzinach pracy w kwocie 100 zł netto (podstawienie/ odbiór) i 80 zł netto (obsługa poza godzinami pracy). Postanowiono, że czynsz najmu będzie z Towarzystwem (...) z polisy OC sprawcy wypadku na cały okres likwidacji szkody. Poszkodowany korzystał z samochodu zastępczego do 10 listopada 2020 roku (41 dni).

Dowód: umowa cesji (k. 13).

Poszkodowany upoważnił firmę (...).com do załatwiania wszelkich spraw formalnych w szkodzie w zakresie wynajmu auta w jego imieniu oraz upoważnił ją do odebrania przysługującego mu odszkodowania za wynajem samochodu zastępczego od (...) Spółki Akcyjnej w S..

Dowód: upoważnienie (k. 15).

Dnia 2 października 2020 roku (...) Spółka Akcyjna w S. przekazała poszkodowanemu drogą mailową informację, że może on skorzystać z usług współpracujących ze stroną pozwaną wypożyczalni samochodów, gdzie stawka brutto za dobę wynajmu samochodu z segmentu C wynosi 95 zł. Jednocześnie w wiadomości tej podano, że w przypadku nieskorzystania z propozycji ubezpieczyciela i samodzielnego wynajęcia pojazdu zastępczego, nieuzasadnione koszty najmu mogą nie zostać uznane przez Ubezpieczyciela. Ponowna informacja o możliwości skorzystania z najmu pojazdu u firm współpracujących została wysłana A. S. 8 października 2020 roku .

Dowód: mail z 02.10.2020 roku wraz z załącznikiem (k. 45, 47, 48), mail z 08.10.2020 roku wraz z załącznikiem (k. 49 – 53).

Dnia 10 listopada 2020 roku poszkodowani i J. S. (jako prowadząca działalność gospodarczą pod firmą (...).com) zawarli umowy cesji praw, w której poszkodowani przelali na J. S. swoją wierzytelność przysługującą im względem sprawcy szkody oraz jego ubezpieczyciela z tytułu OC w związku ze szkodą komunikacyjną z 30 września 2020 roku zarejestrowaną pod numerem (...) likwidowaną przez (...) S.A. w S., celem zaspokojenia wierzytelności cesjonariusza z tytułu wynajmu pojazdu zastępczego oraz wszelkich kosztów związanych z jego obsługą, w tym w kosztów podstawienia i odbioru pojazdu zastępczego oraz obsługi w po godzinach pracy. Cedenci przenieśli także na cesjonariusza przysługujące im w stosunku do zakładu ubezpieczeń roszczenie o zaległe odsetki.

Dowód: umowy cesji (k. 20, 21).

Do umowy najmu zostało dołączone oświadczenie poszkodowanego, w którym podał, że odmówił skorzystania z propozycji najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem Towarzystwa (...) z uwagi na zbyt krótki deklarowany czas wynajmu oraz niekorzystne zapisy w umowie, natomiast zdecydował się na najem u powódki z uwagi na zaoferowanie samochodu na cały okres najmu bez limitu kilometrów, niezwłoczne podstawienie samochodu oraz korzystniejsze warunki. A. S. oświadczył nadto, że pojazd zastępczy jest mu niezbędny do celów zawodowych (w tym dojazdów do pracy) oraz załatwiania spraw osobistych.

Dowód: oświadczenia (k. 11, 12).

P..com wystawiła poszkodowanym fakturę VAT nr (...) z 18 listopada 2020 roku na kwotę brutto 11.537,40 zł tytułem wynajmu pojazdu zastępczego F. (...) za okres 41 dni (41 x 220 zł = 9.020 zł netto/ 11.094,60 zł brutto) oraz tytułem kosztów podstawienia i odbioru auta do/od klienta poza godzinami pracy (2 x 100 zł + 2 x 80 zł = 360 zł netto/ 442,80 zł brutto). Faktura wraz z innymi dokumentami została wysłana na adres Ubezpieczyciela 18 listopada 2020 roku.

/fakt bezsporny/

Pismem z 28 października 2021 roku (...) Spółka Akcyjna w S. przyznała w oparciu o fakturę VAT nr (...) odszkodowanie w wysokości 2.090 zł brutto, uznając stawkę czynszu najmu 95 zł brutto za okres od 2 do 9 października 2020 roku (22 dni). STU wskazało, że nie widzi podstaw do zwrotu kosztów podstawienia, odbioru i obsługi poza godzinami, mając na względzie że nie stanowią one normalnych następstw szkody. Kwota 2.090 zł została wypłacona P..com.

/fakt bezsporny/

Stawki dobowe za najem pojazdu segmentu C w okresie od września do listopada 2020 roku na lokalnym rynku (...) oraz (...) nie przekraczały 100 – 120 zł brutto przy okresie wynajmu powyżej miesiąca.

Niezbędny i konieczny okres wynajmu pojazdu zastępczego uzależniony od przebiegu postępowania likwidacyjnego wynosił do 34 dni (1 października – 3 listopada 2020 roku).

dowód: opinia biegłego wraz z załącznikami (k. 177 – 189), opinia uzupełniająca (k. 218).

Odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 1.990 zł za okres od 29 października 2021 roku do dnia 2 czerwca 2022 roku wynoszą 137,73 zł.

Dowód: https://kalkulatory.gofin.pl/kalkulatory/kalkulator-odsetek-ustawowych

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wymienionych wyżej dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony do akt sprawy, stanowiących materiał dowodowy na mocy art. 243 ² k.p.c. Zarówno autentyczność tych dokumentów, jak i ich prawdziwość w zakresie twierdzeń w nich zawartych, nie budziły wątpliwości Sądu ani nie były kwestionowane przez żadną ze stron procesu, tym samym brak było podstaw do odmowy dania im wiary. Ponadto, wszystkie okoliczności faktyczne niniejszej sprawy, wyjąwszy wysokość należnego powódce odszkodowania, pozostawały bezsporne. Pozwany ubezpieczyciel nie kwestionował ani faktu wystąpienia szkody ani też swojej odpowiedzialności za jej naprawienie.

Przy ustalaniu stanu faktycznego Sąd nie uwzględnił cenników najmu pojazdu przedłożonych przez strony postępowania, bowiem Sąd ustalając stawki rynkowe za najem pojazdów zastępczych w 2020 roku posilił się opinią biegłego sporządzoną w sprawie. Opinia biegłego została sporządzona fachowo i rzetelnie. Biegły ustosunkował się do zgłoszonych zarzutów podniesionych przez powódkę, po czym do opinii nie zgłoszono już zarzutów. Mając na względzie, że opinia została dostarczyła rzetelnych wiadomości specjalnych, Sąd na jej podstawie ustalił wysokość rynkowej stawki za najem pojazdu w 2020 roku oraz długość niezbędnego i koniecznego okresu najmu.

Sąd rozważył, co następuje.

Powództwo podlegało uwzględnieniu w części, tj. do kwoty 2.127,73 zł. Jest
to kwota stanowiąca sumę różnicy pomiędzy należnym powódce odszkodowaniem
za najem pojazdu zastępczego w wysokości 4.080 zł a odszkodowaniem wypłaconym przez stronę pozwaną w wysokości 2.090 złotych oraz kwoty skapitalizowanych odsetek w wysokości 137,73 zł.

Zgodnie z art. 822 § 1 k.c., przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony.

Na wstępie należy zauważyć, że biorąc pod uwagę treść art. 509 § 1 i 2 k.c. nie budzi wątpliwości Sądu legitymacja czynna strony powodowej, która na podstawie umów przelewu wierzytelności nabyła wierzytelność w stosunku do strony pozwanej o odszkodowanie za najem pojazdu zastępczego oraz wszelkich kosztów związanych z jego obsługą. W umowach cesji jednoznacznie wskazano – wbrew stanowisku strony pozwanej - że cesją objęte jest także roszczenie o zwrot kosztów podstawienia i odbioru pojazdu.

Strona pozwana nie kwestionowała w ogóle zasady swojej odpowiedzialności, jak i okoliczności związanych z powstaniem szkody i osobami sprawcy i poszkodowanego. Kwestią sporną był okres najmu pojazdu zastępczego, stosowana przez powódkę stawka dobowa za najem pojazdu oraz zasadność ponoszenia kosztów dodatkowych w postaci podstawiania/odstawienia pojazdu zastępczego. Zdaniem strony pozwanej zasadnym był okres 22 dni najmu przy stawce 95 zł brutto zaś zdaniem powódki zasadnym był okres 41 dni według stawki 220 zł netto za dobę. Strona pozwana wskazała, że przedstawiła poszkodowanemu tańsze oferty, z których winien był on skorzystać, a co do kosztów podstawienia pojazdu podała – co już wyżej podano – że powódka nie posiada legitymacji czynnej w tym zakresie, a poza tym że koszty te nie pozostają w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą. Należało zatem przede wszystkim przeanalizować te kwestie.

Przechodząc do kwestii odpowiedzialności odszkodowawczej wskazać należy na art 361 § 1 k.c. zgodnie, z którym zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W treści art. 361 § 2 k.c. wskazano, iż w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Z powyższego wynika zasada pełnego odszkodowania, które jednak nie może być przyznawane automatycznie. W orzecznictwie Sądu Najwyższego (por.m.in. uchwała Sądu Najwyższego (7) z dnia 17 listopada 2011 roku, sygn. akt III CZP 5/11, LEX nr 1011468; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 września 2004 roku, sygn. akt IV CK 672/03, LEX nr 146324) został wyrażony pogląd, który tut. Sąd przyjmuje za własny, że nie można formułować w sprawach odszkodowawczych kazuistycznych wskazań, gdyż każda sprawa ma charakter indywidualny i każdorazowo należy indywidualnie oceniać zasadność oraz wysokość kosztów poniesionych na najem pojazdu zastępczego, a ustalając wysokość odszkodowania należy brać pod uwagę celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty najmu pojazdu. W orzecznictwie ustalono, iż do ekonomicznie uzasadnionych kosztów najmu pojazdu zalicza się wydatki poniesione na najem pojazdu w podobnej klasie do pojazdu uszkodzonego poniesione w oparciu o stawki czynszu obowiązujące na danym rynku lokalnym do czasu naprawy pojazdu (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 roku, sygn. akt III CZP 20/17, LEX nr 2340457).

Zaznaczyć należy, że tut. Sąd podziela pogląd, że poszkodowany nie jest zobowiązany do poszukiwania najtańszej opcji najmu pojazdu zastępczego, jednakże ma on obowiązek podejmowania działań, które nie będą prowadziły do zwiększania obowiązku odszkodowawczego.

Nie budzi wątpliwości, że w niniejszej sprawie A. S. w związku ze zdarzeniem doznał szkody (straty) polegającej na uszkodzeniu elementów należącego do niego pojazdu. W związku z ustaleniem szkody całkowitej poszkodowany poniósł także koszt najmu pojazdu zastępczego. Koszt ten – co do zasady – pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem wywołującym szkodę, a w związku z tym na stronie pozwanej jako ubezpieczycielu odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody ciąży obowiązek wyrównania także tej straty. Wskazać jednak należy, że Sąd – na podstawie opinii biegłego sądowego, która w efekcie nie była kwestionowana przez strony – ustalił, że uzasadnionym było wynajęcie przez poszkodowanego pojazdu zastępczego na okres wyłącznie 34 dni po stawce 120 zł brutto. Taka była wówczas rynkowa stawka za pojazd z segmentu C. Odszkodowanie z tytułu najmu pojazdu zastępczego na rzecz powódki winno zatem wynosić 4.080 zł (34 dni x 120 zł brutto). Skoro strona pozwana wypłaciła powódce kwotę 2.090 zł, do zasądzenia pozostała kwota 1.990 zł.

W odniesieniu do żądania zasądzenia kwoty 442,80 zł tytułem kosztów podstawienia i odbioru pojazdu Sąd uznał, że w sytuacji dłuższego najmu (a taki miał miejsce w okolicznościach przedmiotowej sprawy), tego typu opłaty dodatkowe nie powinny być uwzględniane w cenie najmu. Sądowi wiadomo z urzędu, że tego typu usługi są standardem w ofercie szeregu podmiotów występujących na rynku lokalnym. Z uwagi na powyższe, brak było podstaw do zasądzenia z tego tytułu jakiekolwiek kwoty.

Odnosząc się do żądania skapitalizowanych odsetek, na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. Sąd uznał je za zasadne jedynie w zakresie kwoty 137,73 zł – jest to kwota odsetek ustawowych za opóźnienie wyliczona za okres od dnia 29 października 2021 r., tj. dnia następnego po dniu wydania decyzji do dnia 2 sierpnia 2022 r., tj. dnia wniesienia pozwu od kwoty 1.990 zł, jaką nienależnie strona pozwana nie wypłaciła powódce tytułem najmu pojazdu zastępczego. Strona pozwana na dzień wydania decyzji z dnia 28 października 2021 r. dysponowała bowiem pełnym materiałem dowodowym, lecz mimo to odmówiła wypłaty całego należnego odszkodowania. Uznać zatem należało, że w tej dacie całe świadczenia było już wymagalne i nie było przeszkód do jego spełnienia w całości.

Stosownie do dyspozycji przepisu art. 481 § 1 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie (art. 481 § 2 k.c.). W myśl art. 482 § 1 k.c. od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy.

Ponieważ strona pozwana nadal opóźnia się ze spełnieniem świadczenia odszkodowawczego na rzecz powódki, na rzecz powódki zasądzono od kwoty 2.127,73 zł (1.990 zł + 137,73 zł) dalsze odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia następującego po dniu wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Mając na względzie powyższe, na podstawie powołanych przepisów orzeczono, jak w punkcie pierwszym wyroku.

W punkcie drugim wyroku Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie. Niezasadnym okazało się żądanie przez powódkę zasądzenia od strony pozwanej kwoty 7.457,40 zł stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą żądaną przez powódkę tytułem kosztów najmu pojazdu (9.447,40 zł brutto) a kwotą uznaną za zasadną przez Sąd i zasądzoną w punkcie I wyroku (1.990 zł) oraz żądanie zasądzenia skapitalizowanych odsetek w wysokości przekraczającej kwotę 137,73 zł.

O kosztach procesu orzeczono w punkcie trzecim na podstawie art. 98 § 1 i 3 w zw. z art. 99 i 100 k.p.c., dokonując ich stosunkowego rozdzielenia. Na koszty procesu po stronie powódki złożyły się: opłata sądowa od pozwu w kwocie 750 zł, wynagrodzenie pełnomocnika będącego adwokatem ustalone na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia MS z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015.1800) w kwocie 3.600 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł oraz zaliczka uiszczona na poczet biegłego w kwocie 600 zł – łącznie 4.967 zł. Na koszty procesu po stronie pozwanej złożyły się: wynagrodzenie pełnomocnika będącego radcą prawnym ustalone na podstawie § 2 pkt 5 rozporządzenia MS z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2018.265) w kwocie 3.600 zł oraz zaliczka na poczet wynagrodzenia biegłego w kwocie 600 zł - łącznie 4.200 zł. Wszystkie koszty procesu wyniosły zatem 9.167 zł. Skoro powódka wygrała w 21%, powinna ponieść 79% kosztów procesu, to jest 7.241,93 zł. Skoro powódka poniosła koszty w kwocie 4.967 zł, do zwrotu na rzecz strony pozwanej pozostała kwota 2.274,93 zł. Na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. kwotę tę zasądzono wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

W punktach czwartym i piątym wyroku na podstawie art. 113 ust. 1 w zw. z art. 83 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. 2020.755) w zw. z art. 100 k.p.c. Sąd rozstrzygnął o obowiązku zwrotu poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatków na poczet wynagrodzenia biegłego w kwocie 514,28 zł (kwota 48,82 zł wypłacona na podstawie postanowienia z dnia 30 czerwca 2023 roku – k. 201 oraz kwota 465,46 zł wypłacona na podstawie postanowienia z dnia 29 grudnia 2023 roku), dokonując ich rozdzielenia stosunkowo do zakresu, w którym każda ze stron przegrała sprawę. Skoro powódka przegrała w 79% nakazano ściągnięcie od niej 79% niepokrytych wydatków w kwocie 406,28 zł (0,79 x 514,28 = 406,28 zł). Analogicznie, skoro strona pozwana przegrała w 21%, nakazano pobranie od niej 21% niepokrytych wydatków w kwocie 108 zł (0,21 x 514,28 = 108 zł).

Sygnatura akt I C 1255/22/P