Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Zwoleniu z dnia 20 marca 2024 roku

Pozwem z dnia 14 lutego 2022 roku (data wpływu) powód M. T. (1), reprezentowany porze profesjonalnego pełnomocnika, domagał się od pozwanego Towarzystwa (...) z siedzibą w W. zasądzenia łącznie kwoty 40.000 zł tytułem odszkodowania za szkodę powstałą w budynku mieszkalnym oraz budynku stodoły, w wyniku wichury, która miała miejsce w dniu 24 czerwca 2021 roku w miejscowości R., gm. T.. Swoje roszczenie wywodził z umowy zawartej z pozwanym (...) w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia budynków w gospodarstwie rolnym (ubezpieczenie OC rolników), na okres od dnia 11 marca 2021 roku do dnia 10 marca 2022 roku (wniosko–polisa nr (...)). Powód domagał się również zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych (pozew wraz z uzasadnieniem, k. 3-7).

W odpowiedzi na pozew pozwane Towarzystwo (...) z siedziba w (...) (dalej: (...)) wnosiło o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu. Podnosiło, że wypłacone powodowi – w ramach postępowania likwidacyjnego – odszkodowanie w pełni zaspokaja roszczenie powoda. Podniósł także, iż powód nie wykazał, aby poniósł koszty przewyższające kwotę wypłaconego odszkodowania, a zatem aby koszty naprawy wyniosły więcej niż pozwany wypłacił (odpowiedź na pozew wraz z uzasadnieniem, k. 98-106).

W toku postępowania, podczas rozprawy w dniu 17 stycznia 2024 roku, powód M. T. (1) cofnął żądanie. Oświadczył, iż dokonując naprawy zniszczonych budynków, musiał dopłacić do odbudowy, wziął na ten cel kredyt, ale nie żąda tej kwoty od pozwanego (stanowisko powoda zawarte w protokole z rozprawy, k. 453-454).

Ostatecznie, pismem z dnia 26 stycznia 2024 roku (data nadania), powód odwołał oświadczenie o cofnięciu pozwu. Podtrzymał także wcześniejsze żądanie w zakresie cofnięcia wniosku dowodowego q przedmiocie przeprowadzenia dowodu z opinii innego biegłego (k. 455-456).

Podczas rozprawy w dniu 7 marca 2024 roku podtrzymał powyższe stanowisko i wniósł o rozstrzygnięcie sprawy w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy (stanowisko zawarte w protokole z rozprawy, k. 462).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. T. (1) zawarł z Towarzystwem (...) z siedziba w W. umowę obowiązkowego ubezpieczenia budynków wchodzących skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych i obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego, na okres od 11 marca 2021 roku do dnia 10 marca 2022 roku, potwierdzoną polisą nr (...). Przedmiotem umowy było objęcie obowiązkowym ubezpieczeniem budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych (tj. budynku mieszkalnego (1), dwóch budynków obory (2,3), trzech budynków gospodarczych (4, 5, 6). Zakres umowy określała ustawa z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U.2003.124.1152 z późn. zm.) oraz postanowienia Ogólnych Warunków Ubezpieczenia (...). Budynki objęte umową ubezpieczenia znajdowały się pod adresem R. nr 11, gmina T.. Suma ubezpieczenia poszczególnych budynków wynosiła odpowiednio: 245.000 zł, 88.000 zł, 52.000 zł, 143.000 zł, 533.000 zł, 62.000 zł, zaś stopień zużycia technicznego budynków został określony na poziomie odpowiednio: 27%, 51%, 22%, 48%, 19%, 22% (okoliczność niesporna, ponadto dowód: kopia polisy nr (...), k. 12-13).

W dniu 24 czerwca 2021 roku, w wyniku podmuchów silnego wiatru, a następnie obfitego opadu deszczu z gradem, uszkodzone zostały dwa budynki, w tym budynek mieszkalny – z pkt 1 polisy oraz budynek gospodarczy (stodoła) – z pkt 4 polisy. W budynku mieszkalnym doszło do: zerwania pokrycia dachowego w 60% powierzchni dachu (pozostała część pokrycia dachu uległa pognieceniu, wyrwania okna na poddaszu, zawaleniu ściany z bloczka (...), połamania rynien, zerwania podbitki okapu, popękania komina, wyrwania krokiew, zalania posadzek z paneli (...), powstania suchych zacieków na ścianach i sufitach, powstania pęknięć i zarysowań tynku w jednym z pomieszczeń. Natomiast w budynku stodoły doszło do: zerwania eternitu NF9, zawalenia szczytu, powstania licznych pęknięć, uszkodzenia siewnika A. D., zalania ziarna (około 7 ton) (dowód: protokół likwidacji szkody, znajdujący się w aktach szkody – płyta CD k. 129).

M. T. (1) zgłosił szkodę w dniu 25 czerwca 2021 roku. W ramach postępowania likwidacyjnego ( (...)) ubezpieczyciel uznał co do zasady swoją odpowiedzialność i przyznał poszkodowanemu odszkodowanie w łącznej wysokości 60.414 zł. Na powyższą kwotę złożyły się: 51.175 zł z tytułu uszkodzenia budynku mieszkalnego oraz 9.239 zł z tytułu uszkodzenia stodoły (okoliczność niesporna, ponadto dowód: decyzja (...) z dnia 08.07.2021r. w aktach szkody – płyta CD k. 129).

Poszkodowany dokonał naprawy uszkodzeń, które powstały w budynkach w wyniku zdarzenia jakie miało miejsce w dniu 24 czerwca 2021 roku. W pierwszej kolejności prace remontowe wykonywane były w budynku mieszkalnym, a następnie w budynku gospodarczym – stodoły. Prace związane z uprzątnięciem terenu oraz większość prac dekarsko – murarskich została wykonana systemem gospodarczym, przy pomocy sąsiadów oraz strażaków. Środki pieniężne przeznaczone przez poszkodowanego na pokrycie kosztów związanych z zakupem materiałów budowlanych oraz wykonywanych prac, pochodziły częściowo z otrzymanego od ubezpieczyciela odszkodowania, a częściowo z zaciągniętego przez poszkodowanego kredytu (okoliczność niesporna, ponadto dowód: informacyjne wyjaśnienia M. T., k. 146-147, kopie faktur, k. 16-20).

Na zlecenie M. T. (1), w dniu 10 grudnia 2021 roku, inż. Ł. S. (1), sporządził kosztorys, którego przedmiotem było ustalenie zakresu i wysokości szkód wyrządzonych przez huragan w dniu 24 czerwca 2021 roku oraz kosztów koniecznych do ich usunięcia, powstałych w budynkach (dom + stodoła) posadowionych na nieruchomości położonej w miejscowości R. nr 11. W opracowaniu tym opiniujący zamieścił szczegółowy zakres prac potrzebnych do przywrócenia budynków do ich stanu technicznego sprzed szkody. Z kosztorysu tego wynikało, iż całkowity koszt brutto usunięcia skutków huraganu wyniósł łącznie kwotę 159.865,89 zł, w tym szkoda w budynku mieszkalnym została określona na poziomie kwoty 120.943,94 zł, przy uwzględnieniu stopnia zużycia technicznego budynku na poziomie 0,01%, a w budynku stodoły na 38.447,21 zł przy uwzględnieniu stopnia zużycia technicznego budynku na poziomie 0,02% (dowód: szacunek szkód wyk. przez inż. Ł. S., k. 43-73).

Pismem z dnia 15 grudnia 2021 roku M. T. (1), działając przez pełnomocnika, wezwał (...) do zapłaty na swoją rzecz kwoty 99.451,89 zł, stanowiącą różnicę pomiędzy wartością szkody wyliczoną na jego zlecenie przez rzeczoznawcę na kwotę 159.865,89 zł a dotychczas wypłaconym odszkodowaniem na poziomie kwoty 60.414 zł oraz załączył opinię rzeczoznawcy inż. Ł. S.. W odpowiedzi na powyższe, ubezpieczyciel, po przeprowadzeniu weryfikacji przedstawionego jemu kosztorysu, uwzględnił roszczenie poszkodowanego w części i dopłacił odszkodowanie w kwocie 1.971 zł, w tym 1.047 zł tytułem dopłaty do odszkodowania za szkodę powstałą w budynku mieszkalnym oraz 924 zł tytułem dopłaty do odszkodowania za szkodę w budynku stodoły. Odnosząc się do przedstawionego mu kosztorysu, sporządzonego na zlecenie poszkodowanego, ubezpieczyciel zakwestionował: wartość stawki roboczogodziny na poziomie kwoty 32,40 zł netto, uznając ją za zawyżoną; zawyżoną wartość narzutów kosztów pośrednich (brak poniesienia kosztów zarządu, wynagrodzenia stałego personelu budowy, ubezpieczenia budowy, zużycia sprzętu budowlanego, kosztu zatrudnienia pracowników zamiejscowych), zawyżona cena blachodachówki i blachy płaskiej, zawyżony przedmiar robót w poz. 10 i 14 kosztorysu budynku mieszkalnego, błędnie uwzględniony koszt wykonania osadzenia okna, błędne pozycje KNR na zabezpieczenie okien folią w poz. 40, 59, 75, 94, 109, 125 kosztorysu, zawyżone koszty; niezasadne koszty osuszania jak również koszty robót malarskich i posadzkowych w pomieszczeniach nr 4 i 5 oznaczonych na rzucie poziomym budynku mieszkalnego; zawyżona i niezgodna ze stanem faktycznym powierzchnia zacieków w sześciu pomieszczeniach w budynku oraz przyjęcie kosztu gruntowania w przypadku malowania starych tynków wewnętrznych; niezasadne koszty uprzątnięcia szkody w poz. 147-149 kosztorysu bud. mieszkalnego i poz. 11-13 kosztorysu budynku stodoły; błędnie i niezgodnie z przepisami ustawy, pominięto w kosztorysie koszty pozostałości (złomu stali, blachodachówki); w kosztorysie stodoły w poz. 10 przyjęto zawyżony nakład gąsiorów systemu E.. W toku postępowania likwidacyjnego ubezpieczyciel wypłacił zatem odszkodowanie w łącznej kwocie 62.385 zł, w tym 52.222 zł za szkodę w budynku mieszkalnym i 10.163 zł za szkodę w budynku gospodarczym. (okoliczność niesporna, ponadto dowód: decyzja (...) z dnia 03 stycznia 2022 roku, k. 122-128).

Ostatecznie wartość doznanej przez M. T. (1) szkody związanej z uszkodzeniem w wyniku zdarzenia atmosferycznego z dnia 24 czerwca 2021 roku budynku mieszkalnego i budynku stodoły wyniosła 85.239,67 zł, w tym wysokość szkody dla budynku mieszkalnego wyniosła 71.205,27 zł brutto, a dla budynku stodoły – 14.034,40 zł brutto. Zgodnie z przedstawioną przez biegłego z zakresu budownictwa inż. A. J. (1) kalkulacją kosztorysową poziom kosztów prac remontowych wyniósł odpowiednio: 97.541,47 zł (dom) i 26.989,23 zł (stodoła). W celu uzyskania wysokości powstałej szkody wartości kosztorysowe zostały pomniejszone o umowny stopień zużycia technicznego, który dla budynku mieszkalnego wynosi 27%, natomiast dla budynku gospodarczego (stodoły) - 48%. Stawka roboczogodziny kosztorysowej została określona na poziomie średniej arytmetycznej i wyniosła 24,20 zł/rg (dowód: opinia biegłego sądowego z zakresu budownictwa A. J., k. 159-252, 280-364, 380-426).

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o powołane wyżej dowody, w szczególności złożone do akt sprawy dokumenty. Szereg okoliczności jest w niniejszej sprawie niespornych, głównie zakres umowy ubezpieczenia wiążącej strony, okoliczności zdarzenia, które doprowadziły do zniszczeń w budynkach należących do poszkodowanego oraz przebiegu postępowania likwidacyjnego. Uzupełniająco Sąd wziął pod uwagę informacyjne wyjaśnienia powoda M. T. (1), uznając je za wiarygodne w zakresie ustalonego stanu faktycznego, a w szczególności w zakresie zniszczeń wywołanych huraganem i gradobiciem w jego zabudowaniach gospodarczych, pomocy udzielonej przez sąsiadów i straż przy odbudowie zniszczeń oraz w zakresie wypłaconego mu przez ubezpieczyciela odszkodowania. W tym aspekcie informacje te są spójne i logiczne. Nadto w pełni korespondują ze złożonymi do akt sprawy dokumentami. Sąd w pełni uznał za wiarygodne dokumenty złożone do akt sprawy. Żadna ze stron nie kwestionował złożonych dokumentów, w tym także znajdujących się w aktach z przebiegu likwidacji szkody. W ocenie Sądu ich prawdziwość nie budziła żadnej wątpliwości.

Ustalając rozmiar szkody, a w konsekwencji wysokość należnego poszkodowanemu odszkodowania, Sąd oparł się na opinii biegłego sądowego inż. A. J. (1). Opinia ta była wielokrotnie kwestionowana przez pełnomocnika strony powodowej w zakresie szacowania kosztów przywrócenia uszkodzonych budynków do stanu istniejącego przed szkodą z dnia 24 czerwca 2021 roku. W ocenie Sądu jednakże przedmiotowe zarzuty były bezzasadne. W licznych sporządzonych opiniach uzupełniających biegły dokonał szczegółowych wyliczeń oraz podtrzymał swoje wcześniej wyrażone stanowisko. Odnosząc się do stawki za 1 rb/g biegły wskazał, iż stawka jaką przyjął w swoich wyliczeniach jest stawką średnią dla II kwartału 2021 roku. Bowiem stawka minimalna robocizny dla województwa (...) w tym okresie wynosiła 18,40 zł/rg, natomiast stawka maksymalna to 30 zł/rg, co zdaniem Sądu było w pełni zasadne. Ponadto sporządzona opinia dostarczyła Sądowi wiedzy specjalnej potrzebnej dla wydania rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Wnioski płynące z opinii były logiczne, zaś Sąd przyjął je za własne przy jednoczesnym ocenieniu ich w świetle art. 233 k.p.c. i skonfrontowaniu z obowiązującymi przepisami.

Należy w tym miejscu zaznaczyć, iż strona powodowa kwestionowała wnioski płynące z opinii biegłego A. J., wnosząc o pominięci dowodu z całej opinii biegłego i zlecenie opinii innemu biegłemu z zakresu budownictwa (dowód: pismo z dnia 14.12.2023r. ,. k. 446-449, stanowisko wyrażone podczas rozprawy w dniu 17 stycznia 2024r., k. 453-454). Ostatecznie jednak powód cofnął wniosek w przedmiocie dopuszczenia dowodu z kolejnej opinii biegłego i wniósł o rozpoznanie sprawy w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy.

Dlatego też, Sąd uznał opinię biegłego A. J. za wystarczającą dla potrzeb niniejszego procesu, zwłaszcza że chodziło tu de facto o zweryfikowanie kosztorysu opracowanego przez powoda. Sąd miał na uwadze, iż alternatywnie biegły A. J. przedstawił też inne wyceny kosztów związanych z odtworzeniem uszkodzonych budynków powoda, które zawarł w opinii podstawowej oraz tych uzupełniających, stosownie do wskazań i postulatów zgłoszonych przez strony. Jednak, w ocenie Sądu, miarodajna jest ta wycena zawarta w opinii uzupełniającej, skorygowana w odniesieniu do podstawowej wersji o stawkę roboczogodziny i kosztorys przedstawiony w załączniku nr 1 i 2 do tej opinii (k. 280-364).

Mając na uwadze powyższe, Sąd nie znalazł podstaw do kontynuowania postępowania dowodowego i przeprowadzenia kolejnej opinii. Zważyć też należy, że ugruntowany jest w orzecznictwie pogląd, według którego Sąd w sprawie do rozstrzygnięcia której wymagane są wiadomości specjalistyczne, nie może wydać orzeczenia wbrew wnioskom wypływającym z opinii uznanej przez tenże Sąd za fachową i rzetelną (zob. np. wyrok SN z 26/10/2006 I CSK 166/06 – publ. Lex nr 209297 lub II UK 277/04 OSNP 2006/5-6/97).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Powód M. T. (1) domagał się w niniejszym postępowaniu odszkodowania, wywodząc je z obowiązku odszkodowawczego pozwanego Towarzystwa (...), wynikającego z umowy ubezpieczenia, w związku ze zdarzeniem z dnia 24 czerwca 2021 roku w postaci huraganu i gradobicia, w wyniku którego doszło do uszkodzenia ubezpieczonych budynków: mieszkalnego i gospodarczego, tj. stodoły, położonych w miejscowości R. 11,gm. T..

Odnosząc się do zasadności powództwa, wskazać należy, że pozwany nie kwestionował, że ponosi odpowiedzialność co do zasady za przedmiotowe zdarzenie. Pozwany uznał swoją odpowiedzialność w postępowaniu likwidacyjnym i wypłacił dotychczas (tj. na dzień wyrokowania) odszkodowanie w łącznej kwocie 62.385 złotych.

W niniejszej sprawie kwestionowany był zakres i wysokość szkody, jaka powstała w związku ze zdarzeniem losowym w postaci huraganu z gradem, które doprowadziło do uszkodzenia ubezpieczonych budynków. Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do ustalenia wartości oraz zakresu i zasadności prac poczynionych przez powoda związanych z odbudową zniszczonych w wyniku huraganu budynków, stwierdzenia czy wypłacona przez pozwanego kwota odpowiada wartości wskazanych prac oraz ustalenia czy istotnie w niniejszej sprawie należy obniżyć wartość wypłaconego odszkodowania o stopień zużycia budynków w takim zakresie, jak twierdził ubezpieczyciel. Z uwagi na fakt, iż w niniejszej sprawie między stanowiskami stron odnośnie zakresu prac i wysokości kosztów konicznych do naprawy uszkodzeń w budynku mieszkalnym i budynku stodoły zachodziły istotne różnice, Sąd postanowił posłużyć się w tym zakresie dowodem z opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa.

W pierwszej kolejności, w ocenie Sądu, trzeba odnieść się do regulacji zawartej w ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 392 z późn. zm., która zawiera zasady ustalania odszkodowania w takich wypadkach.

Zgodnie z art. 67 ust. 1 i 2 pkt 1 powołanej ustawy z tytułu ubezpieczenia budynków rolniczych przysługuje odszkodowanie za szkody powstałe w budynkach na skutek zdarzeń losowych w postaci: ognia, huraganu, powodzi, podtopienia, deszczu nawalnego, gradu, opadów śniegu, uderzenia pioruna, eksplozji, obsunięcia się ziemi, tąpnięcia, lawiny lub upadku statku powietrznego. Nie budzi wątpliwości w świetle przywołanego przepisu, iż ochroną ubezpieczeniową były objęte budynki gospodarskie należące do powoda w związku z zawartą przez strony umową ubezpieczenia. Przepis art. 70 ust. 1 powołanej ustawy w sposób jednoznaczny wskazuje zakres umowy ubezpieczenia odnosząc się do obowiązku ustalenia sumy ubezpieczenia oddzielnie dla każdego budynku. Powyższy przepis wskazuje, iż sumę ubezpieczenia, odrębnie dla każdego budynku rolniczego, ustala ubezpieczający z zakładem ubezpieczeń. Suma ubezpieczenia budynku rolniczego może odpowiadać wartości:

1) rzeczywistej tego budynku, przez którą rozumie się wartość w stanie nowym w dniu zawarcia umowy, pomniejszoną o stopień zużycia budynku rolniczego;

2) nowej - w odniesieniu do budynków nowych oraz takich, których stopień zużycia w dniu zawarcia umowy ubezpieczenia nie przekracza 10%.

Zgodnie z art. 70 ust. 3 ustawy suma ubezpieczenia może być ustalona na podstawie:

1) cenników stosowanych przez zakład ubezpieczeń do szacowania wartości budynków;

2) załączonego powykonawczego kosztorysu budowlanego, sporządzonego zgodnie z zasadami kalkulacji i ustalenia wartości robót budowlanych obowiązującymi w budownictwie, przez osobę posiadającą uprawnienia w tym zakresie albo wyceny rzeczoznawcy; w tych przypadkach ustalenie sumy ubezpieczenia następuje na wniosek ubezpieczającego w razie ubezpieczenia budynku według wartości określonej w ust. 2 pkt 2.

Normy zużycia budynków rolniczych określa zakład ubezpieczeń stosownie do przepisów prawa budowlanego (ust. 4 cytowanego art. 70).

Przepisy powołanej ustawy regulują także sposób ustalania należnego ubezpieczonemu odszkodowania. Zgodnie z art. 68 ust. 1 ustawy wysokość szkody ustala się, z uwzględnieniem art. 69, na podstawie:

1) cenników stosowanych przez zakład ubezpieczeń; ustalenie wysokości szkody na podstawie tych cenników następuje w każdym przypadku niepodejmowania odbudowy, naprawy lub remontu budynku;

2) kosztorysu wystawionego przez podmiot dokonujący odbudowy lub remontu budynku, odzwierciedlającego koszty związane z odbudową lub remontem, określone zgodnie z obowiązującymi w budownictwie zasadami kalkulacji i ustalania cen robót budowlanych - przy uwzględnieniu dotychczasowych wymiarów, konstrukcji, materiałów i wyposażenia; jeżeli suma ubezpieczenia została ustalona według wartości rzeczywistej, uwzględnia się również faktyczne zużycie budynku od dnia rozpoczęcia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń do dnia powstania szkody.

Przepis art. 69 cytowanej ustawy wskazuje zaś, iż wysokość szkody w budynkach rolniczych:

1) zmniejsza się o wartość pozostałości, które mogą być przeznaczone do dalszego użytku, przeróbki lub odbudowy

2) zwiększa się w granicach sumy ubezpieczenia o udokumentowane koszty uprzątnięcia miejsca szkody w wysokości do 5% wartości szkody.

Powołany przepis art. 68 ustawy nakłada na zakład ubezpieczeń obowiązek corocznego aktualizowania cenników, o których mowa w ust. 1 pkt 1. Przyznaje również zakładowi ubezpieczeń prawo do zweryfikowania zasadność, wielkości i wartości robót ujętych w przedstawionym przez ubezpieczającego kosztorysie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2. Kosztorys ten powinien zostać przedłożony przez ubezpieczającego najpóźniej w terminie 12 miesięcy od dnia powstania szkody.

Jak wynika z powołanych przepisów likwidacja szkody następuje w przypadku odbudowy zniszczonych budynków na podstawie kosztorysu wystawionego przez podmiot dokonujący odbudowy lub remontu budynku, odzwierciedlającego koszty związane z odbudową lub remontem, określone zgodnie z obowiązującymi w budownictwie zasadami kalkulacji i ustalania cen robót budowlanych - przy uwzględnieniu dotychczasowych wymiarów, konstrukcji, materiałów i wyposażenia (art. 68 ust. 1 pkt 2 ustawy). Z powyższego zestawienia wynika, iż to ubezpieczony dokonujący odbudowy jest zobligowany do przedłożenia zakładowi ubezpieczeń stosownego kosztorysu będącego podstawą ustalenia należnego odszkodowania. W omawianej sprawie niezwłocznie po powstaniu szkody powód zawiadomił o niej ubezpieczyciela i przystąpił do prac związanych z odbudową zniszczonych budynków. Pozwany dokonał własnych ustaleń zakresu prac koniecznych do odbudowania budynków i odmiennie określił koszt wskazanych prac, na znacznie niższą kwotę, niż w prywatnym kosztorysie sporządzonym na zlecenie powoda. Dlatego też Sąd zobligowany był do ustalenia wysokości i rozmiarów szkody doznanej przez powoda, przy pomocy biegłego sądowego. Sąd zaakceptował wnioski wynikające z opinii biegłego sądowego A. J. (1), który określił wartość doznanej przez powoda szkody związanej z uszkodzeniem w wyniku zdarzenia atmosferycznego budynku mieszkalnego i stodoły na łączną kwotę 85.239,67 zł brutto, wyliczając kalkulację kosztorysową w oparciu o średni poziom cen robót remontowo-budowlanych dla województwa (...) dla II kwartału 2021 roku, wg stawki roboczogodziny na poziomie 24,20 zł z uwzględnieniem zużycia technicznego budynków, które zgodnie z łączącą strony umową ubezpieczenia, zostały określone na poziomie 27% w stosunku do budynku mieszkalnego oraz 48% w stosunku do budynku stodoły. Sąd w pełni zgadza się z wnioskiem biegłego, który stwierdził, (…) iż nie można pomijać faktu, że w momencie zawarcia umowy ubezpieczenia obiekty budowlane (użytkowane od wielu lat) posiadały pewne zużycie techniczne. Faktu tego nie można pomijać w przeprowadzanej analizie. Uwzględniając polisowe zużycie techniczne przy określaniu finansowego wymiaru szkody biegły „wpisał” się w warunki, na które zgodziły się strony zawierając umowę. Z opinii biegłego, wynika, iż „(…) Stopień faktycznego zużycia budynku od dnia rozpoczęcia odpowiedzialności pozwanego do dnia powstania szkody określono na podstawie metody czasowej (ze względu na przeprowadzone prace remontowe niemożliwe było użycie dokładniejszej metody średnioważonego zużycia technicznego). Metoda ta oparta jest na założeniu, iż każdy proces zużycia, bez względu na przyczynę, zachodzi w określonym czasie. (…) Stopień faktycznego zużycia budynku obejmuje jego zużycie od daty powstania do momentu ubezpieczenia oraz od momentu ubezpieczenia do chwili zaistnienia awarii wskutek huraganowego wiatru (wnioski wynikające z opinii biegłego A. J.).

Orzekając w sprawie niniejszej, Sąd podzielił także stanowisko zawarte w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 2015 r., w sprawie o sygnaturze III CZP 71/15 (Lex nr 1855145), zgodnie z którym „(…) niezależnie od tego, za pomocą jakich instrumentów zakład ubezpieczeń powinien ustalać wysokość szkody, tj. z uwzględnieniem sytuacji gdy ubezpieczony dokonuje lub nie dokonuje odbudowy, naprawy lub remontu uszkodzonego budynku, ustawa zawiera przepisy wprost dotyczące ustalania wysokości (rozmiaru) szkody. Takim przepisem jest art. 69 pkt 1 u.u.o., stanowiący, że wysokość szkody w budynkach rolniczych zmniejsza się o wartość pozostałości, które mogą być przeznaczone do dalszego użytku, przeróbki lub odbudowy. Przepis ten wyraża obowiązującą na gruncie odpowiedzialności odszkodowawczej zasadę „compensatio lucri cum damno” , a więc kompensowanie uszczerbku doznanego przez poszkodowanego korzyścią uzyskaną przez niego w wyniku tego samego zdarzenia, które spowodowało uszczerbek.

Przy założeniu, że ustawa istotnie nie zawiera żadnych innych przepisów dotyczących ustalania wysokości szkody, to poza rozważaniami nie można pozostawić odesłania ujętego w art. 22 ust. 1 u.u.o., stanowiącego, iż do umów ubezpieczenia obowiązkowego, w sprawach nieuregulowanych w ustawie, stosuje się przepisy kodeksu cywilnego. Stosunek prawny wynikły z umowy ubezpieczenia obowiązkowego jest stosunkiem cywilnoprawnym i - z uwzględnieniem odrębności właściwych prawu ubezpieczeniowemu - mają do niego zastosowanie ogólne przepisy prawa cywilnego, a więc i ogólne zasady odpowiedzialności odszkodowawczej.

Przyjęta w art. 361 § 2 k.c. teoria różnicowa (metoda dyferencyjna) ujmuje szkodę jako różnicę pomiędzy obecnym stanem majątkowym poszkodowanego a stanem, który by istniał, gdyby nie zdarzenie szkodzące; porównanie obu stanów pozwala na ustalenie różnicy w dobrach poszkodowanego określanej mianem szkody. Wobec stwierdzenia, że przy ubezpieczeniu chodzi o lokalizację szkody w ubezpieczonym przedmiocie, istotne staje się wskazanie, iż szkodą jest różnica pomiędzy stanem tego przedmiotu przed i po zdarzeniu rodzącym odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń; tę różnicę ma wyrównać odszkodowanie ubezpieczeniowe. Jeżeli zatem przedmiotem ubezpieczenia był budynek zużyty w 86%, a na skutek zdarzenia losowego, które uzasadnia odpowiedzialność ubezpieczyciela, stan budynku pogorszył się, to ustalając wysokość szkody nie można pominąć faktu, że przez wypadkiem budynek był już zużyty w oznaczonym stopniu. Pominięcie tego oznaczałoby naruszenie reguł obowiązujących przy ustalania wysokości szkody. Biorąc pod uwagę, że odszkodowanie ubezpieczeniowe nie może przewyższać szkody rzeczywistej wyrządzonej w ubezpieczonym mieniu, inne ustalenie rozmiaru szkody prowadziłoby do bezpodstawnego wzbogacenia.

Przy ustalaniu, czy przepisy ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych rzeczywiście nie regulują ustalania rozmiaru szkody, nie można pominąć art. 68 ust. 4. Podzielając uwagi krytyczne wypowiedziane w literaturze odnoszące się do niestarannej legislacji całości uregulowania ujętego w art. 68-70 u.u.o., trzeba jednak dostrzec, że wymieniony przepis dotyczy ustalenia wysokości szkody. Stanowi, że zakład ubezpieczeń nie uwzględnia stopnia zużycia budynku tylko przy szkodach drobnych, których wartość nie przekracza równowartości 100 euro. Usytuowanie przepisu jako ostatniej jednostki redakcyjnej w regulacji dotyczącej ustalania szkody wskazuje, że odnosi się do tego właśnie zagadnienia (art. 68 ust. 1 pkt 1 i 2). Wyłączenie obowiązku uwzględniania stopnia zużycia budynku tylko przy szkodach drobnych, których wartość nie przekracza równowartości złotych 100 euro, oznacza, że przy szkodach przekraczających tę wartość istnieje obowiązek uwzględniania stopnia zużycia budynku, co pozostaje w zgodzie z ogólnymi zasadami ustalania szkody i odszkodowania obowiązującymi na gruncie prawa cywilnego. Uwzględnienie więc stopnia zużycia budynku na etapie ustalania rozmiaru szkody pozwala na ustalenie rozmiaru doznanego uszczerbku zgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy”.

Co do wysokości szkody powstałej na ubezpieczonym mieniu, Sąd korzystając z uprawnienia zawartego w art. 233 § 1 k.p.c. oparł się - co zostało już zaznaczone przy ocenie dowodów - w pełni na opinii biegłego sądowego z zakresu budownictwa A. J. (1), jako osoby posiadającej wiadomości specjalne z zakresu kosztorysowania w budownictwie. Wynikało z niej, że wysokość szkody jaka powstała w wyniku huraganu w budynku mieszkalnym i gospodarczym, posadowionych w miejscowości R. Nr 11, przy uwzględnieniu ich dotychczasowych wymiarów, konstrukcji, materiałów z uwzględnieniem stopnia rzeczywistego zużycia technicznego wyniosła odpowiednio 71.205,27 zł brutto (dom) i 14.034,40 zł brutto (stodoła). Biegły wydając opinię, w sposób przekonujący sformułował swoje stanowisko, zaś w opinii ustnej ustosunkował się do zgłoszonych przez powoda zastrzeżeń. Zdaniem Sądu postępowanie dowodowe wykazało, że powodowi należy się odszkodowanie w zakresie przewyższającym odszkodowanie wypłacone przez pozwanego na etapie likwidacji szkody, jednak nie w takiej wysokości, o jaką wnosił, powołując się na kosztorys sporządzony na jego prywatne zlecenie.

Z uwagi na fakt, iż pozwany ubezpieczyciel w toku postępowania likwidacyjnego wypłacił powodowi tytułem odszkodowania łącznie kwotę 62.385 zł (52.222 zł – dom; 10.163 zł – stodoła), wartość należnego powodowi odszkodowania winna zostać pomniejszona o wartość dotychczas wypłaconych kwot, zasadne jest zatem roszczenie powoda o wypłatę pozostałej kwoty 22.854,67 zł, w tym 18.983,27 zł tytułem szkody poniesionej w budynku mieszkalnym oraz 3.871,40 zł tytułem szkody powstałej w budynku gospodarczym – stodoły. Dlatego też zasądzono od pozwanego (...) na rzecz M. T. (1) kwotę 22.854,67 zł oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

Odnosząc się do żądania zasądzenia odsetek wskazać należy, iż zgodnie z przepisem art. 481 § 1 k.c., jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Ponadto, na podstawie art. 817 § 1 k.c. ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku. Jednocześnie brak było podstaw dla uznania, aby pozwany mógł wstrzymać wypłatę odszkodowania z uwagi na zaistnienie wyjątkowych sytuacji, sprowadzających się do konieczności wyjaśnienia niejasności odnoszących się do samej odpowiedzialności ubezpieczyciela albo wysokości szkody. Pozwany, jako profesjonalista, jest obowiązany do samodzielnego i aktywnego wyjaśnienia wszelkich okoliczności spornych, które mogą mieć wpływ na wysokość jego odpowiedzialności, w tym do prawidłowego określenia wysokości powstałej szkody. Z akt szkody wynika, że szkoda została zgłoszona w dniu 25 czerwca 2021 roku, zatem ustawowy trzydziestodniowy termin na spełnienie świadczenia przez pozwanego upłynął w dniu 26 lipca 2021 roku, stąd też odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty należnego odszkodowania zasądzono od dnia następnego, czyli od 27 lipca 2021 roku do dnia zapłaty, podzielając w tej materii stanowisko i argumentację powoda.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie powołanych przepisów, Sąd orzekł jak w punkcie I i II sentencji wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. mając na uwadze zasadę stosunkowego rozdzielenia kosztów oraz zasadę odpowiedzialności za wynik procesu.

Żądanie powoda zostało uwzględnione częściowo (57%) w zakresie roszczenia głównego), a zatem pozwany był stroną przegrywającą w powyższym zakresie, dlatego też należało zasądzić od niego zwrot kosztów procesu na rzecz powoda w takim stosunku. Na wysokość zasądzonych na rzecz powoda kosztów składają się: opłata od pozwu w wysokości 2.000 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 3.600 zł odpowiadające stawce minimalnej określonej w § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804) oraz zaliczka w wysokości 700 zł uiszczona na poczet opinii biegłego (k. 149). Łącznie koszty te wyniosły kwotę 6.317 zł. Z kolei koszty po stronie pozwanej zamknęły się kwotą 4.317 zł, która to kwota odpowiada wynagrodzeniu pełnomocnika pozwanego w stawce minimalnej określonej w § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r., poz. 265), opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł oraz zaliczka w wysokości 700 zł uiszczona na poczet opinii biegłego (k. 148). Zatem koszty postępowanie łącznie wyniosły sumę 10.634 zł (6.317 zł + 4.317 zł). Skoro powód M. T. (1) wygrał powództwo w 57%, to też w takiej wysokości należny mu jest zwrot kosztów postępowania. 57% z kosztów całego postępowania (10634 zł x 57%) pomniejszone o poniesione koszty pozwanego (4.317 zł) stanowi kwotę 1.744,38 zł zasądzoną od pozwanego na rzecz powoda tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, o czym orzeczono jak w punkcie III wyroku.

W punkcie IV wyroku w zakresie nieuiszczonych wydatków, uwzględniając wynik sprawy, Sąd orzekał w oparciu o art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach w sprawach cywilnych (Dz.U.2023.1144). W toku postępowania Sąd zlecał sporządzenie opinii biegłemu sądowemu. Koszt tych opinii zamknął się kwotą 4.574,60 zł, z czego wynagrodzenie w kwocie 1.400 zl zostało wypłacone z zaliczek uiszczonych przez strony, a w pozostałam zakresie, tj. w kwocie 3.174,60 zł Sąd wydatkował tymczasowo z rachunku Skarbu Państwa. W związku z powyższym Sąd nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa od pozwanego Towarzystwa (...) kwotę 1.809,52 zł (3.174,60 zł x 57%) a od powoda M. T. (1) kwotę 1.365,08 zł (3.174,60 zł x 43%), uwzględniając przy tym stosunek w jakim byli przegranymi w danej sprawie.