Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: sędzia Rafał Wagner

Protokolant: Maksymilian Obrębski

po rozpoznaniu w dniu 13 listopada 2023 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy z powództwa(...) sp. z o.o. z siedzibą w W.

przeciwko J. A., K. A. (1) i M. W.

o zapłatę

I.  zasądza solidarnie od pozwanych J. A., K. A. (1) i M. W.na rzecz powódki (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. kwotę 100 000 (sto tysięcy) zł wraz z odsetkami umownymi za okres od 17 maja 2019 r. do 16 listopada 2019 r. w wysokości 8,5% w skali roku oraz odsetkami maksymalnymi za opóźnienie za okres od 17 listopada 2019 r. do dnia zapłaty z zastrzeżeniem prawa powoływania się przez pozwanych na etapie postępowania egzekucyjnego na ograniczenie ich odpowiedzialności do stanowiącej współwłasność pozwanych nieruchomości, stanowiącej niezabudowaną działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) z obrębu (...), położoną w rejonie ulicy (...) w W., o powierzchni 36.142 m ², dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, XV Wydział Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), na której ustanowiono na rzecz powódki hipotekę umowną w wysokości(...) ((...)) zł - do wysokości tej hipoteki umownej;

II.  zasądza solidarnie od pozwanych J. A., K. A. (1) i M. W.na rzecz powódki (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. tytułem kosztów procesu kwotę 10 417 (dziesięć tysięcy czterysta siedemnaście) zł wraz z odsetkami ustawowymi liczonymi od daty uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 2139/21

UZASADNIENIE

Pozwem z 13 kwietnia 2021 r. skierowanym przeciwko J. A., K. A. (1) i M. W., powód (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wniósł o:

1.  orzeczenie nakazem zapłaty, że pozwani mają zapłacić solidarnie na rzecz powoda kwotę 100.000 zł wraz z odsetkami umownymi za okres od 17 maja 2019 r. do 16 listopada 2019 r. w wysokości 8,5% w skali roku oraz odsetkami maksymalnymi za opóźnienie za okres od 17 listopada 2019 r. do dnia zapłaty, z zastrzeżeniem prawa powoływania się przez pozwanych na etapie postępowania egzekucyjnego na ograniczenie ich odpowiedzialności do stanowiącej współwłasność pozwanych nieruchomości, stanowiącej niezabudowaną działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) z obrębu(...), położoną w rejonie ulicy (...) w W., o pow. 36.142 m ² dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, XV Wydział Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą KW nr (...), na której ustanowiono na rzecz powoda hipotekę umowną w wysokości (...) zł do wysokości tej hipoteki umownej, oraz zapłacić koszty postępowania, w tym koszty zastępstwa procesowego według norm przepisanych, wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty oraz zwrócić opłatę skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł – w terminie dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zapłaty.

W razie prawidłowego wniesienia przez pozwanych sprzeciwu od nakazu zapłaty, powód wniósł o:

1.  zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwoty 100.000 zł wraz z odsetkami umownymi za okres od 17 maja 2019 r. do 16 listopada 2019 r. w wysokości 8,5% w skali roku oraz odsetkami maksymalnymi za opóźnienie za okres od 17 listopada 2019 r. do dnia zapłaty, z zastrzeżeniem prawa powoływania się przez pozwanych na etapie postępowania egzekucyjnego na ograniczenie ich odpowiedzialności do stanowiącej współwłasność pozwanych nieruchomości, stanowiącej niezabudowaną działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) z obrębu (...), położoną w rejonie ulicy (...) w W., o pow. 36.142 m ² dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, XV Wydział Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą kw nr (...), na której ustanowiono na rzecz powoda hipotekę umowną w wysokości (...)zł do wysokości tej hipoteki umownej,

ewentualnie:

2.  zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz M. P. kwoty 100.000 zł wraz z odsetkami umownymi za okres od 17 maja 2019 r. do 16 listopada 2019 r. w wysokości 8,5% w skali roku oraz odsetkami maksymalnymi za opóźnienie za okres od 17 listopada 2019 r. do dnia zapłaty, z zastrzeżeniem prawa powoływania się przez pozwanych na etapie postępowania egzekucyjnego na ograniczenie ich odpowiedzialności do stanowiącej współwłasność pozwanych nieruchomości, stanowiącej niezabudowaną działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) z obrębu (...), położoną w rejonie ulicy (...) w W., o pow. 36.142 m ² dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, XV Wydział Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą kw nr (...), na której ustanowiono na rzecz powoda hipotekę umowną w wysokości (...) zł do wysokości tej hipoteki umownej,

Powód wniósł również o zasądzenie solidarnie od pozwanych na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas od uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty oraz opłaty skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 34 zł.

(pozew – k. 3-14)

Pismem z 1 lipca 2021 r. powód wniósł o zawiadomienie M. P. w trybie art. 84 k.p.c. o toczącym się postępowaniu oraz wezwanie go do wzięcia udziału w postępowaniu.

(pismo – k. 106)

W odpowiedzi na pozew z 15 września 2021 r. M. W. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odpowiedź na pozew – k. 129-130)

W odpowiedzi na pozew z 22 września 2021 r. pozwani J. A. i K. A. (1) wnieśli o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na ich rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odpowiedź na pozew – k. 132-137v.)

W złożonych replikach na odpowiedzi na pozew powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko.

(repliki na odpowiedzi na pozew – k. 177-189, 195-199)

W dalszym toku postępowania stanowiska stron nie uległy zmianie.

(pismo przygotowawcze pozwanych ad 1 i ad 2 z 9 czerwca 2022 r. – k. 223-231, pismo procesowe powoda z 14 października 2022 r. – k. 263-287, protokół rozprawy z 13 listopada 2023 r. – k. 730-731, załączniki do protokołu – k. 732-736, 739-750, 752-756v.)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

27 października 2017 r. Zarząd spółki (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. (aktualnie (...) S.A.) podjął uchwałę nr (...) w sprawie emisji obligacji zwykłych na okaziciela serii (...) zabezpieczonych oraz określenia treści warunków emisji obligacji (zmienioną następnie uchwałą zarządu (...) nr (...) z 30 października 2017 r.), na podstawie której Zarząd spółki(...) podjął decyzję o emisji do (...) obligacji zwykłych na okaziciela serii (...) o numerach od(...) do (...) zabezpieczonych, o wartości nominalnej(...) zł każda, o łącznej wartości nie wyższej niż (...) zł.

Warunki emisji obligacji serii (...) zostały określone w Propozycji nabycia obligacji na okaziciela serii (...). Obligatariuszom obligacji serii (...) za każdy okres odsetkowy przysługiwać miały odsetki w wysokości 8,5% w skali roku od wartości nominalnej obligacji serii (...), a wysokość odsetek miała być obliczana na podstawie rzeczywistej liczby dni w okresie odsetkowym przy założeniu 365 dni w roku.

(uchwała nr (...) – k. 28, propozycja nabycia obligacji na okaziciela serii (...) w tym informacje dot. uchwał (...), nr (...) – k. 50-73)

Wykup obligacji serii (...) wyznaczono na dzień 16 listopada 2019 r. (tj. dzień, w którym upłynąć miały 24 miesiące od dnia przydziału obligacji serii (...), co nastąpiło 16 listopada 2017 r.) poprzez wypłatę Obligatariuszom przez Emitenta kwoty stanowiącej iloczyn wartości nominalnej jednej obligacji serii (...) (tj. (...) zł za każdą obligację) oraz liczby obligacji danego Obligatariusza, powiększonej o pozostałe do zapłaty odsetki naliczone do dnia wykupu. W ramach emisji powołanych obligacji zostały złożone zapisy na (...) obligacji serii (...), o łącznej wartości (...) zł w związku z czym 16 listopada 2017 r. Zarząd Emitenta podjął uchwałę nr (...)w sprawie dokonania przydziału obligacji serii (...).

Zgodnie z warunkami emisji obligacji serii (...), zobowiązania Emitenta z tytułu tych obligacji miały zostać zabezpieczone m.in. hipoteką umowną ustanowioną na prawie własności nieruchomości stanowiącej niezabudowaną działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) z obrębu(...), położoną w rejonie ulicy (...) w W., woj. (...), o pow. 36.142 m ², dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, XV Wydział Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą kw nr (...).

(propozycja nabycia obligacji wraz z warunkami emisji obligacji – k. 50-73)

Oświadczeniem o ustanowieniu hipoteki złożonym przez J. A., K. A. (1) i M. W. w dniu 28 listopada 2017 r. w formie aktu notarialnego przed notariuszem I. M. (rep. (...)) współwłaściciele ustanowili na powołanej nieruchomości hipotekę umowną do kwoty(...) zł. Hipoteka została ustanowiona na rzecz Administratora Hipoteki tytułem zabezpieczenia roszczeń Obligatariuszy serii (...), obejmujących kwotę wykupu, odsetki, koszty egzekucji, inne roszczenia przysługujące Obligatariuszom przewidziane w warunkach emisji(...) obligacji na okaziciela serii (...), o wartości nominalnej (...) zł każda, o łącznej wartości nominalnej(...) zł wyemitowanych przez spółkę (...), oprocentowanych w stosunku rocznym w wysokości 8,5% z pierwszeństwem równym z hipoteką wpisaną na rzecz spółki pod firmą (...) S.A. z siedzibą w W. do sumy (...) zł na zabezpieczenie roszczeń Obligatariuszy z emisji obligacji serii (...), wpisaną wówczas w dziale IV księgi wieczystej kw nr (...) pod numerem (...) (aktualnie wykreślona).

(akt notarialny – k. 74-83 , księga wieczysta k. 29-49)

27 października 2017 r. pomiędzy Emitentem a spółką (...) S.A. z siedzibą w W. zawarta została umowa, na podstawie której spółka (...) S.A. została ustanowiona administratorem zabezpieczenia w postaci hipoteki umownej ustanowionej na prawie własności powołanej wyżej nieruchomości (stosownie do art. 31 ust. 4 ustawy o obligacjach).

W związku z wypowiedzeniem przez spółkę (...) umowy o ustanowienie administratora hipoteki ze skutkiem na dzień 30 czerwca 2019 r., w dniu 1 lipca 2019 r. Emitent zawarł z (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. umowę o ustanowienie administratora hipoteki umownej zabezpieczającej roszczenia Obligatariuszy serii (...). Umowa została sporządzona w formie pisemnej.

(umowa o ustanowienie administratora hipoteki – k. 84-90)

Umową cesji wierzytelności spółka (...) S.A. (dotychczasowy administrator hipoteki) dokonała cesji wszystkich swoich praw i wierzytelności jako wierzyciela hipotecznego wynikających z ustanowienia na jej rzecz hipoteki umownej zabezpieczającej roszczenia Obligatariuszy z obligacji serii (...) na rzecz (...) Sp. z o.o. Spółka (...)sp. z o.o. została wpisana do księgi wieczystej w miejsce dotychczasowego administratora hipoteki. Umowa cesji została sporządzona w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi.

(umowa cesji – k. 91-96, wniosek o wpis do księgi wieczystej – k. 157-162)

J. A., K. A. (1) i M. W. współpracowali już w latach 2016/2017 z biurem (...), z (...)przy poprzednich emisjach obligacji serii(...). Odbyło się kilka spotkań dot. ustanowienia zabezpieczenia hipotecznego roszczeń wynikających z emisji obligacji serii (...) na nieruchomości należącej do małżeństwa A. oraz M. W.. Rozmowy dotyczące ustanowienia zabezpieczenia hipotecznego prowadzone osobiście przez pozwanych lub przez ich pełnomocników, m.in. D. W., K. A. (2) albo doradców z przedstawicielami spółki (...), z uwagi na okoliczności spotkań, ich miejsce, a także doświadczenia poprzednich stosunków prawnych wzbudzały zaufanie co do bezpieczeństwa dokonywanego zabezpieczenia.

(zeznania pozwanych –J. A. – k. 389v.-390v., M. W. – k. 390v.-391, zeznania świadka D. W. – k. 351-353)

Pozwani mieli świadomość jakiego rodzaju czynności prawnej dokonują, jakie niesie ona ze sobą skutki w razie problemów finansowych spółki (...). Państwo A. oraz M. W. poznali J. B. – ówczesnego prezesa (...) przez D. W. i decydując się na ustanowienie zabezpieczenia hipotecznego działali w pełnym zaufaniu do ich zapewnień co do bezpieczeństwa transakcji.

(zeznania świadków: S. K. – k. 324-326, J. B. – k. 326-328, D. W. – k. 351-353, K. A. (2) – k. 353-354, A. K. – k. 354-356, przesłuchanie pozwanych – J. A. – k. 389v.-390v., M. W.– k. 390v.-391).

16 listopada 2019 r. minął bezskutecznie termin wykupu przez Emitenta obligacji serii (...). Emitent nie dokonał wykupu w całości. Łączna liczba obligacji serii (...), które nie zostały wykupione przez Emitenta wyniosła (...) sztuk. Jednocześnie Emitent zaspokoił wierzytelności Obligatariuszy uprawnionych z serii (...) w zakresie odsetek kapitałowych od obligacji do dnia 16 maja 2019 r., zaś płatność odsetek za opóźnienie w wykupie obligacji serii (...) nie została dokonana na rzecz obligatariusza M. P..

(pismo (...) S.A. z 8 października 2019 r. - k. 97, wezwanie administratora hipoteki – k. 103, zaświadczenie (...) Bank (...) S.A. z ewidencji obligacji serii (...) wyemitowanych przez (...) S.A. - k. 103)

Pismem z 20 listopada 2019 r. Administrator hipoteki bezskutecznie wezwał Emitenta do zapłaty na rzecz Obligatariuszy uprawnionych z obligacji serii (...) kwot z tytułu posiadanych przez nich obligacji wraz z należnymi odsetkami w terminie 15 dni roboczych od dnia doręczenia wezwania, zgodnie z warunkami umowy o ustanowienie administratora hipoteki z 1 lipca 2019 r.

(wezwanie – k. 98, potwierdzenie doręczenia – k. 100-101)

W związku z brakiem wykupu obligacji Obligatariusz M. P. wezwał (...) do podjęcia działań zmierzających do zaspokojenia jego wierzytelności z tytułu obligacji serii (...) z przedmiotu zabezpieczenia. Obligatariusz jest posiadaczem (...) obligacji serii (...) wyemitowanych przez (...)o wartości (...) zł każda, o łącznej wartości(...)zł.

(zeznania świadka M. P. – k. 241-242v., wezwanie – k. 102)

24 września 2019 . Komisja Nadzoru Finansowego w związku z naruszeniami jakich dopuścił się (...)podjęła decyzję o:

- cofnięciu zezwolenia na prowadzenie działalności maklerskiej,

- ustaleniu terminu dwóch miesięcy na zakończenie działalności,

- nałożeniu kary pieniężnej w wysokości 1,7 mln zł.

Z Komunikatu KNF wynikało, iż naruszenia jakich dopuścił się (...) były związane z prowadzeniem przez(...) w latach 2016-2017 usługi oferowania instrumentów finansowych. W szczególności dotyczyło to oferowania, ze świadomością zamieszczenia w warunkach emisji obligacji emitowanych przez (...) sp. z o.o. (obecnie (...) S.A.) nieprawdziwych informacji dotyczących zobowiązań przeterminowanych.

(Komunikat KNF z 24 września 2019 r. – k. 145-146)

W dniu 5 listopada 2019 r. KNF wydała decyzję nakazującą przeniesienie instrumentów finansowych i środków pieniężnych oraz dokumentów związanych z prowadzeniem rachunków z (...) S.A. z siedzibą w W. do (...) Banku (...) S.A. Oddział – (...) Banku (...) w W..

(Komunikat KNF z 5 listopada 2019 r. – k. 147)

14 września 2020 r. K. A. (1), J. A. i M. W. złożyli oświadczenie (kierując je do (...) sp. z o.o. i (...) S.A.) o uchyleniu się od skutków prawnych następujących oświadczeń woli:

1.  oświadczenia o ustanowieniu hipoteki złożonego w dniu 13 stycznia 2017 r. przed notariuszem I. M., akt notarialny rep.(...),

2.  oświadczenia o ustanowieniu hipoteki złożonego w dniu 28 listopada 2017 r. przed notariuszem I. M., akt notarialny rep. (...),

na mocy których ustanowione zostały zabezpieczenia roszczeń obligatariuszy z obligacji serii (...) wyemitowanych przez (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. (obecnie (...) S.A).

W treści oświadczenia wskazano, że K. A. (1), J. A. i M. W. w chwili składania ww. oświadczeń działali w mylnym przekonaniu co do stanu finansowego (...), zostali bowiem błędnie poinformowani i zapewnieni (m.in. w uchwałach zarządu i warunkach emisji obligacji), że spółka ta nie posiada żadnych niespłaconych przeterminowanych zobowiązań. Mając należytą i rzetelną wiedzę o problemach emitenta z wypłacalnością nie udzieliliby zabezpieczeń w postaci hipoteki na nieruchomości nr KW: (...).

(oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych – k. 141, potwierdzenie odbioru – k. 142-144,)

Postanowieniem z 24 maja 2021 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie oddalił wniosek (...) S.A. z siedzibą w K. o ogłoszenie upadłości na podstawie art. 13 ust. 1 prawa upadłościowego.

(postanowienie – k. 492, Spis wierzycieli (...) S.A. – k. 714-720)

30 czerwca 2022 r. przeciwko J. B. wniesiono akt oskarżenia o czyn z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. i art. 311 k.k. i art. 90 ustawy o obligacjach w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 § 1 k.k. – w związku z przeprowadzaniem obligacji serii od(...)do (...) spółki (...).

(akt oskarżenia przeciwko J. B. – k. 644-705v.)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie załączonych do akt sprawy, a wymienionych wyżej dokumentów. Sąd dał wiarę tym dokumentom, gdyż ich prawdziwość i wiarygodność w świetle wszechstronnego rozważenia zebranego materiału nie nasuwa żadnych wątpliwości i nie była kwestionowana przez żadną ze stron. Biorąc pod uwagę charakter roszczenia powoda kluczowe dla rozstrzygnięcia sprawy były przedłożone dokumenty. Zeznania świadków ( S. K. – k. 324-326, J. B. – k. 326-328, D. W. – k. 351-353, K. A. (2) – k. 353-354, A. K. – k. 354-356) uznać należało za pomocnicze, istotne dla ustalenia całego tła dokonywanych transakcji czy okoliczności towarzyszących dokonywaniu konkretnych czynności prawnych.

Zeznania pozwanych, choć spójne i wiarygodne, nie mogły wywołać zamierzonego skutku – a więc uwolnienia się od odpowiedzialności w związku z uchyleniem się od skutków prawnych złożonego przez nich oświadczenia woli w zakresie ustanowienia hipoteki na nieruchomości stanowiącej ich współwłasność. Okoliczności na które powoływali się pozwani nie miały w zasadzie znaczenia dla ważności złożonego przez nich oświadczenia o ustanowieniu hipoteki. Okoliczność, że pozwani działali w zaufaniu do osób działających z ramienia spółki (...) czy (...) (wobec chociażby zapewnień D. W.) nie mogą skutkować uznaniem, że ryzyko takiej czynności przechodzi na obligatariuszy. Niekorzystny wynik działań finansowych i majątkowych pozwanych (wobec nawet niezawinionego braku posiadania wiedzy o faktycznej sytuacji finansowego Emitenta) nie mógł skutkować skutecznym uchyleniem się od odpowiedzialności. W tym zakresie zeznania pozwanych mimo wiarygodności, nie miały wpływu na rozstrzygnięcie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Powód w niniejszym postępowaniu dochodził od pozwanych (solidarnie) zapłaty kwoty stanowiącej równowartość wymagalnej wierzytelności z tytułu niewykupionych obligacji posiadanych przez obligatariusza M. P., odsetek umownych wg stopy procentowej właściwej dla oprocentowania obligacji serii (...) (w wysokości 8,5% w skali roku), odsetek maksymalnych za opóźnienie oraz zwrotu kosztów dochodzenia roszczenia.

Zgodnie z warunkami emisji obligacji serii (...), zobowiązania Emitenta z tytułu tych obligacji miały zostać zabezpieczone m.in. hipoteką umowną ustanowioną na prawie własności nieruchomości, stanowiącej niezabudowaną działkę gruntu oznaczoną numerem ewidencyjnym (...) z obrębu(...), położoną w rejonie ul. (...) w W., o pow. 35.142 m ² dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, XV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą KW nr (...).

W zakresie legitymacji czynnej (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., wskazać należy, że zgodnie z art. 31 ustawy z dnia 15 stycznia 2015 r. o obligacjach zabezpieczenie wierzytelności obligatariuszy może przyjąć formę hipoteki, którą administruje administrator hipoteki. Przed rozpoczęciem emisji obligacji emitent jest obowiązany zawrzeć w formie pisemnej pod rygorem nieważności umowę z administratorem hipoteki, który wykonuje prawa i obowiązki wierzyciela hipotecznego we własnym imieniu, lecz na rachunek obligatariuszy.

W przypadku takiej konstrukcji – zabezpieczenia wierzytelności obligatariuszy hipoteką – przyjmuje się, że administrator hipoteki jest zastępcą pośrednim wierzycieli uprawnionych z tytułu obligacji, tj. obligatariuszy. Jest to instytucja zbliżona do przedstawicielstwa. Zarówno zatem przedstawiciel, jak i zastępca pośredni dokonują czynności prawnych (także faktycznych) na rachunek osoby zastąpionej, a różnica polega na tym, że skutki prawne czynności zdziałanej przez przedstawiciela wkraczają bezpośrednio w sferę prawną osoby zastąpionej (art. 95 § 2 k.c.), w przypadku zaś czynności prawnej dokonanej przez zastępcę pośredniego tak się nie dzieje, zastępca pośredni bowiem powinien przenieść na osobę zastępowaną nabyte prawa i obowiązki (tak: uchwała Sądu Najwyższego 7 sędziów z dnia 1 lutego 2011 r., sygn. III CZP 78/10, LEX nr 686790).

By ustalić, czy powód jako administrator hipoteki posiada legitymację procesową czynną do dochodzenia zaspokajania wierzytelności hipotekowanej odnieść się należało do kwestionowanej przez pozwanych ważności wpisu powoda jako administratora hipoteki. Rację w tym względzie należy przyznać powodowi, że umowa o administrowanie z dnia 1 lipca 2019 r. nie stanowiła podstawy jego wpisu jako wierzyciela hipotecznego. Podstawą wpisu była natomiast umowa cesji (art. 32 ust. 22 zd. 2 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w zw. z art. 254 ¹ k.c.). Przeniesienie wierzytelności hipotecznej i nabycie hipoteki nastąpiło nie na podstawie umowy o administrowanie (na jej podstawie powód nie nabył wierzytelności hipotecznej i hipoteki), ale na podstawie umowy cesji i następnie wpisu w księdze wieczystej.

Art. 31 ust. 1 i 2 ustawy o obligacjach reguluje tryb ustanowienia hipoteki, stanowiącej zabezpieczenie wierzytelności obligatariuszy. W przypadku ustanowienia takiej hipoteki wpis hipoteki, a więc wpis pierwotnego administratora, następuje na podstawie czynności prawnej dokonanej w formie szczególnej – oświadczenia współwłaścicieli nieruchomości o ustanowieniu hipoteki, sporządzonego w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi (art. 21 ust. 1 w zw. z art. 31 ust. 1 u.k.w.h. w zw. z art. 245 § 2 k.c.). Nie ulega wątpliwości – i to nie było kwestionowane w toku niniejszego postępowania – że ustanowienie hipoteki na rzecz administratora (pierwotnego) hipoteki tj. spółkę (...) S.A. z siedzibą w W. zostało dokonane w prawidłowej formie.

W zakresie natomiast kwestii zmiany podmiotu – administratora hipoteki, wskazać należy, że przelew wierzytelności hipotecznej jest czynnością prawną niezależną od ustanowienia hipoteki (postanowienie Sądu Najwyższego z 25 kwietnia 2017 r., sygn. V CSK 503/16). Przejście hipoteki na cesjonariusza jest ustawowym skutkiem przeniesienia zabezpieczonej wierzytelności, a nie przeniesienia ograniczonego prawa rzeczowego. Zgodnie z art. 79 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece w razie przelewu wierzytelności hipotecznej na nabywcę przechodzi także hipoteka, chyba że ustawa stanowi inaczej. Do przelewu wierzytelności hipotecznej niezbędny jest wpis w księdze wieczystej (ust. 2). Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego hipoteka nie jest przedmiotem obrotu, jej przejście jest skutkiem przelewu wierzytelności hipotecznej. Do przejścia hipoteki konieczny jest jednak dodatkowo wpis w księdze wieczystej (wcześniej art. 245 ¹ k.c., obecnie art. 79 zd. drugie u.k.w.h). Umowa przelewu co do zasady nie wymaga szczególnej formy, jednak z uwagi na potrzebę wpisu w księdze wieczystej nabywcy wierzytelności hipotecznej, podpis zbywcy w zawartej w formie pisemnej umowie przelewu wierzytelności powinien być notarialnie potwierdzony; jest to forma ad eventum. Natomiast oświadczenie woli nabywcy może być złożone w zwykłej formie pisemnej (tak: postanowienie SN z 17 listopada 2011 r., IV CSK 74/11, LEX nr 1111008, postanowienie SN z 28 lutego 2017 r., I CSK 133/16, LEX nr 2297405). Stosownie do art. 79 ust. 2 u.k.w.h. hipoteka nie może być przeniesiona bez wierzytelności, którą zabezpiecza.

W przypadku nabycia wierzytelności od poprzedniego wierzyciela hipotecznego mamy do czynienia z przejściem hipoteki, a nie jej ustanowieniem, co zostało wprost wyartykułowane w art. 79 ust. 1 u.k.w.h. Wobec tego do przeniesienia wierzytelności hipotecznej nie jest wymagana forma przewidziana dla umowy o administrowanie.

Powód dopełnił czynności niezbędnych do ujawnienia go w miejsce poprzedniego wierzyciela hipotecznego ( (...) S.A. z siedzibą w W.) w księdze wieczystej, co zostało zweryfikowane i potwierdzone prawomocnym orzeczeniem Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie, XV Wydziału Ksiąg Wieczystych z 25 września 2019 r. ((...)). Zgodnie natomiast z art. 3 u.k.w.h. wpis hipoteki do księgi wieczystej korzysta z domniemania zgodności tego wpisu z rzeczywistym stanem prawnym. Prawomocny wpis dokonany przez Sąd wieczystoksięgowy wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, ale również Sąd w przedmiotowej sprawie, stosownie do art. 365 k.p.c. Prawomocny wpis hipoteki wiąże inne sądy (art. 365 k.p.c.) i nie może być obalony w jakimkolwiek postępowaniu jako przesłanka rozstrzygnięcia. Może to zatem nastąpić tylko w sprawie o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 u.k.w.h.), skoro zgłoszone w niej roszczenie służy do obalenia domniemania ustanowionego w art. 3 u.k.w.h. (tak SN w wyroku z 29 listopada 2019 r., I CSL 473/18, LEX nr 2779508). Wobec powyższego uznać należało, że powód posiada legitymację do wystąpienia z niniejszym powództwem.

Kolejnym z podnoszonych przez pozwanych zarzutów było uchylenie się od skutków prawnych złożonego oświadczenia woli o ustanowieniu hipoteki zabezpieczającej roszczenia z obligacji serii (...), sporządzonego w formie aktu notarialnego w dniu 28 listopada 2017 r.

Pozwani jako podstawę uchylenia się od skutków prawnych ustanowienia hipoteki wskazywali na ich rzekomy błąd co do przeterminowanych zobowiązań emitenta w dacie ustanawiania hipoteki.

W ocenie Sądu z takimi twierdzeniami nie sposób się zgodzić. Pozwani nie pozostawali w ewentualnym błędzie w rozumieniu art. 84 k.c., tj. co do treści czynności prawnej jaką było ustanowienie hipoteki na swej nieruchomości na rzecz Administratora hipoteki. Składając oświadczenia w formie aktu notarialnego niewątpliwie mieli świadomość jakiej czynności prawnej dokonują, zwłaszcza, że z ich zeznań jasno wynika, że nie była to pierwsza hipoteka zabezpieczająca roszczenia obligacyjne, a więc nie sposób uznać ich za laików w zakresie tego rodzaju instrumentów finansowych.

Błąd w rozumieniu art. 84 k.c. ma charakter normatywny i nie obejmuje rozbieżności pomiędzy wyobrażeniem oświadczającego wolę a stanem rzeczywistym, które nie dotyczą treści czynności prawnych, a sfery psychicznej motywacji składającego oświadczenia woli (błąd co do pobudki). Dla uznania rozbieżności pomiędzy rzeczywistością a wyobrażeniem za wadę oświadczenia woli, a inaczej rzecz ujmując – błąd prawnie kwalifikowany, konieczne jest łączne spełnienie dwóch przesłanek – błąd musi dotyczyć treści czynności prawnej i mieć istotny charakter. Nie będą zatem błędem prawnie doniosłym: niespełnione oczekiwania strony do co sposobu wykonania zobowiązania, mylna ocena zarówno aktualnych, jak i przyszłych okoliczności, np. zdolności płatniczych dłużnika, prognozowanego wzrostu wartości nabywanego przedmiotu, błąd w prognozowaniu efektów działalności gospodarczej czy generalnie – niespełnienie oczekiwań osoby dokonującej czynności prawnej co do określonego rozwoju zdarzeń. (Fras Mariusz (red.), Habdas Magdalena (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom I. Część Ogólna (art. 1-125). Pogląd ten jest utrwalony i niekwestionowany w doktrynie i orzecznictwie (tak np. SN w wyrokach z 15.10.1997 r., III CKN 214/97, LEX nr 31827 i z 24.09.1998 r., III CKN 611/97, LEX nr 50636; wyrok SA w Białymstoku z 21.01.2013 r., I ACa 833/12, LEX nr 1289379, Wyrok SA w Szczecinie z 7.05.2015 r., I ACa 703/14, LEX nr 1785310).

Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem - co prawda dotyczącym instytucji poręczenia, ale z uwagi na te same funkcje zabezpieczania zobowiązań zarówno przez hipotekę jak i poręczenie, znajduje zastosowanie analogicznie do ustanowienia hipoteki - poręczyciel nie może uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli z powodu błędu wywołanego podstępnie przez dłużnika co do jego wypłacalności w dacie poręczenia. Odpowiedzialność poręczyciela ma charakter zobiektywizowany i jest oparta na zasadzie ryzyka. Poręczyciel gwarantuje mianowicie kredytodawcy - własnym majątkiem - wypłacalność kredytobiorcy (wyrok SN z 18 lutego 2005 r., V CK 474/04, LEX nr 147223).

Uwzględnienie okoliczności na które powoływali się pozwani, tj. pozostawania w błędnym przekonaniu co do wypłacalności emitenta, co do braku zobowiązań przeterminowanych po jego stronie (nawet jeśli wynikało to z celowego działania mającego wprowadzić ich w błąd co do sytuacji majątkowej i zdolności finansowej), powodowałoby wypaczenie instytucji zabezpieczenia jakim jest ustanowienie hipoteki. Przyznanie racji twierdzeniom pozwanych doprowadziłoby to do zniwelowania ryzyka jakie z zasady ponosi poręczyciel (czy jak w okolicznościach niniejszej sprawy - dłużnicy rzeczowi). Doprowadziłoby do możliwości przeniesienia ryzyka na wierzyciela w sytuacji wystąpienia niekorzystnych dla właścicieli obciążonej nieruchomości okoliczności.

Nie sposób uznać (pomijając kwestie prawnego charakteru zabezpieczenia i związanego z nim ryzyka) za zgodne chociażby z zasadami współżycia społecznego, umożliwienie uchylenia się przez dłużników rzeczowych od skutków prawnych ustanowionego zabezpieczenia hipotecznego w sytuacji następczej niewypłacalności dłużnika osobistego. Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, w tym zeznań samych pozwanych, ustanowienie hipoteki zabezpieczającej roszczenia obligatariuszy z tytułu emisji obligacji (...) nie miało dla pozwanych charakteru incydentalnego. Nie można przyjąć, że nie wiedzieli jakie skutki pociąga za sobą dokonanie tej czynności prawnej. Pozwani wielokrotnie współpracowali w tym zakresie z Emitentem (przy emisji obligacji serii(...)), czyniąc sobie z tego źródło dochodu. Już z treści aktu notarialnego wynika, że ustanowienie hipoteki przez pozwanych było odpłatne – pozwani pobierali z tytułu ustanowienia hipoteki na swojej nieruchomości wynagrodzenie. Nie sposób pominąć przy tym okoliczności, że pozwanym z racji prowadzonej dotychczas działalności na rynku finansowym nie można przypisać braku wiedzy czy doświadczenia w zakresie instrumentów finansowych jakimi są obligacje. Pozwani są m.in. członkami zarządu spółki (...) sp. z o.o., która jest polską spółką inwestycyjną, specjalizującą się w świadomym pomnażaniu kapitału. Zgodnie z KRS spółka której członkami zarządu są pozwani prowadzi działalność m.in. w zakresie holdingów finansowych, trustów, funduszów i innych podobnych instytucji finansowych, działalność wspomagającą usługi finansowe, kupno i sprzedaż nieruchomości oraz zarządzanie nimi, doradztw w zakresie działalności gospodarczej i zarządzania. W rzeczywistości każdy z pozwanych posiada wiedzę na temat branży związanej z inwestowaniem czy nieruchomościami na tyle wystarczającą, że nie sposób uznać ich za laików, którzy składając oświadczenie woli w zakresie ustanowienia hipoteki zabezpieczającej roszczenia obligatariuszy nie mieli świadomości treści i skutków prawnych tegoż oświadczenia.

Pozwani w dniu ustanawiania hipoteki mieli wiedzę i świadomość zarówno podstawy jak i zasady swojej odpowiedzialności względem administratora hipoteki (również względem obligatariuszy) oraz konsekwencji braku spełnienia roszczenia przez Emitenta (braku wykupu obligacji). Mieli świadomość ryzyka związanego z ustanowieniem przedmiotowego zabezpieczenia, a także maksymalnej wysokości swojej odpowiedzialności. W dacie ustanawiania hipoteki mieli wiedzę o liczbie wyemitowanych i przydzielonych obligacji, ich wartości, terminu wykupu obligacji, wysokości odsetek i maksymalnej kwocie zabezpieczenia. Wszystkie te informacje zostały określone nie tylko w Warunkach Emisji Obligacji, ale również w samym akcie notarialnym mocą którego ustanowiono zabezpieczenie hipoteczne. Zgodnie z treścią aktu notarialnego - oświadczenia o ustanowieniu hipoteki - stan ewentualnych przeterminowanych zobowiązań finansowych nie był przesłanką/warunkiem ustanowienia hipoteki zabezpieczającej roszczenia Obligatariuszy z tytułu emisji obligacji serii (...) na nieruchomości pozwanych.

Wskazać należy więc, że przyczyny braku wykupu obligacji, biorąc pod uwagę treść aktu notarialnego obejmującego oświadczenie pozwanych, ale również istotę zabezpieczenia hipotecznego i jego gwarancyjny charakter, pozostają bez znaczenia dla zaktualizowania się odpowiedzialności pozwanych jako dłużników rzeczowych.

Przejść tym samym należało do podstawy żądania powoda. Powód dochodził w niniejszej sprawie od pozwanych zapłaty solidarnie kwoty stanowiącej równowartość wymagalnej wierzytelności z tytułu niewykupionych obligacji posiadanych rzez obligatariusza M. P., odsetek umownych wg stopy procentowej właściwej dla oprocentowania obligacji serii (...) (8,5% w skali roku), odsetek maksymalnych za opóźnienie oraz zwrotu kosztów procesu.

Istota odpowiedzialności rzeczowej wyrażona jest w art. 65 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, zgodnie z którym w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka). Art. 65 ust. 1 u.k.w.h., przyznaje wierzycielowi hipotecznemu uprawnienie do wytoczenia przeciwko dłużnikowi hipotecznemu, nie będącemu dłużnikiem osobistym, powództwa o świadczenie - celem umożliwienia prowadzenia egzekucji z obciążonej nieruchomości, bowiem - jak wskazał - przeciwny pogląd unicestwiłby funkcję zabezpieczenia hipotecznego. Wierzyciel hipoteczny w celu przeprowadzenia egzekucji z nieruchomości, musi wcześniej uzyskać tytuł wykonawczy, więc tylko roszczenie o zapłatę, skierowane przeciwko dłużnikowi hipotecznemu zapewnia realizację jego uprawnień, przewidzianych przez prawo. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 28 stycznia 2013 r., I ACa 1066/12, LEX nr 1311967)

Jak podkreśla się w doktrynie, odpowiedzialność dłużnika rzeczowego, który nie jest jednocześnie dłużnikiem osobistym wierzyciela hipotecznego, opiera się na konstrukcji obligacji realnej. Zakłada ona, że między dłużnikiem rzeczowym i wierzycielem hipotecznym występuje – obok stosunku prawnorzeczowego hipoteki – szczątkowe zobowiązanie z pewnymi elementami obligacyjnymi (por. A. Szpunar, Odpowiedzialność, s. 16–17; tenże, Wstąpienie, s. 9; W. Prądzyński, Istota hipoteki, s. 461; J. Ignatowicz, J. Wasilkowski, w: System PrCyw, t. II, s. 759). W ramach tego zobowiązania należy upatrywać zgody dłużnika na ponoszenie odpowiedzialności za dług względem wierzyciela hipotecznego z obciążonej nieruchomości. Wspomniany obowiązek właściciela znajduje uzasadnienie w przepisach prawa. W szczególności dłużnik rzeczowy ma obowiązek płacić wierzycielowi odsetki w razie opóźnienia ze spełnieniem świadczenia (art. 481 § 1 k.c.). Bez znaczenia pozostaje, z którego składnika majątku będą pochodziły środki przeznaczone dla wierzyciela. W tym zakresie odpowiedzialność dłużnika rzeczowego w zasadzie nie wykazuje różnic w porównaniu z odpowiedzialnością dłużnika osobistego. Jednak gdy właściciel obciążonej nieruchomości odmówi dobrowolnego spełnienia świadczenia, wierzyciel hipoteczny będzie mógł – po uzyskaniu tytułu wykonawczego – prowadzić egzekucję tylko z nieruchomości hipotekowanej (art. 319 k.p.c.).

Na temat charakteru odpowiedzialności dłużnika rzeczowego kilkakrotnie wypowiadał się Sąd Najwyższy (np. wyrok z 25.8.2004 r., IV CK 606/03, Legalis): Hipoteka daje podstawę do zasądzenia od dłużnika rzeczowego, który nie jest dłużnikiem osobistym, kwoty zabezpieczonej nią wierzytelności. Znaczenie hipoteki nie ogranicza się bowiem do zabezpieczenia realizacji wierzytelności od dłużnika osobistego. Ponadto wierzyciel hipoteczny ma prawo do wytoczenia przeciwko dłużnikowi hipotecznemu, niebędącemu dłużnikiem osobistym, powództwa o świadczenie – celem umożliwienia wierzycielowi prowadzenia egzekucji z obciążonej nieruchomości. (tak SN z 16 lipca 2003 r., sygn. akt V CK 19/02, lex nr 602311).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, wobec niespełnienia świadczenia pieniężnego przez emitenta – spółkę (...) (jako dłużnika osobistego) zaktualizowała się odpowiedzialność pozwanych (dłużników rzeczowych) z tytułu roszczeń pieniężnych wynikających z obligacji serii (...), a przysługujących obligatariuszowi M. P., na rzecz którego działa powód jako administrator hipoteki.

Obligatariusz M. P., na rachunek którego w niniejszym postępowaniu działa powodowa spółka, jest posiadaczem(...) sztuk obligacji serii (...) wyemitowanych przez spółkę (...) o wartości (...) zł każda, o łącznej wartości (...) zł. Wysokość roszczenia powoda nie była kwestionowana przez pozwanych.

Mając na względzie oświadczenie pozwanych o ustanowieniu hipoteki z 28 listopada 2017 r., ich odpowiedzialność pozostaje ograniczona przedmiotowo do nieruchomości stanowiącej ich współwłasność oraz kwotowo do sumy (...) zł. Solidarna odpowiedzialność dłużników rzeczowych, będących współwłaścicielami nieruchomości obciążonej hipoteką była już przedmiotem licznych orzeczeń, (m.in. Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 28 lutego 2013 r., VI ACa 1227/12, LEX nr 1369441, Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w sprawie I ACa 769/2007 z 6 września 2007 r., LEX nr 338649), wskazujących, że pomiędzy dłużnikami odpowiadającymi rzeczowo z nieruchomości stanowiącej przedmiot ich współwłasności w częściach ułamkowych, istnieje węzeł solidarnej odpowiedzialności za dług rzeczowy.

W zakresie zaś wysokości dochodzonych w toku postępowania odsetek, należy wskazać, że zgodnie z warunkami emisji obligacji serii (...) obligatariuszom przysługiwały odsetki obliczane wg stałej stopy procentowej 8,5% płatne co 3 miesiące w ostatnim dniu każdego okresu odsetkowego wskazanego w warunkach emisji obligacji serii (...), przy czym odsetki za ostatni okres odsetkowy płatne miały być w dniu wykupu obligacji, tj. 16 listopada 2019 r. Z materiału zgromadzonego w niniejszej sprawie wynika, że Emitent zaspokoił wierzytelności Obligatariuszy uprawnionych z obligacji serii (...) w zakresie odsetek kapitałowych od obligacji do 16 maja 2019 r. włącznie, ale nie została dokonana żadna płatność z tytułu odsetek za opóźnienie w wykupie obligacji. Zgodnie z warunkami obligacji serii (...) „w przypadku nieterminowej płatności [wykupu obligacji serii (...)], Obligatariusz będzie uprawniony do otrzymania odsetek maksymalnych w rozumieniu art. 481 § 2 ¹ k.c., tj. dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie”. Odpowiedzialność pozwanych – jako dłużników rzeczowych powstała już w sytuacji braku zaspokojenia wierzytelności przez Emitenta (jako dłużnika osobistego) w terminie wskazanym w warunkach obligacji.

W tych warunkach zasadnym było uwzględnienie roszczenia odsetkowego od zasadzonej kwoty za 7. i 8. okres odsetkowy (tj. okres od 16 maja -16 sierpnia 2019 r. oraz 16 sierpnia – 16 listopada 2019 r.), począwszy od 17 maja 2019 r. do dnia 16 listopada 2019 r. w wysokości 8,5% oraz zasądzenie odsetek maksymalnych za opóźnienie za okres od dnia 17 listopada 2019 r. do dnia zapłaty.

Wobec podniesienia przez pozwanych zarzutu z art. 5 k.c. Sąd stwierdził, że w okolicznościach niniejszej sprawy pozwani powinni być postrzegani jako profesjonaliści przez lata prowadząc za wynagrodzeniem działalność zarobkową, ustanawiając zabezpieczenia hipoteczne na swych nieruchomościach dla Emitenta. Trudno uznać, że orzeczenie zmierzające do realizacji ustanowionego przez pozwanych zabezpieczenia hipotecznego, do którego się zobowiązali, podejmując ryzyko gospodarcze (ponownie podkreślić należy – dla celów zarobkowych), mogłoby zmierzać do pokrzywdzenia pozwanych i dawałoby podstawy do ich ochrony przewidzianej w art. 5 k.c. Ani administrator hipoteki (powód) ani obligatariusz na rzecz którego powództwo zostało wytoczone, nie czynią ze swojego prawa użytku sprzecznego z zasadami współżycia społecznego. Naruszenia tych zasad można natomiast doszukiwać się w działaniach i podnoszonych przez pozwanych zarzutach. Wskazać należy, że to działanie pozwanych można uznać za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, gdyż dopóki pobierali wynagrodzenia za ustanowione zabezpieczenia to nie kwestionowali ani emisji ani ustanowionej hipoteki. W sytuacji natomiast niewywiązania się przez Emitenta ze swoich zobowiązań i braku wykupu obligacji, pozwani usiłują uniknąć odpowiedzialności kosztem pokrzywdzonych obligatariuszy. Inwestycja w obligacje niewątpliwie niesie ze sobą ryzyko, zarówno dla pozwanych jako podmiotu zabezpieczającego emisję obligacji hipoteką, jak i dla obligatariuszy. Obligatariusze ryzykują m.in. brakiem uzyskania korzyści w postaci odsetek umownych lub – jak w niniejszej sprawie – brakiem wykupu obligacji. Celem ochrony obligatariuszy było właśnie zabezpieczenie emisji obligacji. Zabezpieczenie roszczeń z tytułu obligacji serii (...) na nieruchomości pozwanych stanowiło istotę złożonego przez nich oświadczenia i gwarantować miało możliwość dochodzenia roszczeń obligatariuszy z ustanowionego zabezpieczenia hipotecznego. Ta możliwość stanowiła więc cel tej czynności prawnej. Nie sposób zgodzić się z argumentacją jakoby orzeczenie zmierzające do realizacji podjętego (dobrowolnie i za wynagrodzeniem) przez pozwanych zobowiązania miałoby zmierzać do ich pokrzywdzenia. Uznanie odmienne prowadziłoby do wypaczenia instytucji zabezpieczenia hipotecznego i możliwości wzruszenia odpowiedzialności dłużników rzeczowych w sytuacji niemożności zaspokojenia z majątku dłużnika osobistego. Powód wykazał zarówno legitymację, zasadę jak i wysokość dochodzonego roszczenia. Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości, o czym orzeczono w pkt I wyroku.

Zgodnie z art. 108 §1 k.c. sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym postępowanie w instancji. Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu stanowi przepis art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

W zakresie zwrotu kosztów procesu sąd zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 10 417 zł, na którą składają się: opłata sądowa uiszczona przez stronę powodową w kwocie 5.000 zł, koszty zastępstwa procesowego w wysokości 5.400 zł, orzeczone na podstawie § 2 pkt 6 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku, w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz opłata od udzielonego pełnomocnictwa w kwocie 17 zł.