Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W I M I E N I U

R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J

Dnia 15 kwietnia 2024 r.

Sąd Rejonowy w Słupcy, I Wydział Cywilny

w składzie następującym

Przewodniczący: Sędzia Piotr Kuś

Protokolant: sekr. sąd. Maria Kosmalska Hałas

po rozpoznaniu w dniu 15 kwietnia 2024 r. w Słupcy

na rozprawie

sprawy z powództwa: M. J.

przeciwko: (...) S.A. w W.

o zapłatę

I.  powództwo oddala

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 107 ( sto siedem ) zł tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty

Sędzia Piotr Kuś

Sygn. akt I C 25/24

UZASADNIENIE

Powód M. J. wystąpił przeciwko (...) S.A. w W. z powództwem o zapłatę kwoty 499,90 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 31.03.2021 r. do dnia zapłaty, a nadto o zasądzenie kosztów procesu.

Uzasadnienie pozwu strona powodowa przestawiła w piśmie z dnia 15.01.2024 r.

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości.

Uzasadnienie odpowiedzi na pozew przedstawiła w piśmie z dnia 20.02.2024 r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 18.02.2021 r. doszło do kolizji drogowej, w której został uszkodzony pojazd poszkodowanej W. D. marki V. (...) o nr rej. (...). Odpowiedzialność za to zdarzenie ponosił kierujący pojazdem ubezpieczonym w zakresie odpowiedzialności cywilnej u pozwanego. W związku z powstałą szkodą poszkodowany był zmuszony do wynajmu pojazdu zastępczego, gdyż nie miał możliwości korzystania z własnego pojazdu przez okres najmu. Poszkodowany nie posiadał również innego pojazdu zastępczego, który mógłby wykorzystać zamiennie.

( dowód: zeznania świadka W. D. )

Poszkodowany bezpośrednio po zdarzeniu postanowił poszukać oferty w Internecie na stronie pozwanego. Poszkodowany korzystając z Internetu kliknął w link, który „odesłał” go do osoby działającej w imieniu powoda. Poszkodowany był przekonany, iż kontaktuje się bezpośrednio z przedstawicielem zakładu ubezpieczeń gdyż szukał w internecie kontaktu z zakładem ubezpieczeń. Poszkodowany otrzymał pojazd i zawarł umowę najmu pojazdu. Po pewnym czasie skontaktował się z nim przedstawiciel pozwanego proponując pojazd. Poszkodowany był zaskoczony i poinformował, iż już ma umowę najmu. Treść umowy najmu dla poszkodowanego była irrelewantna albowiem otrzymał pojazd zastępczy i nie płacił żadnych kosztów gdyż wynajmujący we własnym zakresie miał dochodzić rozliczeń z zakładem ubezpieczeń. Poszkodowana stwierdziła, iż nie chciała ponosić żadnych kosztów najmu i gdyby miała ponosić jakieś koszty z własnych środków nie wzięła by żadnego auta. Poszkodowana zeznała, iż nie była świadoma, iż auta wynajęte od powoda to nie jest auto zapewnione przez wypożyczalnię. Bez znaczenia dla niej było czy auto zapewni jej powód czy pozwany.

Poszkodowany korzystał z pojazdu zastępczego wynajętego u powoda od dnia 19.02.2021 r. do dnia 28.02.2021 r. a więc przez okres 10 dni. Z tytułu najmu pojazdu wynajmujący wystawił poszkodowanemu fakturę opiewającą na łączną kwotę 2 460 zł brutto. Koszty wskazane w fakturze obejmowały koszt wynajmu auta. Poszkodowany zawarł z powodem umowę cesji wierzytelności z tytułu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego. Pozwana tytułem odszkodowania za najem pojazdu zastępczego w związku z uszkodzeniem pojazdu wypłaciła 848,70 zł, uznając za zasadnym okres najmu wynoszący 10 dni, redukując dobową stawkę najmu do kwoty 84,87 zł brutto. Jest to stawka za jaka pozwana miała zawarte umowy najmu z podmiotami wynajmującymi pojazdy.

( dowód: dokumenty dołączone do akt sprawy )

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów dołączonych do akt sprawy, akt szkody oraz zeznań świadka W. D..

Sąd oceniając dowody wynikające z dokumentów ujawnionych i przeprowadzonych na rozprawie stwierdził, że dowody te nie były przez strony kwestionowane. Również Sąd nie miał podstaw aby czynić to z urzędu, w toku postępowania nie zaszły bowiem żadne okoliczności mogące ujemnie wpłynąć na ocenę dowodową tych dokumentów. Dlatego też, nie mając podstaw do odmówienia wiarygodności tym dowodom, ich autentyczności i prawdziwości treści w nich zawartych, Sąd dał im wiarę.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadka albowiem żadna ze stron zeznań tych nie kwestionowała. Świadek nie miał powodów aby zeznawać nieprawdę.

Sąd pominął dowód z zeznań świadka A. D. albowiem świadek był tylko współwłaścicielem pojazdu a dysponentem pojazdu uszkodzonego, który wynajmował pojazd zastępczy była W. D.. A. D. nie posiadła informacji w sprawie.

Należy również podkreślić, iż samo twierdzenie strony nie jest dowodem, a twierdzenie dotyczące istotnej dla sprawy okoliczności powinno być udowodnione przez stronę to twierdzenie zgłaszającą ( por. wyrok SN z 22.11.2001 r. I PKN 660/00,Wokanda 2002/7-8/44 ). Dotyczy to zwłaszcza sytuacji gdy każda ze stron jest reprezentowana przez fachowego pełnomocnika. Nie jest w takiej sytuacji obowiązkiem Sądu dopuszczanie dowodów z urzędu, aby zastąpić bierność strony. Prowadzenie w takiej sytuacji postępowania z urzędu w istocie rzeczy stanowi faworyzowanie jednej ze stron kosztem drugiej do czego obowiązujące przepisy nie stwarzają żadnych podstaw. Działanie sądu z urzędu może, bowiem prowadzić do naruszenia prawa do bezstronnego sądu i odpowiadającego mu obowiązku przestrzegania zasady równego traktowania stron ( por. wyrok SN z 12.12.2000 r., V CKN 175/00, OSP 2001/7-8/116 z glosą aprobującą Broniewicza OSP 2001/7-8/116, uchwała składu 7 sędziów SN z 19.05.2000 r. III CZP 4/00, OSNC 2000/11/195 ). Postępowanie cywilne jest bowiem postępowaniem kontradyktoryjnym, gdzie aktywność dowodowa obciąża strony procesu. Wszelkie działania Sądu z urzędu mogłyby być poczytane jako naruszające zasadę równych praw stron gdyż w istocie rzeczy prowadziłyby do faworyzowania jednej ze stron procesu na niekorzyść drugiej. W tej kwestii należy wskazać, na art. 3 k.p.c. czy art. 232 k.p.c. Możliwość podejmowania inicjatywny dowodowej przez sąd może mieć jedynie charakter wyjątkowy w sytuacji rażącej nierównowagi procesowej stron, gdy dany dowód jest niezbędny do rozstrzygnięcia, a strona sama z przyczyn wewnętrznych nie jest w stanie przejawiać inicjatywy dowodowej. Z taką sytuacją zdaniem Sądu nie mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Każda ze stron jest reprezentowana przez fachowego pełnomocnika, który ma świadomość praw i obowiązków oraz konsekwencji swych działań czy zaniechań. Należy podkreślić, iż obowiązek wynikający z art. 6 k.c. w procesie jest realizowany poprzez zgłaszanie stosownych wniosków dowodowych celem udowodnienia okoliczności, na które powołuję się strona procesu. Stosownie do art. 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Ewentualne ujemne skutki nieprzedstawienia dowodu obciążają stronę, która nie dopełniła ciążącego na niej obowiązku ( por. wyrok SN z 15.07.1999 r. I CKN 415/99LEX 83805 ).

Kwestią istotną z punktu widzenia przedmiotu rozstrzygnięcia było w przedmiotowej sprawie ustalenie czy stawka najmu zastosowana przez stronę powodową była stawką mieszczącą się w rynkowych realiach jak i prawo poszkodowanego do skorzystania z oferty podmiotu innego niż współpracującego z pozwanym.

Pozwana nie kwestionowała, iż stawki wskazane przez powoda w fakturze mają charakter rynkowy. Podniosła jednak, iż decydujące jest to, iż zakład ubezpieczeń oferował wynajem pojazdu dla poszkodowanego za kwotę niższą, a poszkodowany powinien z oferty tej skorzystać tak aby zminimalizować ewentualne koszty odszkodowania. Tym samym koszty wynajmu nie powinny przekroczyć stawki najmu u wynajmującego współpracującego z pozwanym.

Sąd zważył, co następuje:

Roszczenie strony powodowej jest oczywiście niezasadne i jako takie podlega w całości oddaleniu.

W niniejszej sprawie stan faktyczny był w zasadzie bezsporny między stronami. Jedyną kwestią sporną okazała się kwestia zarzutu strony pozwanej, iż była gotowa zaoferować poszkodowanemu najem pojazdu za kwotę niższą niż rzeczywiście przez niego poniesiona ( oferowana przez powoda ).

Wobec powyższego nie zachodzi potrzeba analizowania podstawy prawnej roszczenia, a wystarczająca jest konkluzja, iż podstawę roszczenia stanowi przepis art. 435 k.c. w zw. z art. 436 k.c. oraz umowa OC i przepisy kodeksu cywilnego dotyczące umowy ubezpieczenia.

Podkreślenia wymaga, iż do rozstrzygnięcia o odszkodowaniu ubezpieczeniowym przy ubezpieczeniu OC koniecznym jest sięgnięcie do ogólnych reguł k.c. odnoszących się do zakresu odszkodowania, w szczególności do przepisu art. 361 § 1 i 2 k.c. Zgodnie z art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W art. 361 § 2 k.c. wskazano, iż w powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Artykuł 361 k.c. wprowadza zasadę pełnego odszkodowania; jednocześnie należy z niego wyprowadzać zakaz przyznawania odszkodowania przewyższającego wysokość faktycznie poniesionej szkody (por. wyrok SN z dnia 16 maja 2002r., V CKN 1273/00, Legalis nr 315880; uchwała SN z dnia 15 listopada 2001r., III CZP 68/01, Legalis nr 51112). Podstawową funkcją odszkodowania jest zatem pełna kompensacja poniesionej przez poszkodowanego szkody – nie może być ono wyższe ani niższe od szkody poniesionej przez poszkodowanego (wyrok SN z dnia 16 maja 2002r., V CKN 1273/00, Legalis nr 315880). Oceny, czy poniesienie określonych kosztów mieści się w ramach szkody i normalnego związku przyczynowego, jak podkreślał Sąd Najwyższy, należy dokonywać na podstawie indywidualnej sytuacji poszkodowanego i konkretnych okoliczności sprawy (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 16 maja 2002r., V CKN 1273/00, Legalis nr 315880).

W niniejszej sprawie nie budziła wątpliwości sama konieczność najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanego. Sporna była natomiast stawka najmu w związku z zarzutem pozwanego, iż był gotów zaoferować pojazd w cenie niższej nie wskazany przez powoda.

Odnosząc się do kwestii związanej z wysokością stawki dziennej najmu pojazdu zastępczego należy uznać, iż dobowa stawka najmu zastosowana przez powoda mieście się w przedziale cen rynkowych. Przyznał to pełnomocnik pozwanego. Kwestia ta jest jednak irrelewantna dla treści orzeczenia albowiem istotą rozstrzygnięcia jest uznanie, iż strona pozwana była gotowa zaoferować poszkodowanemu możliwość wynajmu pojazdu w wypożyczalniach współpracujących z pozwanym po cenie niższej niż oferował to powód.

W tym miejscu należy co do zasady wyjaśnić, iż poszkodowany ma obowiązek minimalizacji szkody, co w tym wypadku oznacza rozsądny ekonomicznie wybór oferty w zakresie najmu pojazdu zastępczego, nie musi to być jednak oferta najkorzystniejsza ze wszystkich dostępnych na lokalnym rynku. Nie można jednak tracić z pola widzenia zasady, zgodnie z którą szkoda nie powinna być źródłem wzbogacenia, zaś obowiązkiem poszkodowanego jest dążenie do ograniczenia rozmiarów szkody. W wyniku naprawy szkody przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej nie może dojść do bezpodstawnego wzbogacenia kosztem pozwanego. Taką postawę poszkodowanego niewątpliwie ocenić należy w kategoriach naruszenia obowiązku współpracy z dłużnikiem, o którym mowa w art. 354 § 2 k.c., jak również powinności minimalizacji szkody, nałożonej na mocy art. 826 § 1 k.c.

W niniejszej sprawie szkodę dla powoda stanowiła niewątpliwie konieczność najmu przez poszkodowanego pojazdu zastępczego i związane z tym koszty.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem SO w Koninie poszkodowany miał prawo wyboru kosztów wynajmu w ramach stawek funkcjonujących na rynku, a więc w granicach od stawek minimalnych do maksymalnych.

Należy jednak wskazać, że zakład ubezpieczeń był gotów przedstawić i de facto przedstawił poszkodowanemu realną propozycję najmu pojazdu zastępczego, który pod istotnymi względami będzie odpowiadał pojazdowi należącemu do poszkodowanego. Poszkodowany był gotów zawrzeć umowę na takich warunkach tym niemniej powód wykorzystał niefrasobliwość poszkodowanego nie wskazując, iż w pierwszej kolejności należy skontaktować się z zakładem ubezpieczeń. Taka postawa strony powodowej nie zasługuje na akceptację. Powód prowadząc działalność gospodarczą powinien prowadzić ją zgodnie z zasadami fair play w tym sensie, iż nie może wykorzystywać naiwności poszkodowanego – konsumenta ani też dążyć do uzyskania korzyści kosztem innych podmiotów w tym przypadku zakładu ubezpieczeń. Powód de facto wykorzystał poszkodowanego w tym sensie, iż przekazał mu informację, iż zwróci się do zakładu ubezpieczeń co wynika z zeznań samego poszkodowanego. Tymczasem powód niewątpliwie jako podmiot działający na rynku mający świadomość stanowiska zakładu ubezpieczeń oraz orzecznictwa sądów powszechnych powinien lojalnie poinformować konsumenta poszkodowanego, iż w pierwszej kolejności należy rozważyć propozycję zakładu ubezpieczeń, a dopiero jeżeli nie zapewni ona satysfakcjonujących rozwiązań skorzystać z innej oferty. Tymczasem strona powodowa de facto wykorzystała kontakt z poszkodowanym do zyskania klienta celem późniejszego dochodzenia odszkodowania od zakładu ubezpieczeń. Takie zachowanie powoda w tej kwestii nie zasługuje na akceptację i nie może prowadzić do uznania, iż żądana kwota jest zasadna.

Orzecznictwo sądów powszechnych co do zasady wymaga, aby ubezpieczyciel z własnej inicjatywy przekazał poszkodowanemu pełne, szczegółowe i kompletne dane opisujące propozycję najmu, uważając, że poszkodowany ma obowiązek zareagować dopiero na tak szczegółową propozycję ( tak wyrok SO w Łodzi z dnia 28.12.2020 r. (sygn. XII Ga 1268/20); wyrok SR Szczecin-Centrum w S. z dnia 26.11.2019 r. (sygn. XI GC 2009/18); wyrok SO w Częstochowie z dnia 15.05.2018 r. (sygn. V Ga 52/18); wyrok SR w Bydgoszczy z dnia 30.01.2019 r. (sygn. VIII GC 3330/18); wyrok SR w Krośnie z dnia 13.11.2018 r. (sygn. I C 1501/18); wyrok SO w Łodzi z dnia 02.10.2017 r. (sygn. XIII Ga 603/17) ). Nie można też wykluczyć sytuacji gdy zakład ubezpieczeń przedstawi poszkodowanemu podstawowe informacje dotyczące propozycji najmu (w tym: informacji, że najem dotyczy pojazdu równorzędnego do uszkodzonego bądź zniszczonego, jest bezgotówkowy i bezkosztowy dla poszkodowanego, informacji nt. stawek najmu akceptowanych przez zakład ubezpieczeń), a to poszkodowany we własnym zakresie uzyska od zakładu ubezpieczeń bardziej szczegółowe dane takie jakie są mu niezbędne do podjęcia decyzji.

Należy przypomnieć, że stawki najmu, które zakłady ubezpieczeń prezentują w swoich propozycjach mogą być niższe niż stawki rynkowe albowiem zakłady ubezpieczeń mogą wynegocjować znacznie korzystniejsze stawki najmu niż oferowane klientom detalicznym. Poszkodowany nie będzie w stanie znaleźć na rynku pojazdu w równie atrakcyjnej cenie.

Sąd Najwyższy w uchwale III CZP 20/17 pozytywnie ocenia wejście zakładów ubezpieczeń we współpracę z wypożyczalniami. Uważa, że dzięki temu koszty obsługi roszczeń z tytułu pojazdu zastępczego nie generują presji na wzrost składek za ubezpieczenie OC. Widzi w tym działanie korzystne z punktu widzenia ogółu ubezpieczonych posiadaczy pojazdów mechanicznych. Dlatego też dopuszcza, by zakłady ubezpieczeń ograniczały swoją odpowiedzialność do kosztów najmu wynikających ze stawek, na których oparły propozycje przedstawione poszkodowanym, nawet jeżeli były one poniżej stawek rynkowych.

Poszkodowany, który najmie pojazd zastępczy według stawki przekraczającej stawkę ujętą w propozycji zakładu ubezpieczeń, może oczekiwać, że zakład pokryje koszt najmu, jeżeli zakład nie przedstawił propozycji najmu pojazdu, który byłby pod istotnymi względami równorzędny pojazdowi uszkodzonemu bądź zniszczonemu (np. zakład nie był w stanie wskazać wynajmującego, który wynajmie pojazd według stawki proponowanej poszkodowanemu) lub istnieją tzw. szczególne racje, które w okolicznościach danej sprawy sprawiają, że wyższe koszty najmu poniesione przez poszkodowanego należy uznać za celowe i ekonomicznie uzasadnione (mimo, że propozycja zakładu ubezpieczeń obejmowała pojazd równorzędny pojazdowi poszkodowanego).

Nie istnieje jednak zamknięty zbiór przyczyn, które w każdej sprawie uzasadniałyby odmowę skorzystania z propozycji zakładu, ani też katalog przyczyn, które w każdych warunkach nie mogłyby uzasadnić takiej odmowy.

Odnosząc powyższe do stanu faktycznego niniejszej sprawy, należy wskazać, iż poszkodowany nie był zainteresowany wynajmem pojazdu tylko u powoda, a już nie u pozwanego. Kwestia ta była irrelewantna dla poszkodowanego, ponadto pozwany był gotów zapewnić poszkodowanemu ofertę odpowiadającą jego potrzebom. Tym samym postawa powoda polegająca na zawarciu umowy na warunkach wskazanych w umowie była nieudaną próbą uzyskania od pozwanego zakładu ubezpieczeń świadczeń, których powód nie powinien uzyskać. Byłoby to bowiem zachowanie sprowadzające się do wykorzystania sytuacji w jakiej znalazł się pozwany oraz poszkodowany wbrew rzeczywistej woli tych podmiotów. Skoro bowiem poszkodowany jak sam zeznał umowę z powodem zawarł jedynie na skutek swojej niefrasobliwości, pozwany nie zdołał mu w tym momencie zapewnić pojazdu zastępczego z uwagi na dostarczanie takiego pojazdu przez powoda to dochodzenie kosztów pojazdu zastępczego w kwocie przekraczającej ofertę powoda nie zasługuje na uwzględnienie. Przede wszystkim naruszyłoby obowiązek minimalizacji szkody. Treść zeznań poszkodowanego wskazuje, iż oferta pozwanego byłaby dla niego satysfakcjonująca i gdyby miał taką możliwość skorzystałby z tejże oferty. Jedynie pewna niefrasobliwość, nierozumienie funkcjonowania rynku przy braku adekwatnej informacji ze strony powoda spowodowały, iż poszkodowany zawarł umowę z powodem.

Mając powyższe na względzie sąd powództwo oddalił.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Pozwany poniósł koszty opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł, koszty zastępstwa procesowego w wysokości 90 zł. Razem daje to kwotę 107 zł. Pozwany wygrał w całości co oznacza, iż należy się mu zwrot całych kosztów procesu.

Sędzia Piotr Kuś