Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 26 czerwca 2023 r.

Sąd Okręgowy w Słupsku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 26 czerwca 2023 r. w Słupsku

sprawy z powództwa S. M.

przeciwko Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu w W. (p. (...)/S w K.) i D. P.

o zapłatę

I. zasądza od pozwanych - Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w W. i D. P. in solidum, tj. w ten sposób, że uiszczenie należności lub jej części przez jednego z pozwanych zwalnia z tego obowiązku w tym zakresie drugiego - na rzecz powoda S. M. 93 799,71 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od:

a. 90 000,00 zł (dziewięćdziesiąt tysięcy i 00/100 zł) zadośćuczynienia od :

- 40 000 zł od 27.10.2018 r. do dnia zapłaty,

- 50 000 zł od 15.07.2019 r. do dnia zapłaty;

b. 3 393,73 zł (trzy tysiące trzysta dziewięćdziesiąt trzy i 73/100) kosztów dojazdu do placówek medycznych od 27.10.2018 r. do dnia zapłaty,

c. 405,98 zł (czterysta pięć i 98/100 zł) kosztów leczenia od 27.10.2018 r. do dnia zapłaty,

II. zasądza od pozwanego Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w W. na rzecz powoda 10 817,00 zł (dziesięć tysięcy osiemset siedemnaście i 00/100 zł) kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty,

III. nie obciąża pozwanego D. P. – co do którego niniejszy wyrok jest wyrokiem zaocznym - kosztami procesu, w tym nieuiszczonymi kosztami sądowymi;

IV. nakazuje ściągnąć od pozwanego Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w W. na rzecz Skarbu Państwa –Sądu Okręgowego w Słupsku 7728,49 zł (siedem tysięcy siedemset dwadzieścia osiem i 49/100 zł) nieuiszczonych kosztów sądowych (4690 zł opłaty od pozwu i 3038,49 zł kosztów opinii biegłych).

I C 283/22

UZASADNIENIE

Powód S. M. 6.05.2019 r. pozwał G. (...)/S w K. za skutki wypadku drogowego z 24.06.2018 r., spowodowanego przez kierującego pojazdem, objętym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej przez pozwanego - o następujące świadczenia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 27.10.2018 r. (z podanym poniżej wyjątkiem) do dnia zapłaty:

- 90 000 zł zadośćuczynienia :

> 40 000 zł /od 27.10.2018 r. do dnia zapłaty/,

> 50 000 zł od 31 dnia po dniu doręczenia odpisu pozwu,

- odszkodowanie :

# 3393,73 zł kosztów dojazdu do placówek medycznych (w tym 150 zł koszt postoju),

# 405,98 zł kosztów leczenia.

P o z w a n y wniósł o oddalenie powództwa, wskazując, że wypłacono 60 000 zł zadośćuczynienia i zarzucił niewykazanie zasadności dopłaty i dalszych dochodzonych kosztów (brak rachunków, dokumentów pojazdu i wskazujących na związek wyjazdów z leczeniem, a te dokumentujące wydatki na leczenie - nie korelują z twierdzeniami pozwu o zakresie szkody). Przy tym negował rozliczenie według regulacji dotyczącej podróży służbowych. Kwestionował także wymagalność wcześniejszą niż wynikającą z orzeczenia sądu.

Postępowanie zawieszone wobec upadłości pozwanego (k. 372), zostało na wniosek powoda (k. 378) podjęte (k. 389) z równoczesnym wezwaniem Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego z siedzibą w W. po stronie pozwanej w miejscu upadłego (dlatego nie wezwano syndyka).

Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny wniósł (k. 407 i n.) o reasumpcję postanowienia o wezwaniu, kwestionując swą legitymację, uzasadniając, że przypisywanie mu odpowiedzialności jest przedwczesne wobec art. 98 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, jak i nieadekwatne do art. 111 ust. 1 tej ustawy, ale następnie cofnął wniosek o wezwanie syndyka (k. 483 po wskazaniu, że w mediach (...) ogłosił, że likwiduje szkody - k. 478). Podzielił także dotychczasową argumentację pozwanego co do niezasadności powództwa.

Na wniosek powoda wezwano też sprawcę szkody D. P. jako pozwanego (k. 415 i n., 450, by odpowiadał in solidum). Dopozwany nie podjął w sprawie żadnych czynności.

Sąd ustalił, co następuje:

24.06.2018 r. kierujący pojazdem ubezpieczonym u pozwanego, spowodował wypadek drogowy, uderzając w prawidłowo jadący swoim pasem ruchu samochód, którym podróżował powód, pojazd zapalił się, a osoby jadące z przodu zginęły na miejscu.

bezsporne – zob. k. 154 v /vide też dokumenty z postępowania karnego : k. 18-19, 145-152, 418-426/

16-letni powód (ur. (...)) doznał urazów narządów jamy brzusznej, stłuczenia i rozwarstwienia kreski jelita cienkiego, rozerwania mięśni prostych i skośnych brzucha, rozerwania powięzi w okolicy podbrzusza, potłuczeń ogólnych i szoku pourazowego.

Został przewieziony z miejsca wypadku do szpitala i poddany operacjom (7), po których był żywiony pozajelitowo.

19.07.2018 r. został przewieziony z Oddziału Intensywnej Terapii w P. na Oddział (...) Ogólnej i Onkologicznej (...) w B., gdzie przebywał do 17.08.2018 r., w tym poddany był 3 kolejnym operacjom (w zakresie zmian w tkance skóry, pojawiła się martwica). Był stopniowo uruchamiany pasem przepuklinowym, jak i kontynuowano żywienie pozajelitowe. W trakcie leczenia występowały różne perturbacje, wywołane rozległością urazu.

Po powrocie do domu ponownie został skierowany do szpitala ze względu na powikłania. Przeprowadzono badania 18-20.11.2018 r. Zdecydowano o konieczności rekonstrukcji powłok brzusznych w przeciągu 2 lat. Otrzymał też skierowanie do poradni dermatologicznej z uwagi na wypadające włosy i zmiany skóry głowy oraz poradni hematologicznej wobec intensywnego leczenia z żywieniem pozajelitowym, po stłuczeniu wątroby i do poradni chirurgii ogólnej w związku z przepukliną brzuszną.

W trakcie hospitalizacji powód wielokrotnie otrzymywał zaświadczenie o konieczności indywidualnego nauczania i zwolnienie z zajęć wychowania fizycznego (na cały rok szkolny 2018/19).

20.09.2018 r. wydane zostało orzeczenie o niepełnosprawności powoda stopnia znacznego. Potem kolejne na okres do 31.10.2021 r.

Powodowi pozostała rozległa i znaczna blizna na brzuchu oraz na tylnej części głowy.

Po wypadku powód był wstrząśnięty wydarzeniem, bał się operacji, nie od razu powiedziano mu, że zginęły obie podróżujące z nim pasażerki (w tym mieszkająca po sąsiedzku ciocia). Ze względu na zakres urazu był utrzymywano początkowo w śpiączce, podłączony do sztucznej nerki, respiratora i VAC. Przez pewien czas musiał być w izolatce, gdyż doszło do zakażenia. Sam nie mógł korzystać z toalety, wymagał pielęgnacji także przy myciu i karmieniu.

Powód nie chciał rozmawiać o wypadku, zamknął się w sobie. Próbował z nim porozmawiać psycholog i zalecił poczekać na upływ czasu jako remedium.

Powód doznał uszczerbku na zdrowiu rzędu 35 - 45 % (przy 45 % : 5 % blizny i ubytki owłosienia głowy, 30 % przepuklina, blizna brzucha i duże osłabienie powłok brzucha, 10 % uszkodzenie jelit). Takie dolegliwości wiązały się z bólem przez ok. 6 miesięcy.

Powód będzie musiał się zmagać z niewydolnością przewodu pokarmowego wobec resekcji jelita cienkiego i kątnicy.

dowód: dokumentacja medyczna – k. 21-67, 201, 309-370, orzeczenia – k. 68-9, 236-7, zdjęcia – k. 70-73, zeznania M. M. – k. 157-158v, opinia biegłego chirurga – k. 210-211, 245-6, opinia biegłych z zakresu chirurgii ogólnej i medycyny sądowej – k. 290 - 308

W następstwie powyższego powód został niemal wyłączony z dotychczasowego życia. Przed wypadkiem powód prowadził beztroskie życie nastolatka, pozostawał w kontakcie z grupą rówieśniczą, był aktywny sportowo.

Po wypadku wrócił ze szpitala wystraszony, zamknięty w sobie, nie chodził do szkoły, korzystał z indywidualnego nauczania, więc stracił kontakt z rówieśnikami. Żalił się tego powodu na F.. Musiał zaprzestać aktywności sportowej, wychodzić pod opieką mamy, by uważać i nie przesilić się wobec rozległości urazu brzucha, jak i uniknąć urazów, gdyż mogłyby rozerwać go (dlatego też wprowadzono nauczenie domowe). Pozostawał na diecie i zabroniono mu smażonego, coli i „fast foodów”, które lubił.

dowód: zeznania świadków H. W. – k. 154v-155v, N. P. – k. 155v-157, M. M. – k. 157-158v, powoda – k. 158v-159

Powód krępuje się blizn. Brakowało mu wcześniejszego swobodnego życia w kontakcie z rówieśnikami. Wciąż pamięta, że musi uważać i nie przedźwignąć się.

dowód: zeznania powoda – k. 159

Na 3881 km przejazdów powoda do placówek medycznych wydano 3243,73 zł i 150 zł na parking. Matka powoda wynajmowała kierowcą i nawet na początku zrobiono w lokalnym sklepie zbiórkę, by powód miał, za co podjąć leczenie.

Poniesiono też 405,98 zł na wydatki związane z leczeniem, jak w dowodach zakupu złożonych z pozwem (pas brzuszny, opatrunki i medykamenty związane z pielęgnacją ran).

dowód: zeznania z oświadczeniami o szczegółach rozliczenia, dowody zakupu – k. 84-98, zeznania świadków H. W. – k. 154v-155v, N. P. – k. 155v-157, M. M. – k. 157-158v, faktury za paliwo – k. 177-188

Pismem z 10.07.2018 r. powód zgłosił szkodę pozwanemu, konkretyzując żądanie pismem z 23.07.2018 r.

Decyzją z 26 10.2018 r pozwany przyznał 60 000 zł zadośćuczynienia, stwierdzając 30% uszczerbku na zdrowiu. Decyzję podtrzymał po reklamacji powoda, który jednocześnie zasygnalizował, że wciąż w toku jest ustalanie jego stanu zdrowia i wezwał o zapłatę kosztów leczenia na podstawie przedłożonych paragonów i kosztów dojazdów według szczegółowych oświadczeń matki powoda o datach wyjazdów, celach i długości drogi, danych pojazdu (a także biletów parkingowych).

dowód: dokumenty z likwidacji szkody – k. 75-88, akta likwidacji szkody – k. 168

Powództwa podlegało uwzględnieniu.

Odpowiedzialności ubezpieczyciela (jak i sprawcy szkody) wobec powoda była bezsporna (art. 436 kc w zw. z art. 822 kc i art. 19 ust. 1, 34 ust. 1 cyt. ustawy z 22.05.2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych … Dz. U. Nr 124, p. 1152 ze zm), z tym że co do sprawcy szkody poprzez przesłanki do wydania wyroku zaocznego (art. 340 § 1 w zw. z art. 339 § 2 kpc).

W toku sprawy wyjaśniona została rola (...) po stronie pozwanej. Dla sądu była oczywista od początku wobec istoty ubezpieczenia OC, która nie przewiduje, że uprawniony ma czekać na niepewny finał postępowania upadłościowego wbrew ustawowym terminom na uzyskanie świadczenia – vide ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych , w tym bezpośrednia podstawa z art. 98 ust. 2 pkt. 1. Skoro nie doszło do uiszczenia świadczenia powodowi, a jest ono sporne, to pozostaje pozwanie (...) (i w jego gestii pozostanie kwestia rozliczenia z upadłym zgodnie z art. 111 ust. 1, na który się powołał) ¹ .

Spór dotyczył wypłaty dalszych świadczeń w granicach odpowiedzialności cywilnej podmiotu objętego ubezpieczeniem (na podstawie art. 361 kc oraz art. 445 § 1 w zw. z art. 444 § 1 kc, które zgodnie z art. 13 ust. 2, 36 w/w ustawy ubezpieczeniowej zakreślają ich rozmiar) oraz art. 322 kpc.

Generalnie sąd uznał, że zgromadzone dowody są wiarygodne, zwłaszcza, że : wzajemnie się uzupełniały i potwierdzały, dokumentacja medyczna, zdjęcia, jak i inne dokumenty były dowodami obiektywnymi, biegli logicznie przedstawili swój wywód, zeznania - mimo obawy o subiektywizm - nie budziły wątpliwości co do ich wiarygodności (pewne kwestie o charakterze ocennym pozostawały finalnie w gestii sądu). Stąd przy omawianiu poszczególnych przesłanek pozostaje poddać zagadnienia dowodowe dokładniejszej analizie, gdy zachodzi taka potrzeba.

zadośćuczynienie - art. 445 § 1 kc

Sąd podziela pogląd, iż: „subiektywny charakter krzywdy powoduje, że przydatność kierowania się przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia sumami zasądzonymi z tego tytułu w innych przypadkach jest ograniczona. Jednakże ta przesłanka nie jest całkowicie pozbawiona znaczenia, pozwala bowiem ocenić, czy na tle innych podobnych przypadków zadośćuczynienie nie jest nadmiernie wygórowane. Dodatkowo jednolitość orzecznictwa sądowego w tym zakresie odpowiada poczuciu sprawiedliwości i równości wobec prawa (por. wyrok SN z dnia 26 listopada 2009 r., III CSK 62/09, OSNC-ZD 2010, nr 3, poz. 80, LEX nr 738354).”

Dlatego dokonując szacowania, sąd miał na uwadze inne rozstrzygnięcia, które analizuje w zestawieniu z informacją o średniej wysokości odszkodowania za 1 % uszczerbku na zdrowiu. Z publikacji w Rzeczpospolitej z 21.01.2010 r. w wersji internetowej w artykule „Ubezpieczyciel sam wyliczy rekompensatę” – wynikało, że w sprawach o zadośćuczynienie średnio sądy zasądzają 2.500 zł za 1 % uszczerbku i wniosek ten nie odbiegał od weryfikacyjnych analiz orzecznictwa dokonywanych przez sąd z uwzględnieniem sytuacji rynkowej (tendencji zmian kosztów i dochodów) Uszczerbek jest bowiem podstawą szacowania wysokości roszczenia. Średnia oznacza występowanie odstępstw w górę i w dół przy badaniu konkretnej sytuacji. Dlatego miarkowanie wyliczenia końcowego wysokości szkody, sąd dokonuje, badając ogół okoliczności jak :

a) wiek poszkodowanego (zwykle większą krzywdą jest np. kalectwo u młodej osoby),

b) rodzaj i rozmiar doznanych obrażeń,

c) intensywność (natężenie, nasilenie) i rodzaj cierpień fizycznych i psychicznych, ich oraz czas trwania (ewentualnie stopień kalectwa),

e) nieodwracalność następstw uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (kalectwo, oszpecenie);

f) skutki uszczerbku w zdrowiu na przyszłość (np. niemożność wykonywania ulubionego zawodu, uprawiania sportów, pracy artystycznej, rozwijania swoich zainteresowań i pasji, zawarcia związku małżeńskiego, posiadania dzieci, utrata kontaktów towarzyskich, utrata możliwości chodzenia do teatru, kina, wyjazdu na wycieczki),

g) rodzaj dotychczas wykonywanej pracy przez poszkodowanego, który powoduje niemożność dalszego jej kontynuowania,

h) szanse na przyszłość, związane np. z możliwością kontynuowania nauki, z wykonywaniem wyuczonego zawodu, życiem osobistym,

i) poczucie nieprzydatności społecznej i bezradność życiowa powstałe na skutek zdarzenia, wywołującego obrażenia ciała,

j) konieczność korzystania ze wsparcia innych, w tym najbliższych, przy prostych czynnościach życia codziennego – oraz szereg innych czynników podobnej natury do wyżej wskazanych,

ł) aktualne warunki oraz stopa życiowa społeczeństwa kraju, w którym mieszka poszkodowany ,

m) konieczność przedstawiania przez sumę zadośćuczynienia odczuwalnej wartości ekonomicznej, przynoszącą poszkodowanemu równowagę emocjonalną, naruszoną przez doznane cierpienia psychiczne – nie będącej jednakże wartością nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy, co wynika z kompensacyjnego charakteru zadośćuczynienia.

Z pewnością wpływ na wielkość zasądzanych świadczeń ma także zakres żądań pozwu. W ten sposób powód dookreśla rozmiar odczuwalności swej krzywdy i stąd kwoty w różnych sprawach nie są ze sobą zupełnie proporcjonalnie skorelowane. Szczególnie można to zauważyć, gdy sąd uwzględnia całe powództwo, a strona żądała mniej niż średnia zasądzona w innej sprawie. Szacowanie wielkości krzywdy przez strony jest dość subiektywne, ale z pewnością występują także różnice w odczuwalności krzywdy.

Wobec powyższego sąd w całości uwzględnił żądanie o dopłatę zadośćuczynienia (zważając także na tendencje zmiany wartości pieniądza od czasu przywołanej powyżej publikacji). Lektura dokumentacji medycznej przedstawia jednoznaczny obraz krzywdy doznanej przez powoda, który nie stał się jeszcze osobą dorosłą, a tak poważnie ucierpiał z niewątpliwymi skutkami na resztę życia. Powód doznał niewątpliwie traumatycznego przeżycia, skoro jako jedyny przeżył w tym wypadku, a jego stan był ciężki, przeszedł trudne leczenie, jak i został pozbawiony w pełni przeżycia niepowtarzalnego okresu, jakim jest bycie nastolatkiem. Został poważanie trwale okaleczony, co wprost obrazują zdjęcia (jak i potwierdza opinia, wskazując na znaczną resekcję w zakresie układu pokarmowo-wydalniczego). Zwykłe doświadczenie życiowe umożliwia odczucie – po informacjach zebranych z dowodów, jak rozległa była krzywda powoda. Stąd częściowo odmienna ocena uszczerbku przez biegłych nie stała na przeszkodzie rozstrzygnięciu sprawy. Zakres tej rozbieżności pozostawał w pewnym marginesie ocenności, a przy tym opinia wcześniejsza była bardziej wnikliwa. Sąd nie podzielał uwag pozwanego do tej opinii, ale by upewnić się w swej ocenie poprzez wiadomości specjalne – uwzględnił wniosek o kontynuowanie opiniowania. I tu można także nadmienić co do zarzutu początkowo działającego w sprawie ubezpieczyciela, że sąd podziela stanowisko, że uszczerbek nie jest taryfikatorem, co zauważono w orzeczeniu, na jakie się powołał, ale – jak powyżej zostało wskazane – stanowi informację umożliwiającą porównanie zakresu krzywdy przed jej indywidualnym oszacowaniem.

odszkodowanie art. 444 § 1 kc koszty leczenia, dojazdów

Ustalenie wysokości odszkodowania jest oczywiście utrudnione, ale przy uwzględnieniu art. 322 kpc sąd stwierdził, że analiza przedstawionej dokumentacji medycznej uwiarygadnia rozliczenie przedłożone przez matkę powoda, który wymagał nakładów w przedstawionym w pozwie zakresie. Rozliczenie kosztów dojazdu według stawki jak za podróże służbowe jest powszechnie akceptowane w orzecznictwie, co jest oczywiste, gdyż uwzględnia ono rzeczywiste koszty (nie tylko paliwa, ale i eksploatacji pojazdu). Zwykłe doświadczenie życiowe z zakresu realiów leczenia w kraju uwiarygadnia, że celowe były dojazdy, jak i że wiążą się one z koniecznością zaparkowania samochodu, a w miastach regułą jest strefa płatnego parkowania. Także wyszczególnione w dokumentach nabycia różne środki medyczne nie budziły wątpliwości, że wiązały się z leczeniem powoda.

Odsetki zasądzono na podstawie art. 481 § 1 i 2 kc, w zw. art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, gdyż profesjonalista działa na swoje ryzyko, oczekując na rozstrzygnięcie sądu. Stąd przyjęcie przez powoda daty decyzji pozwanego o świadczeniu, które wypłaci oraz daty doręczenia odpisu pozwu co do świadczenia dochodzonego ponad wcześniej zgłoszone – wpisuje się w tę podstawę.

Odpowiedzialności in solidum była oczywista, co wynika z już wskazanej na wstępie podstawy prawnej (por. np. III CSK 224/14). Ze względu na specyfikę, w jakiej ta odpowiedzialność powstaje w tym przypadku i okoliczności dopozwania ubezpieczonego sprawcy szkody – sąd nie nadawał wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności, w zakresie w jakim był on zaoczny (art. 333 § 1 pkt. 3 w zw. z art. 320 kpc).

O kosztach orzeczono w konsekwencji jak w wyroku (pkt. II i IV) na podstawie art. 98 § 1 i 1 ¹ kpc przy uwzględnieniu § 2 pkt. 7 rozporządzenia o opłatach za czynności adwokackie (z jedną opłatą od pełnomocnictwa art. 98 § 3 kpc) i art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Co do dopozwanego sprawcy szkody o kosztach orzeczono na podstawie art. 102 kpc, gdyż był ubezpieczony, a tylko przez perturbacje systemowe – został włączony do procesu, a przy tym nie wywołał w nim kosztów.

1 por. (...) : Polskie Biuro Ubezpieczycieli Komunikacyjnych wypłaciło do końca 2021 r. blisko 7 mln zł zobowiązań za szkody transgraniczne wyrządzone przez kierujących pojazdami ubezpieczonymi w firmie (...)