Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 sierpnia 2024 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni - I Wydział Cywilny w składzie:

Przewodniczący: asesor sądowy Mateusz Berent

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Małgorzata Świst

po rozpoznaniu w dniu 22 lipca 2024 r. w Gdyni

na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W.

przeciwko Ł. R. (R.)

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powódki Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz pozwanego Ł. R. kwotę 3617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) tytułem kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 304/24

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 5 sierpnia 2024 roku

I.

(żądanie i podstawa faktyczna pozwu)

1.  Powódka Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wystąpiła przeciwko pozwanemu Ł. R. z powództwem o zapłatę kwoty 20.131,07 zł wraz dalszymi odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty kapitału 19.789,93 zł od dnia 28 października 2023 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

2.  W uzasadnieniu wskazano, że pozwany posiada wobec powoda wymagalne zadłużenie z tytułu umowy limitu w koncie osobistym. Zgodnie z umową powódka udzieliła pozwanemu limitu do zadłużania się w ciężar rachunku do kwoty 20.000 zł, a pozwany zobowiązał się do spłaty zgodnie z warunkami umowy. Pozwany nie dokonywał regularnych wpłat, co doprowadziło do powstania zadłużenia przeterminowanego, a w konsekwencji do wypowiedzenia umowy w dniu 6 lipca 2023 roku.

3.  Na dochodzoną pozwem kwotę składały:

- należność główna z tytułu niespłaconego kapitału w kwocie 19.789,93 zł,

- odsetki umowne kapitałowe naliczone od należności głównej wg stałej stopy procentowej wynoszącej 18,50% naliczone za okres od dnia 30 września 2023 roku do dnia 1 października 2023 roku w kwocie 8,48 zł,

- odsetki za opóźnienie (odsetki przeterminowane) naliczone od należności głównej według zmiennej stopy procentowej odpowiadającej wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie za okres od dnia 2 października 2023 roku do dnia 27 października 2023 roku w kwocie 1.057,74 zł.

(pozew, k. 4-5v.)

4.  W dniu 28 lutego 2024 w sprawie o sygnaturze akt I Nc 82/24 Referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Gdyni wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, orzekając zgodnie z żądaniem pozwu.

(nakaz zapłaty, k. 21)

II.

(stanowisko pozwanego)

5.  Pozwany wywiódł sprzeciw od nakazu zapłaty, zaskarżając go w całości i wnosząc o oddalenie powództwa i zasądzenie zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

6.  Pozwany zakwestionował, aby zostało mu doręczone wezwanie do zapłaty z dnia 5 grudnia 2022 roku. Jak jednak zauważył, w treści umowy wskazano jako adres zamieszkania/korespondencyjny: G., ul. (...). Jednak w związku z problemami finansowymi po otrzymaniu wezwania do zapłaty z dnia 26 października 2022 roku dotyczącego innego zobowiązania w tym samym banku złożył wniosek o restrukturyzację i poinformował o aktualnym adresie korespondencyjnym: G., ul. (...). Przedmiotowe pismo zostało doręczone powodowi w dniu 18 listopada 2022 roku. W niniejszej sprawie wezwanie zostało nadane przez bank później na adres G. ul. (...), pod którym pozwany nie mieszkał. Zdaniem pozwanego roszczenie powoda jest przedwczesne z uwagi na niedoręczenie mu wypowiedzenia. Podobnie jak wezwanie do zapłaty zostało ono wysłane na adres G. ul. (...), mimo że powód dysponował aktualnym adresem pozwanego. Wypowiedzenie nie zostało pozwanemu przekazane przez A. P., która nie była pełnoletnim domownikiem pozwanego. Nadto, pozwany zarzucił również niewykazanie wysokości roszczenia, wskazując, że powód nie udowodnił, że pozwany wykorzystał kwotę limitu kredytowego.

(sprzeciw od nakazu zapłaty, k. 26-27v)

III.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

7.  W dniu 29 sierpnia 2014 roku pomiędzy powódką Bankiem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. a pozwanym Ł. R. została zawarta umowa limitu w koncie osobistym nr (...).

8.  Na podstawie tej umowy powódka przyznała pozwanemu limit do rachunku (...) nr (...). Całkowita kwota limitu wynosiła 20.000 zł.

9.  Okres kredytowania został ustalony na 12 miesięcy z możliwością przedłużenia na kolejny okres bez konieczności zawierania nowej umowy, chyba że najpóźniej 14 dni przed terminem obowiązywania umowy kredytobiorca złożył pisemny wniosek o zamknięcie limitu.

10.  W umowie jako adres zameldowania/korespondencyjny pozwany podał: (...)-(...) G., ul. (...).

11.  Bank pobierał odsetki od zadłużenia na rachunku, naliczane w okresie występowania zadłużenia i pobierane na koniec miesiąca kalendarzowego według stałej stopy procentowej, która w dniu podpisania umowy wyniosła 16%, przy czym gdy stopa procentowa będzie wyższa od odsetek maksymalnych określonych w art. 359 § 2 ¹ k.c. bank miał zastosować stopę odsetek maksymalnych.

12.  Zgodnie z § 3 ust. 3 umowy bank pobierał odsetki od zadłużenia na rachunku na koniec miesiąca kalendarzowego bez względu na stan środków na rachunku. W przypadku braku środków następowało przekroczenie przyznanej kwoty limitu, co skutkowało powstaniem zadłużenia przeterminowanego. Z kolei, zgodnie z § 5 ust. 1 w przypadku przekroczenia przyznanej kwoty limitu kredytobiorca zobowiązany był do niezwłocznej spłaty kwoty przekroczenia. Odsetki od zadłużenia przeterminowanego naliczane były według rocznej stopy procentowej, która była równa czterokrotności stopy lombardowej ustalanej przez Radę Polityki Pieniężnej.

(dowód: umowa limitu w koncie osobistym nr (...), k. 7-9)

13.  Pismem z dnia 12 listopada 2022 roku pozwany w nawiązaniu do wezwania z dnia 26 października 2022 roku dotyczącego jego innego zobowiązania w Banku (...) S.A. zwrócił się o restrukturyzację zadłużenia i wniósł o przesyłanie korespondencji na adres zamieszkania: ul. (...), (...)-(...) G.. Wskazał również, że poprzednie dane są nieaktualne. Przedmiotowy wniosek został powodowi doręczony w dniu 18 listopada 2022 roku.

(dowód: wniosek pozwanego, k. 259, zpo, k. 30-31, przesłuchanie pozwanego Ł. R., płyta CD k. 60)

14.  Pozwany nie otrzymał żadnej odpowiedzi na ww. wniosek.

(dowód: przesłuchanie pozwanego Ł. R., płyta CD k. 60)

15.  W dniu 5 grudnia 2022 roku powódka skierowała do pozwanego na adres (...)-(...) G., ul. (...) ostateczne wezwanie do zapłaty kwoty 847,67 zł tytułem zadłużenia z tytułu ww. umowy limitu w kocie osobistym – nie później niż w terminie 14 dni roboczych od daty otrzymania pod rygorem wypowiedzenia umowy. Jednocześnie wskazano, że w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania tego wezwania można złożyć wniosek o restrukturyzację zadłużenia.

16.  Po dwukrotnym awizowaniu w dniach 9 i 19 grudnia 2022 roku korespondencja została zwrócona do nadawcy w dniu 28 grudnia 2022 roku.

(dowód: wezwanie do zapłaty z dnia 5 grudnia 2022r., k. 10, potwierdzenie doręczenia, k. 11)

17.  W dniu 6 lipca 2023 roku powódka skierowała do pozwanego na adres (...)-(...) G., ul. (...) wypowiedzenie m.in. ww. umowy limitu w kwocie osobistym w związku z nieuregulowaniem zaległości. Jak wskazano w treści pisma termin wypowiedzenia wynosił 62 dni od daty jego doręczenia. Przedmiotowe pismo zostało podpisane przez K. L. i J. S., które były umocowane do składania w imieniu powodowego banku oświadczeń woli m.in. w zakresie wypowiadania umów bankowych. Wypowiedzenie odebrała w dniu 12 lipca 2023 roku A. P. jako „pełnoletni domownik”.

(dowód: wypowiedzenie z dnia 6 lipca 2023r., k. 12, potwierdzenie doręczenia, k. 13, pełnomocnictwa, k. 41-45v)

18.  Pod adresem (...)-(...) G., ul. (...) zamieszkuje małżonka pozwanego. Pozwany nie zna osoby o nazwisku A. P.. Małżonka nie przekazała pozwanemu ani wezwania do zapłaty ani też wypowiedzenia umowy.

(dowód: przesłuchanie pozwanego Ł. R., płyta CD k. 60)

19.  Według treści wyciągu ksiąg bankowych powódki pozwany był obowiązany do zapłaty na rzecz powódki kwoty 19.789,93 zł tytułem należności głównej, odsetek umownych w kwocie 8,48 zł (naliczonych od należności głównej od 30 września 2023 r. do 1 października 2023 r. według stałej stopu procentowej w wysokości 18,50% w skali roku), odsetek karnych w kwocie 332,66 zł naliczanych od 2 października 2023 r. do 27 października 2023 r. od kwoty 19.789,93 zł

(dowód: wyciąg z ksiąg bankowych, k. 6)

Sąd zważył co następuje:

IV.

20.  Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony, a także przesłuchania stron, z ograniczeniem do strony pozwanej.

(ocena dowodów)

21.  Oceniając zgromadzony w niniejszej sprawie materiał dowodowy Sąd nie znalazł żadnych podstaw do kwestionowania wiarygodności i mocy dowodowej dokumentów wymienionych w ustaleniach stanu faktycznego. W tym zakresie Sąd nie dopatrzył się żadnych śladów przerobienia, podrobienia czy innej ingerencji. Nadto, strony nie wnosiły żadnych zarzutów odnośnie prawdziwości tych dokumentów, ani pochodzenia zawartych w nich oświadczeń.

22.  Brak było również podstaw do odmowy przyznania waloru wiarygodności zeznaniom pozwanego Ł. R., które – w ocenie Sądu – należało ocenić jako szczere, wewnętrznie spójne i niesprzeczne z innymi dowodami przedstawionymi w toku niniejszego postępowania.

V.

(rozstrzygnięcie i podstawa prawna orzeczenia)

23.  Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

24.  Podstawę prawną powództwa stanowił przepis art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tekst jednolity Dz.U. z 2023 r. poz. 2488 ze zm.), zgodnie z którym przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Nie ulega bowiem wątpliwości, że limit zadłużenia stanowi jeden z rodzajów kredytów udzielanych przez bank, zaliczanych do tzw. kredytów odnawialnych, charakteryzujących się możliwością wielokrotnego zadłużania się przez kredytobiorcę w ramach udzielonego limitu kredytowego.

25.  Kluczowy zarzut podniesiony przez pozwanego przeciwko zgłoszonemu roszczeniu odnosił się do nieskuteczności wypowiedzenia umowy, a tym samym braku wymagalności roszczenia powódki.

26.  W ocenie Sądu zarzut ten zasługiwał na uwzględnienie. Zgodnie z treścią art. 75c ust. 1 Prawa bankowego jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W myśl ust. 2 powołanego artykułu w wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Z kolei wedle ust. 3 tegoż artykułu, bank powinien, na wniosek kredytobiorcy, umożliwić restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu, jeżeli jest uzasadniona dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy. Restrukturyzacja, o której mowa w ust. 1, dokonywana jest na warunkach uzgodnionych przez bank i kredytobiorcę (ust. 4). W myśl ust. 5 bank, w przypadku odrzucenia wniosku kredytobiorcy o restrukturyzację zadłużenia, przekazuje kredytobiorcy, bez zbędnej zwłoki, szczegółowe wyjaśnienia, w formie pisemnej, dotyczące przyczyny odrzucenia wniosku o restrukturyzację.

27.  Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 18 czerwca 2021 roku w sprawie IV CSKP 92/21 (OSNC 2022/1/9) w odniesieniu do opisanej procedury, kategoryczne brzmienie tego przepisu nie pozostawia wątpliwości co do tego, że nakłada on na banki obowiązki polegające na wezwaniu kredytobiorcy, gdy ten opóźnia się ze spłatą zobowiązania, do zapłaty i wyznaczeniu mu terminu nie krótszego niż 14 dni roboczych wraz z pouczeniem o możliwości złożenia w terminie 14 dni roboczych wniosku o restrukturyzację zadłużenia. W związku z tym wypowiedzenie przez bank umowy kredytowej bez zachowania wymogów jest nieważne w świetle art. 58 § 1 k.c. w zw. z art. 75c Prawa bankowego ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 8 listopada 2019r., I ACa 1213/18, L.), bądź też według innego poglądu skutkuje nieskutecznością oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytowej ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 7 września 2021r., I ACa 1305/18, L.).

28.  Zważyć należy, iż strona powodowa pismem z dnia 5 grudnia 2022 roku przesłała pozwanemu wezwanie do zapłaty wraz z pouczeniem o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia oraz możliwości wypowiedzenia umowy na adres (...)-(...) G., ul. (...). Przedmiotowe pismo nie zostało podjęte przez adresata i po dwukrotnym awizowaniu zostało zwrócone do nadawcy. Na ten sam adres powodowy bank następnie przesłał pismo z dnia 6 lipca 2023 roku zawierające oświadczenie o wypowiedzeniu umowy. Pismo to zostało podjęte przez osobę o nazwisku A. P., która przez osobę doręczającą została określona jako „dorosły domownik”. W świetle zebranego materiału dowodowego należało jednak uznać, że żadne z powyższych doręczeń nie było skuteczne.

29.  Zważyć należy, iż zgodnie z treścią art. 61 § 1 k.c. oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Jak wskazuje się w judykaturze możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia przez adresata nie może być utożsamiana z rzeczywistym zapoznaniem się przez niego z tym oświadczeniem. Skuteczne złożenie oświadczenia woli następuje także w sytuacji, w której co prawda adresat oświadczenia woli nie zna jego treści, ale miał realną możliwość zapoznania się z nią, albowiem doszła do niego w taki sposób, że mógł się z nią zapoznać. Wystarczające jest, aby oświadczenie woli doszło do adresat w sposób stwarzający mu realną możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia. Nie wymaga się badania, czy adresat rzeczywiście zapoznał się z oświadczeniem woli, lecz weryfikuje się, czy istniała taka możliwość. Złożenie oświadczenia woli ma miejsce także wtedy, gdy adresat, mając możliwość zapoznania się z jego treścią, z własnej woli nie podejmuje przesyłki pocztowej zawierającej to oświadczenie ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 31 stycznia 2019 r., I ACa 673/18, L.). Podkreślić należy, że określenie, czy dokument zawierający oświadczenie woli został doręczony w sposób umożliwiający adresatowi zapoznanie się z treścią oświadczenia, dokonywane powinno być na podstawie okoliczności obiektywnych, a nie subiektywnego przekonania osoby składającej oświadczenie woli. Przykładowo przekonanie, że adresat przebywa pod określonym adresem, nie jest wystarczające dla uznania, że oświadczenie wysłane na ten adres będzie skuteczne, jeśli adresat nie przebywał pod tym adresem. Doręczenie na określony adres należy uznać za skuteczne, jeśli podmiot prawa cywilnego wskaże ten adres jako adres do doręczeń ( vide: K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 32, Warszawa 2024).

30.  W niniejszej sprawie pozwany zdołał wykazać, że nie przebywał pod adresem, na który zostały wysłane oba ww. pisma i nie miał możliwości zapoznania się z ich treścią. Przede wszystkim należało mieć na względzie, że miesiąc przed skierowaniem wezwania do zapłaty, pozwany wysłał do powodowego banku wniosek o restrukturyzację innego zobowiązania zaciągniętego w Banku (...) S.A. W piśmie tym pozwany wniósł o przesyłanie korespondencji na jego aktualny adres zamieszkania: ul. (...), (...)-(...) G., jednocześnie wskazując, że poprzednie dane adresowe są nieaktualne. Przedmiotowy wniosek został powodowi doręczony w dniu 18 listopada 2022 roku, a więc przed przesłaniem wezwania do zapłaty dotyczącego spornego limitu w koncie osobistym. Niewątpliwie zatem przed nadaniem wypowiedzenia pozwany zgłosił powodowi zmianę swojego adresu. Pozwany nie miał obowiązku czynić tego przez osobistą wizytę w banku. Forma pisemna była jak najbardziej dopuszczalna, tym bardziej, że bank dysponuje co do zasady wzorem podpisu. Nadto, pozwany nie musiał kierować odrębnej korespondencji w odniesieniu do każdej z umów, jakie zawarł z powodowym bankiem. Informacja o zmianie adresu powinna zostać odnotowana w systemie informatycznym banku, a tym samym wszelka korespondencja – także odnosząca się do innych umów – winna być kierowana na podany przez pozwanego adres. Wypowiedzenie umowy zostało odebrane przez osobę o nazwisku A. P., która nie tylko nie była dorosłym domownikiem pozwanego, ale jest osobą w ogóle pozwanemu nieznaną. Nadto, jak wynika z zeznań pozwanego, ani wezwanie do zapłaty z pouczeniem o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację kredytu ani też wypowiedzenie umowy nie zostały mu doręczone. Bez doręczenia korespondencji na zgłoszony przez pozwanego adres nie może być mowy o przeprowadzeniu pełnej procedury wypowiedzenia umowy, o której mowa w art. 75c ustawy prawo bankowe.

31.  Mając na uwadze, że zarówno wezwanie do zapłaty, jak i wypowiedzenie umowy skierowane zostały na nieprawidłowy adres, a zatem pozwany nie miał możliwości zapoznania się z ich treścią uznać należało, że po pierwsze – bank uniemożliwił pozwanemu skuteczne złożenie wniosku o restrukturyzację zadłużenia (co stanowi warunek sine qua non wypowiedzenia przez bank umowy kredytowej), a po drugie - wypowiedzenie umowy było bezskuteczne.

32.  Jednocześnie Sąd uznał, że doręczenie pozwanemu odpisu pozwu w niniejszej sprawie nie mogło być równoważne oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy kredytu. Sąd podziela bowiem pogląd, w myśl którego charakter prawny wypowiedzenia umowy kredytu, jego skutki oraz termin wypowiedzenia umowy sprzeciwiają się uznaniu pozwu za pismo, które może zastąpić wypowiedzenie umowy ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 17 stycznia 2020 r., I ACa 205/19, LEX nr 2924769).

33.  Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 69 ust. 1 ustawy - Prawo bankowe a contrario Sąd oddalił powództwo, o czym orzekł w pkt I. wyroku.

VI.

(koszty procesu)

34.  O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie II. wyroku na podstawie art. 98 §1 k.p.c. przy zastosowaniu § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie, obciążając przegrywającą powoda całością poniesionych przez pozwanego kosztów procesu, na które składały się: wynagrodzenie kwalifikowanego pełnomocnika w osobie adwokata w stawce minimalnej (3.600 zł) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł).

35.  Od sumy tych kosztów na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c. Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.