Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2019 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 23 stycznia 2019 r. w Białymstoku

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w W.

przeciwko M. P. (1) i M. P. (2)

o zapłatę

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Łomży z dnia 24 lipca 2018 r. sygn. akt I C 72/17 uzupełnionego postanowieniem Sądu Okręgowego w Łomży z dnia 7 sierpnia 2018 r.

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  w pkt I zasądza solidarnie od pozwanych M. P. (1) i M. P. (2) na rzecz powoda(...)z siedzibą w W. kwotę 154.914,17 (sto pięćdziesiąt cztery dziewięćset czternaście i 17/100) złotych;

b)  w pkt. IV zasądza solidarnie od pozwanych M. P. (1) i M. P. (2) na rzecz powoda (...) z siedzibą w W. kwotę 7.765,37 (siedem tysięcy siedemset sześćdziesiąt pięć i 37/100) złotych tytułem zwrotu kosztów sądowych oraz kwotę 3.600 (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem zwrotu wyłożonej zaliczki na poczet wynagrodzenia kuratorów, nadto nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Łomży kwotę 5.256 złotych tytułem wypłaconego z sum budżetowych Skarbu Państwa wynagrodzenia kuratorom;

2.  zasądza solidarnie od pozwanych M. P. (1) i M. P. (2) na rzecz powoda (...) z siedzibą w W. kwotę 7.208 (siedem tysięcy dwieście osiem) złotych tytułem zwrotu kosztów instancji odwoławczej;

3.  oddala żądanie kuratorów o przyznanie wynagrodzenia za II-gą instancję.

(...)

Sygn. akt I ACa 673/18

UZASADNIENIE

(...) z siedzibą w W. w pozwie skierowanym przeciwko M. P. (1) i M. P. (2) wniósł w elektronicznym postępowaniu upominawczym o zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powoda kwot: 143.814,38 zł tytułem należności głównej wraz z odsetkami umownymi za okres korzystania z kapitału w wysokości 10% od dnia 22 lutego 2016 r. do dnia 16 sierpnia 2016 r. w wysokości 7.535,15 zł, kwoty 3.522,02 zł z tytułu odsetek za opóźnienie w wysokości 10% od dnia 22 lutego 2016 r. do dnia 26 października 2016 r. oraz kwoty 42,62 zł z tytułu opłat i prowizji, co dało łączną kwotę 154.914,17 zł.

W uzasadnieniu pozwu powód podał, że pozwani w dniu 10 kwietnia 2015 r. zawarli z powodowym Bankiem umowę konsolidacyjnego kredytu gotówkowego nr (...). Strona pozwana nie wywiązała się z ciążącego na niej zobowiązania terminowego dokonywania spłat w wysokościach ustalonych w zawartej umowie. Wskazana przez powoda data 22 lutego 2016 r. jest tożsama z dopuszczeniem się przez stronę pozwaną pierwszej zaległości w spłacie wymagalnych rat. Wobec braku zapłaty zaległych rat strona powodowa wypowiedziała umowę kredytu, stawiając całą należność w stan wymagalności.

Postanowieniem z dnia 27 stycznia 2017 r., sygn. VI Nc-e 2012259/16 Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Łomży.

Kuratorzy nieznanych z miejsca pobytu pozwanych - adw. I. G. oraz r.pr. G. C. wniosły o oddalenie powództwa. Podały, że podjęte przez nie czynności mające na celu skontaktowanie się z pozwanymi okazały się bezskuteczne. Ponadto kurator pozwanego r.pr. G. C. na rozprawie w dniu 13 kwietnia 2018 r. podała, że w aktach sprawy komorniczej Kmn 4/16, prowadzonej przez komornik K. B. nie zostały doręczone przesyłki dla M. P. (1), w związku z czym egzekucja okazała się bezskuteczna. Natomiast Komornik J. G. prowadziła w stosunku do M. P. (1) postępowania egzekucyjne Km 1870/17 i Km 422/18, w którym również były problemy z doręczeniem korespondencji. Komornik P. O. prowadzący egzekucję przeciwko M. P. (2) też wskazał na jej bezskuteczność.

Wyrokiem z dnia 24 lipca 2018 r. Sąd Okręgowy w Łomży oddalił powództwo (pkt I), przyznał adwokat I. G. prowadzącej Kancelarię Adwokacką w Ł., wynagrodzenie w kwocie 4.428 zł oraz podatkiem od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za pełnienie funkcji kuratora dla nieznanej z miejsca pobytu pozwanej M. P. (2) i sumę tę – do kwoty 3.600 zł nakazał wypłacić z zaliczki zapisanej w księdze sum na zlecenie pod poz. 500024921454, w pozostałej części z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łomży (pkt II), przyznał radcy prawnemu G. C., prowadzącej Kancelarię Radcy Prawnego w Ł., wynagrodzenie w kwocie 4.428 zł oraz podatkiem od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za pełnienie funkcji kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego M. P. (1) i kwotę tę nakazał tymczasowo wypłacić z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łomży (pkt III), nakazał pobrać od powoda (...) z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łomży kwotę 5.256 zł tytułem wynagrodzenia wypłaconego kuratorom z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Łomży (pkt IV).

Z ustaleń poczynionych przez Sąd Okręgowy wynikało, że w dniu 10 kwietnia 2015 r. M. P. (1) i M. P. (2) zawarli z (...)z siedzibą w W. umowę konsolidacyjnego kredytu gotówkowego nr (...) przeznaczonego częściowo na spłatę zobowiązań finansowych. Na podstawie umowy Bank zobowiązał się udzielić M. i M. P. (2) kredytu w kwocie 152.724,54 zł (całkowita kwota kredytu) na okres 108 miesięcy, z pierwszą wyrównawczą ratą, nie wyższą niż 2.183,06 zł i kolejnymi w wysokości 1.894,58 zł. Kredytobiorcy zobowiązali się do spłaty udzielonego kredytu wraz z należnymi opłatami, prowizjami i odsetkami umownymi w ratach płatnych 20-go dnia każdego miesiąca, z zastrzeżeniem, że termin płatności pierwszej raty przypada na 20 maja 2015 r. Całkowita kwota do zapłaty przez kredytobiorcę wynosiła 204.903,12 zł.

Zgodnie z § 9 umowy, Bank uprawniony był do wypowiedzenia umowy kredytu z zachowaniem 1-miesięcznego okresu wypowiedzenia w razie: zwłoki kredytobiorcy z zapłatą pełnych rat, wynikających z harmonogramu spłat, za co najmniej dwa okresy płatności, po uprzednim pisemnym wezwaniu kredytobiorcy do spłaty wymagalnych należności w terminie nie krótszym niż 7 dni od otrzymania wezwania, niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu, wprowadzenia Banku w błąd co do tożsamości kredytobiorcy poprzez podanie nieprawdziwych danych osobowych, wprowadzenia Banku w błąd przez złożenie dokumentów lub przedstawienie informacji, które okazały się niezgodne ze stanem rzeczywistym, niewykonania przez kredytobiorcę żądania ustanowienia zabezpieczenia kredytu w postaci poręczenia cywilnego osób trzecich lub ubezpieczenia wraz z cesją praw z umowy ubezpieczenia na skutek wygaśnięcia ochrony ubezpieczeniowej na wypadek zgonu, całkowitej niezdolności do pracy w okresie pierwszych 12 miesięcy trwania umowy, utraty zdolności kredytowej przez kredytobiorcę. Po upływie okresu wypowiedzenia umowy kredytobiorca był zobowiązany do niezwłocznego zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami należnymi Bankowi za okres korzystania z kredytu.

W dniu 6 maja 2016 r. powodowy Bank wystawił M. P. (1) i M. P. (2) wezwania do zapłaty kwoty 6.501,51 zł w związku z powstaniem zaległości w spłacie kredytu. Powyższa kwota obejmowała: kwotę 2.869,38 zł z tytułu należności kapitałowej, 3.558,07 zł z tytułu odsetek umownych, 34,58 zł z tytułu odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie należności kapitałowej i 39,48 zł z tytułu kosztów i opłat za czynności Banku zgodnie z zapisami umownymi oraz tabelą opłat i prowizji. W związku z nieuregulowaniem przez pozwanych zaległości w spłacie kredytu(...) z siedzibą w W. w dniu 6 czerwca 2016 r. wypowiedział umowę kredytu o nr (...), wskazując, że został zachowany okres wypowiedzenia określony w umowie, liczony od dnia doręczenia wypowiedzenia. W dniu 16 sierpnia 2016 r., na skutek wypowiedzenia umowy kredytu i postawienia całej należności w stan wymagalności, Bank ostatecznie wezwał pozwanych do zapłaty kwoty 143.814,38 zł z tytułu należności kapitałowej, kwoty 7.535,15 zł z tytułu odsetek umownych, kwoty 725,63 zł z tytułu odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie należności kapitałowej i kwoty 42,62 z tytułu kosztów i opłat za czynności Banku zgodnie z zapisami umownymi oraz tabelą opłat i prowizji.

Dalej Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 26 października 2016 r. (...) w W. wystawił wyciąg z ksiąg banku nr (...), z którego wynikało, że M. P. (2) i M. P. (1) posiadają wymagalne zadłużenie w kwocie 154.914,17 zł z tytułu umowy kredytu nr (...), zaciągniętego dnia 10 kwietnia 2015 r., w tym w kwocie 143.814,38 zł z tytułu należności głównej, 7.535,15 zł z tytułu odsetek umownych za okres korzystania z kapitału w wysokości 10% od dnia 22 lutego 2016 r. do dnia 16 sierpnia 2016 r., 3.522,02 zł z tytułu odsetek za opóźnienie, naliczonych od kwoty niespłaconego kapitału w wysokości 10% od dnia 22 lutego do dnia 26 października 2016 r. oraz 42,62 zł z tytułu opłat i innych prowizji.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: wyciągu z ksiąg (...) w W., odpisu z KRS nr (...) na dzień 2 listopada 2016 r., umowy konsolidacyjnego kredytu gotówkowego nr (...) z dnia 10 kwietnia 2015 r., oświadczeń Banku o wypowiedzeniu umowy z dnia 6 czerwca 2016 r., potwierdzeń odbioru korespondencji, ostatecznych wezwań do zapłaty z dnia 16 sierpnia 2016 r., kserokopii książki nadawczej firmowych listów poleconych, wezwań do zapłaty z dnia 6 maja 2016 r., akt komorniczych: Kmn 4/16, Km 1870/17, Km 1436/17, Km 422/18, akt sprawy Sądu Rejonowego w Łomży, sygn. I C 630/18 upr., umów cesji wierzytelności i wniosku o udzielenie kredytu konsumenckiego.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał powództwo za niezasadne. Po uprzednim odwołaniu się do art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (tj. Dz. U. z 2017 r. poz. 1876) wskazał, iż podnoszona przez powoda okoliczność powstania w dniu 22 lutego 2016 r. pierwszej zaległości w spłacie wymagalnych rat nie wynikała ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Stwierdził ponadto, że wypowiadając umowę kredytu Bank nie zachował rygorów związanych ze skutecznym wypowiedzeniem tejże umowy (§ 9 ust. 1 ppkt a umowy), albowiem nie zostały wykazane okoliczności związane z wezwaniem stron do płatności zaległości. Sąd Okręgowy zaznaczył, że wezwania do zapłaty zaległości zostały wystawione w dacie 6 maja 2016 r. W aktach sprawy znajduje się kserokopia książki nadawczej firmowych listów poleconych z dnia 10 maja 2016 r., jednakże w żaden sposób nie wynika z niej, aby przesyłki były adresowane do M. P. (2) i M. P. (1). Nadto, za niewystarczające Sąd ten uznał wykazanie, że takie wezwania były wysyłane, gdyż w umowie skuteczność wypowiedzenia została uzależniona od doręczenia uprzedniego wezwania do zapłaty. W aktach sprawy brak było dowodów doręczenia, w związku z czym nie można było ustalić kiedy było dopuszczalne wypowiedzenie i kiedy upłynął termin wypowiedzenia umowy. Zdaniem Sądu Okręgowego, zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwalał na ustalenie czy w dacie wniesienia pozwu wypowiedzenie umowy było skuteczne, a roszczenie rzeczywiście wymagalne. Ponadto, powód nie wykazał w jakiej części i w jakich datach kredyt został przez kredytobiorców spłacony, nie było więc również możliwości skontrolowania poprawności obliczenia żądanej kwoty. Wobec nieudowodnienia przez stronę powodową (art. 6 k.c. a contrario), że dochodzone roszczenie było wymagalne, Sąd Okręgowy powództwo oddalił.

O wynagrodzeniu należnym kuratorom orzekł stosownie do § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 13 listopada 2013 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. z 2013 poz. 1476) w zw. z § 3 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r., poz. 1800) i § 3 ust. 1 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

W punkcie IV wyroku Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 108 ¹ k.p.c. oraz art. 98 k.p.c. w zw. z art. 83 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

Apelację od powyższego wyroku złożył powód, który zaskarżył go w całości i zarzucił naruszenie:

1) prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie wybiórczego, a nie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, jak również dokonanie sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia oceny dowodów poprzez przyjęcie, że powód nieskutecznie wypowiedział pozwanym umowę kredytu, podczas gdy powód przedkładając wezwanie do zapłaty w trybie art. 75c prawa bankowego wraz z książką nadawczą oraz wypowiedzenie umowy kredytu wraz z potwierdzeniem odbioru wykazał skuteczność wypowiedzenia umowy kredytu,

2) prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie wybiórczego, a nie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, jak również dokonanie sprzecznej z zasadami logiki i doświadczenia oceny dowodów poprzez przyjęcie, że powód nie udowodnił wysokości roszczenia, podczas gdy powód przedłożył dokumenty wskazujące wysokość dochodzonej należności,

3) naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 278 § 1 k.p.c., art. 217 § 1 k.p.c. i art. 232 k.p.c., co miało istotny wpływ na wynik sprawy, polegające na nieprzeprowadzeniu przez Sąd dowodu z opinii biegłego sądowego z urzędu w celu weryfikacji zadłużenia pozwanych, w sytuacji, w której powód przedstawił dokumenty potwierdzające wysokość dochodzonego roszczenia, natomiast pozwani reprezentowani przez kuratora nie przedstawili jakiegokolwiek dowodu, który podważałby wysokość roszczenia,

4) nierozpoznanie istoty sprawy, polegające na błędnym przeświadczeniu Sądu Okręgowego o niesprostaniu przez powodowy Bank obowiązkowi określonemu w art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c., poprzez nieprzedstawienie dowodu potwierdzającego skuteczne wezwanie pozwanych do zapłaty pod rygorem wypowiedzenia umowy,

5) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 61 § 1 k.c. poprzez przyjęcie, że powód nieskutecznie wypowiedział pozwanym umowę kredytu.

Powód wniósł o dopuszczenie dowodów w postaci: szczegółowego rozliczenia umowy kredytowej – na okoliczność wysokości wierzytelności przysługującej powodowi od pozwanych, jej komponentów i sposobu jej kształtowania w czasie oraz potwierdzeń przelewu kwot z umowy kredytu – na okoliczność przekazania środków z umowy zgodnie z jej treścią.

Wskazując na tak sformułowane zarzuty wnosił o zmianę wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Na podstawie art. 380 k.p.c. domagał się również rozpoznania przez Sąd II instancji wniosku o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu finansów na okoliczność wyliczenia zadłużenia pozwanych na dzień wypowiedzenia umowy kredytowej oraz na dzień wytoczenia powództwa, a także zasądzenia od pozwanych na rzecz strony powodowej kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powoda okazała się zasadna.

Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne te ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy, a dotyczące: zawarcia umowy kredytu z dnia 10 kwietnia 2015 r. pomiędzy M. P. (1) i M. P. (2) a (...) z siedzibą w W. oraz warunków i postanowień tejże umowy. Ustalenia te wynikają wszak ze zgromadzonego w toku niniejszego postępowania, a niekwestionowanego przez strony materiału dowodowego. Na aprobatę nie zasługuje natomiast uznanie przez Sąd I instancji, że złożoną w sprawie dokumentacją powodowy Bank nie zdołał wykazać skuteczności wypowiedzenia przedmiotowej umowy kredytu, a tym samym i wymagalności roszczenia. Mając bowiem na względzie całokształt zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a także stanowiska procesowe stron, w tym zakresie uzasadniony okazał się zatem zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 233 § 1 k.p.c.

W sprawie niniejszej, oddalając powództwo Sąd Okręgowy przyjął, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie pozwalał na przyjęcie, iż wykazane zostały okoliczności dotyczące wezwania pozwanych – zgodnie z postanowieniami umowy konsolidacyjnego kredytu gotówkowego nr (...) z dnia 10 kwietnia 2015 r. – do płatności zaległości, a także, że materiał ten nie pozwalał na ustalenie w jakiej części i w jakich datach kredyt został przez pozwanych spłacony. W złożonym środku odwoławczym powód wywodził natomiast, że zdołał wykazać skuteczność wypowiedzenia umowy. Podnosił, iż pisma upominawcze, od których uzależniona była skuteczność wypowiedzenia łączącej strony umowy, zostały pozwanym doręczone oraz że dotarły one do pozwanych w taki sposób, iż mieli oni możliwość zapoznania się z ich treścią. Argumentował także, że Sąd I instancji wadliwie przyjął jakoby powód nie udowodnił wysokości swojego roszczenia. Celem kompleksowego wyjaśnienia tych kwestii Sąd Apelacyjny uwzględnił zgłoszony w apelacji powodowego Banku wniosek dowodowy i dopuścił dowody z dokumentów prywatnych w postaci rozliczenia umowy kredytowej (k.130) oraz potwierdzeń przelewu kwot z tej umowy (k. 141-144), z których to pism jasno wynikało, że: z dniem 10 kwietnia 2015 r. powód złożył dyspozycje przelewów środków pieniężnych zgodnie z zawartą umową kredytu (§ 15 ust. 1 umowy) na rzecz pozwanych, w dacie 1 sierpnia 2016 r. po stronie pozwanego istniało zadłużenie w kwocie 143.814,38 zł tytułem należności głównej (kapitał), 7.535,16 zł tytułem odsetek wymagalnych oraz 126,41 zł tytułem odsetek karnych a także, że do dnia 28 sierpnia 2018 r. po stronie pozwanych nie zanotowano jakichkolwiek spłat tych zaległości.

Na uwzględnienie nie zasługiwał natomiast wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu finansów. Po pierwsze, przedmiotem dowodu – stosownie do treści art. 227 k.p.c. – mogą być wyłącznie fakty istotne dla rozstrzygnięcia sprawy. O ile Sąd Apelacyjny ocenił powołane powyżej dowody z dokumentów prywatnych, złożone wraz z apelacją powoda, jako doniosłe dla rozstrzygnięcia niniejszego sporu, o tyle wnioskowany przez skarżącego dowód z opinii biegłego takiego waloru już nie posiadał. Podkreślenia w tym miejscu wymaga, że w sporach między bankami a kredytobiorcami wysokość zadłużenia z tytułu udzielonego kredytu w pierwszej kolejności winna zostać ustalona na podstawie dokumentów prywatnych, pozostających w dyspozycji stron umowy kredytowej. Nie sposób wszak pomijać, iż co do zasady, wszystkie czynności prawne i faktyczne dokonywane w ramach umowy o kredyt podlegają dokumentacji, a także znajdują odzwierciedlenie w bankowym systemie informatycznym. Co prawda, w praktyce orzeczniczej zdarzają się przypadki, w których określenie wysokości zadłużenia z takiej umowy może wymagać posiadania wiadomości specjalnych, jednak dotyczy to z reguły umów powiązanych ze stosowaniem bardziej skomplikowanych instrumentów finansowych, a takich w okolicznościach niniejszej sprawy Sąd Apelacyjny nie dostrzega. Po wtóre, dowód ten uznać należało za spóźniony w rozumieniu art. 381 k.p.c. zwłaszcza, jeśli się zważy, że powód nie usiłował nawet wykazać, aby z dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu finansów, którym to zmierzał do szczegółowego wyliczenia zadłużenia pozwanych na dzień wypowiedzenia umowy kredytu oraz na dzień wytoczenia powództwa, nie mógł skorzystać na etapie postępowania pierwszoinstancynego czy też, że potrzeba jego zgłoszenia zaistniała dopiero w postępowaniu odwoławczym.

Błędnie też utożsamia apelujący powzięcie wątpliwości przez Sąd I instancji odnośnie wykazania roszczenia strony powodowej z powinnością przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego sądowego powołanej powyżej specjalności z urzędu. Otóż, art. 232 zd. 2 k.p.c. stanowi wyjątek od zasady kontradyktoryjności, która to zasada wymaga, aby to strony wskazywały dowody dla wykazania swoich twierdzeń. Jak podkreśla się w judykaturze, dopuszczenie przez sąd dowodu z urzędu może nastąpić jedynie wówczas, gdy w sprawie brak innej możliwości doprowadzenia do właściwego jej rozstrzygnięcia. Dopuszczenie przez sąd dowodu z urzędu jest prawem sądu, nie zaś jego obowiązkiem, przy czym skorzystanie z tego uprawnienia uzależnione jest od oceny danej sytuacji procesowej (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2017 r., V CSK 629/16). Dostrzec przy tym należy, że do naruszenia art. 232 zd. 2 k.p.c. dochodzi wówczas, gdy dowód z opinii biegłego jest niezbędny, a mimo to sąd takiej czynności nie podejmuje (por. m.in. wyrok Sądu Najwyższego: z dnia 15 stycznia 2010 r., I CSK 199/09, z dnia 15 czerwca 2011 r. V CSK 373/10, z dnia 27 kwietnia 2012 r., V CSK 202/11, z dnia 7 marca 2013 r., II CSK 422/12, z dnia 19 stycznia 2017 r., (...), postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10 lutego 2017 r. V CSK 296/16). Tymczasem, jak już wcześniej zaakcentowano, w sprawie niniejszej nie zachodziła potrzeba przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu finansów, a skoro tak to stawiany przez skarżącego zarzut naruszenia art. 278 § 1 k.p.c., art. 217 § 1 k.p.c. i art. 232 k.p.c. uznać należało za niezasadny.

Przechodząc do oceny dalszych zarzutów apelacji, zgodzić się należy z Sądem I instancji, iż jakkolwiek w materiale sprawy istotnie brak jest dowodu doręczenia stronie pozwanej pism datowanych na 6 maja 2016 r., w których to pismach powód wezwał pozwanych, pod rygorem wypowiedzenia umowy łączącej strony, do uregulowania w terminie 14 dni roboczych od daty doręczenia tych pism zaległości w łącznej kwocie 6.501,51 zł i jednocześnie poinformował o możliwości złożenia w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia (k. 27, 30), to jednak nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem Sądu Okręgowego jakoby sam brak potwierdzenia takiego doręczenia niweczył skuteczność wypowiedzenia tej umowy. Słusznie podnosi bowiem apelujący, iż z punktu widzenia skuteczności oświadczenia woli nieistotne jest to, czy i kiedy adresat zapoznał się z jego treścią. Stosownie do treści art. 61 § 1 k.c. oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Powołany przepis opiera się na tzw. kwalifikowanej teorii doręczenia, odnoszącej się do konieczności ustalenia możliwości zapoznania się przez adresata z oświadczeniem. Zgodnie zaś z ugruntowanym stanowiskiem orzeczniczym, możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia przez adresata – w rozumieniu art. 61 k.c. – nie może być utożsamiana z rzeczywistym zapoznaniem się przez niego z tym oświadczeniem, co oznacza, że skuteczne złożenie oświadczenia woli następuje także w sytuacji, w której co prawda adresat oświadczenia woli nie zna jego treści, ale miał realną możliwość zapoznania się z nią, albowiem doszła do niego w taki sposób, że mógł się z nią zapoznać (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2017 r., III CSK 148/16). Wystarczające jest zatem, aby oświadczenie woli doszło do adresat w sposób stwarzający mu realną możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 19 października 1976 r., I PR 125/76; z dnia 6 listopada 1980 r., I PRN 109/80; z dnia 15 stycznia 1990 r., I CR 1410/89; z dnia 18 grudnia 1996 r., I CKU 44/96; uchwała Sądu Najwyższego z dnia 6 października 1998 r., III ZP 31/98). Dla prawidłowego stosowania powołanej normy prawnej nie wymaga się więc badania, czy adresat rzeczywiście zapoznał się z oświadczeniem woli, lecz weryfikuje się, czy istniała taka możliwość (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 kwietnia 2010 r., II PK 295/09). Znamiennym jest przy tym, że złożenie oświadczenia woli ma miejsce także wtedy, gdy adresat, mając możliwość zapoznania się z jego treścią, z własnej woli nie podejmuje przesyłki pocztowej zawierającej to oświadczenie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2014 r., I PK 88/14).

Zważywszy na powyższe rozważania uprawnionym jest więc przyjęcie, że nieodebranie (czy wręcz unikanie odebrania) przez pozwanych korespondencji zawierającej pisemne oświadczenie woli powodowego Banku w kwestii wezwań pozwanych do zapłaty niespłaconych rat kredytu, nie doprowadziło do braku skuteczności tego oświadczenia, albowiem – w ocenie Sądu Apelacyjnego – pozwani mieli realną możliwość zapoznania się z jego treścią. Rzecz bowiem w tym, że wystosowane przez powoda wezwania do zapłaty, poprzedzające wypowiedzenie umowy kredytowej, zostały nadane na właściwy adres pozwanych, tj. adres wskazany w umowie kredytu łączącej strony. Okoliczność tę potwierdza złożona przez powoda kopia książki nadawczej firmowych listów poleconych datowana na 10 maja 2016 r. (k. 28-29. 31-32), która wskazuje na korelujące ze sobą daty sporządzenia i nadania wystosowanych przez powoda do pozwanych wezwań do zapłaty, a także zbieżność miejsca nadania i odbioru tych przesyłek. Co też istotne, zaadresowane na tożsamy adres wypowiedzenie umowy zostało przez stronę pozwaną podjęte (k. 22). Nieprzekonujący jest przy tym wywód zaprezentowany w odpowiedziach na apelację pozwanych, że skoro odebrane zostało wypowiedzenie umowy, pozwani tym bardziej odebraliby uprzednie wezwania do zapłaty, zwłaszcza jeśli się zważy, że pozwani również w postępowaniach egzekucyjnych prowadzonych przeciwko nim (sprawy o sygn.: Kmn 4/16, Km 1870/17 i Km 422/18) konsekwentnie nie podejmowali kierowanej do nich korespondencji (akta w sprawie egzekucyjnej z wniosku Sądu Okręgowego w Łomży przeciwko M. P. (1), sygn. akt Kmn 4/16; stanowisko r. pr. G. C. – protokół rozprawy z dnia 13 kwietnia 2018 r., k. 78). Wbrew zatem zapatrywaniu pozwanych, z materiału sprawy wnioskować należy, że powód dokonał wszelkich niezbędnych czynności celem umożliwienia pozwanym zapoznania się z treścią złożonego przez niego oświadczenia. Brak jest natomiast podstaw do uznania, że pozwani z przyczyn obiektywnych i niezależnych od siebie nie mogli takowej korespondencji podjąć.

W konsekwencji tych rozważań, odmiennie niż przyjął to Sąd I instancji, Sąd Odwoławczy stwierdził, że w sprawie doszło do skutecznego wypowiedzenia zawartej w dniu 10 kwietnia 2015 r. pomiędzy stronami umowy kredytu.

Nie ulega też wątpliwości, że apelujący wywiązał się z nałożonego nań obowiązku udowodnienia faktów, z których wywodził skutki prawne (art. 6 k.c.), przedkładając dowody z dokumentów dotyczących przedmiotowej umowy, w tym przede wszystkim samą umowę konsolidacyjnego kredytu gotówkowego nr (...) z dnia 10 kwietnia 2015 r. (k. 18-20), wyciąg z ksiąg bankowych, z którego wynika wysokość dochodzonego w sprawie roszczenia (k. 9) czy też złożone na etapie postępowania apelacyjnego rozliczenie umowy kredytowej (k. 130) i potwierdzenia przelewów kwot z tej umowy na rachunek bankowy strony pozwanej (k. 141-144). Co prawda, wyciąg z ksiąg bankowych w postępowaniu cywilnym (stosownie do art. 95 ust. 1a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe) nie ma mocy dokumentu urzędowego, określonej w art. 244 k.p.c., stanowi on jednak dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c. i zgodnie z regułami określonymi w art. 233 k.p.c. podlega ocenie razem ze wszystkimi innymi dowodami. Poza wyciągiem z ksiąg bankowych, powód zaoferował również szereg innych, wskazanych powyżej dowodów, które należy oceniać kompleksowo. Ocena ta nie może pomijać, iż dokumenty te sporządzone zostały przez Bank, a więc podmiot profesjonalnie zajmujący się obrotem finansowym, w ramach przyznanych mu w tym zakresie kompetencji ustawowych, a nadto podlegający w tym zakresie rygorystycznemu nadzorowi państwowemu, co także przemawia za ich wiarygodnością.

Dostrzec jednocześnie należy, że pozwani nie zgłosili do treści powołanej powyżej dokumentacji żadnych konkretnych i umotywowanych zastrzeżeń, co do merytorycznej i formalnej prawidłowości wynikających z niej zapisów. Nie wskazali, która z pozycji w niej określona jest nierzetelna czy też wadliwa. Nie wskazywali również na błędy bądź nieścisłości w wyliczeniu kwoty objętej żądaniem pozwu. Nie polemizowali także z tym, że powodowy Bank, zgodnie z umową, miał prawo do jej wypowiedzenia. Kuratorzy nieznanych z miejsca pobytu pozwanych uwypuklali w zasadzie jedynie okoliczność, że wypowiedzenie umowy kredytu łączącej strony nie było skuteczne z uwagi na nieprawidłowe wezwanie pozwanych do zapłaty. Skoro zatem kuratorzy nieznanych z miejsca pobytu pozwanych w żaden rzeczowy sposób nie kwestionowali samego faktu zawarcia umowy kredytowej, wypłaty na rzecz pozwanych środków finansowych zgodnie z łączącą strony umową czy wreszcie istnienia po ich stronie zaległości w płatności rat kredytu, a obowiązek zwrotu przekazanych stronie pozwanej w wykonaniu rzeczonej umowy kredytu środków wynikał z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe oraz umowy konsolidacyjnego kredytu gotówkowego nr (...) z dnia 10 kwietnia 2015 r. to, w ocenie Sądu Apelacyjnego, przyjąć należało, że zaoferowane przez powoda dowody potwierdziły wysokość zadłużenia pozwanych, zgłoszonego w pozwie. Powód wykazał także, iż jego roszczenie wobec skutecznego wypowiedzenia umowy stało się wymagalne.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny stwierdził więc, że roszczenie powoda jako zasadne zasługiwało na uwzględnienie, dlatego też na zasadzie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powodowa kwotę dochodzoną pozwem (154.914,17 zł).

Konsekwencją zmiany skarżonego orzeczenia była też zmiana rozstrzygnięcia w zakresie kosztów poniesionych przez strony w trakcie postępowania prowadzonego przed Sądem I instancji. Uwzględniając więc wysokość opłaty od pozwu (7.746 zł) oraz uiszczone przez powoda inne koszty w wysokości 19,37 zł, a przy tym fakt, iż pozwani ostatecznie przegrali postępowanie w całości, w oparciu o przepis art. 98 k.p.c., Sąd Odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok w punkcie IV w ten sposób, że zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 7.765,37 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych oraz kwotę 3.600 zł tytułem wyłożonej przez powoda zaliczki na poczet wynagrodzenia kuratorów. Nadto, na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sadowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2018 r. poz. 300), nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Łomży kwotę 5.256 zł tytułem wypłaconego z sum budżetowych Skarbu Państwa wynagrodzenia kuratorom.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Apelacyjny rozstrzygnął w oparciu o przepis art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. i zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 7.208 zł. Na zasądzoną kwotę złożyła się opłata od apelacji w wysokości 7.191 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł.

Sąd Apelacyjny oddalił natomiast żądania kuratorów nieznanych z miejsca pobytu pozwanych o przyznanie im wynagrodzenia za postępowanie drugoinstancyjne, kierując się treścią § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz.U. z 2018 r. poz. 536), zgodnie z którym wysokość wynagrodzenia kuratora ustanowionego dla strony w sprawie cywilnej ustala się w kwocie nieprzekraczającej 40% stawek minimalnych za czynności adwokackie określonych w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz.U. z 2017 r. poz. 2368 i 2400), a w przypadku gdy kuratorem jest radca prawny - w kwocie nieprzekraczającej 40% stawek minimalnych za czynności radców prawnych określonych w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie art. 225 ust. 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1870 i 2400 oraz z 2018 r. poz. 138), w obu przypadkach nie mniej niż 60 zł. Zdaniem Sądu Odwoławczego, w świetle powołanego przepisu, zasadnym było przyznanie na rzecz każdego z kuratorów wyłącznie jednego wynagrodzenia w toku całego postępowania. Zwrócić bowiem należy uwagę, że § 1 ust. 1 powołanego rozporządzenia wskazuje jedynie na przyznanie wynagrodzenia kuratorowi. Przepis ten – odmiennie od regulacji zawartych w przepisach określających wysokość stawek wynagrodzeń adwokatów lub radców prawnych – nie przewiduje natomiast różnicowania wynagrodzenia za postępowanie pierwszo- i drugoinstancyjne. Ustalenie przez Sąd Okręgowy wynagrodzeń w pełnej wysokości za postępowanie pierwszoinstancyjne uzasadniało więc odmowę przyznania kuratorom dalszego wynagrodzenia za postępowanie odwoławcze.

(...)