Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 grudnia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Rafał Kubicki
Protokolant:	sekretarz sądowy (...)

po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2023 r. w Olsztynie na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) S.A. w W.

przeciwko M. K. i A. K.

o zapłatę z żądaniem ewentualnym zapłaty

I.  oddala powództwo w części dotyczącej:

1)  ustawowych odsetek za opóźnienie od kwoty 73.588,35 zł od dnia wniesienia pozwu do 14 grudnia 2022 r.,

2)  kwoty 11.143 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty,

II.  umarza postępowanie w pozostałej części,

III.  nakazuje zwrócić powodowi (...) Bank (...) S.A. w W. ze Skarbu Państwa (Sąd Okręgowy w Olsztynie) kwotę 2.171,50 zł tytułem połowy opłaty sądowej od cofniętej części pozwu,

IV.  zasądza od powoda (...) Bank (...) S.A. w W. na rzecz pozwanych: M. K. i A. K. kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się tego orzeczenia o kosztach procesu do dnia zapłaty,

V.  oddala wniosek pozwanej o przyznanie jej ze Skarbu Państwa zwrotu kosztów dojazdu na rozprawę.

sędzia Rafał Kubicki

Sygn. akt I C 352/22

UZASADNIENIE

Powód wniósł o zasądzenie od pozwanych:

1) kwoty 98.019,35 zł tytułem nienależnego świadczenia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od tej kwoty od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, ewentualnie

2) kwoty 84.731,35 zł tytułem nienależnego świadczenia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu wskazał, że strony łączyła umowa kredytu udzielonego pozwanym przez powoda we frankach szwajcarskich, która stała się trwale bezskuteczna lub nieważna po wielu latach jej wykonywania, wobec czego strony winny rozliczyć się z sobą. Świadczenie powoda polegało na udostępnieniu pozwanym sumy pieniężnej (73.588,35 zł) i pozostawieniu po stronie pozwanych siły ekonomicznej z niej wynikającej przez czas określony
w umowie kredytu. W efekcie wzbogacenie pozwanych wyraża się w kwocie 98.019,35 zł (na którą składa się kwota kredytu - 73.588,35 zł i w pozostałym zakresie wartość świadczenia powoda polegającego na znoszeniu braku środków pieniężnych udostępnionych pozwanym), ewentualnie w kwocie 84.731,35 zł – obliczoną od sumy kredytu zwaloryzowanej w oparciu o zmianę siły nabywczej pieniądza. Podstawową żądania jest artykuł 410 § 1 i 2
w związku z art. 405 k.c. Nieważność lub trwała bezskuteczność umowy kredytu skutkuje brakiem podstawy prawnej dla spełnionych przez strony świadczeń i obowiązkiem ich zwrotu na rzecz drugiej strony upadłego stosunku umownego. Bankowi i kredytobiorcom w przysługują w takiej sytuacji odrębne roszczenia o zwrot świadczeń spełnionych w wykonaniu takiej umowy. Żądanie ewentualne powód przedstawił na wypadek, gdyby Sąd nie podzielił zasadniczej argumentacji pozwu. Wówczas zwrotowi powinna podlegać kwota wypłaconego kredytu, ale zwaloryzowana. Istotą ekwiwalentności świadczeń podlegających zwrotowi jest to, gdy kwota zwracana odpowiadała aktualnej wartości, co świadczy o zgodności z poczuciem słuszności i z rozważenia interesów obu stron. Nie ma przeszkód, by sądowa waloryzacja dotyczyła świadczenia wyrażonego w walucie obcej. Minimalną wartość wzrostu, jaką należy uwzględnić dokonując rozliczeń pomiędzy stronami, stanowi wskaźnik inflacji zgodne oficjalnymi publikacjami Głównego Urzędu Statystycznego.

Odpowiadając na pozew, pozwani wnieśli o oddalenie powództwa
w całości, kwestionując zasadność i wysokość roszczeń powoda, nadto zarzucając ich przedawnienie, a z ostrożności podnosząc dodatkowo zarzuty:

- niewymagalności roszczeń powoda, który nie wzywał pozwanych do zapłaty,

- potrącenia w zakresie roszczenia powoda o zwrot kapitału kredytu,

- zatrzymania w zakresie roszczenia powoda o zwrot kapitału kredytu do czasu zaofiarowania przez powoda zwrotu środków wpłaconych mu przez pozwanych.

Przyznali otrzymanie kredytu w kwocie 73.588,35 zł, wskazując jednocześnie, że w wykonaniu spornej umowy do 20 kwietnia 2022 r. wpłacili pozwanemu tytułem składek ubezpieczenia pomostowego i ubezpieczenia niskiego wkładu oraz tytułem rat sumę 81.361,40 zł. Ich zdaniem, umowa kredytowej jest nieważna i nie dali bankowi (twierdzącemu, że jest inaczej) powodu do wytoczenia powództwa – świadomi, że w przypadku prawomocnego zakończenia sprawy toczącej się w drugiej instancji z ich powództwa o ustalenie nieważności umowy będą zobowiązani do rozliczenia się z otrzymanego kredytu. Wytoczenie powództwa przez bank potraktowali jako wezwanie do zapłaty i w wyniku tego złożyli bankowi oświadczenie o potrąceniu ich wierzytelności o zwrot sumy 81.361,40 zł z wierzytelnością banku o zwrot kwoty 73.588,35 zł.

Pozwani kwestionują natomiast co do zasady i co do wysokości żądania powoda pozostałym zakresie. Powodowi nie przysługują żadne dodatkowe świadczenia poza kwotą, jaka objęta została oświadczeniem o potrąceniu.
W szczególności żądanie wynagrodzenia za korzystanie ze kapitału kredytu obarczonego klauzulami abuzywnymi musi zostać ocenione negatywnie pod kątem zgodności z prawem Unii Europejskiej (Dyrektywy 93/12 i (...)) oraz prawa krajowego.

Podnieśli też zarzut nadużycia prawa w zakresie przekraczającym wartość kredytu wypłaconego pozwanym oraz powołali się na zakaz sądowej waloryzacji w przypadku, gdy z żądaniem waloryzacji występuje przedsiębiorca w związku z prowadzeniem swego przedsiębiorstwa.

Powód złożył replikę – pismo procesowe z 8 marca 2023 r., przecząc, jakoby roszczenia banku były przedawnione; by bank nie udowodnił zasadności
i wysokości roszczenia; by bezzasadne było dochodzenie przez bank roszczeń objętych pozwem; by nie przysługiwało bankowi od pozwanych roszczenie
o zapłatę kwot z tytułu kosztu kapitału oraz waloryzacji kapitału; by domaganie się przez bank kwot z tych tytułów stanowiło nadużywanie praw podmiotowych. Jednocześnie, w związku z dokonanym przez pozwanych potrąceniem, cofnął pozew ze zrzeczeniem się roszczenia w zakresie kwoty 73.588,35 zł, będącej równowartością kapitału kredytu wypłaconego pozwanym, i wniósł o umorzenie postępowania w tym zakresie, podtrzymując żądanie:

- zasądzenia ustawowych odsetek za opóźnienie od kwoty 73.588,35 zł za okres od dnia wniesienia pozwu do dnia złożenia oświadczenia o potrąceniu, tj. do 14.12.2022 r.,

- zasądzenia kwoty należności głównej dochodzonej w punkcie 1 petitum pozwu ograniczonej do 24.431 zł (wartość korzystania z kapitału) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty (żądanie główne),

- zasądzenia kwoty należności głównej dochodzonej w punkcie 2 petitum pozwu ograniczonej do 11.143 zł (wartość waloryzacji kapitału) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty (żądanie ewentualne).

Podtrzymał przy tym żądanie zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych (podobnie jak strona pozwana), wskazując, że podniesienie przez pozwanych zarzutu potrącenia (przyczyna częściowego cofnięcia pozwu) traktowane powinno być jak dokonanie zapłaty po wytoczeniu powództwa, zaś strona potrącająca (pozwana) jak strona przegrywająca proces.

W kolejnym piśmie procesowym – z 11 grudnia 2023 r. powód dokonał dalszego cofnięcia pozwu (nie tłumacząc tym razem przyczyny) – w zakresie pełnego żądania głównego z punktu 1 petitum pozwu, podtrzymując (już jako główne) dotychczasowe żądanie ewentualne. Tym samym zażądał ostatecznie:

- zasądzenia ustawowych odsetek za opóźnienie od kwoty 73.588,35 zł (kapitału) za okres od dnia wniesienia pozwu do 14.12.2022 r.,

- zasądzenia kwoty 11.143 zł (wartość waloryzacji kapitału) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Fakty istotne dla rozstrzygnięcia i rozważania

Porównanie pozwu, odpowiedzi na pozew i repliki powoda prowadzi do wniosku, że fakty nie są sporne. Obie strony opierały się na przebiegu
i ustaleniach procesu prowadzonego przez Sąd Okręgowy w(...) pod sygnaturą akt I C(...) i wyroku tam wydanego w dniu 29.09.2021 r.
o następującej sentencji co do istoty sprawy:

I.  ustala, że umowa kredytu hipotecznego Nr (...) zawarta w dniu 25 czerwca 2008 r. pomiędzy powodami M. K. i A. K., a poprzednikiem prawnym pozwanego Bankiem (...) SA z siedzibą w W. jest nieważna;

II.  zasądza od pozwanego (...) Bank (...) SA z siedzibą
w W. na rzecz powodów M. K. i A. K. kwotę 58 914,90 zł (pięćdziesiąt osiem tysięcy dziewięćset czternaście złotych 90/100) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10 marca 2021 r. do dnia zapłaty;

III.  w pozostałej części oddala powództwo.

Sąd Apelacyjny w (...) na skutek apelacji obu stron wyrokiem
z dnia 2.12.2022 r. (sygn. akt (...)) zmienił zaskarżony wyrok
w punkcie II i III w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 73.291,13 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 29 września 2021 r. do dnia zapłaty, oddalając apelację powodów i pozwanego w pozostałej części.

Ponieważ ustalenia Sądu Okręgowego zostały uznane za niewadliwe przez Sąd Apelacyjny w (...) (strona 12 uzasadnienia wyroku), można je uznać za ustalone również w niniejszym procesie. Wymaga potwierdzenia, że znajdują one potwierdzenie w dokumentach złożonych przez strony do akt tego postępowania – niekwestionowanych wzajemnie przez strony i niebudzących żadnych wątpliwości dowodowych Sądu.

W dniu 25 czerwca 2008 r. M. K. i A. K. zawarli z Bankiem (...) S.A. w W. (poprzednikiem prawnym banku) umowę nr (...) kredytu hipotecznego w walucie wymienialnej wyrażonej w (...). Celem finansowania kredytu było nabycie działki niezabudowanej nr (...)
o powierzchni 1159 m ² położonej w obrębie geodezyjnym W. gmina B. (§1 ust. 1 i 3 umowy k. 32). Zgodnie z § 1 umowy bank udzielił kredytobiorcom na ich wniosek z 16 czerwca 2008 r. kredytu w kwocie 36.444,31 CHF, a kredytobiorcy zobowiązali się do jego wykorzystania zgodnie z umową, z czego:

a)  kwota 36.083,48 CHF miała zostać przeznaczona na sfinansowanie celu określonego w ust. 3 umowy,

b)  kwota 360,83 CHF miała zostać na sfinansowanie należnej bankowi opłaty przygotowawczej (§ 1 umowy).

Z tytułu udzielonego kredytu, bank pobrał jednorazową bezzwrotną opłatę przygotowawczą w wysokości 360,83 CHF, o czym stanowi § 2 ust. 1 umowy (k. 32). Stosownie do § 2 ust. 2 umowy, kredyt miał zostać wypłacony jednorazowo, bezgotówkowo na rzecz zbywcy nieruchomości w terminie do 7 lipca 2008 r., przy jednoczesnym spełnieniu następujących warunków:

a)  złożenia przez kredytobiorcę dyspozycji wypłaty, zgodnie z obowiązującym
w banku wzorem,

b)  ustanowienia prawnego zabezpieczenia w postaci:

- ubezpieczenia spłaty kredytu w (...) SA do czasu uprawomocnienia się hipoteki na rzecz banku,

- ubezpieczenia kredytowanego niskiego wkładu własnego w (...) SA do czasu gdy saldo zadłużenia z tytułu kredytu osiągnie poziom równy 75% wartości nieruchomości,

c)  przedłożenia potwierdzenia złożenia w Sądzie Rejonowym w Bartoszycach wniosku o wpis hipoteki zwykłej i kaucyjnej na rzecz banku,

d)  udokumentowania przez kredytobiorcę spełnienia warunków wymagalnych do wypłaty kredytu czyli przedłożenia umowy sprzedaży w formie aktu notarialnego (§ 2 ust 3, k. 32-33).

Oprocentowanie kredytu zostało ustalone jako zmienne, w oparciu o stopę referencyjną 6M LIBOR, zaokrągloną do czwartego miejsca po przecinku, obowiązującą w banku w dniu podpisania umowy kredytu, a w okresie kredytowania – w pierwszym dniu kolejnego okresy stabilizacji oprocentowania oraz przy uwzględnieniu marży banku w wysokości 1,60 punktu procentowego. Kredyt został udzielony do dnia 25 czerwca 2037 r.
(§ 1 ust. 2 umowy). Spłata kredytu następować miała z odsetkami w złotych polskich. W umowie wskazano, że zmiana kursu waluty będzie miała wpływ na wysokość salda kredytu oraz na raty kapitałowo-odsetkowe (§ 4 ust. 1). Kredyt wraz z odsetkami miał być spłacany w miesięcznych równych ratach kapitałowo-odsetkowych, przy czym pierwsza i ostatnia rata mogła być ratą wyrównującą (§ 4 ust. 2). Jednocześnie w § 18 ust. 3 umowy wskazano, że kredytobiorca został poinformowany o ponoszeniu ryzyka walutowego i ryzyka zmiennej stopy procentowej, co potwierdza poprzez złożenie oświadczenia według wzoru obowiązującego w banku (k. 39). Jeszcze przed zawarciem umowy, powodowie w dniu 16 czerwca 2008 r. oświadczyli, że pracownik Banku (...) SA przedstawił im ofertę kredytu hipotecznego w złotych i w walucie wymienialnej, a po zapoznaniu się z tą ofertą, zdecydowali, że dokonują wyboru oferty kredytu w walucie wymienialnej, mając pełną świadomość, iż w okresie obowiązywania umowy kredytu może nastąpić wzrost kursu waluty kredytu, co spowoduje podwyższenie kwoty kredytu, odsetek, rat kapitałowo-odsetkowych przypadających do spłaty określonych w złotych. Ponadto, powodowie oświadczyli, że są świadomi, iż oprocentowanie jest zmienne i w okresie obowiązywania umowy kredytu może ulec zmianie w związku ze wzrostem stopy referencyjnej LIBOR, co spowoduje podwyższenie raty odsetkowej/kapitałowo-odsetkowej przypadającej do spłaty (oświadczenie
k. 148 i 150). W regulaminie kredytu hipotecznego i budowlanego banku (...) wskazano, że kredyty w walutach wymienialnych wypłacane są w złotych, przy zastosowaniu kursu kupna waluty obowiązującej w Banku w chwili wypłaty, natomiast, kredyty w walutach wymienialnych podlegają spłacie w złotych przy zastosowaniu kursu sprzedaży waluty obowiązującej w banku w chwili spłaty (§ 37 ust. 1 i 2 k. 55). Z kolei odsetki, prowizje oraz opłaty naliczane są
w walucie kredytu i podlegają spłacie w złotych przy zastosowaniu kursu sprzedaży waluty obowiązującego w banku w chwili spłaty (§ 38 ust. 1). Dodatkowo w § 40 ust. 1 regulaminu wskazano, że w przypadku kredytów walutowych lub kredytów przeznaczonych na spłatę kredytu walutowego może wystąpić różnica pomiędzy udzieloną a przewidzianą do wypłaty kwotą kredytu wyrażoną w złotych, wynikającą z różnic kursów walut. Ryzyko wystąpienia różnic kursowych ponosi kredytobiorca.

Kredyt został wypłacony jednorazowo w dniu 4 lipca 2008 r. w wysokości:

a)  72.859,76 zł, co stanowiło równowartość 36.083,48 CHF po kursie 2, (...),

b)  360,83 CHF z tytułu opłaty przygotowawczej .

W okresie o 7 stycznia 2011 r. do stycznia 2021 r. powodowie uiścili na rzecz pozwanego banku kwotę 71 675,30 zł tytułem spłat rat kapitałowych
i odsetkowych a także opłat i ubezpieczenia.

W niniejszej sprawie bezsporne są (podane w pozwie i odpowiedzi na pozew) ostateczne wysokości świadczeń obu stron spełnionych sumarycznie
w wykonaniu spornej umowy. Bezsporne jest w szczególności, że pozwani otrzymali odpisy pozwu w tej sprawie w dniu 29 marca 2022 r. oraz że pismem z 21 kwietnia 2022 r. (k. 274) doręczonym 27 kwietnia 2022 r. (k. 350) oświadczyli powodowi, iż dokonują potrącenia ich wierzytelności w kwocie 81.361,40 zł (zwrot sumy spłat) z wierzytelnością wzajemną banku w kwocie 73.588,35 zł (zwrot kapitału kredytu).

Nie jest sporna między stronami skuteczność tego potrącenia, nie budzi ona też wątpliwości Sądu, zresztą stało się to potrącenia przyczyną ograniczenia powództwa.

Ponadto bezsporne jest, że pozwani pismem z 28 kwietnia 2022 r. (k. 348) doręczonym 2 maja 2022 r. (k. 353) oświadczyli powodowi, iż korzystają
z prawa zatrzymania, w zakresie opisanym procesowo w odpowiedzi na pozew.

Przechodząc do rozważań prawnych, Sąd we wstępie podziela stanowisko powoda co do braku przedawnienia jego roszczeń. Termin przedawnienia roszczeń jako związanych z działalnością gospodarczą powoda na gruncie art. 118 k.c. jest trzyletni, ale nie upłynął do daty wniesienia powództwa w tej sprawie, ponieważ początek biegu przedawnienia należy liczyć w ocenie Sądu Okręgowego od daty wydania prawomocnego wyroku opierającego się na nieważności umowy kredytowej. Nie powinna wchodzić
w grę żadna data wcześniejsza, ponieważ nie można wymagać od banku wytaczania powództwa opartego na konstrukcji nieważności umowy, z którą bank się nie zgadza. Nie powinna być to nawet data rozprawy, na której kredytobiorcy wyrażają wiążącą wolę unieważnienia umowy, ponieważ takie oświadczenie nie oznacza, że wyrok zostanie wydany zgodnie z tą wolą. Powyższej oceny Sąd dokonuje zbiorczo wobec wszystkich roszczeń pozwu.

Zakres dalszych rozważań powinien być wyznaczony stwierdzeniem, że Sąd umorzył postępowanie w zakresie cofniętego za zgodą pozwanych pozwu – na podstawie art. 355 § 1 w zw. z art. 203 § 1 i 4 k.p.c. (w punkcie II wyroku). Obejmuje to dwie kwestie – roszczenia o zwrot kapitału w kwocie 73.588,35 zł
i roszczenia o zapłatę wynagrodzenia w kwocie 24.431 zł.

Już w tym miejscu, na potrzeby rozstrzygnięcia o kosztach procesu na podstawie art. 98 k.p.c. należy uznać, że z uwagi na specyfikę sprawy kwota 73.588,35 zł nie powinna być w ogóle brana pod uwagę przy ocenie, która ze stron proces wygrała. W ocenie Sądu, przed wydaniem prawomocnego wyroku unieważniającego umowę kredytu żadnej ze stron nie należało obciążać obowiązkiem rozliczenia się z sumy kredytu przeciwstawionej sumie spłat. Obie strony do prawomocnego wyroku nie miały pewności co do swej sytuacji prawnej i trudno wymagać od którejkolwiek z nich, by pierwsza dokonała zwrotu otrzymanego świadczenia lub by składała oświadczenie o potrąceniu. Ostatecznie oświadczenie o potrąceniu złożyła (niezwłocznie po dowiedzeniu się o treści wyroku Sądu Apelacyjnego) strona pozwana. Strona powodowa zaś miała prawo złożyć pozew w tej sprawie, ponieważ obawiała się zarzutu przedawnienia (słusznie zresztą, bo został on w odpowiedzi na pozew sformułowany – nieistotne, że zdaniem Sądu Okręgowego nieskutecznie), bo kwestia ta jest wysoce sporna w orzecznictwie.

Zgoła odmiennie należy przez pryzmat wygranej lub przegranej
w procesie ocenić cofnięcie przez powoda pozwu w zakresie roszczenia
o zapłatę wynagrodzenia w kwocie 24.431 zł. Z cofnięcia tego powód nie wytłumaczył się, co według ogólnych reguł oznacza, że poddał się pozwanym
w tej części i że pozew co do tego przegrał.

Do rozpoznania merytorycznego pozostały żądania:

- zasądzenia ustawowych odsetek za opóźnienie od kwoty 73.588,35 zł (kapitału) za okres od dnia wniesienia pozwu do 14.12.2022 r.,

- zasądzenia kwoty 11.143 zł (wartość waloryzacji kapitału) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Żadne z nich nie zasługuje na uwzględnienie z następujących przyczyn.

Wierzytelność główna w kwocie 73.588,35 zł uległa umorzeniu wskutek potrącenia uregulowanego w art. 498 i 499 k.c. Ze zdania drugiego tego ostatniego przepisu wynika, że oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. Nieważność umowy, skutkująca obowiązkiem zwrotu świadczeń spełnionych w jej wykonaniu, nastąpiła bez wątpienia wskutek wad umowy, za które odpowiedzialny był bank jako autor kontraktu. Umowa nieważna jest ex tunc i potrącenie wzajemnych wierzytelności (w tym wierzytelności o zwrot sumy kredytu) możliwe było od kiedy suma świadczeń kredytobiorców osiągnęła poziom 73.588,35 zł, a więc jeszcze przed wniesieniem pozwu w tej sprawie, a to oznacza, że do opóźnienia pozwanych nie doszło i nie należą się bankowi odsetki za opóźnienie na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c.

W tym zakresie bank również przegrał sprawę w kontekście kosztów procesu (art. 98 k.p.c.)

Bezzasadne było też drugie z pozostałych żądań powoda – żądanie waloryzacji kapitału kredytu.

Wyeliminowanie ze spornej umowy mechanizmu przeliczeniowego na walutę obcą jest rezultatem niezgodnego z prawem działania banku (jego poprzednika prawnego). Wobec tego, strona pozwana nie powinna ponosić dalej idących następstw tego stanu rzeczy niż te, które ustawodawca przewidział w art. 385 ¹ § 1 i 2 k.c. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 25.06.2022 r. o sygn. akt I ACa 545/21). Kredytobiorcy w tego rodzaju sprawach korzystają z daleko idącej ochrony prawa unijnego, w tym poszczególnych przepisów wynikających z Dyrektywy Rady EWG 93/13 (zwłaszcza art. 7 ust. 1). Na straży prawa wielokrotnie pozostawał także Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (m.in. w wyroku (...) z dnia 21 grudnia 2016 r., G. N., sprawy połączone C‑154/15, C‑307/15
i C‑308/15, EU:C:2016:980, pkt 57; wyrok (...) z dnia 14 czerwca 2012 r., B. E. de C., C‑618/10, EU:C:2012:349, pkt 65).

Co więcej ochronę konsumentów przed tego rodzaju roszczeniami ze strony przedsiębiorców przewidują również przepisy krajowe.

Powód żądał, by waloryzacji dokonać według wskaźników inflacji i jako podstawę prawną swojego roszczenia wskazał art. 358 ¹ k.c. W ocenie Sądu, prawo to powodowi nie przysługuje. Aktualne i w tej kwestii są wyłożone wcześniej argumenty poczynione na gruncie Dyrektywy 93/13. Dodatkowo przeszkodą uwzględnienia żądania powoda jest sama treść art. 358 ¹ § 4 k.c.,
z którego wynika, że waloryzacji sądowej nie może żądać strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa. To, że powód jest przedsiębiorcą, jest na tyle oczywiste, że nie wymaga argumentacji. Przedmiotem roszczenia o zwrot kapitału kredytu,
w tym o zwrot w zwaloryzowanej wysokości, jest świadczenie pozostające
w związku z prowadzeniem przez powoda przedsiębiorstwa. Sąd zna argumenty przeciwników tego poglądu, wskazujących na to, że chodzi
o świadczenie nienależne, a nie o świadczenie z obowiązującej umowy, ale nie zgadza się z tymi argumentami. W związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa było sformułowanie wadliwej umowy, następnie wykonywanie nieważnego stosunku prawnego, a obecnie rozliczenie się z kontrahentami w wyniku sądowego unieważnienia umowy. Związek nie został zerwany na żadnym etapie. Dlatego powództwo w zakresie żądania ewentualnego zostało oddalone na podstawie art. 358 ¹ § 4 k.c.

Nawet gdyby nie podzielić przedstawionej wyżej argumentacji należałoby oddalić powództwo w tym zakresie wobec skutecznej obrony pozwanych przedstawionej w odpowiedzi na pozew – odwołującej się do nadużycia prawa podmiotowego przez powoda oraz do sprzeczności z zasadami współżycia społecznego (Sąd je precyzuje: lojalności kupieckiej i zaufania do sektora bankowego). Aktualne tu byłyby przedstawione wcześniej uwagi dotyczące jednostronnego sformułowania właśnie przez powoda umowy dotkniętej wadami skutkującymi nieważnością stosunku prawnego.

W razie przyjęcia stanowiska odmiennego Sąd uważa, że właściwszym niż wskaźniki inflacji kryterium do dokonania waloryzacji byłoby porównanie wysokości przeciętnego wynagrodzenia brutto z roku wypłacenia kredytobiorcom kredytu - 2008 (2.943,88 zł – Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 10 lutego 2009 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2008 r.) z wysokością przeciętnego wynagrodzenia z II półrocza 2022 r., poprzedzającego wyrok
w tej sprawie 5.783,75 zł – Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 17 lutego 2023 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia
w gospodarce narodowej w 2022 r. i w II półroczu 2022 r.). Stosując proste matematyczne równanie (proporcja): jeśli 2.943,88 zł równa się 5.783,75 zł, to 73.588,35 zł równa się X, uzyskujemy wynik X = 144.576,75 zł. Zatem przy założeniu, że waloryzacja sądowa kapitału kredytu jest uzasadniona, należałoby zasądzić od pozwanych na rzecz powoda żądaną z tego tytułu sumę i do wyliczenia tej kwoty nie jest potrzebna żadna wiedza specjalna (Sąd pominął jako nieistotny dowód z opinii biegłego).

W powyższym zakresie (waloryzacja kredytu) powód proces przegrał.

Przegrana powoda obejmuje więc oba żądania, przy których powód pozostał. Wartość przedmiotu sporu dla nich wyznacza zgodnie z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych stawkę wynagrodzenia radcowskiego po stronie pozwanej (3.600 zł), którą należy powiększyć o opłatę od pełnomocnictwa procesowego (17 zł)
i łącznie zasądzić od powoda na podstawie art. 98 k.p.c.

sędzia Rafał Kubicki