Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 listopada 2022r

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Małgorzata Nowicka – Midziak

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 23 listopada 2022r w G.

sprawy z powództwa Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej im. F. S. w G.

przeciwko M. K.

o zapłatę

zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 69 630,08 zł. (sześćdziesiąt dziewięć tysięcy sześćset trzydzieści złotych osiem groszy) wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 9 grudnia 2021r do dnia zapłaty;

oddala powództwo w pozostałym zakresie;

odstępuje od obciążania pozwanej kosztami procesu.

Sygn. akt I C 398/22

UZASADNIENIE

(punktów 1. i 2. wyroku z dnia 23 listopada 2022 roku)

Powódka Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im. F. S. w G. domagała się od pozwanej M. K. zapłaty kwoty 69.930,08 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym, tj. od dnia 9 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty, a także zasądzenia na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazano, że powódka jako pożyczkodawca zawarła z pozwaną umowę pożyczki nr (...) na kwotę 66.500,00 zł. Pozwana nie dochowała warunków umowy, doprowadzając do zaległości w spłacie przekraczającej dwa okresy płatności. Powódka wypowiedziała pozwanej umowę. Okres wypowiedzenia upłynął dnia 16 listopada 2021 roku. Na dochodzoną pozwem kwotę składały się: niespłacony kapitał pożyczki w kwocie 66.251,64 zł, skapitalizowane odsetki naliczone do dnia wniesienia pozwu w wysokości 723,95 zł (tytułem niezapłaconych odsetek za opóźnienie naliczanych w przypadku nieterminowej spłaty pożyczki lub jej raty), niezapłacone odsetki zwykłe umowne w wysokości 2.954,49 zł naliczone do dnia postawienia pożyczki w stan wymagalności.

(pozew – k. 4-5v.)

Pozwana w sprzeciwie zaskarżyła nakaz zapłaty w całości.

Zarzuciła brak możliwości mediacji spowodowaną odmową udzielenia prolongaty w spłatach i wyznaczenia indywidualnego harmonogramu spłaty. Pozwana opisała swoją trudną sytuację majątkową, rodzinną i zdrowotną, która doprowadziła do powstania zaległości i zaniedbania spraw związanych z pożyczką. Pozwana oświadczyła, że wie, że ma w stosunku do powódki zobowiązanie, które musi i chce spłacać. Poprosiła o czas na dojście do siebie, gdyż jest na dobrej drodze do wyjścia na prostą. Na dowód dobrej woli na poczet spłaty kapitału wpłaciła kwotę 300,00 zł, a więc tyle, na ile było ją wówczas stać. Zobowiązała się do regularnej miesięcznej spłaty kwoty, która w każdym miesiącu będzie inna, ale będzie.

(sprzeciw – k. 38-39)

Powódka podała, że pozwana nie skorzystała z możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację, o czym była dwukrotnie pouczana. Treść sprzeciwu pozwanej stanowi uznanie długu. Powódka nie zaprzeczyła podanym przez pozwaną faktom, w których ta opisała swoją sytuację majątkową, rodzinną i zdrowotną.

(pismo z dnia 26.08.2022r. – k. 47-48)

Stan faktyczny:

Dnia 25 stycznia 2021 roku powódka Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im. F. S. w G. (jako pożyczkodawca) zawarła pozwaną M. K. umowę pożyczki o numerze (...). Pożyczka do kwoty 45.589,00 zł przeznaczona była na spłatę zobowiązań pozwanej zaciągniętych u innych podmiotów. Umowa została zawarta na okres od dnia 25 stycznia 2021 roku do dnia 26 grudnia 2027 roku. Całkowita kwota kredytu wyniosła 50.395,57 zł. Oprocentowaniu według zmiennej stopy wynoszącej na dzień zawarcia umowy 7,20 % w skali roku poddano powyższą kwotę powiększoną o koszty pożyczki w łącznej kwocie 15.986,22 zł, co stanowiło sumę prowizji (7.029,05 zł), składki ubezpieczeniowej (8.957,17 zł), wpisowego i udział w (...) (2,00 zł), opłaty za przelewy (116,41 zł). Dodatkowo pozwana zobowiązana była do zapłaty kosztu prowadzenia rachunku (1.353,00 zł). Szacunkowa wartość odsetek wyniosła 18.404,96 zł, szacunkowy całkowity koszt pożyczki: 35.862,39 zł.

(dowód: umowa pożyczki – k. 9-12, regulamin – k. 13-14, tabela opłat i prowizji – k. 15-15v., harmonogram – k. 16-17)

Pismem z dnia 11 maja 2021 roku powódka wezwała pozwaną do zapłaty przeterminowanego zadłużenia wynoszącego wówczas 1.021,56 zł, na co składały się: zaległy kapitał (630,30 zł), odsetki umowne (388,36 zł) oraz odsetki karne (2,90 zł) – w terminie 14 dni od doręczenia wezwania. Pouczono pozwaną o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia.

(dowód: wezwanie – k. 20)

Pismem z dnia 8 czerwca 2021 roku powódka wezwała pozwaną do zapłaty przeterminowanego zadłużenia wynoszącego wówczas 2.064,99 zł, na co składały się: zaległy kapitał (1.277,39 zł), odsetki umowne (776,70 zł) oraz odsetki karne (10,90 zł) – w terminie 14 dni od doręczenia wezwania. Pouczono pozwaną o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia.

(dowód: wezwanie – k. 21, potwierdzenie nadania – k. 22-22v.)

Pismem z dnia 8 października 2021 roku powódka złożyła pozwanej oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki, wskazując, że zadłużenie wynosiło wówczas 6.300,76 zł, na które składały się: zaległy kapitał 93.866,18 zł, odsetki umowne (2.329,63 zł) oraz odsetki karne (104,95 zł). Pouczono pozwaną o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Pozwana odebrała wypowiedzenie dnia 15 października 2021 roku.

(dowód: wypowiedzenie – k. 18, potwierdzenie odbioru – k. 19-19v.)

Na dzień wyrokowania niespłacone zadłużenie pozwanej z tytułu kapitału pożyczki wyniosło 65.951,64 zł, a skapitalizowane odsetki umowne łącznie 3.678,44 zł.

(dowód: historia operacji na rachunku – k. 23-24, potwierdzenie przelewu – k. 40)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny został przez Sąd ustalony na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony.

Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania wiarygodności i mocy dowodowej powołanych powyżej dokumentów. Zgodnie z treścią art. 245 k.p.c. wymienione powyżej dokumenty prywatne korzystają z domniemania autentyczności oraz domniemania pochodzenia oświadczeń zawartych w tych dokumentach od ich wystawców, a domniemania te nie zostały w żaden sposób obalone przez stronę pozwaną. W tym stanie rzeczy brak było jakichkolwiek podstaw, aby dokumentom złożonym przez stronę powodową odmówić waloru wiarygodności i mocy dowodowej.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowił art. 720 § 1 k.c. w myśl którego, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Kodeksowa definicja pożyczki wskazuje, że świadczeniem dającego pożyczkę jest przeniesienie na własność biorącego pożyczkę określonej ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku i wykonanie tego świadczenia dający pożyczkę powinien udowodnić w procesie cywilnym.

Do przedmiotowej umowy zastosowanie miały regulacje zawarte w ustawie o kredycie konsumenckim według stanu na dzień zawarcia umowy (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1083 z późn. zm.). W myśl bowiem art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 powołanej ustawy przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, przy czym za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Ponadto zgodnie z art. 36 ust. 3 ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych z dnia 5 listopada 2009 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 855 ze zm.) do umów o kredyt konsumencki zawieranych przez kasy stosuje się przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (Dz.U. z 2022 r. poz. 246).

Kluczowy zarzut przeciwko zgłoszonemu roszczeniu łączyć należało ze skutecznością wypowiedzenia umowy. Pozwana podnosiła bowiem, że nie miała możliwości podjęcia mediacji z pożyczkodawcą.

Do przedmiotowej umowy przez zawarte w art. 75c ust. 6 ustawy prawo bankowe odesłanie do umowy pożyczki, a także odesłanie zawarte w art. 36 ustawy o spółdzielczych (...), zastosowanie miały regulacje art. 75c ustawy prawo bankowe. Zgodnie z ust. 1 jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. Ustęp 2 powołanego przepisu stanowi, że w wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Zgodnie z ust. 3 tegoż przepisu, bank powinien, na wniosek kredytobiorcy, umożliwić restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu, jeżeli jest uzasadniona dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy. Restrukturyzacja, o której mowa w ust. 1, dokonywana jest na warunkach uzgodnionych przez bank i kredytobiorcę (ust. 4). W myśl ust. 5 bank, w przypadku odrzucenia wniosku kredytobiorcy o restrukturyzację zadłużenia, przekazuje kredytobiorcy, bez zbędnej zwłoki, szczegółowe wyjaśnienia, w formie pisemnej, dotyczące przyczyny odrzucenia wniosku o restrukturyzację.

W okolicznościach niniejszej sprawy Sąd uznał, że tryb wynikający z art. 75c ustawy prawo bankowe został zachowany przez powódkę. Z przedłożonych przez powódkę dokumentów wynikało, że wypowiedzenie umowy zostało poprzedzone dwukrotnym wezwaniem pozwanej do zapłaty zaległego zadłużenia z pouczeniem o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację. Po bezskutecznym upływie terminu umowa została skutecznie wypowiedziana. Pozwana nie zdołała wykazać, zgodnie z obowiązującą zasadą rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 k.c.), aby kiedykolwiek składała wniosek o restrukturyzację zadłużenia. Nie sposób więc uznać, aby powódka uniemożliwiła pozwanej restrukturyzację zadłużenia. Pozwana przyznała zresztą, że zbyt długo czekała z zawiadomieniem powódki o jej sytuacji, która spowodowała niemożność bieżącego regulowania rat pożyczki.

Kwestią sporną nie była wysokość zadłużenia pozwanej. W ocenie Sądu strona powodowa należycie wykazała wysokość zadłużenia pozwanego. W pierwszej kolejności powódka wykazała, że pozwana otrzymała kwotę pożyczki – częściowo wypłaconą na rachunek powódki, a częściowo na rachunki wskazane do spłaty innych zobowiązań pozwanej. Na okoliczność wysokości zadłużenia powódka przedłożyła historię rachunku, co należało skorygować o wpłatę pozwanej w toku procesu. Analizując szczegółowo przedłożone przez powódkę dokumenty, Sąd nie dopatrzył się żadnych uchybień czy nieprawidłowości. Nadto, żadnych wątpliwości nie budziła zastosowana przez wierzyciela stopa odsetek umownych i tzw. umownych karnych za opóźnienie. Wysokość stopy odsetek odpowiada bowiem treści umowy stron i wzorców umownych, stanowiących załączniki do umowy i nie przekracza wysokości odsetek maksymalnych. Wedle treści stosunku prawnego łączącego strony od niespłaconego kapitału pożyczki pobierane były odsetki według zmiennej stopy procentowej określonej w uchwałach Zarządu (...).

Reasumując, wskazać należało, iż powódka wykazała roszczenie zarówno co do zasady jak i niemal w całości wysokości w stosunku do pozwanej, w związku z czym w punkcie 1. wyroku na podstawie art. 720 k.c., art. 359 § 1, § 2 ¹ oraz § 2 ², a także art. 481 § 1 i 2 ¹ oraz 2 ² k.c. należało zasądzić od pozwanej na rzecz powódki kwotę 69.630,08 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 9 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty.

Na podstawie tych samych przepisów stosowanych a contrario w punkcie 2. wyroku oddalono powództwo w pozostałym zakresie, tj. kwoty 300,00 zł, którą pozwana wpłaciła w toku procesu.

Uzasadnienia pkt 3 wyroku z dnia 23 listopada 2022 roku

Powód Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo – Kredytowej im. F. S. w G. domagał się od pozwanej M. K. zapłaty kwoty 69.930,08 zł wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 9 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty, a także o zasądzenie zwrotu kosztów procesu.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana powołała się na swoją trudną sytuację osobistą i materialną.

Zgodnie z treścią art. 102 kpc, zgodnie z którym w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

W świetle stanowiska judykatury nie ulega wątpliwości, że przepis art. 102 kpc urzeczywistnia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Zważyć jednak należy, iż nieskonkretyzowanie w tym przepisie „wypadków szczególnie uzasadnionych” oznacza, że to sądowi rozstrzygającemu sprawę została pozostawiona ocena, czy całokształt okoliczności pozwala na uznanie, że zachodzi szczególnie uzasadniony wypadek, przemawiający za nieobciążaniem strony przegrywającej spór kosztami procesu w całości lub w części. Takie stanowisko znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie. W wyroku z dnia 2 października 2015r. I ACa 2058/14 LEX nr 1820933 Sąd Apelacyjny w Warszawie stwierdził, że sposób skorzystania z przepisu art. 102 kpc jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym sądu orzekającego i do jego oceny należy przesądzenie, czy wystąpił szczególnie uzasadniony wypadek, który uzasadnia odstąpienie, a jeśli tak, to w jakim zakresie, od generalnej zasady obciążenia kosztami procesu strony przegrywającej spór. Ustalenie, czy w danych okolicznościach zachodzą "wypadki szczególnie uzasadnione", ustawodawca pozostawia swobodnej ocenie sądu, która następuje niezależnie od przyznanego zwolnienia od kosztów sądowych. W wyroku z dnia 25 lutego 2022r., V ACa 265/21 Sąd Apelacyjny w Gdańsku stwierdził, że „nie zostało bliżej określone w przepisie art. 102 kpc pojęcie "wypadków szczególnie uzasadnionych", co wskazuje na pozostawienie dokonania tego praktyce orzeczniczej, a brak jakichkolwiek ograniczeń przemawia za szerokim pojmowaniem zakresu tego zwrotu. Do okoliczności zasługujących na uznanie za takie wypadki zaliczyć trzeba zarówno te związane z przedmiotem sporu jako charakteru żądania poddanego pod osąd, jego znaczenia dla strony, jak też łączące się z przebiegiem postępowania oraz niezwiązane z postępowaniem, ale dotyczące samej strony, jej sytuacji majątkowej i życiowej”. Zgodnie natomiast ze stanowiskiem Sądu Najwyższego zawartym w postanowieniu z dnia 22 lutego 2011r. II PZ 1/11 trudna sytuacja życiowa, majątkowa, zdrowotna, osobista, która uniemożliwia pokrycie przez stronę kosztów procesu należnych przeciwnikowi, należy do okoliczności uzasadniających odstąpienie od zasady wyrażonej w art. 98 § 1 kpc. Dokonując tej oceny sąd orzekający winien kierować się własnym poczuciem sprawiedliwości, a podważenie oceny tego sądu wymaga wykazania że jest ona wadliwa. Nadto, należy zwrócić uwagę, że zastosowanie przepisu art. 102 kpc nie wymaga osobnego wniosku od strony przegrywającej. Powinno ono być ocenione w całokształcie okoliczności konkretnego przypadku, z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana M. K. wskazała na swoją trudną sytuację osobistą, rodzinną i materialną, podnosząc, iż leczy się psychiatrycznie, od lat zmaga się z depresją, a jej chorobę zaostrzyły dodatkowo problemy wychowawcze z córką, która zaczęła się okaleczać i wagarować. W związku z tym pozwana była zmuszona ponosić wydatki na zakup leków, wizyty lekarskie i terapię psychologiczną. Nadto, w 2021r. zachorowała na C.-19 i przebywała w izolacji. M. K. wskazała także, że była beneficjentką rządowego programu „Mieszkanie+”, jednak mimo zapowiedzi nie otrzymała żadnych dopłat do czynszu i mediów. W związku z trudną sytuacją finansową pozwana miała problemy z płatnością należności za mieszkanie, co skutkowało wypowiedzeniem umowy. Obecnie, pozwana wynajmuje mieszkanie, płacąc niższy czynsz. Pozwana nie kwestionowała roszczenia co do zasady i wysokości, wskazała, że jest świadoma istnienia zadłużenia i tytułem dobrej woli dokonała wpłaty 300 zł na poczet należności głównej.

Zważyć należy, iż zarządzeniem z dnia 29 lipca 2022 roku pełnomocnik powoda został zobowiązany do ustosunkowania się do treści sprzeciwu oraz powołania wszystkich twierdzeń i dowodów w terminie 14 dni po rygorem utraty prawa powoływania ich w toku dalszego postępowania. W odpowiedzi, powód nie wypowiedział się co do faktów dotyczących sytuacji osobistej i finansowej pozwanej, a tym bardziej nie zakwestionował podniesionych w sprzeciwie twierdzeń pozwanej. Zgodnie natomiast z art. 230 kpc gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane. Podkreślić należy, aby uniknąć skutków określonych w art. 230 kpc nie wystarcza samo zakwestionowanie żądania i materiału dowodowego (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 21 czerwca 2021r., VI ACa 275/18, L.).

Mając na względzie całokształt przeprowadzonego postępowania, Sąd uznał przedstawione w sprzeciwie od nakazu zapłaty okoliczności dotyczące sytuacji materialnej i osobistej pozwanej za wiarygodne. W świetle przytoczonych w sprzeciwie faktów, należało uznać, iż brak terminowej spłaty pożyczki był skutkiem pogorszenia sytuacji finansowej pozwanej oraz jej problemów zdrowotnych. Nie sposób w zachowaniu pozwanej dopatrzyć się złej woli. Sąd miał także na względzie postawę pozwanej, która nie kwestionowała roszczenia ani co do zasady ani też co do wysokości, nie dążyła do przedłużenia niniejszego postępowania, wyraziła wolę spłaty zadłużenia i na poczet należności głównej dokonała niewielkiej wpłaty przy wniesieniu sprzeciwu. Tym samym Sąd uznał, iż wobec trudnej sytuacji materialnej i osobistej pozwanej, zachodzi przypadek szczególny, o jakim mowa w art. 102 kpc.

W tych okolicznościach, na podstawie art. 102 kpc Sąd odstąpił od obciążania pozwanej kosztami procesu, o czym orzekł w pkt 3 postanowienia.