Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 stycznia 2024 r.

Sąd Rejonowy w Brodnicy- I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia Dawid Sztuwe
Protokolant:	sek. Anna Leszczyńska

po rozpoznaniu w dniu 19 grudnia 2023 r. w Brodnicy

na rozprawie

sprawy z powództwa M. H.

przeciwko Towarzystwu (...) w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 4.383,72 zł (cztery tysiące trzysta osiemdziesiąt trzy złote 72/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 23 listopada 2018 r. do dnia zapłaty,

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie,

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.202,61zł (dwa tysiące dwieście dwa złote 61/100) tytułem zwrotu kosztów procesu
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty.

/Sędzia/

Dawid Sztuwe

Sygn. akt. I C 41/22

UZASADNIENIE

1.  OZNACZENIE STRON:

Powód: M. H.

Pozwany: Towarzystwo (...) z siedzibą
w W.

2.  Pozwem z 8 grudnia 2021 r. powód wystąpił przeciwko pozwanemu o zapłatę 6.642 zł z odsetkami liczonymi od dnia 23 listopada 2018 r. tytułem odszkodowania za konieczność najmu pojazdu zastępczego w związku z kolizją drogową, której sprawcą był kierowca objęty ochroną ubezpieczeniową OC u pozwanej. Powód wskazał, że pozwany odmówił wypłaty jakiegokolwiek odszkodowania.

3.  Uzasadnienie pozwu ( k. 3-4v).

4.  W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości podnosząc następujące zarzuty: (a) możliwość korzystania z innego samochodu (b) posiadanie przez pojazd wcześniejszych uszkodzeń, które wykluczały poruszanie się po drogach publicznych (c) nieudowodniony i zawyżony okres najmu (d) zawyżona stawka dobowa najmu.

5.  Uzasadnienie odpowiedzi na pozew ( k. 60-62)

6.  Na dalszym etapie postępowania strony podtrzymały swoje stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 11 sierpnia 2018 r. doszło do zdarzenia drogowego, w następstwie, którego uszkodzeniu uległ pojazd marki P. (...) o nr rej. (...), który stanowił własność M. Z. (1). Sprawcą zdarzenia był kierowca ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej u pozwanej.

Okoliczność bezsporna.

W dniu 17 sierpnia 2018 r. M. Z. (1) zawarł z M. H. umowę najmu pojazdu marki F. (...) za kwotę 246,00 zł brutto za każdą rozpoczętą dobę wynajmu. Wydanie pojazdu nastąpiło w dniu zawarcia umowy. Posiadanie samochodu było niezbędne dla poszkodowanego celem dojazdu do pracy, lekarza, na zakupy czy wizyty rodzinne. W rodzinie poszkodowanego był jeszcze inny pojazdu, które był jednak użytkowany przez małżonkę poszkodowanego.

Pismem z 17 sierpnia 2018 r. poszkodowany poinformował ubezpieczyciela sprawcy szkody o zawarciu umowy najmu pojazdu zastępczego. Jednocześnie w chwili zgłoszenia szkody poszkodowany otrzymał informacje o możliwości i zasadach najmu pojazdu zastępczego we współpracy z ubezpieczycielem, w tym o stawce 132,00 zł netto za najem pojazdu segmentu D.

Zwrot pojazdu nastąpił w dniu 13 września 2018 r., stąd najem trwał 27 dni. Zwrócenie pojazdu nastąpiło po otrzymaniu decyzji o wypłacie odszkodowania.

Za najem pojazdu została wystawiona faktura na kwotę 6.642,00 zł brutto.

Dowód:

- pełnomocnictwo- k. 8

- umowa najmu- k. 9-11

- oświadczenie- k. 14-15

- pismo z 17.08.2018- k. 16

- faktura- k. 19

- harmonogram najmu- k. 30-33

- akta szkody (s. 1-3, s. 157-159)- k. 69a

W dniu 12 października 2018 r. poszkodowany zawarł z powodem umowę przelewu wierzytelności - prawa do zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego w związku ze zdarzeniem drogowym z 11 sierpnia 2018 r.

Dowód:

- umowa cesji- k. 18

Poszkodowany podjął się samodzielnej naprawy uszkodzonego pojazdu, w tym zamawiał części. Naprawa pojazdu trwała około 2 tygodni. W tym czasie wygasła ważność badań technicznych, ale po naprawie pojazd przeszedł pozytywnie badania techniczne.

Dowód:

- zeznania świadka M. Z.- k. 107v-108 (00:06:14-00:34:26)

- akta szkody- k. 69a

Pojazd marki P. (...) przed zdarzeniem z 11 sierpnia 2018 r. posiadał uszkodzenia, tj. pękniecie i zarysowanie zderzaka oraz pęknięcie klosza reflektora, ale posiadał aktualne badania techniczne. Uszkodzenie te nie wpływały jednak na możliwość użytkowania pojazdu. Dopiero uszkodzenia w wyniku kolizji z 11 sierpnia 2018 r. wyłączyły jego eksploatację w ruchu drogowym. Niemniej pojazdu z uszkodzonym kloszem reflektora nie przeszedłby badania technicznego przeprowadzonego zgodnie z rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z 27 września 2022 r.

Łączny technologiczny uzasadniony czas naprawy nie powinien przekraczać 3 dni roboczych i uwzględniając czas na zamówienie części- nie dłużej jak 8 dni roboczych. Jednak czas rozpoczęcia naprawy uzależniony jest od chwili otrzymania zatwierdzonego kosztorysu, który jest zabezpieczeniem zapłaty za wykonane czynności naprawcze. Kosztorys naprawy został przesłany poszkodowanemu 12 września 2018 r. Okres najmu powinien zatem obejmować maksymalnie czas od 17.08.2018 r. do 20.09.2018 r., tj. łącznie 34 dni.

W 2018 r. średnia stawka brutto za najem pojazdu klasy D oscylowała w przedziale
120-219 zł brutto.

Dowód:

- opinia biegłego- k. 119-128

- opinia uzupełniająca- k. 155-161

Sąd zważył, co następuje:

I.  Ocena dowodów.

Stan faktyczny w sprawie ustalono na podstawie dowodów z dokumentów, zeznań świadka oraz opinii biegłego.

A.  Dowody z dokumentów.

Strony nie kwestionowały autentyczności czy prawdziwości dokumentów, które zostały przez nie złożone. Nie budziły one również wątpliwości Sądu.

B.  Dowody osobowe.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka, albowiem jego zeznania były spójne i nie zawierały sprzeczności. Świadek nie miał jednak orientacji w zasadach ponoszenia kosztów najmu pojazdu zastępczego, w tym dotyczących ustalania wysokości stawki najmu. Wyjaśnił jednak okoliczności zawarcia umowy najmu oraz stanu technicznego pojazdu przed i po szkodzie.

C.  Opinia biegłego.

W ocenie Sądu opinie biegłego K. K. zostały sporządzone w sposób fachowy, z uwzględnieniem materiału dowodowego zebranego w sprawie. Nie budził również wątpliwości poziom wiedzy biegłego, który jest biegłym wpisanym na listę biegłych Sądu Okręgowego w Toruniu. Biegły w sposób wyczerpujący, logiczny i jasny przedstawił metodykę wyliczenia uzasadnionego czasu najmu. Rzetelność i fachowość opinii biegłego nie budziła również wątpliwości Sądu.

Wątpliwości stron zostały wyjaśnione w opinii uzupełniającej, której strony już nie kwestionowały. Biegły przedstawił w niej wpływ uszkodzenia lampy na wynik badania technicznego, ale ta okoliczność nie przesądzała automatycznie o bezzasadności dochodzonego roszczenia. Biegły zaprezentował również cenniki 12 wypożyczalni ze wskazaniem, że niezasadnym byłoby zestawianie cen najmu z 2018 i 2022 r. Nadto podjął próbę kontaktu z innymi wypożyczalniami, ale telefony nie były aktywne, co uniemożliwiało ujęcia ich w zestawieniu. Opinia uzupełniająca była zatem wyczerpująca i mogła stanowić podstawę ustaleń faktycznych dokonanych przez Sąd.

II.  Ocena prawna.

A.  Podstawa prawna: art. 415 kc, art. 435 kc, art. 822 kc, art. 34 ust. 1 i 36 ust. 1 ustawy 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (zwana dalej również „ustawą”).

B.  Wyjaśnienie podstawy prawnej.

1.  Zasady i źródło odpowiedzialności pozwanego z tytułu przedmiotowej szkody nie budziły wątpliwości. Kwestia ta pozostawała także poza sporem między stronami. Z art. 822 § 1 kc wynika, że zakład ubezpieczeń jest zobowiązany do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na której rzecz została zawarta umowa ubezpieczenia. W przypadku zderzenia się mechanicznych środków komunikacji osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych, czyli na zasadzie winy (art. 435 kc w zw. z art. 415).

2.  Zgodnie z art. 34 ust. 1 i 36 ust. 1 ustawy z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są zobowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest m. in. zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej.

3.  Odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego. Jednakże, jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały 7 sędziów z dnia 17 listopada 2011 r. (III CZP 5/11, OSNC 2012/3/28), nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być refundowane. Istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2 k.c., art. 362 k.c. i art. 826 § 1 k.c.). Na ubezpieczycielu ciąży w związku z tym obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika. Nie jest celowe nadmierne rozszerzanie odpowiedzialności odszkodowawczej i w konsekwencji gwarancyjnej ubezpieczyciela.

4.  W tożsamy sposób wypowiedział się Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 15 lutego
2019 r. (III CZP 84/18, OSNC 2020/1/6), akcentując, że w ramach tego obowiązku powinnością poszkodowanego, jako wierzyciela, jest lojalne postępowanie na etapie likwidacji szkody przez ograniczanie zakresu świadczenia odszkodowawczego ubezpieczyciela, a nie zbędne powiększanie wysokości szkody. Brak podjęcia takich działań, mimo że leżały w zakresie możliwości poszkodowanego, nie może zwiększać odszkodowania należnego od ubezpieczyciela zobowiązanego do naprawienia szkody. W tym zakresie należy proporcjonalnie wyważyć interesy poszkodowanego i ubezpieczyciela kierując się standardem rozsądnie myślącej osoby, która określone zachowanie uznałaby za celowe, konieczne i racjonalne ekonomicznie.

5.  Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 r. (III CZP 20/17, OSNC 2018/6/56), wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione. Jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za "celowe i ekonomicznie uzasadnione".

6.  Sąd Najwyższy wskazał nadto, iż w ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ubezpieczyciel może zaproponować poszkodowanemu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu (zniszczonemu). Tym samym obowiązek ten ciąży na poszkodowanym nawet, gdyby ubezpieczyciel sam nie przejawiał inicjatywy w tym zakresie.

C.  Uszkodzenie klosza reflektora a zasadność powództwa.

1.  Strona pozwana podnosiła, iż w związku z uprzednim uszkodzeniem klosza reflektora pojazd nie powinien był poruszać się po drogach publicznych i nie przeszedłby badań technicznych.

2.  Sąd nie kwestionował ustaleń biegłego dotyczących możliwości dyskwalifikacji pojazdu w czasie corocznych badań technicznych z uwagi na uszkodzenie reflektora. Jednak w okolicznościach sprawy fakt ten nie mógł mieć wpływu na realizację prawa do odszkodowania.

3.  Należy zauważyć, że pojazd w chwili zdarzenia był pojazdem jezdnym z aktualnymi badaniami technicznymi. Uszkodzenie reflektora nie miało żadnego wpływu na fakt zaistnienia zdarzenia szkodowego. Poszkodowany korzystał z tego pojazdu. Dopiero w wyniku kolizji pojazd nie mógł być użytkowany z uwagi na zakres uszkodzeń.

4.  Poszkodowany został zatem pozbawiony prawa do korzystania z samochodu.
W razie uszkodzenia pojazdu w wypadku komunikacyjnym szkodą w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. jest nie tylko szkoda w samym pojeździe, ale także inne wydatki, których poszkodowany nie musiałby ponieść, gdyby zdarzenie nie wystąpiło, a które służą ograniczeniu (wyłączeniu) negatywnych następstw doznanych przez poszkodowanego w wyniku uszkodzenia (zniszczenia) pojazdu. Takim negatywnym następstwem jest m.in. brak możliwości korzystania z pojazdu uszkodzonego czy też zniszczonego, a zatem szkodą majątkową są wydatki poniesione na wynajem pojazdu zastępczego.

5.  Okoliczność wskazująca na możliwość wystąpienia negatywnej oceny badania technicznego sama w sobie nie uwalnia jednak ani nie umniejsza odpowiedzialności ubezpieczyciela sprawcy kolizji drogowej od obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej poszkodowanemu, który poruszał się takim pojazdem. Brak badań technicznych czy też zagrożenie negatywną ocenę takich badań nie jest zarazem równoznaczny z takim stanem technicznym pojazdu, który wyklucza poruszanie się nim, skoro może być wynikiem choćby przeoczenia obowiązku ich wykonania. Poszkodowany poruszający się pojazdem bez badań technicznych naraża się na odpowiedzialność karną (wykroczeniową) czy administracyjną (sankcje w postaci podwyższonej opłaty za badania techniczne czy tzw. cofnięcie dowodu rejestracyjnego).

6.  Można także wyobrazić sobie sytuację, że poszkodowany w chwili zdarzenia (kolizji) nie ma w ogóle świadomości usterki pojazdu, która skutkowałaby negatywnym wynikiem badania technicznego lub usterka wystąpiła tuż przed zdarzeniem, np. „przepalenie” reflektora, pęknięcie przedniej szyby, niedziałające wycieraczki. Ubezpieczyciel nie może odmówić wypłaty odszkodowania tylko z tego powodu, że pojazd mógłby nie przejść badań technicznych. Jest to bowiem jedynie wymóg administracyjny, który nie wpływa jednak na cywilistyczną ocenę powstałej szkody. Równie dobrze poszkodowany mógł jechać właśnie do zakładu naprawczego celem naprawy uszkodzonego elementu.

7.  W ocenie Sądu tylko bardzo zły sta techniczny pojazdu, uniemożliwiający faktyczne poruszanie się nim, mógłby wyłączyć odpowiedzialność ubezpieczyciela, albowiem w miejsce niesprawnego pojazdu nie przysługiwałaby możliwość wynajęcia auta zastępczego. Uszkodzenie samochodu musiałyby być widoczne na pierwszy rzut oka, a dla każdego przeciętnego uczestnika ruchu byłoby oczywiste, że takiego samochodu nie można użytkować (Zob. również wyrok SO w Poznaniu z 27.09.2021 r., sygn. akt XV Ca 821/21, Lex nr 3307302).

8.  Przeprowadzone postępowanie dowodowe nie doprowadziło natomiast do ustalenia, aby pojazd poszkodowanego był niezdatny do użytku. Co więcej, nawet strona pozwana nie sformułowała takich twierdzeń, ograniczając się jedynie do podniesienia, iż nie przeszedłby on badań technicznych. Zresztą uszkodzenie reflektora nie było poważne, wręcz mało dostrzegalne dla uczestnika ruchu. Reflektor nadal emitował czerwone światło. Należy jedynie powtórzyć, iż stan techniczny pojazdu nie przyczynił się do zaistnienia kolizji.

D.  Uzasadniony okres najmu. Stawka dobowa.

1.  Ustalając uzasadniony okres najmu Sąd odwołał się do opinii biegłego. Biegły wskazał jakie okoliczności należało brać pod uwagę przy ustalaniu uzasadnionego okresu najmu. Abstrahując od tzw. technologicznego czasu naprawy, poszkodowany miał prawo korzystać z pojazdu zastępczego w czasie trwania postępowania likwidacyjnego, w tym przede wszystkim do czasu sporządzenia kosztorysu naprawy przez ubezpieczyciela. Za przedłużony czas trwania tej procedury odpowiadał jedynie ubezpieczyciel. Zwrot pojazdu nastąpił niezwłocznie po otrzymaniu decyzji i wypłacie odszkodowania. Sąd uznał zatem, że okres najmu 27 dni był w okolicznościach sprawy uzasadniony.

2.  Biegły ustalił również, że stawka dobowa najmu 246 zł brutto była stawką zawyżoną. Sąd musiał zatem przyjąć prawidłową wysokość stawki.

3.  Poszkodowany nie podjął jakiejkolwiek inicjatywy, aby zminimalizować koszty najmu pojazdu zastępczego, w tym nie skontaktował się z ubezpieczycielem celem dowiedzenia się o zasadach organizacji najmu pojazdu. Konieczność dodatkowego kontaktu z ubezpieczycielem - w praktyce zwykle telefonicznego - nie może być uznana za niedogodność, która uzasadnia poniesienie wyższych kosztów najmu.

4.  Poszkodowany nie zareagował również na propozycję najmu pojazdu. W instrukcji znajdowała się informacja o możliwości skorzystania z pojazdu zastępczego na czas likwidacji szkody, a także podano numer kontaktowy służący organizacji najmu i nazwę firmy oraz podstawą instrukcję sposobu organizacji najmu. Oferta złożona przez ubezpieczyciela była zatem jednoznaczna i konkretna. Nie było jakichkolwiek przeszkód, aby poszkodowany z takiej oferty skorzystał.

5.  Powód nie wykazał zatem, aby poniesienie wyższych kosztów najmu pojazdu zastępczego, zorganizowanego przez poszkodowanego na własną rękę, było celowe i ekonomicznie uzasadnione.

6.  Sąd przyjął zatem, że właściwą stawką była stawka zaproponowana przez ubezpieczyciela, tj. 132 zł netto (162,36 zł brutto), a zatem łączny koszt najmu wynosił 4.383,72 zł brutto (162,36 x 27) i ta kwota została zasądzona, a w pozostałym zakresie powództwo jako niezasadne podlegało oddaleniu.

7.  O odsetkach orzeczono w myśl art. 481 kc w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy.

III. Koszty procesu.

1.  Podstawa prawna: art. 98 kpc, art. 100 kpc

2.  Wygrana powoda: 66%

3.  (...) wskazany w pozwie: 6.642 zł

4.  (...) uwzględniający żądanie/wygrana: 4383,72 zł

5.  Powód poniósł następuje koszty:

- 400,00 zł (opłata sądowa od pozwu)

- 900,00 zł (wynagrodzenie pełnomocnika)

- 17,00 zł (opłata skarbowa od pełnomocnictwa)

- 2056,32 zł (wykorzystana zaliczka na poczet wynagrodzenie biegłego)

6.  Pozwana poniosła następujące koszty:

- 900,00 zł (wynagrodzenie pełnomocnika)

- 17,00 zł (opłata skarbowa od pełnomocnictwa)

7.  Mając na uwadze proporcje wygranej/przegranej oraz poniesione koszty, Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 2202,61 zł z odsetkami.

8.  Niewykorzystane zaliczki na poczet biegłych zostaną zwrócone po prawomocnym zakończeniu postępowania.

/Sędzia/

Dawid Sztuwe