Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 czerwca 2023 r.

Sąd Rejonowy w Szamotułach I Wydział Cywilny

w następującym składzie:

sędzia Kajetan Kosterkiewicz

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 6 czerwca 2023 r. w S. sprawy

z powództwa M. M. (1)

przeciwko E. G.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.487,95 zł i to solidarnie w stosunku do roszczenia powoda przeciwko J. G. uwzględnionego w nakazie zapłaty Sądu Rejonowego w Szamotułach z dnia 31.05.2004 r. w sprawie o sygn. I Nc 538/04;

2.  uznaje, że kwota wymieniona w punkcie 1. wyroku została już przez pozwaną uregulowana
w toku egzekucji prowadzonej przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym
w S. W. S. w sprawie o sygn. Km 310/18;

3.  oddala powództwo o zasądzenie odsetek ustawowych i odsetek ustawowych za opóźnienie od żądanej kwoty pieniężnej;

4.  umarza postępowanie w pozostałym zakresie;

5.  odstępuje od obciążenia pozwanej kosztami postępowania.

sędzia Kajetan Kosterkiewicz

UZASADNIENIE

Powód M. M. (2) wniósł o zasądzenie od pozwanej E. G. kwoty 1.487,95 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości 1 % dziennie (365% rocznie) liczonymi od przełomu 2003/2004 roku do dna zapłaty oraz kosztami postępowania. W uzasadnieniu wskazał, że na żądaną kwotę składają się zaległe należności czynszowe a odsetki umowne wynikają z zawartej z pozwaną oraz jej ówczesnym mężem umowy najmu lokalu mieszkalnego.

Pozwana domagała się oddalenia powództwa wskazując, że w 2004 roku została przez pozwanego wyrzucona wraz z mężem i dzieckiem z mieszkania. W tamtym czasie przebywała w szpitalu w związku z zagrożeniem życia jej drugiego dziecka, z którym pozostawała wówczas w ciąży. Pozwana zakwestionowała roszczenie powoda co do zasady oraz wysokości.

Nakazem zapłaty Sądu Rejonowego w Szamotułach działającego w innym składzie z dnia 31.05.2004 roku w sprawie o sygn. I Nc 838/04 uwzględniono powództwo w całości. Na skutek uznania, że nakaz zapłaty nie został prawidłowo doręczony, po jego skutecznym doręczeniu w 2018 roku oraz złożeniu przez pozwaną sprzeciwu, wyznaczono rozprawę podczas której strony zawarły ugodę. Stosownie do jej treści, pozwana zobowiązała się zapłacić na rzecz powoda kwotę 4.000 zł ponad już wyegzekwowaną od niej i przekazaną powodowi sumę 4.329,98 zł. Postanowieniem z tej samej daty Sąd uznał ugodę za niedopuszczalną.

Pismem z dnia 23.02.2023 r. powód zmodyfikował swoje żądanie w zakresie odsetek domagając się ich zasądzenia w wysokości ustawowej i ustawowej za opóźnienie.

Ustalenia faktów:

W dniu 8.09.2003 r. pozwana E. G. wraz ze swoim ówczesnym mężem J. G. zawarli umowę najmu lokalu mieszkalnego z powodem M. M. (1) i jego żoną A. M.. Przedmiotem najmu był lokal mieszkalny położny we W., przy os. Słowianskim nr (...) o pow. 51,07 m2 (parter). W umowie strony ustaliły czas trwania najmu w okresie 8.09.2003-7.02.2004r., czynsz w wysokości 250 zł miesięczne płatny od września 2023 r.; pozostałe płatności do spółdzielni oraz za media regulować mieli najemcy bezpośrednio na rachunek spółdzielni. W punkcie 10 umowy wskazano, że w przypadku nieterminowej zapłaty za czynsz i pozostałe opłaty najemcy zapłacą na rzecz wynajmującego odsetki karne w wysokości
1 % dziennie za każdy dzień zwłoki.

W dniu 5.12.2003r. wynajmujący złożyli oświadczenie o wypowiedzeniu umowy najmu w trybie natychmiastowym powołując się na pkt 8 umowy. Oświadczenie zostało wysłane pocztą w tym samym dniu na adres wynajmowanego mieszkania.

W dniu 13.12.2003 r. powód M. M. (1) doprowadził w obecności dwóch postawnych mężczyzn do przymusowego opuszczenia mieszkania przez J. G. i jego dwuletniego syna P. oraz do opróżnienia mieszkania z rzeczy osobistych pozwanej. Na prośbę J. G. przyjechała siostra pozwanej, która zabrała syna stron, aby ne patrzył na przeprowadzaną eksmisję. Na miejscu pojawili się także funkcjonariusze Policji, którzy nie podjęli działań powołując się na brak meldunku pozwanego. W tym czasie pozwana E. G. przebywała w szpitalu w związku z zagrożeniem jej ciąży i nie była obecna przy tych czynnościach. Pozwana urodziła córkę W. w dniu 6.01.2004 r., znajdowała się wówczas w bardzo złym stanie psychicznym.

Po opuszczeniu wynajmowanego mieszkania pozwany wraz z synem zamieszkał u rodziców pozwanej przy ul (...) we W. gdzie po wyjściu ze szpitala zamieszała też pozwana, później w okolicach świąt wielkanocnych 2004 r. pozwani zamieszkali na os. (...) we W.. W okresie 2004 r. pozwanej nie przekazano nakazu zapłaty wydanego w sprawie o sygn. I Nc 538/04, pomimo że jego odpis odebrał J. G..

Najemcy uregulowali należność czynszową za pierwsze dwa miesiące – wrzesień i październik 2003 r. Nie uregulowali należności za miesiąc listopad 2003 r., należność za miesiąc grudzień 2003 r. płatna miała być do dna 10 tego miesiąca. W czasie zamieszkiwania przez pozwaną w przedmiotowym lokalu nie zostały uregulowane na rzecz spółdzielni mieszkaniowej opłaty: czynsz na rzecz spółdzielni obejmujący także zaliczki cna część mediów w okresie zajmowania lokalu przez pozwaną - 976,08 zł, zaliczka na wodę w tym samym okresie - 220,22 zł. Zarówno powód jak i jego małżonka nie przekazywali pozwanej i jej mężowi informacji o wysokości płatności na rzecz spółdzielni. Już w chwili objęcia lokalu przez pozwanych zadłużenie powoda w spółdzielni mieszkaniowej wynosiło ok. 5.000zł (k. 10).

Po wydaniu nakazu zapłaty i zaopatrzeniu w klauzulę wykonalności, powód egzekwował na jego podstawie należność w trybie egzekucji powadzonej przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Szamotułach pod sygn. Km 1037/05 i Km 773/08, Km 310/18. Dotąd na poczet należności wyegzekwowano od pozwanej sumę 6.116,21 zł z czego na rzecz wierzyciela M. G. komornik sądowy przekazał sumę 4329,98 zł.

Dowody i ich ocena:

Powyższe fakty Sąd Rejonowy ustalił na podstawie następujących dowodów: umowa najmu k. 6, wypowiedzenie umowy z dowodem nadania k. 8, pismo spółdzielni ze stanem salda k. 9-11, dokumentacja dotycząca postępowania egzekucyjnego k. 133-143, 145-148, 276, opinia biegłego k. 195-206, dokumenty zgromadzone w aktach komornika sądowego przy SR w Szamotułach o sygn. Km 1037/05 i Km 773/08, zaświadczenie komornika sadowego przy SR w Szamotułach W. S. z dnia 14.02.2023 r. k. 313, zeznania świadka M. S. k. 62-62v, zeznania świadka I. G. k. 62v, zeznania powoda M. M. (1) k. 267-268, zeznania pozwanego J. G. k. 62v-63, zeznania pozwanej E. G. (obecne J.) k. 63, 268-269.

Złożone do akt kserokopie dokumentów, wobec ich niezakwestionowania przez stronę pozwaną, Sąd uznał za dowody istnienia dokumentów o odpowiadającej ich treści, nie było też podstaw by podważać tą okoliczność z urzędu.

Sąd pominął dowód z zeznań świadka J. G. i I. G. w trybie art. 235 ² § 1 pkt 2 kpc, uznając że okoliczności sprawy zostały już dostatecznie wyjaśnione w tym zakresie.

Rozważania prawne:

Podstawy wywodzonego roszczenia o zapłatę należy poszukiwać w treści
art. 659 § 1 kc (Dz.U. z 2014 r. poz. 121 t.j.), który stanowi, że przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Czynsz może być oznaczony w pieniądzach lub w świadczeniach innego rodzaju (art. 659 § 2 kc). Zgodnie z treścią art. 669 § 1 kc, najemca obowiązany jest uiszczać czynsz w terminie umówionym, natomiast w myśl art. 688 ¹ § 1 kc, za zapłatę czynszu i innych należnych opłat odpowiadają solidarnie z najemcą stale zamieszkujące z nim osoby pełnoletnie. Odpowiedzialność osób, o których mowa wyżej, ogranicza się do wysokości czynszu i innych opłat należnych za okres ich stałego zamieszkiwania (art. 688 ¹ § 2 kc).

Nie było sporne w niniejszej sprawie zawarcie przez strony umowy najmu oraz jej treść. Pozwana ostatecznie nie kwestionowała także, że w okresie zamieszkiwana przez nią w lokalu powoda i jego żony doszło do powstania zaległości. Sąd zauważył, że z treści umowy wynika wprost nie tylko obowiązek zapłaty czynszu najmu, ale też regulowania dodatkowych opłat, takich jak czynsz do spółdzielni mieszkaniowej oraz opłat za media (pkt 3 umowy), płatnych bezpośrednio w kasie lub na rachunek spółdzielni. W chwili przymusowego opuszczenia przez najemców lokalu zalegali oni z płatnością czynszu na rzecz powoda w wysokości 291,65 zł za opłat za miesiąc listopad i część miesiąca grudnia 2003 r. Z kolei czynsz na rzecz spółdzielni mieszkaniowej obejmujący także zaliczki na część mediów w okresie zajmowania lokalu przez pozwaną wynosił 976,08 zł, zaliczka na wodę w tym samym okresie wynosiła 220,22 zł. Mając na względzie powołane wyżej uregulowania prawne, pozwana zobowiązana jest do zapłaty na rzecz powoda łącznej kwoty 1.487,95 zł, zasądzonej w punkcie 1 wyroku. Uznając jednocześnie, że do zapłaty czynszu zobowiązany jest solidarnie z pozwaną także jej ówczesny małżonek J. G., w stosunku do którego wydano prawomocny nakaz zapłaty, Sąd zastrzegł w wyroku, że sumą tą zasądza solidarnie w stosunku do roszczenia powoda skierowanego przeciwko J. G. uwzględnionego w nakazie zapłaty Sądu Rejonowego w Szamotułach z dnia 31.05.2004 r. w sprawie o sygn. I Nc 538/04.

Powód uprawniony był do samodzielnego dochodzenia roszczenia mając na względzie treść art. 209 kc (tzw. czynności zachowawcze).

Mając natomiast na względzie szczególne okoliczności niniejszego postępowania oraz przekazanie już na rzecz powoda w toku egzekucji kwoty 4329,98 zł, Sąd uznał za stosowne zastrzec w formie deklaratoryjnej w punkcie 2 wyroku, że należność wymieniona w punkcie 1. została już przez pozwaną uregulowana w toku egzekucji prowadzonej przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Szamotułach W. S. w sprawie o sygn. Km 310/18. Z tego względu tytuł egzekucyjny w zakresie punktu 1. wyroku nie może zostać zaopatrzony w klauzulę wykonalności.

Sąd uznał, że powód nie był uprawniony do dochodzenia odsetek umownych od roszczenia głównego, a także – po modyfikacji swego żądania – odsetek ustawowych i ustawowych za opóźnienie.

W pierwszej kolejności Sąd wskazuje, że uznał za nieważną łączącą strony umowę najmu lokalu mieszkalnego z dnia 8.09.2003 r. w punkcie 10, w części w jakiej zastrzeżono na rzecz wynajmujących odsetki umowne w razie opóźnienia płatności w wysokości 1 % dziennie. W myśl art. 58 § 2 i 2 kc, nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana.

W ocenie Sądu żadne okoliczności życia gospodarczego w Rzeczypospolitej Polskiej w 2003 roku ani sama treść umowy nie usprawiedliwiały zastrzeżenia dla powoda odsetek w wysokości 365 % w skali roku w razie opóźnienia płatności przez pozwaną (1 % dziennie) w sytuacji gdy odsetki ustawowe w tamtym czasie wynosiły 13%, a zatem były 28 razy niższe. Podkreślenia wymaga, że przedmiotem umowy był najem lokalu mieszkalnego mającego zaspokajać potrzeby życiowe ciężarnej pozwanej, jej ówczesnego męża oraz dwuletniego dziecka. Nawet powstanie ewentualnych zaległości czynszowych nie usprawiedliwiały zatem domagania się odsetek w tak wygórowanej wysokości. Zgodnie z żądaniem pozwu, odsetki te w dniu dzisiejszym wynoszą już ok 7000 % roszczenia głównego, zatem samo roszczenie odsetkowe jest ok. 70 razy wyższe od kwoty zaległości czynszowych. Istotne przy tym było, że to powód samodzielnie skonstruował w taki sposób umowę, by – jak wskazał na rozprawie – zdopingować najemcę do płacenia czynszu.

Przypomnieć należy, że możliwość uznania zapisu umowy za sprzeczny z zasadami współżycia społecznego ma na celu zapobieganie stosowania prawa w sposób prowadzący do skutków nieetycznych lub rozmijających się w sposób zasadniczy z celem danej regulacji prawnej. Jeśli więc zaakceptowanie umowy, nawet zgodnej z literą prawa, powodowałoby skutki rażąco niesprawiedliwe i krzywdzące (summum ius summa iniuria), nie dające się zaakceptować z punktu widzenia norm moralnych i wartości powszechnie uznawanych w społeczeństwie, Sąd może uznać ją za nieważną. Taka sytuacja ma miejsce w sprawie niniejszej. Literalna treść umowy wprawdzie nie była sprzeczna z obowiązującymi wówczas normami prawnymi, niemniej jej zaakceptowanie byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, bowiem przyznawałoby wynajmującemu prawo domagania się odsetek za zwłokę w wysokości 28 razy wyższych niż obowiązujące wówczas odsetki ustawowe.

W konsekwencji powyższego Sąd uznał, że zastrzeżenie tak wysokich odsetek było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i w związku z tym zapisy umowy w tej części są nieważne. Przy tym, wyłączenie powyższego zapisu z treści umowy nie wypacza jej istoty a z okoliczności sprawy wynika, że umowa w takiej formie zostałaby zawarta.

Powołane okoliczności stanowiły też podstawę uznania przez Sąd ugody zawartej w toku procesu za sprzeczną zasadami współżycia społecznego.

Tuż przed zamknięciem rozprawy, pismem z dnia 23.02.2023 r. powód zmodyfikował swoje roszczenie domagając się zasądzenia już nie odsetek umownych ale odsetek ustawowych oraz ustawowych za opóźnienie od dochodzonej kwoty – od października i grudnia 2003 roku do dnia zapłaty, cofając pozew w pozostałej części. W zakresie roszczenia cofniętego, Sąd postępowanie umorzył działając w trybie art. 355 kpc.

Zważywszy na okoliczności sprawy, Sąd uznał z kolei żądanie powoda w zakresie odsetek ustawowych oraz ustawowych za opóźnienie od dochodzonej kwoty za niezasadne z uwagi na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego. Z treści art. 5 kc wynika, że nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Przypomnieć należy, że klauzula generalna niedopuszczalności czynienia ze swego prawa użytku sprzecznego z zasadami współżycia społecznego ma na celu zapobieganie stosowania prawa w sposób prowadzący do skutków nieetycznych lub rozmijających się w sposób zasadniczy z celem danej regulacji prawnej, co już wyżej wskazywano. Istotą prawa cywilnego jest ochrona praw podmiotowych, tak więc odmowa udzielenia tej ochrony osobie, która korzysta z przysługującego jej prawa podmiotowego w sposób zgodny z jego treścią, może mieć miejsce zupełnie wyjątkowo i musi być uzasadniona istnieniem szczególnych okoliczności uzasadniających przyjęcie, że w określonym układzie stosunków uwzględnienie powództwa prowadziłoby do skutków szczególnie dotkliwych i nieakceptowanych (por. wyrok SN z dnia 20 sierpnia 2015 r., niepubl., II CSK 555/14, wyrok SN z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CSK 640/10, niepubl., wyrok SN z dnia 24 stycznia 2013 r., II CSK 286/12, niepubl.). Należy pamiętać, że Sąd ma obowiązek zastosowania prawa materialnego, w tym także z urzędu dokonania oceny, czy nie doszło do nadużycia prawa podmiotowego (por. uzasadn. wyroku SN z dnia 20 maja 2009 r., I CSK 386/08 OSNC-ZD 2009/4/109, Biul.SN 2009/7/12, M.Prawn. 2010/11/635-636).

Powód w niniejszej sprawie dochodzi zapłaty zaległego czynszu najmu i płatności z najmem związanych w sytuacji, gdy w sposób sprzeczny z przepisami prawa pozbawił pozwanych możliwości zamieszkiwania w lokalu. Powód bowiem przyznał sobie prawo do natychmiastowego wypowiedzenia umowy najmu pomijając w tym zakresie obowiązujące od 2001 roku przepisy ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz.U. Nr 71, poz. 733). Po ustaleniu zaistnienia zaległości czynszowych przewyższających jeden okres rozliczeniowy dokonał jednostronnego wypowiedzenia najmu w trybie natychmiastowym pomimo, że ustawa wymagała nie tylko zaległości w wysokości trzech pełnych okresów rozliczeniowych ale też uprzedniego wezwania do zapłaty zaległości z wyprzedzeniem miesięcznego terminu i uprzedzenia na piśmie o zamiarze wypowiedzenia stosunku prawnego. Powód wprawdzie postulował, że zadłużenie było wyższe i obejmowało także płatności na rzecz spółdzielni, ale pozwani wskazywali, że nigdy nie podał im jaką kwotę mają zapłacić na rzecz spółdzielni, a nie wynika ona też z treści umowy. Jest to wiarygodne, bowiem w chwili wynajęcia mieszkania pozwanym, zaległość w spółdzielni przewyższała sumę 5.000 zł (k. 10). W toku niniejszego postępowania powód nie wykazał także jaka była wysokość comiesięcznych należności na rzecz spółdzielni, a tym samym nie wykazał, by zaległość powodów– nawet obejmująca dodatkowe opłaty – obejmowała trzy pełne miesięcznych okresy rozliczeniowe. Powód dodatkowo pominął konieczność uprzedniego wezwania najemców do zapłaty z zagrożeniem wypowiedzenia oraz kolejnego okresu który upłynąć musi od daty wypowiedzenia do daty jego skuteczności (art. 11 ust 2 powołanej ustawy o ochronie praw lokatorów). Działania powoda ograniczały się natomiast do wysłania w dniu 5.12.2003 r. oświadczenia o wypowiedzeniu umowy przesyłką pocztową a już w dniu 13.12.2003 r. - zaledwie kilka dni później - pojawił się w asyście innych osób w lokalu zajmowanym przez pozwaną by dokonać samodzielnej eksmisji – także sprzecznej z przepisami prawa, bowiem od kilkudziesięciu lat prawo przeprowadzania eksmisji przysługuje wyłącznie komornikom sadowym.. Zauważeniu podlegało bowiem, że pozwanej i jej małoletniemu 2 letniemu dziecku przysługiwało prawo do lokalu socjalnego (art. 14 ust 4 ustawy) i bez zaproponowania takiego lokalu przez gminę usunięcie jej z lokalu było całkowicie bezprawne. Pozwana nadto znajdowała się wówczas w 7 miesiącu ciąży, przebywała w szpitalu z uwagi na zagrożenie życia dziecka. Przymuszenie do opuszczenia lokalu nastąpiło w grudniu, a w okresie od listopada do marca nie wykonuje się nawet wyroków sądowych orzekających eksmisję bez przyznania lokalu socjalnego (art. 16 ustawy). Powód zatem naruszył co najmniej 5 przepisów powołanej wyżej ustawy. Sąd dał wiarę zeznaniom świadka i pozwanych, którzy wskazywali na sposób przeprowadzenia eksmisji przez powoda, bazując nadto na dostarczonych przez powoda dokumentach, uznając opisane wyżej działania za całkowicie sprzeczne nie tylko z zapisami ustawy ale też z zasadami współżycia społecznego. Sam powód w swoich zeznaniach wskazał, że wystawił meble pozwanych na korytarz poza mieszkanie. Dziwić musi w tym kontekście także zachowanie funkcjonariuszy policji, którzy nie zastosowali się do powołanych wyżej norm prawnych i zezwolili na dokonanie eksmisji bez jakiejkolwiek ku temu podstawy prawnej. Sąd zważył, że czynności te podejmowane były w 2003 roku, niemniej już dwa lata po wejściu w życie ustawy o ochronie praw lokatorów i normy te powinny być doskonale znane nie tylko funkcjonariuszom ale też powodowi który w sposób stały wynajmował dwa lokale mieszkalne.

W kontekście powyższego, skoro powód nie był uprawniony domagać się opuszczenia przez pozwanych lokalu mieszkalnego i nawet ewentualne powództwo o eksmisję zostałoby wówczas oddalone, tym bardziej nie mógł samodzielne – przy pomocy dwóch rosłych mężczyzn – zmuszać męża pozwanej i dwuletniego dziecka do natychmiastowego opuszczenia lokalu, zabraniając pozwanej – przebywającej w szpitalu, powrotu do mieszkania.

Mając na względzie opisane okoliczności, Sad uznał za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego domaganie się odsetek ustawowych i ustawowych za opóźnienie od należności czynszowych i ubocznych dochodzone w niniejszym procesie. Istnieje bowiem wysokie prawdopodobieństwo, że gdyby działania powoda przed 20 laty były prawidłowe, zgodne z ustawą o ochronie praw lokatorów to pozwani uregulowaliby należności dalej zamieszkując w lokalu, a już niewątpliwie nie wystąpiłyby problemy z doręczaniem korespondencji do pozwanej, którą powód w istocie pozbawił lokalu mieszkalnego. Pozwani bowiem zakupili meble na wymiar do kuchni w lokalu powoda, wprowadzili szereg dodatkowych sprzętów, spodziewali się rychłych narodzin dziecka i nie sposób uznać by zamierzali doprowadzić do konfliktu z powodem i w efekcie opuszczenia mieszkania. Właśnie celem zaprzestania samowolnych siłowych eksmisji wprowadzono przepisy ustawy o ochronie praw lokatorów nakładających na wynajmującego szczególne obowiązki dotyczące dbałości także zakresie ludzkiej godności.

Rozstrzygnięcie o kosztach:

Mając na uwadze okoliczności sprawy niniejszej, Sąd uznał, że zachodzi podstawa do odstąpienia od obciążania pozwanej kosztami postępowania. Zgodnie z powołaną art. 102 kpc, w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepis wyraża zasadę słuszności w orzekaniu o kosztach, stanowiącą odstępstwo od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Do okoliczności branych pod uwagę przez sąd przy ocenie przesłanek zastosowania dyspozycji omawianego przepisu zaliczyć można, między innymi te, które związane z samym przebiegiem postępowania, precedensowym charakterem rozpoznawanej sprawy (por. wyrok SN z dnia 29 sierpnia 1973 r., I PR 188/73, (...) 1973, nr 12, s. 413); subiektywnym przekonaniem powoda o zasadności swego roszczenia (por. wyrok SN z dnia 20 grudnia 1979 r., III PR 78/79, OSP 1980, z. 11, poz. 196), popartym sumiennym i właściwym postępowaniem w sporze sądowym (por. postanowienie SN z dnia 5 sierpnia 1981 r., II CZ 98/81, OSNC 1982, nr 2-3, poz. 36). Możliwość obciążenia strony przegrywającej jedynie częścią kosztów albo nieobciążenia jej w ogóle tymi kosztami, uzależniona jest od wyłonienia się w sprawie wypadków szczególnie uzasadnionych, wskazujących, że ponoszenie kosztów pozostawało w sprzeczności z powszechnym odczuciem sprawiedliwości oraz zasadami współżycia społecznego. Należą do nich okoliczności związane z przebiegiem sprawy - charakter zgłoszonego roszczenia, jego znaczenie dla strony, subiektywne - ale mające jakiekolwiek merytoryczne, obiektywne uzasadnienie - przekonanie o zasadności roszczenia, przedawnienie roszczenia oraz leżące poza procesem - sytuacja majątkowa i życiowa strony (por. wyrok SA w Szczecinie z dnia 9.06.2016 r., I ACZ 93/16, niepubl.).

Roszczenie powoda dochodzone pierwotne w niniejszym postepowaniu składało się z żądania głównego i odsetkowego, przy czym na chwilę orzekania postulowana przez powoda zaległość z tytułu odsetek umownych wynosiła według twierdzeń pozwu ok. 150.000 zł a roszczenie główne 1487,95 zł, było zatem 100 razy niższe niż odsetki. Niemniej do wartości przedmiotu sporu nie wlicza się nieskapitalizowanych odsetek, stąd uznać należy pozwaną za przegrywającą sprawę. Opisane wyżej okoliczności bezprawnego zachowania powoda doprowadziły sąd do uznania że pozwanej nie należy obciążać kosztami postępowania – zarówno opłaty od pozwu jak i kosztów zastępstwa prawnego powoda. Jak wyżej wskazywano, brak wiedzy pozwanej o roszczeniu powoda wynikał z samowolnego naruszenia przez powoda szeregu norm prawnych, bezpodstawnego i bezskutecznego wypowiedzenia umowy najmu a następnie bezprawnego zmuszenia męża powoda i 2 letniego dziecka do opuszczenia lokalu. Pozwana jako osoba w zagrożonej ciąży została pozbawiona lokalu do którego mogłaby wrócić po porodzie, a który nastąpił miesiąc później. W takie sytuacji, pomimo zasadności roszczenia powoda o zapłatę zaległego czynszu - jego postępowanie nosiło znamiona nieprzystające do zasad lojalności i godności będąc sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, co już wyżej wyjaśniono. Kwestie te przesądziły o odstąpieniu od obciążenia pozwanej kosztami postępowania.

/-/ Kajetan Kosterkiewicz