Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CSK 286/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 24 stycznia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Dariusz Zawistowski
SSA Monika Koba (sprawozdawca)
Protokolant Maryla Czajkowska
w sprawie z powództwa Gminy Miasto S.
przeciwko I. N.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 24 stycznia 2013 r.,
skargi kasacyjnej pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 22 lutego 2012 r.,
oddala skargę kasacyjną i zasądza od pozwanej na rzecz
powódki kwotę 2700 złotych (dwa tysiące siedemset) tytułem
zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z 8 grudnia 2011 r. Sąd Okręgowy w S. oddalił powództwo Gminy
Miasta S. przeciwko I. N. o zapłatę kwoty 183.168,81 zł z ustawowymi odsetkami
od 6 lipca 2010 r. z tytułu zwrotu kwoty równej zwaloryzowanej bonifikacie
udzielonej pozwanej przy sprzedaży lokalu mieszkalnego.
Sąd Okręgowy ustalił, iż 29 grudnia 1999 r. strony zawarły umowę sprzedaży
lokalu mieszkalnego położonego przy ul. P. 17/3 w S. za cenę 37.006,73 zł z
uwzględnieniem 75% bonifikaty oraz 30% ulgi z tytułu jednorazowej wpłaty.
Wartość lokalu mieszkalnego została ustalona przez rzeczoznawcę majątkowego
na kwotę 211.467 zł. Przed transakcją sprzedaży pozwana przeprowadziła
gruntowny remont lokalu. Postanowienia umowy sprzedaży nie zawierały
wskazania dotyczącego ewentualnego obowiązku zwrotu kwoty równej udzielonej
bonifikacie w razie zbycia lokalu przed upływem karencji ustanowionej w art. 68 ust.
2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (obecnie tekst
jednolity Dz.U. z 2010 r., Nr 102, poz 651 z późn zm.; dalej u.g.n.). W dniu 2 lutego
2000 r. pozwana zawarła umowę przedwstępną, a miesiąc później definitywną,
sprzedaży lokalu K. i A. małżonkom W., nie będącym dla niej osobami bliskimi, za
cenę 210.000 zł. Część kwoty uzyskanej ze sprzedaży pozwana wydatkowała na
wykończenie wybudowanego przez siebie domu. Wobec braku reakcji pozwanej na
wezwanie przedprocesowe z 19 lutego 2010 r., powódka 1 marca 2010 r. złożyła w
sądzie wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, pozwana odmówiła jednak
zawarcia ugody.
Oceniając żądanie pozwu na podstawie art. 68 ust. 2 u.g.n w brzmieniu
obowiązującym 2 marca 2000 r., Sąd Okręgowy uznał, iż jest ono uzasadnione
co do zasady, zbycie lokalu w okresie karencji rodzi bowiem obowiązek zwrotu
udzielonej bonifikaty. Nie podzielił stanowiska pozwanej jakoby żądanie było
przedawnione, wskazując, iż w analizowanym przypadku termin przedawnienia
wynosi 10 lat (art. 118 k.c.), jego wymagalność określa data zbycia lokalu w okresie
karencji (art. 120 § 1 k.c.), a bieg terminu przedawnienia został przerwany
zawezwaniem do próby ugodowej (art. 123 § 1 pkt 1 k.c.). Roszczenie strony
3
powodowej nie może jednak korzystać z ochrony, gdyż sprzeciwiają się temu
w okolicznościach sprawy zasady współżycia społecznego. Za takim stanowiskiem
przemawiają zdaniem tego Sądu: nie udzielenie pozwanej przy zawarciu umowy
informacji o zasadach zwrotu bonifikaty w okresie karencji, poczynienie przez
pozwaną na lokal znacznych nakładów finansowych oraz przeznaczenie części
środków uzyskanych ze sprzedaży na wykończenie domu, co zgodnie z aktualnie
obowiązującą regulacją u.g.n zwalniałoby pozwaną od obowiązku zwrotu bonifikaty.
Sąd Apelacyjny po rozpoznaniu apelacji powódki zmienił wyrok
Sądu Okręgowego i zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 183.168,81 zł
z ustawowymi odsetkami od 6 lipca 2010 r. wraz z kosztami procesu za
obie instancje.
Akceptując ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego nie podzielił jego oceny,
co do ciążącego na powódce obowiązku informacji o zasadach zwrotu bonifikaty
oraz co do sprzeczności żądania z zasadami współżycia społecznego. Zdaniem
tego Sądu, skoro pozwana sprzedała lokal nabyty z bonifikatą w okresie karencji to
żądanie zwrotu zwaloryzowanej bonifikaty na podstawie art. 68 ust. 2 u.g.n jest
uzasadnione. Przesłanką uwzględnienia tego żądania nie jest udzielenie pozwanej
informacji o zasadach zwrotu bonifikaty, skoro wynikają one z przepisów prawa
powszechnie obowiązującego, a źródłem roszczenia nie jest umowa.
Zaakceptował również dokonany przez powódkę sposób wyliczenia kwoty
dochodzonej pozwem wskazując, iż waloryzacja bonifikaty powinna być dokonana
na dzień, ustalony zgodnie z art. 120 § 1 k.c. tj. w rozpoznawanym przypadku maj
2000 r. Uznał, iż obowiązek zwrotu bonifikaty na podstawie art. 68 ust. 2 u.g.n
dotyczy również ulgi z tytułu jednorazowej zapłaty.
Sąd Apelacyjny nie znalazł również żadnych podstaw do odmówienia
powódce ochrony na podstawie art. 5 k.c. Zdaniem tego Sądu przeciwko
stosowaniu tej wyjątkowej regulacji przemawia przystąpienie przez pozwaną do
rozporządzenia lokalem zaledwie miesiąc po jego nabyciu celem uzyskania
środków na wykończenie domu, działanie w jaskrawej sprzeczności z celem
udzielenia bonifikaty polegającym na ułatwieniu zakupu lokalu przez najemcę dla
którego stanowi on centrum życiowe jak i dobra sytuacja finansowa pozwanej.
4
Podejmując problem nakładów na lokal Sąd Apelacyjny uznał, iż nadużycie prawa
jest w tym zakresie wywodzone z niezgodnego z prawem postępowania pozwanej,
która czyniła nakłady celem zapewnienia sobie i dzieciom komfortowych warunków
mieszkaniowych, a możliwości korzystania z nakładów sama się pozbawiła
zbywając lokal w okresie karencji. Nie znalazł również podstaw do podzielenia
stanowiska Sądu Okręgowego, iż pozwana zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 68
ust. 2 a pkt 5 u.g.n byłaby zwolniona od obowiązku zwrotu bonifikaty, skoro nie
przeznaczyła środków uzyskanych ze sprzedaży lokalu, na zaspokojenie potrzeb
mieszkaniowych, a na wyposażenie domu w którym zamieszkiwała jeszcze przed
zawarciem umowy przedwstępnej.
W skardze kasacyjnej pozwana zaskarżyła wyrok Sądu Apelacyjnego
w całości, wnosząc o jego uchylenie i zmianę poprzez oddalenie powództwa,
ewentualnie uchylenie i przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego
rozpoznania.
Skarga kasacyjna została oparta na zarzutach naruszenia prawa
materialnego:
1) art. 68 ust. 2 u.g.n w brzmieniu obowiązującym w dniu 1 stycznia 1999 r.
tj. w dniu nabycia lokalu przez pozwaną, jak i w brzmieniu obowiązującym w dniu
2 marca 2000 r., tj. w dniu zbycia lokalu, poprzez błędną jego wykładnię polegającą
na nieprawidłowym przyjęciu przez Sąd, iż:
- Gmina jest uprawniona do dochodzenia zwrotu kwoty równej wysokości
udzielonej bonifikaty, pomimo fakultatywnego jedynie charakteru uprawnienia
Gminy do żądania zwrotu bonifikaty oraz braku wskazania przez nią przy
zawieraniu umowy na wolę skorzystania z tego uprawnienia,
- żądanie zwrotu dotyczy nie tylko bonifikaty przewidzianej w art. 68 ust. 1
u.g.n, ale również ulgi, przyznawanej na podstawie odrębnych przepisów
tj. w niniejszej sprawie - na podstawie przepisu § 5 ust. 3 uchwały Nr XLI/522/97
Rady Miasta S. z dnia 29 grudnia 1997 r. w sprawie prywatyzacji komunalnych
lokali mieszkalnych, użytkowych, garaży i budynków,
2) art. 68 ust. 2 u.g.n w brzmieniu obowiązującym w dniu 1 stycznia 1999 r.
tj. w dniu nabycia lokalu przez pozwaną, jak i w brzmieniu obowiązującym w dniu
5
2 marca 2000 r., tj. w dniu zbycia lokalu w zw. z art. 18 ust. 1 oraz ust. 2 pkt 9
a ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym oraz przepisem art. 30
ust. 1 i 30 ust. 2 pkt 3 tej ustawy, poprzez ich błędną wykładnię, polegającą na
przyjęciu, że dopuszczalne jest wystąpienie przez Gminę z żądaniem zwrotu
udzielonej uprzednio bonifikaty w sytuacji braku przepisów prawa miejscowego,
tj. braku stosownej uchwały organu stanowiącego Gminy,
3) art. 60 k.c. w zw. z art. 2 i 8 ust. 2 Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r.
poprzez jego niezastosowanie w sprawie, polegające na tym, że Sąd zasądził od
pozwanej zwrot kwoty równej wartości udzielonej bonifikaty, bez uprzedniego
ustalenia, czy zwrot ten był objęty zgodnym zamiarem stron w momencie
zawierania umowy,
4) art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie, pomimo zaistnienia do tego
przesłanek tj. zasad współżycia społecznego przemawiających za niezasądzaniem
od pozwanej, na rzecz Gminy kwoty równej wartości udzielonej bonifikaty.
Powódka w odpowiedzi na skargę kasacyjną wniosła o jej oddalenie
i zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.
Ocenę zasadności zarzutów prawa materialnego Sąd Najwyższy dokonuje
na podstawie stanu faktycznego, na którym oparto zaskarżone orzeczenie, jeżeli
brak zarzutów z art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c. lub podstawa ta okazała się
nieuzasadniona. Pozwana oparła skargę jedynie na zarzutach prawa materialnego.
Wiążące dla oceny tego zarzutu są zatem ustalenia przyjęte za podstawę
rozstrzygnięcia, a wszystkie zarzuty z zakresu naruszenia prawa materialnego
muszą się osadzać na faktach ustalonych przez Sąd II Instancji, a nie na stanie
faktycznym hipotetycznie ustalonym przez skarżącą (art. 3983
§ 3 k.p.c. oraz art.
39813
§ 2 k.p.c.).
Analizowana skarga kasacyjna wymogu tego nie spełnia, skoro powołuje się
na informacje zamieszczane na stronie internetowej powódki odnośnie zasad
zwrotu bonifikaty, w oparciu o który to dowód, Sąd Apelacyjny żadnych ustaleń nie
6
czynił. Opiera się na twierdzeniu o złej sytuacji finansowej pozwanej, która jak
podnosi, nie ma majątku, dochodów, jest bezrobotna i schorowana, w sytuacji
gdy Sąd Apelacyjny ustalił, iż sytuacja materialna pozwanej jest dobra. Skarga
opiera się również na tezie, iż pominięcie w umowie zapisu dotyczącego zwrotu
bonifikaty, było podyktowane zgodnym zamiarem stron, by uprawnienie organu
wynikające z art. 68 ust. 2 u.g.n nie było realizowane mimo, iż Sąd Apelacyjny
ustaleń takich nie poczynił.
Nie znajduje również żadnych podstaw w podstawie faktycznej
rozstrzygnięcia twierdzenie, iż pozwana w całości środki ze sprzedaży
przeznaczyła na wykończenie wybudowanego domu, skoro Sąd II Instancji ustalił,
iż miało to miejsce jedynie w części.
Za utrwalony należy uznać pogląd, iż mimo niezastrzeżenia w umowie
sprzedaży możliwości żądania zwrotu bonifikaty udzielonej na podstawie art. 68
ust. 1 u.g.n okoliczność ta nie wyłącza uprawnienia właściwego organu do
domagania się zwrotu zwaloryzowanej bonifikaty w przypadku zaistnienia
przesłanek ustawowych warunkujących zwrot. Stanowisko to jest podyktowane
faktem, iż obowiązek zwrotu bonifikaty wynika z ustawy, a nie umowy, a czynność
prawna wywołuje skutki nie tylko w niej wyrażone, ale również wynikające z ustawy
(art. 56 k.c.). W konsekwencji zastrzeżenie w umowie zbycia lokalu obowiązku
zwrotu bonifikaty nie jest potrzebne dla bytu tego roszczenia, a gdyby nastąpiło
stanowi w istocie powtórzenie formuły ustawowej. Na powstanie tego roszczenia
nie miało wpływu to, że w obowiązującym w dacie wtórnego zbycia lokalu brzmieniu
art. 68 ust. 2 u.g.n stanowił, iż „właściwy organ może żądać zwrotu kwoty
równej udzielonej bonifikacie po jej waloryzacji”. Wskazanie w tym przepisie
na możliwość, a nie obowiązek żądania zwrotu kwoty równej udzielonej
bonifikacie mogło, jeśli ziściły się ustawowe przesłanki roszczenia, rzutować
tylko na ocenę dopuszczalności wyłączenia tego roszczenia w umowie stron
oraz rezygnacji z jego dochodzenia (por. uchwała Sądu Najwyższego z 24 lutego
2010 r., III CZP 131/09, OSNC 2010/9/118 oraz wyroki Sądu Najwyższego
z 15 września 2011 r., II CSK 728/10, Lex nr 1102856 oraz z 25 listopada 2011 r.,
II CSK 111/11/ Lex nr 1129094).
7
Nie zachodzi również rozbieżność w judykaturze odnośnie analizowanej
problematyki, a ta sygnalizowana przez skarżącą jest pozorna, skoro u podstaw
stanowiska Sądu Najwyższego legły zróżnicowane okoliczności faktyczne
poszczególnych spraw, a nie odmienna wykładnia art. 68 ust. 2 u.g.n. Wyrokiem
z 15 kwietnia 2011 r. Sąd Najwyższy w sprawie II CSK 494/10 (Lex nr 1027172)
oddalił żądanie zwrotu bonifikaty z uwagi na uwzględnienie zarzutu naruszenia art.
5 k.c., a nie odmienną wykładnię art. 68 ust. 2 u.g.n.
W orzecznictwie dopuszczono również możliwość wyłączenia uprawnienia
gminy, ale o rezygnacji z realizacji uprawnienia z art. 68 ust. 2 u.g.n musiały
świadczyć jednoznaczne i nie nasuwające żadnych wątpliwości oświadczenia woli
stron złożone przed zawarciem umowy (por. wyrok Sądu Najwyższego
z 30 listopada 2004 r., IV CK 300/04, Lex nr 589989). W rozpoznawanej sprawie
nie ustalono, że zgodnym zamiarem stron było wyłączenie uprawnienia właściwego
organu do żądania zwrotu bonifikaty. Z ustaleń Sądu wynika jedynie, że ze strony
powodowej nie było informacji o obowiązku i zasadach zwrotu bonifikaty, co nie
może być utożsamiane z przyjęciem, że zwrot nie był objęty zgodnym zamiarem
stron. Nie poczynienie przez Sąd oczekiwanego przez skarżącą ustalenia w tym
przedmiocie nie może być kwestionowane w postępowaniu kasacyjnym (art. 3983
§ 3 k.p.c. oraz art. 39813
§ 2 k.p.c.). Natomiast problematyki zasad wykładni umów,
która powinna zmierzać do ustalenia zgodnego zamiaru stron i celu umowy dotyczy
art. 65 § 2 k.c., a nie wskazany jako podstawa skargi art. 60 k.c. Sąd Najwyższy
rozpoznaje przy tym skargę kasacyjną w granicach podstaw (art. 39813
§ 1 k.p.c.),
a wykładnia skargi w kierunku stwierdzenia istnienia podstaw, czy konstruowanie
domniemań odnośnie intencji autora skargi nie jest dopuszczalne, skoro podstawy
skargi wytyczają kierunek kontroli kasacyjnej.
Nie można podzielić stanowiska jakoby zwrot bonifikaty nie obejmował ulgi
z tytułu jednorazowej wpłaty, z uwagi na różnice terminologiczne akcentowane
w skardze. Cena nieruchomości sprzedawanej przez jednostkę samorządu
terytorialnego, uzależniona jest od jej wartości rynkowej ustalonej przez
rzeczoznawcę majątkowego (art. 67 u.g.n.). Każda różnica między rynkową ceną
nieruchomości, a sprzedażą z zastosowaniem trybu z art. 68 u.g.n stanowi
bonifikatę. Wbrew stanowisku skarżącej uchwała rady gminy dotycząca udzielenia
8
ulgi z tytułu jednorazowej wpłaty nie jest samodzielną podstawą prawną jej
udzielenia. Opiera się ona na art. 68 ust. 1 u.g.n, a przepis ten posługuje się
terminem bonifikaty na określenie wszystkich upustów cenowych stosowanych
przez właściwy organ jako odstępstwo od ceny rynkowej. W tych warunkach bez
znaczenia pozostaje nazwa zastosowana w uchwale rady gminy na określenie
obniżki ceny oraz terminologia jaką posłużyły się strony w umowie sprzedaży
(por. wyrok Sądu Najwyższego z 15 września 2011 r., II CSK 728/10, Lex nr
1102856). W konsekwencji prawidłowo Sąd Apelacyjny uznał, iż bonifikata
podlegająca zwrotowi obejmuje także ulgę w wysokości 30% z tytułu jednorazowej
wpłaty ceny.
Nie można również podzielić stanowiska, jakoby brak uchwały rady gminy
określającej zasady zwrotu bonifikaty miał stanowić przeszkodę do uwzględnienia
powództwa. Do kompetencji rady gminy należy określenie zasad zbywania
nieruchomości (art. 18 ust. 2 pkt 9 a ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie
gminnym , tekst jednolity Dz.U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591 z późn zm.; dalej
u.s.g), udzielanie zgody na przyznanie bonifikaty (art. 68 ust. 1 u.g.n), natomiast do
organu wykonawczego należy gospodarowanie mieniem komunalnym (art. 30
ust. 1 pkt 3 u.s.g). W sytuacji gdy uprawnienie do żądania zwrotu bonifikaty wynika
z ustawy (art. 68 ust. 2 u.g.n), a odstąpienie od żądania zwrotu, co pominęła
skarżąca wymaga zgody rady gminy (art. 68 ust. 2 c u.g.n), nie ma żadnych
podstaw do twierdzenia, że wystąpienie z żądaniem wymaga zgody rady.
Użyte w art. 68 ust. 2 u.g.n w brzmieniu obowiązującym w dacie zbycia
i nabycia lokalu sformułowanie „właściwy organ może żądać” jest typowym
normatywnym wyrazem roszczenia cywilnoprawnego wyrażającym się
w uprawnieniu sprzedawcy, działającego przez swój organ wykonawczy, do
domagania się od nabywcy zapłaty odpowiedniej kwoty tytułem zwrotu
zwaloryzowanej bonifikaty.
Odmienne stanowisko skarżącej nie bierze pod uwagę konieczności
uzyskania zgody rady gminy na odstąpienie od żądania zwrotu bonifikaty (art. 68
ust. 2 c u.g.n) i oparte jest na wadliwej wykładni pojęcia organu o którym
mowa w art. 68 ust. 1 i 2 oraz 68 ust. 2 c u.g.n, którym jest organ wykonawczy,
9
a nie uchwałodawczy.
Odwoływanie się do uchwały NSA z 9 października 2000 r. (OPK 15/00,
ONSA 2001/1/18) opiera się na nieporozumieniu polegającym na utożsamieniu
zarządu gminy, który w stanie prawnym przywołanym w analizowanym orzeczeniu
był organem wykonawczym gminy z radą gminy. Pogląd wyrażony w przywołanej
uchwale NSA nie wspiera stanowiska skarżącej, a wręcz mu przeczy, skoro
dotyczy uchwały organu wykonawczego gminy i nie podejmuje w ogóle
problematyki, której dotyczy analizowana podstawa kasacyjna (przedmiotem
uchwały jest stwierdzenie cywilno - prawnego charakteru żądania organu
wykonawczego gminy dotyczącego zwrotu bonifikaty).
Stosowanie art. 5 k.c. może mieć miejsce jedynie w sytuacjach wyjątkowych,
gdy uwzględnienie powództwa prowadziłoby do sytuacji nieakceptowanej
ze względów aksjologicznych i teleologicznych. Nie może być ono wymierzone
przeciwko treści prawa postrzeganego jako niesprawiedliwe, lecz musi być
następstwem wykonania prawa podmiotowego przez stronę godzącego
w fundamentalne wartości, których urzeczywistnieniu ma służyć prawo.
W okolicznościach sprawy całkowicie przekonuje zapatrywanie Sądu
Apelacyjnego, o niemożności postawienia powódce zarzutu nadużycia prawa
podmiotowego. Powódka wystąpiła z żądaniem nieprzedawnionym, opartym na
ustawowej podstawie, a spoczywa na niej obowiązek racjonalnego gospodarowania
publicznymi środkami.
Powstanie obowiązku zwrotu kwoty równej udzielonej bonifikacie po
jej waloryzacji jest sankcją naruszenia ustawowych ograniczeń
w dysponowaniu i rozporządzaniu nabytą nieruchomością wynikającą
z wykorzystania pomocy ze środków publicznych, niezgodnie z celem któremu
miały służyć. Pozwana w ciągu dwóch miesięcy od zakupu lokalu z bonifikatą zbyła
go z zyskiem rzędu 174.460,27 zł, przeznaczając uzyskane środki częściowo
na wykończenie domu. W tych warunkach, istotny przywilej finansowy najemcy
mający służyć ułatwieniu zakupu lokalu stanowiącego centrum życiowe,
wykorzystała niezgodnie z celem któremu miał służyć. Zamiarem ustawodawcy nie
było przy tym zapewnienie najemcy możliwości przyznania środków finansowych
10
na realizację innych wcześniej rozpoczętych projektów mieszkaniowych, czy
wydatkowania ich na dowolny cel. Wtórna sprzedaż przyniosła pozwanej
przysporzenie, została wykorzystana do wzbogacenia kosztem podmiotu
publicznego, a przeznaczenie uzyskanych środków nie pozostaje w korelacji
z celem na jaki bonifikata została udzielona.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyrażono pogląd, iż uprawnieni z tytułu
udzielenia przy kupnie lokalu bonifikaty, jeśli nie dotrzymają warunku, nie
sprzedawania lokalu we wskazanym przez ustawę czasie i sprzedają go z zyskiem,
sami pozostając w niezgodzie z zasadami współżycia społecznego nie mogą
skutecznie zwalczać prawa do dochodzenia zwrotu udzielonej im bonifikaty
zarzucając naruszenie art. 5 k.c. (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 sierpnia
2011 r., II CSK 640/10, Lex nr 964496)
O możliwości stosowania art. 5 k.c. nie przekonuje również aktualna treść
art. 68 ust. 2 a pkt 5 u.g.n. Przepis ten nie znajduje zastosowania w sprawie, skoro
zdarzenie powodujące obowiązek zwrotu kwoty bonifikaty, miało miejsce przed
nowelizacją u.g.n, ustawą z 24 sierpnia 2007 r. zmieniającą ustawę o gospodarce
nieruchomościami (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 listopada 2011 r., II CSK
103/11, Lex nr 1110968). Natomiast uwzględnienie tej regulacji w płaszczyźnie
naruszenia art. 5 k.c. nie wzmacnia argumentacji skarżącej, skoro aktualnie
środków uzyskanych ze sprzedaży lokalu w okresie karencji nie można
przeznaczyć na wykończenie domu, a jedynie na zamianę, zakup innego lokalu
mieszkalnego lub nieruchomości przeznaczonej lub wykorzystywanej na cele
mieszkaniowe.
Na powódce nie spoczywał ustawowy obowiązek informowania pozwanej
o zasadach zwrotu bonifikaty, a pozwana przed podjęciem decyzji o zbyciu
lokalu nie podjęła żadnych aktów staranności celem zweryfikowania swojej sytuacji
prawnej jako podmiotu, który uzyskał pomoc ze środków publicznych
mimo, że była świadoma nabycia lokalu w szczególnym trybie. Powoływanie się
na nieświadomość prawną, w przypadku przepisów prawa powszechnie
obowiązującego jest nieskuteczne. Wprawdzie od powódki zważywszy na jej status
prawny należałoby oczekiwać zarówno informacji o regulacji art. 68 ust. 2 u.g.n jak
i uzewnętrznienia swojego stanowiska odnośnie zasad zwrotu bonifikaty,
11
ale zaniechanie w tym zakresie nie może być w okolicznościach sprawy
wystarczającą podstawą do odmowy udzielenia ochrony prawnej.
Natomiast wystąpienie z żądaniem na krótko przed upływem terminu
przedawnienia jest uprawnieniem powódki, paradoksalnie działającym na korzyść
pozwanej, skoro waloryzacja została dokonana według stanu na maj 2000 r.,
a spadek siły nabywczej pieniądza przez okres 10 lat, powoduje, iż kwota
zwracanej bonifikaty ma mniejszą wartość niż 10 lat temu.
Trafnie również Sąd Apelacyjny ocenił, iż podnoszenie problemu nakładów
wynika w istocie ze zbycia lokalu w okresie karencji niezwłocznie po zakupie.
Sąd nie ustalił przy tym, by nakłady były konieczne, obciążały wynajmującego,
a pozwana miała zgodę na ich poniesienie. Skoro skarżąca, mimo postrzegania
lokalu jako generującego wydatki i uciążliwego w zamieszkiwaniu nie zdała go,
lecz zdecydowała się na zakup, celem uzyskania środków pieniężnych na inne
cele, to prawną konsekwencją tego stanu rzeczy jest obowiązek zwrotu
zwaloryzowanej bonifikaty. Natomiast zarzuty do wyceny lokalu należało zgłaszać
przed transakcją stron, a nie na etapie obrony przed żądaniem zwrotu
zwaloryzowanej bonifikaty.
Skarżąca nie dostrzega również, iż powódka sprzedając lokal nie tylko
pozbywała się problemu utrzymania nieruchomości, ale również zbywała majątek
o dużej wartości za cenę nieodpowiadającą wartości rynkowej, na rzecz osoby,
która nie była w istocie zainteresowana dalszym zamieszkiwaniem w lokalu.
Z przytoczonych względów na podstawie art. 39814
k.p.c. Sąd Najwyższy oddalił
skargę, orzekając o kosztach postępowania kasacyjnego na podstawie art. 98 § 1
i 3 k.p.c., 99 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., 39821
k.p.c. i § 12 ust. 4 pkt 1 w zw.
z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 r.
w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb
Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
ustanowionego z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz 1349, z późn zm.).
jw