Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2024 r.

Sąd Rejonowy w Ciechanowie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Lidia Grzelak

Protokolant st. sekr. sąd. Marzena Stańczak

po rozpoznaniu w dniu 6 lutego 2024 r. w Ciechanowie

na rozprawie

sprawy z powództwa S. K.

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W.

o zapłatę 7242,48 zł

I powództwo oddala;

II zasądza od powoda S. K. na rzecz pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. kwotę 1817,00 zł ( jeden tysiąc osiemset siedemnaście złotych ) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia Lidia Grzelak

Sygn. akt I C 442/23

UZASADNIENIE

Powód S. K. wniósł w dniu 12 września 2023 r. ( data stempla operatora pocztowego ) do Sądu Rejonowego w Ciechanowie pozew przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W., żądając zasądzenia na swoją rzecz kwoty 7242,48 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24 marca 2023 r. do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu. Na kwotę dochodzoną pozwem składa się należność z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego.

Pozwany Towarzystwo (...) S.A. w W. wnosił o oddalenie powództwa. Wnosił ponadto o zasądzenie na swoją rzecz od powoda S. K. zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 24 grudnia 2022 r. doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego uszkodzony został pojazd marki O. (...) nr rej. (...) stanowiący własność poszkodowanego J. O., prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Zakład Usługowo - Handlowy (...). Sprawca zdarzenia posiadał ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej dla posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem posiadanego pojazdu w Towarzystwie (...) S.A. w W. ( bezsporne ).

Poszkodowany J. O. w dniu 30 grudnia 2022 r. upoważnił firmę (...) O Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w D. ( (...).PL) do bezgotówkowego rozliczenia wynajmu pojazdu zastępczego, holowania pojazdu, załatwienia wszystkich spraw formalnych w toku likwidacji szkody oraz odbioru odszkodowania, w związku z kolizją drogową z dnia 24 grudnia 2022 r. Działająca w imieniu właściciela pojazdu marki O. (...) nr rej. (...) firma (...).PL zgłosiła w dniu 30 grudnia 2022 r. szkodę do zakładu ubezpieczeń sprawcy kolizji. W dniu 2 stycznia 2023 r. (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w D. ( (...).PL) zwrócił się do ubezpieczyciela o przesłanie dokładnej oferty najmu pojazdu zastępczego wraz z dokumentami. Pismem z dnia 2 stycznia 2023 r. zakład ubezpieczeń potwierdził przyjęcie zgłoszenia szkody, która została zarejestrowana pod numerem: (...)-03. W kolejnym piśmie z dnia 2 stycznia 2023 r. firma reprezentująca poszkodowanego otrzymała propozycję najmu pojazdu zastępczego w wypożyczalniach współpracujących z ubezpieczycielem oraz informację o wysokości maksymalnych stawek akceptowanych przez ubezpieczyciela, jak też o prawie ubezpieczyciela do weryfikacji stawki najmu pojazdu zastępczego ( upoważnienie k. 18, zgłoszenie szkody k. 21 - 22, wiadomość e –mail (...).PL k. 24 - 25, pismo potwierdzające zgłoszenie szkody k. 100, pismo zakładu ubezpieczeń z ofertą najmu pojazdu zastępczego k. 103, informacja ubezpieczyciela o akceptowalnych stawkach najmu k. 104 ).

J. O. w okresie od dnia 30 grudnia 2022 r. do dnia 2 marca 2023 r. ( 63 dni ) korzystał z pojazdu zastępczego marki P. (...) nr rej. (...) na podstawie umowy najmu zawartej z S. K. prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą. Cena najmu wynosiła 280,00 zł netto za dobę tj. łącznie za 63 dni – 21697,20 zł brutto. S. K. wystawił fakturę VAT nr (...) na łączną kwotę 22312,00 zł brutto, obejmującą dodatkowo koszty podstawienia i odbioru auta zastępczego w kwotach po 250 zł netto tj. 307,50 zł brutto. Wypożyczalnia, w której poszkodowany wynajął pojazd zastępczy skontaktowała się jako pierwsza z J. O., który zrozumiał, że wypożyczalnia pojazdów kontaktuje się z nim na zlecenie zakładu ubezpieczeń ( umowa k. 16 - 17, protokół zdawczo-odbiorczy k. 19, faktura k. 20, zeznania świadka J. O. k. 449 - 450 ).

W dniu 2 marca 2023 r., pomiędzy J. O. a S. K. prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą doszło do zawarcia umowy cesji wierzytelności, na mocy której J. O. w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 24 grudnia 2022 r. likwidowaną przez Towarzystwo (...) S.A. w W., przeniósł wszelkie przysługujące mu wierzytelności z tytułu tej szkody związane ze zwrotem kosztów z tytułu najmu auta zastępczego na rzecz S. K. ( umowa cesji wierzytelności k. 15 ).

W dniu 14 marca 2023 r. (...) O Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w D. ( (...).PL) zgłosił roszczenie z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego do Towarzystwa (...) S.A. w W.. Decyzją z dnia 23 marca 2023 r. ubezpieczyciel przyznał odszkodowanie z tytułu najmu pojazdu zastępczego w wysokości 10897,52 zł. Przy ustalaniu wysokości odszkodowania za najem pojazdu zastępczego, ubezpieczyciel zaakceptował dobową stawkę najmu w wysokości 165,04 zł netto tj. 203,00 zł brutto oraz długość trwania najmu przez 63 dni, wraz z dodatkowymi kosztami tj. za podstawienie i odbiór samochodu zastępczego ( wiadomość e –mail (...).PL k. 26 – 27, decyzja o przyznaniu odszkodowania k. 28 ).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranych w sprawie dowodów, a w szczególności umowy cesji ( k. 15 ), umowy najmu pojazdu zastępczego ( k. 16 -17 ), upoważnienia ( k. 18 ), protokołu zdawczo-odbiorczego ( k. 19 ), faktury ( k. 20 ), decyzji o przyznaniu odszkodowania ( k. 28 ), akt szkody ( k. 77 - 458 ) oraz zeznań świadka J. O. ( k. 459 - 460 ).

W ocenie Sądu, powyższe dowody są w pełni wiarygodne; żadna ze stron nie kwestionowała ich mocy dowodowej. Spór w niniejszej sprawie dotyczył stawki najmu pojazdu zastępczego. Bezspornym natomiast był okres najmu pojazdu zastępczego.

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu, powództwo S. K. nie zasługuje na uwzględnienie.

Powód S. K. jako następca prawny J. O. dochodzi swego roszczenia na zasadach ogólnych, wynikających z art. 361 - 363 kc. Szkoda objęta odpowiedzialnością ubezpieczyciela podlega bowiem naprawieniu właśnie według tych ogólnych zasad. Wynika to z treści art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, zgodnie z którym z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Zgodnie zaś z art. 36 ust. 1 cyt. ustawy odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem mechanicznym, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej.

Z powyższego wynika, że dla oceny roszczeń odszkodowawczych powoda w związku z nabyciem wierzytelności z tytułu najmu pojazdu zastępczego, należało określić – według ogólnych zasad prawa cywilnego – do jakich świadczeń byłby zobowiązany posiadacz lub kierowca samochodu, z którego winy nastąpiło zdarzenie drogowe. W niniejszej sprawie, Sąd ustalił, że odpowiedzialnym za zdarzenie drogowe z dnia 24 grudnia 2022 r. jest kierowca samochodu marki V. (...) nr rej. (...), posiadający ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej w pozwanym zakładzie ubezpieczeń.

W myśl art. 363 § 1 kc, naprawienie szkody powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego: bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej.

Szkodą jest uszczerbek, jakiego doznała określona osoba w swych dobrach lub interesach. W efekcie owo naprawienie szkody ma zmierzać do odwrócenia w dobrach poszkodowanego skutków zdarzenia wyrządzającego mu szkodę i przywrócenia – w znaczeniu prawnym – stanu, jaki by istniał gdyby owo zdarzenie nie nastąpiło. Zgodnie z powszechnie przyjętym obecnie poglądem, odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego ( uchwała Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r. w sprawie III CZP 5/11 ). Sąd Najwyższy podkreślił, że utrata możliwości korzystania z pojazdu stanowi negatywne następstwo majątkowe, a wydatki, które służą ograniczeniu ( wyłączeniu tego negatywnego następstwa ) należy kwalifikować jako szkodę majątkową podlegającą naprawieniu w ramach odpowiedzialności gwarancyjnej ubezpieczyciela wynikającej z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Sąd Najwyższy podkreślił przy tym znaczenie dwóch kryteriów - celowości wydatków oraz ich ekonomicznego uzasadnienia.

Za wydatek niezbędny ( celowy ) należy uznać wydatek poniesiony na korzystanie z innego pojazdu w takim zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby ze swojego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Wydatki ekonomicznie uzasadnione to wydatki na najem pojazdu zasadniczo o podobnej klasie do pojazdu uszkodzonego lub zniszczonego, poniesione w oparciu o stawki czynszu najmu, które obowiązują na danym rynku lokalnym ( ceny rynkowe za tego typu usługi ) i w czasie naprawy pojazdu mechanicznego lub do czasu nabycia nowego pojazdu.

Wskazać należy, że pozwany zakład ubezpieczeń wypłaciło poszkodowanemu w toku postępowania likwidacyjnego koszty najmu pojazdu zastępczego, przyjmując wprawdzie okres najmu pojazdu zastępczego zgodnie z przedstawioną przez powoda fakturą, jednakże w niższej dobowej stawce w wysokości 165,04 zł netto, tj. łącznie z kosztami podstawienia i odbioru auta zastępczego 10897,52 zł brutto.

Jak wskazano powyżej, pozwany Towarzystwo (...) S.A. w W. zakwestionował w niniejszym procesie stawkę najmu pojazdu zastępczego wynikającą z umowy zawartej przez powoda z J. O..

Odnosząc się do kwestii wysokości stawki najmu pojazdu zastępczego, podkreślić należy, że firma działająca w imieniu poszkodowanego J. O., bezpośrednio po zgłoszeniu szkody, otrzymała od zakładu ubezpieczeń informację w zakresie możliwości organizacji pojazdu zastępczego przez ubezpieczyciela, jak też o akceptowanych stawkach tego najmu w przypadku zawarcia umowy najmu przez poszkodowanego z pominięciem zakładu ubezpieczeń. Zgłoszenie szkody nastąpiło w rzeczywistości już po zawarciu umowy najmu pojazdu zastępczego pomiędzy poszkodowanym J. O., a powodem. Co prawda reprezentujący poszkodowanego podmiot zwrócił się do pozwanego ubezpieczyciela o przedstawienie konkretnej oferty najmu pojazdu zastępczego, jednakże powód nie wykazał, aby zapoznał się z tą ofertą, a następnie kontaktował się z pozwanym w celu wynajęcia pojazdu. Co więcej, to zapytanie o szczegółową ofertę zakładu ubezpieczeń nastąpiło dopiero w dniu 2 stycznia 2023 r., a zatem trzy dni po zawarciu umowy najmu pojazdu zastępczego, które nastąpiło w dniu 30 grudnia 2022 r. Pozwany wraz z przyjęciem szkody, uprzedził poszkodowanego o akceptowalnych stawkach najmu. Powód nie wykazał, żeby weryfikował oferty zakładu ubezpieczeń w zakresie stawek najmu czy dostępności pojazdów w wypożyczalniach współpracujących z zakładem ubezpieczeń. Twierdzenia poszkodowanego, że wypożyczalnia, z której wynajął pojazd następczy skontaktowała się z nim sama oraz, że myślał iż działa na zlecenie zakładu ubezpieczeń wskazuje, że J. O. nie sprawdził tej okoliczności, błędnie zrozumiał twierdzenia firmy bądź też został wprowadzony w błąd. Okoliczność, że pozwany składał w późniejszym okresie poszkodowanemu propozycję najmu pojazdu zastępczego, wskazuje, że powinien mieć świadomość, że korzysta z pojazdu zastępczego podmiotu niezwiązanego z ubezpieczycielem.

Wskazać należy, że nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym ze zdarzeniem komunikacyjnym mogą być refundowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów ( art. 354 § 2 kc, art. 362 i 826 § 1 kc ). Na dłużniku ciąży w związku z tym obowiązek zwrotu tylko wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika. W ocenie Sądu, zachowanie poszkodowanego J. O., który nie skorzystał z korzystniejszej ekonomicznie oferty zakładu ubezpieczeń i zawarł umowę najmu pojazdu zastępczego w stawce dziennej przewyższającej stawkę maksymalną proponowana przez ubezpieczyciela, nie może zasługiwać na aprobatę. Powód S. K. nie wykazał, że pojazd wynajęty przez niego J. O. spełniał w wyższym stopniu kryteria przydatności; nie wykazał również, że samochód odpowiadający klasą pojazdowi poszkodowanego nie był w tym okresie dostępny w ofercie zakładu ubezpieczeń. Pomimo zakwestionowania wysokości stawki najmu przez zakład ubezpieczeń, który przedstawił ofertę najmu pojazdów w niższej stawce, nie wykazał również, że stawka zaproponowana przez niego jest adekwatna do klasy pojazdu oraz ekonomicznie uzasadniona. W uchwale z dnia 24 sierpnia 2017 r. w sprawie III CZP 20/17 Sąd Najwyższy podkreślił, że wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialności z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione. W tym kontekście istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego czy też obowiązek wpłaty kaucji. Jeżeli istotne warunki wynajmu proponowanego przez ubezpieczyciela ( we współpracy z przedsiębiorcą wynajmującym pojazdy ) czynią zadość potrzebie ochrony uzasadnionych potrzeb poszkodowanego, nie ma podstaw, by obciążać osoby zobowiązane do naprawienia szkody wyższymi kosztami związanymi ze skorzystaniem przez poszkodowanego z droższej oferty. Odstępstwa od tej reguły nie uzasadniają drobne niedogodności o charakterze niemajątkowym, które mogą wiązać się np. z koniecznością nieznacznie dłuższego oczekiwania na podstawienie pojazdu zastępczego proponowanego przez ubezpieczyciela. Podkreślić należy, że w niniejszej sprawie pozwany zakład ubezpieczeń w toku postępowania likwidacyjnego uznał nie tylko okres najmu, ale również dodatkowe koszty w postaci kosztów podstawienia i odbioru pojazdu. Należy też podkreślić, że proponowana wykładnia nie eliminuje ani nie ogranicza przysługującej poszkodowanemu swobody wyboru kontrahenta, od którego najmie pojazd. Sprawia jedynie - ze względu na obowiązek zapobiegania zwiększeniu rozmiarów szkody - że zawierając umowę na mniej korzystnych warunkach od proponowanych przez ubezpieczyciela, poszkodowany będzie zmuszony ponieść część związanych z tym kosztów.

Podkreślić należy, że poszkodowany J. O. w istocie nie wyraził żadnego zainteresowania ofertą ubezpieczyciela w zakresie najmu pojazdu zastępczego, nie zapoznał się z jej warunkami i nie dokonał oceny, czy oferta którą wybrał lepiej zaspokaja jej potrzeby, czy też może skorzystanie z pojazdu oferowanego przez ubezpieczyciela byłoby wystarczające. Poszkodowany nie dokonał porównania ofert i nie rozważył zmiany firmy i pojazdu zastępczego na mający te same lub zbliżone parametry ale w niższej stawce dobowej. Mając powyższe na uwadze, należało w ocenie Sądu przyjąć, iż poszkodowany pozostając biernym na przedstawioną mu propozycję pozwanego zakładu ubezpieczeń, nie dopełnił obowiązku współdziałania przy minimalizacji szkody, która dodatkowo została zwiększona przez wynajęcie pojazdu u podmiotu stosującego znacznie wyższe dobowe stawki najmu pojazdu. Ubezpieczyciel dokonał w toku czynności likwidacyjnych wszystkich czynności, jakie mogły zostać wykonane przy stwierdzonym stopniu współpracy poszkodowanego z pozwanym. To na poszkodowanym spoczywał obowiązek zbadania warunków najmu oferowanego przez towarzystwo ubezpieczeń. W tym kontekście, dla rozstrzygnięcia sprawy nie ma znaczenia fakt, iż podmiot reprezentujący poszkodowanego P. O. poprosił e-mailem o przedstawienie warunków najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem ubezpieczyciela. Nie dowodzi to, iż wyraził on wprost wolę zawarcia umowy najmu pojazdu zastępczego za pośrednictwem ubezpieczyciela, tym bardziej, że nastąpiło to już w okresie trwania najmu pojazdu. Wskazać również należy, że z oferty zakładu ubezpieczeń wynika wprost, że najemca pojazdu zastępczego nie ponosi dodatkowych kosztów związanych np. ze zniesieniem udziału własnego, które są uwzględnione w dobowej stawce najmu, co – w tym zakresie – czyni ofertę ubezpieczyciela korzystniejszą dla poszkodowanego.

Nadto, zarządzeniem z dnia 22 listopada 2023 r. wezwano pełnomocnika powoda do uiszczenia zaliczki na koszty związane z przeprowadzeniem dowodu z opinii biegłego sądowego w kwocie 1000 zł pod rygorem pominięcia dowodu. Zaliczka nie została uiszczona, a w konsekwencji postanowieniem z dnia 6 lutego 2024 r. Sąd pominął dowód z opinii biegłego sądowego w zakresie techniki samochodowej zgłoszony przez pełnomocnika powoda w pozwie. Skoro powód podnosił, że zastosowana przez niego stawka najmu jest stawką rynkową na lokalnym rynku, to powinien tą okoliczność udowodnić w sytuacji, gdy pozwany zakwestionował wysokość tej stawki. Zgodnie z art. 6 kc to na powodzie spoczywał ciężar dowodu w tym zakresie.

W związku z powyższym Sąd oddalił powództwo jako niezasadne.

Zgodnie z art. 98 kpc, strona przegrywająca proces jest zobowiązana zwrócić stronie przeciwnej koszty procesu. Sąd oddalił powództwo w całości, a zatem powód S. K. zobowiązany jest zwrócić pozwanemu Towarzystwu (...) S.A. w W. poniesione przez niego koszty procesu. W związku z powyższym w pkt II wyroku Sąd zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 1817,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa, ustalonych stosownie do przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, przy uwzględnieniu wskazanej wartości przedmiotu sporu.