Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powodowie G. C., A. Z. i A. R. wnieśli o zasądzenie solidarnie na swoją rzecz od pozwanej Gminy S. kwoty 6 598,55 zł z umownymi odsetkami w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu oraz o zasądzenie kosztów procesu.

Od wydanego przez referendarza sądowego nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym strona pozwana wniosła sprzeciw zaskarżając go w całości i wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu. Strona pozwana wskazała na ograniczenie jej odpowiedzialności do stanu czynnego majątku, powołała sporządzenie spisu w dniu 19 maja 2022 r. na jej wniosek z 1 grudnia 2020 r. wskazując, że roszczenie strony powodowej nie zostało ujęte, a nadto jest przedawnione, bo termin przedawnienia powinien być liczony dla poszczególnych rat. Jej zdaniem śmierć pożyczkobiorcy nie ma wpływu na warunki określone w umowie pożyczki.

Sąd Okręgowy w Świdnicy uchylił wyrok Sądu Rejonowego w Kłodzku z dnia 21 października 2022 r. i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

Sąd, ponownie rozpoznając sprawę, ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 4 sierpnia 2017 r. (...) Sp. z o.o. z/s w T. zawarli umowę pożyczki gotówkowej w kwocie 5 250 zł na okres od 4 sierpnia 2017 r. do 20 sierpnia 2019 r.

Dowód: umowa pożyczki z 04.08.2017 r. – k.9 – 10

Pożyczkobiorca miał spłacać pożyczkę w ratach poczynając od 20 września 2017 r. do 20 sierpnia 2019 r. i ratach wynoszących po 242,26 zł (2- 24) i pierwszej racie w kwocie 262,57 zł. Termin płatności każdej z rat przypadał na 20. Każdego kolejnego miesiąca.

Dowód: harmonogram spłaty pożyczki – k.11

W dniu 7 sierpnia 2017 r. pożyczkodawca (...) Sp. z o.o. z siedzibą w T. i powodowie zawarli umowę przelewu wierzytelności wynikającej z umowy pożyczki nr (...) o wartości 5 255,75 zł.

Dowód: umowa przelewu wierzytelności – k.12, pełnomocnictwa – k.13, 14, KRS – k.15 – 18

Pożyczkobiorca dokonał wpłaty pierwszej raty na poczet spłaty przedmiotowej pożyczki w kwocie 263,57 zł.

Okoliczność bezsporna

W dniu 1 października 2017 r. zmarł J. M., a spadek po nim na podstawie ustawy nabyła z dobrodziejstwem inwentarza Gmina S. w całości.

Dowód: postanowienie SR w Kłodzku z dnia 12.03.2020 r. – k.19

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po J. M. wniósł w dniu 30 maja 2019 r. P. 1 Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w K.. Strona powodowa wystąpiła o wydanie odpisu postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku po J. M. w dniu 25 maja 2021 r. Odpis postanowienia doręczono pełnomocnikowi strony powodowej w dniu 21 czerwca 2021 r.

Dowód: wniosek o stwierdzenie nabycia spadku wraz z kopertą z datą nadania – k.1 – 2, 48, wniosek o wydanie odpisu postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku strony powodowej z kopertą z dat nadania 25.05.2021 r. – k.112 – 113, elektroniczne potwierdzenie odbioru – k.123, znajdujące się w aktach tut. Sądu I Ns 474/19

Strona powodowa wezwała pozwaną Gminę do zapłaty kwoty 6 555,12 zł w terminie 14 dni od doręczenia wezwania. Wezwanie zostało doręczone 15 grudnia 2021 r.

Dowód: przedsądowe wezwanie do zapłaty- k.20 – 21, wydruk ze śledzenia przesyłek Poczty Polskiej – k.22

Pozew w niniejszej sprawie został złożony w dniu 29 grudnia 2021 r.

Dowód: koperta z datą nadania – k.23

W dniu 19 maja 2022 r. Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Kłodzku T. M. sporządził protokół spisu inwentarza po J. M. zmarłym dnia 1 października 2017 r. według którego stan czynny majątku wynosi 79 500 zł, zaś bierny 38 446,65 zł, przy czym wierzytelność strony powodowej nie została ujęta w spisie inwentarza.

Dowód: protokół spisu inwentarza – k.39

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo podlegało uwzględnieniu w części wobec skutecznie podniesionego zarzutu przedawnienia przez stronę pozwaną.

Zawarcie umowy pożyczki przez J. M. z poprzednikiem prawnym strony powodowej, jak i legitymacja procesowa czynna strony powodowej nie były kwestionowane przez pozwaną Gminę, wszak strona powodowa złożyła w tym zakresie odpowiednie dowody z dokumentów wykazując odpowiednio istnienie stosunku prawnego jak i następstwo prawne.

Rozstrzygnąć jednak należało o kwestii przedawnienia roszczenia, tym bardziej, że strona pozwana na nim przede wszystkim oparła swoje stanowisko.

Zgodnie z przepisem art.120 § 1 k.c. bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

Z postanowienia zawartego w § 9 ust. 1 umowy pożyczki z dnia 4 sierpnia 2017 r. wynika, że pożyczkodawca ma prawo wypowiedzieć umowę w formie pisemnej z zachowaniem 7 - dniowego okresu wypowiedzenia w przypadku niespłacania przez pożyczkobiorcę dwóch kolejnych rat pożyczki. Strona powodowa wskazała w uzasadnieniu pozwu, że pożyczkobiorca dokonał jednej częściowej wpłaty w kwocie 263,57 zł. Zwrócić należy uwagę, że nie była to jedna częściowa wpłata, lecz pierwsza rata, która zgodnie z harmonogramem wynosiła 263,57 zł i w takiej kwocie nastąpiła wpłata tej raty. Strona powodowa już w trzy dni po zawarciu umowy pożyczki nabyła wierzytelność wynikającą z tej umowy, a więc wstąpiła w prawa i obowiązki pożyczkodawcy.

Oczywistym jest, że spłata rat pożyczki nie jest świadczeniem okresowym, o którym mowa w art.118 k.c. Jak wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 27 lipca 2021 r. III CZP 17/21 „przyjęcie, że również w razie spłaty pożyczki w ratach zwrot pożyczki jest świadczeniem jednorazowym, nie przesądza jednak kwestii przedawnienia roszczenia dającego pożyczkę o zwrot przedmiotu pożyczki. Zagadnienie to jest bowiem ściśle powiązane z wymagalnością roszczenia o zwrot pożyczki. Przepisy o pożyczce w kodeksie cywilnym nie regulują szczegółowo kwestii wymagalności roszczeń z tej umowy. Jedynie w art. 723 k.c. wskazano, że jeżeli termin zwrotu pożyczki nie jest oznaczony, dłużnik obowiązany jest zwrócić pożyczkę w ciągu sześciu tygodni po wypowiedzeniu przez dającego pożyczkę. Rozpoczęcie biegu (terminu) przedawnienia roszczeń zostało ogólnie uregulowane w art. 120 § 1 k.c., a decyduje o tym dzień wymagalności roszczenia. Ustawa nie definiuje tego pojęcia, ale w doktrynie i orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się zgodnie, że przez wymagalność należy rozumieć stan, w którym wierzyciel ma prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności. Jest to stan potencjalny, o charakterze obiektywnym, którego początek następuje od chwili, w której wierzytelność zostaje uaktywniona (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 12 lutego 1991 r., III CRN 500/90). Roszczenie jest zatem wymagalne wówczas, gdy wierzyciel może żądać jego spełnienia, a dłużnik zgodnie z treścią stosunku prawnego ma obowiązek je spełnić. Początek stanu wymagalności zależy od charakteru wierzytelności. W przypadku wierzytelności terminowych (czyli tych, co do których treść stosunku prawnego określa termin spełnienia świadczenia) pokrywa się on z chwilą nadejścia terminu spełnienia świadczenia (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 18 lutego 2015 r., III PK 83/14). Można zatem stwierdzić, że doniosłość prawna wymagalności wiąże się z jej nadejściem, w przeciwieństwie do terminu spełnienia świadczenia, którego doniosłość prawna wiąże się z jego upływem, rodząc konsekwencje w postaci opóźnienia albo zwłoki (uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 12 lutego 1991 r., III CRN 500/90). W konsekwencji, przy zobowiązaniach terminowych przyjmuje się, że wierzytelność jest wymagalna, jeżeli nadszedł termin świadczenia, od tej bowiem daty wierzyciel może domagać się spełnienia świadczenia, które dłużnik powinien spełnić (uchwała Sądu Najwyższego z 5 listopada 2014 r., III CZP 76/14). Skoro z upływem terminu płatności danej raty biorący pożyczkę jest zobowiązany ją zapłacić, oznacza to, że wierzytelność dającego pożyczkę o zapłatę każdej z rat staje się wymagalna z upływem tego terminu.”

W rozstrzyganej sprawie każda z rat miała oznaczoną wymagalność przypadającą na 20-ty dzień miesiąca poczynając od 20 września 2017 r.

Wskazać należy, że w dniu 9 lipca 2018 r. weszła w życie nowelizacja Kodeksu cywilnego dotycząca terminów przedawnienia wynikająca z ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U.2018, poz.1104). Umowa pożyczki ze spadkodawcą została zawarta 4 sierpnia 2017 r., a więc przed nowelizacją. W związku z tym w przedmiocie zarzutu przedawnienia należało rozstrzygnąć w kontekście przepisu art. 5 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r., który stanowi:

w ust 1: Do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Ust. 2. Jeżeli zgodnie z ustawą zmienianą w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem wejścia w życie niniejszej ustawy. Jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

Zgodnie z przepisem art.118 k.c. termin przedawnienia wynosi dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. W odniesieniu do powyższego stwierdzić należy, że raty pożyczki wymagalne od 20 października 2017 r. do 20 grudnia 2018 r. uległy przedawnieniu, bowiem bieg terminu przedawnienia rozpoczął się dla każdej z rat w dniu wymagalności poszczególnych rat przed dniem wejście w życie ustawy nowelizującej kodeks cywilny i w myśl art. 5 ust. 2 zd. 2 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw zgodnie z przepisami dotychczasowymi każda z rat ulegała przedawnieniu po trzech latach, a więc nie stosuje się przepisu znowelizowanego, iż koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego. Nie sposób też mówić o tym, że częściowo stosujemy do umowy pożyczki zawartej w dniu 4 sierpnia 2017 r. przepisy dotychczasowe, a częściowo znowelizowane, ponieważ art. 5 ust. 1 ustawy nowelizującej kodeks cywilny mówi o roszczeniach.

Mając na względzie przedawnienie należności wymagalnych od 20 października 2017 r. do 20 grudnia 2018 r. sąd wyliczył, że kwota podlegająca zasądzeniu na podstawie art. 353 1 k.c. to suma 8 rat po 242,26 zł każda, a więc kwota 1 938,08 zł. Sąd zasądził każdą z rat z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie, o których mowa w art.481 § 2 ¹ k.c. - maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (odsetki maksymalne za opóźnienie), a więc zgodnie z żądaniem strony powodowej. W oparciu o przepis art.319 k.p.c. sąd zastrzegł stronie pozwanej prawo do powołania się w toku postępowania egzekucyjnego dotyczącego zasądzonego świadczenia na ograniczenie odpowiedzialności do wysokości stanu czynnego spadku po spadkodawcy J. M..

W związku z zarzutem strony pozwanej dotyczącym braku ujęcia w protokole spisu inwentarza wierzytelności strony powodowej wskazać wypada, że okoliczność ta nie ma znaczenia, ponieważ stan czynny majątku spadkowego przewyższa znacząco stan bierny i nawet gdyby doliczyć wierzytelność strony powodowej określoną w kwocie dochodzonej niniejszym pozwem, to stan czynny będzie znacząco wyższy niż stan bierny.

Ze względu na przedawnienie dalej idące powództwo podlegało oddaleniu.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art.100 k.p.c. strona powodowa wygrała proces w 40 % przy uwzględnieniu art.20 k.p.c. (1 938,08 : 4 845,20). Koszty strony powodowej to 2 217 zł (1 800 zł koszty zastępstwa procesowego, 17 zł opłata skarbowa od pełnomocnictwa i 400 zł opłata od pozwu. Zatem na rzecz strony powodowej od strony pozwanej należało zasądzić 886,80 zł tytułem kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku.