Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 października 2023 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 26 września 2023 roku w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa(...) w T.

przeciwko Gminie T.

o ustalenie

oddala powództwo;

zasądza od powódki (...) w T. na rzecz pozwanej Gminy T. kwotę 10.800 zł (dziesięć tysięcy osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty;

nakazuje pobrać od powódki (...)w T. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 27.495 zł ( dwadzieścia siedem tysięcy czterysta dziewięćdziesiąt pięć złotych) tytułem kosztów sądowych.

SSO Andrzej Kieć

Sygn. akt I C 457/22

UZASADNIENIE

Powódka (...) w T. domagała się zobowiązania Gminy T. do złożenia oświadczenia o ustanowieniu na rzecz powódki prawa użytkowania wieczystego działki nr (...), o pow. 0,4376 ha, położonej w T. przy ulicy (...), zapisanej w KW (...) na 99 lat, z przeniesieniem nieodpłatnie własności znajdującego się na niej budynku oraz zobowiązania Gminy T. do złożenia oświadczenia o ustanowieniu na rzecz powódki prawa użytkowania wieczystego działki nr (...), o pow. 0,0650 ha, położonej w T. przy ulicy (...), zapisanej w KW (...) na 99 lat. Nadto wniosła o zasądzenie na rzecz powódki od pozwanej kosztów postępowania.

W uzasadnieniu żądania pozwu podano, że nieruchomość położona w T. przy ul. (...) stanowiła do 1997r parcelę geodezyjną nr (...). Z tejże nieruchomości wyodrębniono nowe działki nr (...) zabudowaną pawilonem handlowym i nr (...) o powierzchni 650 m.kw. Dawna działka nr (...) znajdowała się w faktycznym władaniu poprzedniczki prawej powódki, tj. (...)w S. i wykorzystywana była na magazynowanie materiałów budowlanych złomu i opakowań. Powódka prowadziła na działce nr (...) dotychczasową działalność- w zakresie magazynów złomu i opakowań oraz wybudowała z własnych środków na działce oznaczonej obecnie nr (...) pawilon handlowy. Decyzja na budowę pawilonu została wydana na zastępczego inwestora Zakłady (...). Powódka podniosła, że zgodnie z przepisami art. 207 i 208 par. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami przysługuje jej roszczenie o oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste oraz bezpłatne przeniesienie własności pawilonu handlowego. Powódka złożyła wniosek o uwłaszczenie przedmiotowych działek już w 1991 i w dniu 26.10.1992r.. Powódka wskazała, że spełniła wymogi przewidziane do uwłaszczenia: była posiadaczem i użytkownikiem w dniu 5.12.1990r i pozostawała nim nadal w dniu 1.01.1998r. Powódka złożyła stosowne wnioski do dnia 31.12.1996r.

Pozwana Gmina T. wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego. W uzasadnieniu podała, iż brak jest przesłanek do uwzględnienia roszczenia, w szczególności budynek zlokalizowany na działce nr (...) nie został wybudowany przez powódkę lecz przez przedsiębiorstwo państwowe (...)w T.. Działka nr (...) nigdy nie była przedmiotem zabudowy. Odnosząc się zaś do żądania pozwu podniosła zarzut nieprawidłowego określenia roszczenia pozwu (brak wskazania wysokości opłaty rocznej), zarzut nieprawidłowego określenia przedmiotu dochodzonego roszczenia (brak określenia wielkości zabudowanej działki, niezbędnej do prawidłowego korzystania z budynku), zarzut niedookreślenia terminu końcowego użytkowania wieczystego, zarzut nieudowodnienia poniesienia kosztów związanych z budową lub nabyciem budynku oraz zarzut przedawnienia dochodzonych roszczeń.

Sąd ustalił, co następuje:

Nieruchomość położona w T., obejmująca zabudowaną działkę nr (...) ha oraz działkę nr (...), dla której Sąd Rejonowy w Tarnowskich Górach prowadzi księgę wieczystą KW nr (...) stanowi własność Gminy T.. W przeszłości działki te wchodziły w skład większej parceli geodezyjnej nr (...) o powierzchni 0,5026 ha. Działka nr (...) zabudowana jest pawilonem handlowym. /okoliczności bezsporne, wydruk z kw k.52-59/

Budynek ten został wzniesiony w oparciu o pozwolenie na budowę objęte decyzją Urzędu Miejskiego w T. z 6.11.1980r przez (...) w T. /decyzja k.68/.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Tarnowskich Górach z dnia 12.08.2020r w sprawie sygn. IC 2156/19 sąd nakazał pozwanej w tej sprawie (...) w T. opróżnienie, opuszczenie i wydanie Gminie T. nieruchomości położonej w T. przy ul. (...) o powierzchni 4376 m.kw., stanowiącej działkę nr (...), objętej Kw nr (...). Odpowiedź na pozew w tej sprawie spółdzielnia złożyła w dniu 22.10.2018r. Apelacja spółdzielni od wyroku Sądu Rejonowego z 12.08.2020r została oddalona wyrokiem Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 30.11.2021r./wyrok SR k.60, wyrok SO z uzasadnieniem k. 61-66, odpowiedź na pozew k.187-200/.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 29.04.2021r w sprawie sygn. VII GC 2294/19 sąd nakazał pozwanej w tej sprawie (...) w T. opróżnienie i wydanie Gminie T. nieruchomości położonej w T. przy ul. (...) o powierzchni 650 m.kw., stanowiącej działkę nr (...). Wyrok stał się prawomocny 23.05.2022r. Odpowiedź na pozew w tej sprawie spółdzielnia złożyła w dniu 5.07.2017r. /wyrok SR k.67, odpowiedź na pozew k.182-186/.

W dniu 19.08.2022r powódka dobrowolnie wydała pozwanej nieruchomość położoną w (...) G. przy ul. (...) stanowiącą niezabudowaną działkę nr (...). W posiadanie zabudowanej nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) pozwana weszła w wyniku czynności egzekucyjnych. /protokół zdawczo-odbiorczy z 19.08.2022r. k.87, protokoły komornika sądowego z 13.05.2022r-18.05.2022r k.88-125/.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wskazane dowody. Prawdziwość dokumentów nie została zaprzeczona. Dokumenty znajdujące się w aktach sprawy stanowią dowody bez wydawania odrębnego postanowienia (art. 243 (2) kpc). Sąd pominął wnioskowane dowody z zeznań świadków M. K. (1), K. G., M. K. (2), A. W. i P. S. oraz przesłuchania stron, gdyż dowody te nie były istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, w szczególności wobec zgłoszonego przez pozwaną zarzutu przedawnienia roszczenia i mając na względzie tezę na które dowody zostały zgłoszone. Z tych samych względów sąd pominął wnioskowane dowody z opinii biegłego rzeczoznawcy majątkowego i opinii biegłego geodety; wskazać przy tym należy, iż oznaczenie wysokości opłaty rocznej oraz oznaczenie wielkości działki niezbędnej do korzystania przez powódkę z budynku usytuowanego na działce nr (...) było obowiązkiem powódki na etapie sformułowania żądania; rzeczą biegłych nie jest precyzowanie żądania pozwu. Przeprowadzenie wszystkich wskazanych dowodów spowodowałoby jedynie zbędną zwłokę w postępowaniu.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 205 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U.2021.1899.t.j. – dalej także u.g.g.) roszczenia spółdzielni, związków spółdzielczych oraz innych osób prawnych o ustanowienie użytkowania wieczystego, powstałe przed wejściem w życie niniejszej ustawy, podlegają jej przepisom od dnia wejścia w życie tej ustawy. Przepis art. 204 ust. 1 powołanej ustawy stanowi, że spółdzielni, związkowi spółdzielczemu oraz innym osobom prawnym, które w dniu 5 grudnia 1990r. były użytkownikami gruntów, stanowiących własność Skarbu Państwa lub gminy, przysługuje roszczenie o ustanowienie użytkowania wieczystego gruntu oraz o przeniesienie własności znajdujących się na nim budynków, innych urządzeń i lokali. Przepis ten stanowi odpowiednik poprzednio obowiązującego art. 2c ust. 1 ustawy z dnia 29 września 1990r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. Nr 79, poz. 464), w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 7 października 1992r., zmieniającej ustawę o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. Nr 91, poz. 455).

Zgodnie z art. 245 § 1 k.c., z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu własności. Jednakże zgodnie z § 2 tego przepisu forma aktu notarialnego jest potrzebna tylko dla oświadczenia właściciela, który prawo ustanawia. Stosownie do art. 8 ust. 1 obowiązującej do dnia 1 sierpnia 1985r. ustawy z dnia 14 lipca 1961r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach – t. j. w Dz.U. Nr 22, poz. 159 przekazywanie terenów państwowych jednostkom państwowym i organizacjom społecznym w użytkowanie następowało w drodze decyzji właściwego do spraw gospodarki komunalnej i mieszkaniowej organu prezydium powiatowej (miejskiej miasta stanowiącego powiat lub wyłączonego z województwa) rady narodowej wydanej na wniosek jednostki ubiegającej się o przekazanie terenu; decyzja taka powinna zawierać określenie czasu i warunków użytkowania. Ustawa z dnia 14 lipca 1961r. o gospodarce terenami w miastach i osiedlach utraciła moc wraz z wejściem w życie w dniu 1 sierpnia 1985r. ustawy z dnia 29 kwietnia 1985r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz.U. z 1985 r. nr 22 poz. 99). Ustawa o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości nie przewidywała oddania nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa na podstawie decyzji ani aktualizacji opłaty za użytkowanie. Ustawa z dnia 29 kwietnia 1985r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości utraciła moc w dniu 1 stycznia 1998r., kiedy to weszła w życia ustawa z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami, która również nie przewiduje innej formy niż ta przewidziana w kodeksie cywilnym dla ustanowienia użytkowania.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 lutego 1998r. w sprawie przepisów wykonawczych dotyczących uwłaszczenia osób prawnych nieruchomościami będącymi dotychczas w ich zarządzie lub użytkowaniu (Dz.U. z 1998 r. Nr 23, poz. 120) w § 6 ust. 1 stanowi, że właściwy organ stwierdza prawo użytkowania nieruchomości przez spółdzielnię lub inną osobę prawną na podstawie co najmniej jednego z następujących dokumentów:

1) decyzji o przekazaniu nieruchomości w użytkowanie,

2) decyzji o naliczeniu lub aktualizacji opłat z tytułu użytkowania nieruchomości.

§ 7 tego powołanego rozporządzenia przewiduje, że właściwy organ, po stwierdzeniu prawa użytkowania nieruchomości przez spółdzielnię lub inną osobę prawną według stanu na dzień 5 grudnia 1990r., zawiera ze spółdzielnią lub inną osobą prawną, na jej wniosek, umowę o oddanie nieruchomości gruntowej w użytkowanie wieczyste oraz o przeniesienie własności znajdujących się na niej budynków, innych urządzeń i lokali.

Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 22 listopada 1999r., sygn. akt U 6/99, zgodnie z § 6 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 lutego 1998r. w sprawie przepisów wykonawczych dotyczących uwłaszczenia osób prawnych nieruchomościami będącymi dotychczas w ich zarządzie lub użytkowaniu (Dz.U. z 1998 r. Nr 23, poz. 120) prawo użytkowania nieruchomości wyjątkowo można stwierdzić w oparciu o decyzję o naliczeniu lub aktualizacji opłat z tytułu użytkowania nieruchomości. Dokument zawierający decyzję o naliczeniu lub aktualizacji opłat może być uznany za podstawę stwierdzenia użytkowania tylko wówczas, gdy jest wydany w nawiązaniu do decyzji o ustanowieniu tego prawa, która zaginęła czy uległa zniszczeniu. Nadto z decyzji o opłatach powinien wynikać w sposób jednoznaczny tytuł prawny ich wnoszenia: ustanowione mocą konkretnej decyzji administracyjnej prawo użytkowania na rzecz podmiotu wnoszącego opłatę. Natomiast przepis § 6 ust. 3 wskazanego rozporządzenia wykonawczego, zgodnie z którym jeżeli nie zachowały się dokumenty w postaci decyzji, o których mowa powyżej stwierdzenia prawa użytkowania nieruchomości można dokonać na podstawie zeznań świadków lub oświadczeń stron, złożonych w odpowiedniej formie został ww. wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 22 listopada 1999r. uznany za niekonstytucyjny, za niezgodny z art. 206 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997r. o gospodarce nieruchomościami.

Powódka wskazała, że podstawą dochodzonego roszczenia jest art. 207 i art.. 208 par. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami.. Strona powodowa nie wykazała aby była użytkownikiem działek nr (...) położonych w T., objętych KW nr (...), zatem powództwo na tej podstawie prawnej nie mogło być uwzględnione. Powódka, wbrew obowiązkowi dowodzenia na wykazanie swych twierdzeń (art. 6 kc, art. 232 kpc), nie wykazała przesłanek do uwłaszczenia. Nie zaoferowała w tym celu żadnych dowodów z dokumentów, nie załączyła nawet dokumentów wnioskowanych jako dowody w pozwie. Powódka wnosiła o zobowiązanie strony pozwanej do złożenia dokumentów, przerzucając w ten sposób obowiązek dowodzenia na stronę pozwaną. Powódka nie wykazała ażeby nie była w stanie samodzielnie pozyskać dokumentów bądź ażby podjęła w tym kierunku jakieś starania. Wnioskując o pozyskanie dokumenty należy przy tym sprecyzować i oznaczyć ten dokument; nie wystarcza w tym zakresie wnioskowanie o złożenia bliżej nieokreślonego zbioru dokumentów. Obowiązkiem strony jest poszukiwanie dowodów; strona tego obowiązku nie może przerzucać na sąd. Biorąc pod uwagę wszystkie te argumenty sad oddalił wnioski powódki o pozyskanie dokumentów. Powódka nie sprostała obowiązkom wynikającym z ciężaru dowodu określonego w art. 6 kc i art. 232 kpc.

Przepis art. 207 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami przewiduje, że osoby, które były posiadaczami nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność gminy w dniu 5 grudnia 1990r. i pozostawały nimi nadal w dniu 1 stycznia 1998r., mogą żądać oddania nieruchomości w drodze umowy w użytkowanie wieczyste wraz z przeniesieniem własności budynków, jeżeli zabudowały te nieruchomości na podstawie pozwolenia na budowę z lokalizacją stałą. Nabycie własności budynków wybudowanych ze środków własnych posiadaczy następuje nieodpłatnie. W przypadku braku woli zawarcia stosownej umowy ze strony gminy lub Skarbu Państwa, pomimo złożenia stosownego wniosku przez podmiot uprawniony, realizacja roszczenia może nastąpić na drodze sądowej w drodze powództwa o zobowiązanie gminy (Skarbu Państwa) do złożenia oświadczenia woli o oddaniu gruntu w użytkowanie wieczyste oraz przeniesieniu własności budynków (art. 64 k.c. w zw. z art. 1047 k.p.c.).

Przepisy art. 208 ust. 2 – 4 u.g.n. są odpowiednikami przepisów art. 88a ust. 2–4 u.g.g. w brzmieniu nadanym ustawą z 10.06.1994r. zmieniającą ustawę o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości oraz niektóre inne ustawy (Dz.U. Nr 84, poz. 384), według których spółdzielniom, ich związkom, Naczelnej Radzie Spółdzielczej oraz innym osobom prawnym, które na gruntach stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność gminy, będących w ich posiadaniu do 5 grudnia 1990r., wybudowały same lub wybudowali ich poprzednicy prawni obiekty budowlane z własnych środków i za zezwoleniem właściwego organu nadzoru budowlanego, przysługiwało roszczenie o ustanowienie wieczystego użytkowania gruntów przez nieodpłatne przeniesienie własności znajdujących się na nich obiektów budowlanych.

Artykuł 208 ust. 2 u.g.n. przyznaje spółdzielniom i ich związkom oraz Krajowej Radzie Spółdzielczej i innym osobom prawnym, które na gruntach stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność gminy do 5.12.1990r. wybudowały budynki, roszczenie o ustanowienie użytkowania wieczystego gruntów oraz o nieodpłatne przeniesienie własności znajdujących się na nich budynków. Do warunków skuteczności roszczenia należy wybudowanie z własnych środków budynków przez osobę występującą z roszczeniem albo przez jej poprzednika prawnego oraz wybudowanie ich za zezwoleniem właściwego organu nadzoru budowlanego. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z 14 maja 2015r., I CSK 166/14, LEX nr 1730594, środki własne w rozumieniu art. 208 ust. 1 i 2 u.g.n. to środki pochodzące z innych źródeł niż budżet państwa lub budżet gminy. Nadto Sąd Najwyższy w wyroku z 12 września 2007r., I CSK 212/07, OSNC 2008/10, poz. 120, wyjaśnił, że określenie „za zezwoleniem właściwego organu nadzoru budowlanego” nie jest równoznaczne z decyzją lokalizacyjną lub pozwoleniem na budowę, ale obejmuje inne decyzje organu nadzoru budowlanego, w których organ ten zalegalizował obiekty budowlane wykonane bez pozwolenia na budowę. Dodatkowym warunkiem jest posiadanie nieruchomości objętych roszczeniem w dniu zgłoszenia roszczenia. Poza tym ograniczono zakres roszczenia do gruntów niezbędnych do prawidłowego korzystania z budynku.

Pozwana zaprzeczyła, ażeby powódka na gruntach stanowiących obecnie własność Gminy (...) a objętych żądaniem, wybudowała do dnia 5 grudnia 1990r. z własnych środków, za zezwoleniem organu nadzoru budowlanego, budynek pawilonu handlowego. Podniosła również m.in zarzut przedawnienia roszczeń dochodzonych w niniejszej sprawie a wynikającego z art. 208 ust. 2 u.g.g.

Roszczenie z art. 208 ust. 2 u.g.g. ma charakter majątkowy i zgodnie z ogólnymi zasadami podlega przedawnieniu. W szczególności znajduje do niego zastosowanie art. 118 k.c. Zgodnie z powyższym przepisem - w brzmieniu obowiązującym przed 9 lipca 2018r. (ustawa o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. z 2018r. poz. 1104) - jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Trzyletni termin przedawnienia roszczeń związanych z działalnością gospodarczą przewidziany jest również w aktualnym brzmieniu art. 118 kc. Zgodnie art. 120 § 1 k.c., bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Nie można jednak utożsamiać daty podjęcia czynności przez uprawnionego w najwcześniej możliwym terminie z datą, od której rozpoczyna się bieg przedawnienia roszczenia bezterminowego. Ustalenie tej ostatniej daty następuje bowiem przy uwzględnieniu przepisu art. 455 k.c., zgodnie z którym, jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania. W konsekwencji - jak to wyjaśniono w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por.m.in. wyroki z 8 lipca 2010r., II CSK 126/10 oraz z 16 maja 2013 r., V CSK 277/12) - bieg przedawnienia roszczenia wynikającego z zobowiązania bezterminowego rozpoczyna się w dniu, w którym świadczenie powinno być spełnione, gdyby wierzyciel wezwał dłużnika do wykonania zobowiązania w najwcześniej możliwym terminie. Innymi słowy, jest to najwcześniejszy, hipotetyczny dzień wymagalności roszczenia. Zarówno termin wymagalności roszczenia, jak również zazwyczaj pokrywający się z nim termin rozpoczęcia biegu przedawnienia roszczenia, należy ściśle wiązać z możliwością przymusowego żądania przez wierzyciela spełnienia świadczenia. Odnosząc się do roszczeń na tle art. 208 u.g.n. Sąd Najwyższy wskazał, że „w typowej sytuacji ustalenie terminu, w jakim zobowiązany (...) powinien uczynić zadość zgłoszonemu roszczeniu, tj. zawrzeć umowę ustanawiającą prawo użytkowania wieczystego, powinno nastąpić z uwzględnieniem właściwego czasu, jaki potrzebny jest uprawnionemu do przygotowania i złożenia wniosku o ustanowienie prawa użytkowania wieczystego, jak również czasu, po złożeniu wniosku, niezbędnego do oceny przez zobowiązanego jego zasadności oraz podjęcia odpowiednich działań organizacyjno-prawnych umożliwiających spełnienie świadczenia polegających np. na konieczności uzyskania odpowiednich dokumentów wieczysto-księgowych i geodezyjnych, umożliwiających zawarcie umowy w formie aktu notarialnego. W typowych okolicznościach zawarcie umowy będzie możliwe dopiero po upływie kilkunastu dni, bądź kilku tygodni od chwili zgłoszenia wniosku przez uprawnionego. Od tej chwili dopiero rozpocznie więc bieg termin przedawnienia według art. 120 § 1 zd. 2 k.c." (wyrok Sądu Najwyższego z 28 listopada 2014 r., I CSK 657/13).

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 maja 2021r. I CSKP 29/21 (Lex nr 3219883), roszczenie o ustanowienie użytkowania wieczystego gruntu oraz nieodpłatne przeniesienie własności znajdującego się na nim budynku (art. 208 ust. 2 ustawy o gospodarce nieruchomościami), wykorzystywanego przez przedsiębiorcę do prowadzenia działalności gospodarczej, przedawnia się z upływem lat trzech, jako roszczenie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej (art. 118 k.c).

Powódka złożyła wniosek o ustanowienie użytkowania wieczystego – jak twierdzi w pozwie – w 1991 roku i w dniu 26.10.1992r. Obecnie dochodzi ustanowienia użytkowania wieczystego działki nr (...), na której znajduje się budynek, który wykorzystywała dla prowadzenia działalności gospodarczej (pawilon handlowy). Również objęta żądaniem pozwu działka nr (...) służyła do prowadzenia działalności gospodarczej. Obie wskazane działki wchodziły kiedyś w skład działki nr (...) i wykorzystywane były na magazyn złomu i opakowań. Powódka jest przedsiębiorcą, Zatem dokonywanie czynności zmierzających do nabycia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości, o takim przeznaczeniu, a zwłaszcza wykorzystywanych w tym celu od wielu lat, pozostaje w sferze związanej wprost z prowadzeniem działalności gospodarczej. Roszczenia majątkowe związane z takimi czynnościami przedawniają się więc z upływem lat trzech, bez względu na ich podstawę prawną (art. 118 k.c.). W konsekwencji roszczenie powódki o ustanowienie użytkowania wieczystego spornej nieruchomości i przeniesienie własności posadowionego na niej budynku uległoby przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia w której powódka mogła podjął czynność (starania o prawne uwłaszczenie) w najwcześniej możliwym terminie.

Nawet jeśli powódka z wnioskiem o uwłaszczenie wystąpiła w 1991 roku i w dniu 26.10.1992r i pozwana – jak twierdzi powódka – wstępnie godziła się na ustanowienie użytkowania wieczystego w 2009r (przy czym powódka nie wykazała tego żadnymi dokumentami), powódka winna pozwanej zakreślić rozsądny ostateczny termin do uwzględnienia jej roszczenia. Rozsądny termin w okolicznościach sprawy nie powinien przekraczać kilku miesięcy a maksymalnie roku. Tym samym termin przedawnienia, należy uznać, rozpoczął się nie później niż z dniem 1.01.2010r. Powódka co najmniej od tego momentu mogła dochodzić swych roszczeń na drodze sądowej, zatem trzyletni termin przedawnienia roszczenia wynikającego z art. 208 u.g.g. upłynął 31 grudnia 2013r. Dodatkowo należy wskazać że powódka miała świadomość spornego charakteru jej roszczenia, chociażby z chwilą otrzymania pozwów w sprawie prowadzonej przez Sąd Rejony w Tarnowskich Górach sygn. IC 2156/19 (sprawa o opróżnienie, opuszczenie i wydanie Gminie T. nieruchomości położonej w T. przy ul. (...) o powierzchni 4376 m.kw., stanowiącej działkę nr (...)) oraz w sprawie prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Gliwicach sygn. VII GC 2294/19 (sprawa o opróżnienie i wydanie Gminie T. nieruchomości położonej w T. przy ul. (...) stanowiącej działkę nr (...)). Odpowiedź na pozew w tych sprawach spółdzielnia złożyła odpowiednio w dniu 22.10.2018r. i w dniu 5.07.2017r. Z treści odpowiedzi na pozew niezbicie wynika świadomość spółdzielni o sporności jej roszczeń. Tym samym, nawet przyjmując, że powódka wiedzę o sporności roszczenia uzyskała ostatecznie w dniu 22.10.2018 i w dniu 5.07.2017r, przedawnienie jej roszczeń nastąpiło najpóźniej odpowiednio z dniem 31.12.2021r i z dniem 31.12.2020r.

Zgodnie z art. 5 k.c., nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Z powyższego jednoznacznie wynika, że w razie stwierdzenia przez Sąd, że czynienie użytku ze swego prawa jest sprzeczne m.in. z zasadami współżycia społecznego, to takie działanie uprawnionego nie korzysta z ochrony prawnej, co w konsekwencji może prowadzić do oddalenia powództwa, pomimo stwierdzenia obiektywnych przesłanek jego zasadności. Jak wynika z powyższego przepisu, aby zastosować normę z art. 5 k.c., konieczne jest uprzednie stwierdzenie naruszenia zasad współżycia społecznego, którymi są „szczególne reguły postępowania w życiu społecznym" (S. Grzybowski (w:) System prawa cywilnego, t. I, s. 98). W okolicznościach rozpoznawanej sprawy podniesienie zarzutu przedawnienia nie stanowi nadużycia prawa podmiotowego (art. 5 k.c.). Powołanie się na art. 5 k.c. w związku z zarzutem przedawnienia może mieć miejsce tylko w wypadkach wyjątkowych, które nie zaistniały w rozpoznawanej sprawie. Powódka nie przedstawiła żadnych argumentów wyjaśniających dlaczego po uzyskaniu od pozwanej jednoznacznego stanowiska co do sporności roszczeń, zaniechała złożenia pozwu, a uczyniła to dopiero kilka lat później, bo w 2022r. W tym stanie rzeczy podniesienie przez pozwaną zarzutu przedawnienia nie może świadczyć o nadużyciu prawa.

Mając na względzie powyższe okoliczności, uwzględniając podniesiony przez pozwaną zarzut przedawnienia, Sąd oddalił powództwo.

Oddalenie powództwa z powodu uwzględnienia zarzutu przedawnienia pozwala nie odnosić się już do pozostałych zarzutów podniesionych przez pozwaną w odpowiedzi na pozew. Wskazać jednak mimo to należy, iż sąd uznał za zasadny zarzut pozwanej dotyczący braku wykazania, iż powódka wybudowała pawilon handlowy na działce nr (...) z własnych środków, zarzut, iż uwłaszczeniem nie może być objęta działka niezabudowana nr (...) oraz zarzut, że strona powodowa nie określiła wielkości zabudowanej działki nr (...), niezbędnej do prawidłowego korzystania z budynku (bądź, że niezbędna do korzystania z budynku jest całość tej działki).

Na wniosek pozwanej sąd dokonał sprawdzenia wartości przedmiotu sporu i wartość tę ustalił na kwotę 706.656 zł (k.153). Wartość przedmiotu sporu została ustalona w oparciu o przedłożony przez pozwaną operat szacunkowy, w którym wyliczono wartość spornego gruntu (k.35- 46).

Orzekając o kosztach postępowania w pkt 2 sentencji wyroku Sąd kierował się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. Powódka, jako przegrywająca sprawę, obowiązana jest zwrócić pozwanej koszty postępowania niezbędne do celowej obrony w łącznej kwocie 10.800 zł obejmującej wynagrodzenie pełnomocnika procesowego, ustalonej stosownie do § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265).

Na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U.2020.755 z późniejszymi zmianami) należało pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 27.495 zł tytułem części nieuiszczonej opłaty sądowej.

SSO Andrzej Kieć

.