Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 maja 2023 roku

Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Agnieszka Gradowska-Okrój

Protokolant: Wiktoria Kadaj

po rozpoznaniu w dniu 23 maja 2023 roku w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą we W.

przeciwko T. W.

o zapłatę

utrzymuje nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym w dniu 06 kwietnia 2021 roku w sprawie I Nc 30/21 w całości.

Sygn. akt I C 521/22

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 22 lutego 2021 roku (data stempla), wniesionym w postępowaniu nakazowym, powód (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą we W. wniósł o zasądzenie od T. W. kwoty 301.449,72 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty z ograniczeniem odpowiedzialności pozwanego do nieruchomości obciążonej hipoteką kaucyjną do kwoty 515.461,88 zł, dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy – Mokotowa w Warszawie , IX Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) oraz o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu (pozew k. 5-8v).

W uzasadnieniu powód wskazał, że pozwany zawarł z (...) Bank S.A. umowę kredytu hipotecznego, zabezpieczoną hipoteką umowną kaucyjną na ww. nieruchomości. Wobec zaprzestania spłaty przez pozwanego, umowa została przez kredytodawcę wypowiedziana, a bank wystawił przeciwko pozwanemu bankowy tytuł egzekucyjny. Na podstawie tegoż tytułu zaopatrzonego w klauzulę wykonalności, prowadzona była przeciwko pozwanemu egzekucja komornicza. Powód wskazał, że wierzytelność tę nabył na podstawie umowy sprzedaży wierzytelności z dnia 29 listopada 2018 roku. Powód wskazał, że dochodzi jedynie części wymaganego roszczenia, mieszczącego się w ramach wpisów hipotecznych i obejmującego kwotę niespłaconego kapitału i odsetek liczonych trzy lata wstecz od dnia sporządzenia pozwu, tj. od dnia 16 lego 2021 roku. Podstawę odpowiedzialności pozwanego jako wierzyciela hipotecznego powód wywodził z art. 77 u.k.w. i wskazał, że wobec tego właścicielowi przedmiotu hipoteki nie przysługuje zarzut przedawnienia.

W dniu 6 kwietnia 2021 roku Sąd wydał nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, w którym w całości uwzględnił żądanie pozwu (nakaz k. 69). Nakaz zapłaty wraz z odpisem pozwu doręczono pozwanemu w dniu 7 czerwca 2021 roku (zpo k. 76).

W dniu 21 czerwca 2021 roku (data stempla) pozwany T. W. wniósł zarzuty od nakazu zapłaty, domagając się uchylenia nakazu zapłaty i oddalenia powództwa oraz zasądzenia od powoda na swoją rzecz kosztów procesu (zarzuty k. 77-81).

W uzasadnieniu pozwany wskazał, że sprawa o to samo roszczenie była już przedmiotem rozstrzygnięcia sądu, toczyła się pod sygn. akt II Co 276/08 przed Sądem Rejonowym dla Warszawy Pragi-Północ i dotyczyła nadania klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu. Zdaniem pozwanego, tut. Sąd jest związany tym rozstrzygnięciem i uniemożliwia ono wydanie nakazu zapłaty w niniejszej sprawie. Pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia, zwłaszcza w zakresie świadczeń ubocznych. Zakwestionował również wysokość roszczenia, wskazując na brak szczegółowego rozliczenia zadłużenia oraz dowodu wypowiedzenia umowy kredytu.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 23 października 2006 roku (...) S.A. z siedzibą we W. zawał z T. W. i D. W. umowę kredytu hipotecznego w PLN nr (...). Kwota kredytu wynosiła 257.730,94 zł, kredytu udzielono na 300 miesięcy, oprocentowanie było zmienne, nie wyższe niż czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP i stanowiło sumę marży banku w wysokości 1,20% w stosunku rocznym i stawki WIBOR 6M. Zabezpieczeniem spłaty była hipoteka kaucyjna do kwoty 515.461,88 zł na finansowanej kredytem nieruchomości, położonej w W. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) (umowa z załącznikami k. 9-12).

W wykonaniu umowy kredytu, w terminie od 20 listopada 2006 roku do 10 kwietnia 2013 roku kredytobiorcy spłacili kwotę 24.739,80 zł, z czego kapitał stanowił 8.638,42 zł. Wobec braku spłaty, umowa została przez bank wypowiedziana. W odpowiedzi na pismo informujące o postawieniu wierzytelności w stan natychmiastowej wykonalności, kredytobiorcy wnieśli o przywrócenie harmonogramu spłat kredytu. Prośba ta została przez bank rozpatrzona negatywnie wobec dokonania przez kredytobiorców zaledwie 6 spłat rat w pełnej wysokości w terminach wynikających z harmonogramu oraz z wypowiedzenia innych umów łączących strony wobec braku spłaty zobowiązania przez kredytobiorców. Wobec odpowiedzi odmownej, kredytobiorcy wnosili w lutym i maju 2008 roku o przesłaniu zaświadczenia o wysokości zadłużenia celem uzyskania innego kredytu na spłatę istniejących już zobowiązań. Pismem z dnia 14 maja 2008 roku poinformowano kredytobiorców o zadłużeniu z tytułu umowy w kwocie 302.760,04 zł, zaświadczenie to miało zostać przez nich odebrane w placówce banku (korespondencja k. 107-110, rozliczenie k. 113).

Na podstawie ksiąg banku w dniu 1 lutego 2008 roku wystawiono bankowy tytuł egzekucyjny na łączną kwotę 270.724,33 zł. Na tę kwotę składało się: należność główna – 255.316,39 zł, odsetki umowne – 7.392,97 zł, odsetki za opóźnienie w spłacie wymagalnego kapitału, naliczone do dnia postawienia kredytu w stan wymagalności – 68,96 zł, odsetki za opóźnienie w spłacie wymagalnego kapitału, naliczone od dnia postawienia kredytu w stan wymagalności do dnia wystawienia bte – 7.811,01 zł, inne koszty (korespondencja, prowizja, windykacja) – 135 zł. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi – Północ w Warszawie postanowieniem z dnia 21 maja 2008 roku, sygn. akt II Co 276/08 zaopatrzył bankowy tytuł egzekucyjny w klauzulę wykonalności. Na podstawie ww. tytułu egzekucyjnego na wniosek wierzyciela z dnia 27 sierpnia 2018 roku toczyła się egzekucyjna komornicza, która postanowieniem z dnia 14 września 2018 roku została umorzona na wniosek wierzyciela (bte z postanowieniem o klauzuli wykonalności k. 13-13v, postanowienie k. 14-14v).

W dniu 29 listopada 2018 roku na podstawie umowy przelewu wierzytelności powód nabył wierzytelność wynikającą z ww. umowy kredytu, zabezpieczoną hipoteką kaucyjną do kwoty 515.461,88 zł na nieruchomości położonej w W. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Warszawy Mokotowa w Warszawie IX Wydział ksiąg Wieczystych powadzi księgę wieczystą o numerze (...) (umowa z załącznikami k. 15-50v, zaświadczenie k. 51, odpis KW k. 55-57v).

Pismem z dnia 27 grudnia 2018 roku pozwany został zawiadomiony o zmianie wierzyciela. Wezwaniem datowanym na dzień 9 sierpnia 2019 roku wezwano pozwanego do zapłaty kwoty 507.626,13 zł najpóźniej do dnia 23 sierpnia 2019 roku. Na żądaną kwotę składało się: kapitał – 249.092,52 zł, odsetki – 252.943,33 zł, pozostałe koszty – 5.590,28 zł (zawiadomienie k. 52-53v, wezwanie k. 54).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wszystkich dowodów z dokumentów, zgromadzonych w niniejszej sprawie, uznając, że stanowią one pełnowartościowy materiał dowodowy. Autentyczność i wiarygodność tych dokumentów nie była bowiem przez strony kwestionowana. Strony dokonały jedynie ich odmiennej oceny, w zależności od podnoszonych twierdzeń i zarzutów. Takie stanowisko stron procesu, w ocenie Sądu, nie miało jednak wpływu na ich autentyczność i wiarygodność.

Bez znaczenia dla rozstrzygnięcia były dokumenty złożone przez pozwanego przy wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 65 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (dalej: u.k.w.h.) w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka). W myśl art. 67 u.k.w.h. do powstania hipoteki niezbędny jest wpis w księdze wieczystej. Zgodnie z art. 69 u.k.w.h. hipoteka zabezpiecza mieszczące się w sumie hipoteki roszczenia o odsetki oraz o przyznane koszty postępowania, jak również inne roszczenia o świadczenia uboczne, jeżeli zostały wymienione w dokumencie stanowiącym podstawę wpisu hipoteki do księgi wieczystej.

W sprawie niniejszej niekwestionowana była legitymacja czynna powoda. Nie ulegało wątpliwości, że pozwana jest dłużnikiem powoda, na którego przeszły wszelkie uprawnienia wierzyciela pierwotnego z uwagi na ciąg cesji wierzytelności. Ramowa umowa cesji wierzytelności została złożona do akt sprawy wraz z uwierzytelnionym wyciągiem z załącznika do tej umowy, w którym jednoznacznie została zindywidualizowana wierzytelność – przez wskazanie jej wysokości, dokładnych danych personalnych kredytobiorcy, sygnatury akt sprawy, w której nadano bte klauzulę wykonalności, jak i oznaczenia księgi wieczystej nieruchomości, na której ustanowiono zabezpieczenie spłaty kredytu. Zawarta między stronami umowa zawierała wszelkie podmiotowo oraz przedmiotowo istotne elementy, by uznać ją za skuteczną, a osoby podpisane pod umową były umocowane do reprezentowania banku.

Ponadto należy wskazać, że umowa cesji została zawarta w dacie, kiedy nie obowiązywał już przepis art. 92c prawa bankowego, nakładający na bank obowiązek uzyskania przez bank zgody dłużnika banku na przelew wierzytelności. Zgodnie zaś z utrwalonym już orzecznictwem, do umów cesji stosuje się przepisy obowiązujące w dacie jej zawarcia – cesja wierzytelności banku na rzecz funduszu sekurytyzacyjnego, jako autonomiczne źródło stosunku zobowiązaniowego w relacji do umowy kredytu bankowego oraz czynności zabezpieczających wierzytelności wynikające z tej umowy podlega reżimowi prawnemu obowiązującemu w chwili jej dokonania (postanowienie Sądu Najwyższego z 7 listopada 2014 roku, sygn. akt IV CSK 131/14).

Nadto, jak wynika z księgi wieczystej nr (...), prowadzonej dla nieruchomości położonej w W. przy ul. (...) w dziale IV KW wpisano na rzecz powoda hipotekę umowną kaucyjną – do kwoty 515.461,88 zł tytułem zabezpieczenia spłaty kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 23 października 2006 roku. Przedłożone przez powoda dokumenty cesji wierzytelności znajdują swoje potwierdzenie we wpisach dokonanych w księdze wieczystej nieruchomości, w których ujawniono zmianę wierzyciela. W myśl art. 3 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. z 2018 r., poz. 1916 t.j., dalej: u.k.w.h.) domniemywa się, że prawo jawne z księgi wieczystej jest wpisane zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym. Zatem dla realizacji odpowiedzialności dłużnika rzeczowego z nieruchomości, sam wpis hipoteki jest dla wierzyciela wystarczającą legitymacją. Dochodząc należności zabezpieczonej hipoteką, wierzyciel może powołać się wyłącznie na wpis hipoteki, udokumentowany stosownym odpisem z księgi wieczystej, rzeczą dłużnika jest natomiast przedstawienie dowodów pozwalających na obalenie tego domniemania, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca. W tym przypadku doszło do wpisu do księgi wieczystej zmiany wierzyciela hipotecznego, a umocowanie osób zawierających umowę cesji, jako kwestia formalna podlegało badaniu w postępowaniu wieczystoksięgowym.

Legitymacja czynna powoda nie ulega więc wątpliwości. Dowodzą tego dołączone stosowne odpisy z KRS, umowy z załącznikami, odpisy z księgi wieczystej, w której powód jest ujawniony jako wierzyciel hipoteczny. Na podstawie art. 509 § 1 i 2 k.c. na powoda przeszły wszelkie związane z wierzytelnością prawa. Niewątpliwa jest także legitymacja bierna pozwanego, który jako właściciel nieruchomości jest dłużnikiem rzeczowym powoda.

Bezspornym w sprawie było również i to, że pozwany zawarł umowę kredytu hipotecznego, Nie budził wątpliwości także fakt ustanowienia hipoteki kaucyjnej na nieruchomości pozwanego. Pozwany twierdził jednak, że do wypowiedzenia umowy kredytu nie doszło, a zatem wierzytelność w ogóle nie jest wymagalna. Okoliczności tej pozwany jednak nie wykazał, zaś powód zaoferował dowód przeciwny – korespondencję stron, z której wynika fakt wypowiedzenia umowy, zaznajomienia się z tym oświadczeniem przez pozwanego, niekwestionowania go i w następstwie złożenia wniosku o przywrócenie harmonogramu spłat oraz starania w celu uzyskania kolejnego kredytu na spłatę poprzednio zaciągniętych zobowiązań. Co więcej, w aktach postępowania o nadanie klauzuli wykonalności bte, zainicjowanej przez pierwotnego wierzyciela, znajdują się dokumenty potwierdzające fakt skutecznego wypowiedzenia umowy kredytu. Wszelkie wpłaty odnotowane na rachunku prowadzonym dla zobowiązania wynikającego z umowy kredytu nr (...), dokonywane były| przed cesją wierzytelności, wobec tego nie zachodzi prawdopodobieństwo, że strona powodowa nie zarachowała odpowiednio kwot przekazywanych w egzekucji prowadzonej na podstawie bte.

Cytowany wyżej art. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece wprowadza domniemanie zgodności prawa jawnego z księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym. Domniemanie to jest wzruszalne i może być obalone przez przeprowadzenie dowodu przeciwnego. Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie Sądu Najwyższego dominuje pogląd, zgodnie z którym co do zasady obalenie tego domniemania może nastąpić nie tylko w drodze powództwa z art. 10 u.k.w.h., ale także w każdym innym postępowaniu, w którym obalenie tego domniemania stanowi przesłankę rozstrzygnięcia. W uchwale z dnia 13 stycznia 2011 roku w sprawie III CZP 123/10 Sąd Najwyższy przeprowadził jednak rozróżnienie pomiędzy wpisami o charakterze konstytutywnym i deklaratoryjnym. Różnica polega na tym, że do nabycia prawa, którego dotyczy wpis deklaratoryjny nie jest potrzebny wpis w księdze wieczystej. Wpis ten dokonany na podstawie dokumentu zawierającego podstawę materialnoprawną, potwierdza tylko istniejące prawo. Do nabycia prawa objętego wpisem konstytutywnym konieczne są natomiast zarówno podstawa materialnoprawna (np. umowa), jak i sam wpis w księdze wieczystej. Oznacza to, ze jeżeli do powstania prawa potrzebny jest wpis, to do jego wygaśnięcia niezbędne jest wykreślenie wpisu. Do usunięcia wpisu konstytutywnego, przeciwnie niż przy wpisie deklaratoryjnym, obalenie jego podstawy materialnoprawnej nie jest wystarczające. Konieczne jest bowiem obalenie także samego wpisu, to zaś nie może nastąpić w innym postępowaniu jako przesłanka rozstrzygnięcia.

Odnosząc powyższe do stanu faktycznego niniejszej sprawy wskazać należy, że zgodnie z art. 79 ust. 1 u.k.w.h przelew wierzytelności zabezpieczonej hipoteką wymaga jednoczesnego przeniesienia hipoteki, co z kolei wymaga wpisu do księgi wieczystej. W konsekwencji, przejście wierzytelności hipotecznej na nabywcę następuje dopiero z chwilą wpisu do księgi wieczystej, który ma w tym wypadku charakter konstytutywny. W tym zakresie Sąd nie miał podstaw, aby podważać tak zasadność, jak i prawidłowość ujawnionego w KW wpisu o zmianie wierzyciela hipotecznego. Jest to możliwe w trybie art. 10 u.k.w.h. Takie postępowanie nie zostało przez pozwanego zainicjowane. Nadto pozwany nie podważył wpisu zmiany wierzyciela hipotecznego poprzez wniesienie środka zaskarżenia. Niezależnie od powyższego stwierdzić też trzeba, że pozwany nie podnosił żadnego argumentu podważającego skuteczność wpisu hipoteki na rzecz powoda. Przede wszystkim wskazać należy, że zgodnie z umową przelewu wierzytelności na kolejnego nabywcę przeszły wraz z każdą wierzytelnością wszystkie odnoszące się do niej zabezpieczenia.

Pozwany podnosił zarzut przedawnienia roszczenia. W świetle artykułu 77 u.k.w.h. nie wywołuje on skutków prawnych w takiej postaci, że wierzyciel hipoteczny nie może uzyskać zaspokojenia z nieruchomości obciążonej hipoteką. Przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Przepisu tego nie stosuje się do roszczeń o świadczenia uboczne.

Przywołany przepis wprowadza ogólną regułę, ze przedawnienie wierzytelności hipotecznej nie wpływa na uprawnienie wierzyciela hipotecznego dotyczące dochodzenia zaspokojenia z przedmiotu hipoteki. W rezultacie, właścicielowi przedmiotu hipoteki nie przysługuje zarzut przedawnienia jako skuteczny środek obrony przeciwko powództwu wierzyciela hipotecznego. Przepis art. 77 ww. ustawy ma przy tym zastosowanie bez względu na to, czy właścicielem przedmiotu hipoteki jest dłużnik osobisty, czy też osoba trzecia.

Powództwo w zakresie odpowiedzialności rzeczowej jest zatem zasadne w granicach odpowiedzialności dłużnika do przedmiotu hipoteki. Podkreślenia przy tym wymaga, że powód domagał się jedynie kwoty niespłaconego kapitału, tj. kwoty 249.092,52 zł oraz kwoty odsetek ustawowych liczonych za trzy lata wstecz od dnia sporządzenia pozwu, tj. kwoty 52.357,20 zł, a zatem roszczenie odsetkowe nie jest również przedawnione.

Zgodzić się również należy z powodem, iż zarzut zaistnienia względem wierzytelności dochodzonej pozwem powagi rzeczy osądzonej jest również chybiony. Strona powodowa przedstawiła wraz z pozwem Bankowy Tytuł Egzekucyjny wraz z postanowieniem o nadaniu klauzuli wykonalności. W dokumentach tych wskazano kwotę zadłużenia. Bankowy Tytuł Egzekucyjny, sporządzony w oparciu o księgi rachunkowe banku, stanowi niepodważalny dowód na okoliczność wysokości i wymagalności kapitału, wysokości odsetek oraz terminów ich naliczania, bowiem pomimo pozbawienia mocy dokumentu urzędowego wyciągu z ksiąg bankowych, nie pozbawiono powyższego dokumentu mocy dowodowej oraz wiarygodności w procesie cywilnym.

Strona powodowa nie ma możliwości posługiwania się bankowym tytułem egzekucyjnym jako tytułem wykonawczym, uprawniającym ją do dochodzenia należności stwierdzonych tym tytułem. Przedmiotowy tytuł egzekucyjny opatrzony klauzulą wykonalności przestał spełniać funkcję tytułu wykonawczego mogącego stanowić podstawę egzekucji z chwilą zawarcia cesji wierzytelności i zbycia przez bank wierzytelności będącej podstawą wydania BTE na rzecz podmiotu niebędącego bankiem. Zatem mimo wystawienia takiego tytułu przez poprzednika prawnego, zasadnie wystąpiła z powództwem w celu uzyskania tytułu egzekucyjnego na swoją rzecz i nie zachodzi w tym przypadku powaga rzeczy osądzonej. Stanowisko takie jest dostatecznie ugruntowane w orzecznictwie. Bankowy tytuł egzekucyjny nie ma mocy wiążącej orzeczenia sądowego ani nie stwarza stanu powagi rzeczy osądzonej. Wobec tego, mimo że po zaopatrzeniu w klauzulę wykonalności tytuł taki pozwala na egzekwowanie świadczeń w nim wymienionych, w istocie dotyczy on roszczeń stale jeszcze dochodzonych w tym sensie, że nie zostały one osądzone (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 11.07.2014 r., sygn. akt I ACa 116/14). Oznacza to, że podmiot gospodarczy nie może powoływać się na uprawnienia przysługujące bankom, tak w kwestii samego wystawiania bankowego tytułu egzekucyjnego, jak i wnioskowania o klauzulę wykonalności na dokument nieposiadający przymiotu powagi rzeczy osądzonej (por. wyrok SN z 15 listopada 2002 r., sygn. akt II CKN 986/00). Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie stanowiskiem, uprawnienia do wnioskowania o nadanie klauzuli wykonalności na bankowy tytuł egzekucyjny mają tylko banki (np. postanowienie SN z 4 marca 2009 r., sygn. akt IV CSK 422/08 czy wyrok SN z 21 września 2005 r., sygn. akt V CK 152/05 lub uchwała SN z 2 kwietnia 2004 r., sygn. akt III CZP 9/04). Fundusze sekurytyzacyjne nie mają uprawnień bankowych, wobec czego obecny wierzyciel musi dochodzić swojego roszczenia w osobnym procesie.

Zgodnie z art. 496 k.p.c. w brzmieniu aktualnym na dzień wniesienia pozwu (obecnie por. art. 493 § 4 k.p.c. zd. drugie), po przeprowadzeniu rozprawy Sąd wydaje wyrok, w którym nakaz zapłaty w całości lub części utrzymuje w mocy albo go uchyla i orzeka o żądaniu pozwu, bądź też postanowieniem uchyla nakaz zapłaty i pozew odrzuca lub postępowanie umarza. Z uwagi na fakt, że roszczenie powoda zostało skutecznie wykazane złożonym materiałem dowodowym, a pozwanemu nie udało się dowodów tych obalić, nakaz zapłaty należało utrzymać w mocy w całości zarówno w zakresie roszczenia, jak i kosztów postępowania orzeczonych w nakazie. Pozwany został zwolniony od opłaty od zarzutów i Sąd nie znalazł podstaw, by zwolnienie to cofnąć.

Mając na względzie powyższe, na podstawie powołanych przepisów, Sąd orzekł jak w sentencji.

SSO Agnieszka Gradowska-Okrój

ZARZĄDZENIE

(...)

SSO Agnieszka Gradowska-Okrój