Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 lipca 2024 roku

Sąd Rejonowy w Człuchowie I Wydział Cywilny w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 lipca 2024 roku w Człuchowie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W.

przeciwko J. M.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej J. M. na rzecz powoda (...) Bank (...) S.A. z siedzibą we W. kwotę 2.999,44 (dwa tysiące dziewięć set dziewięćdziesiąt dziewięć złotych czterdzieści cztery grosze) wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od kwoty 1.729,13 (tysiąc siedemset dwadzieścia dziewięć złotych i trzynaście groszy) od dnia 23 listopada 2023 roku do dnia zapłaty,

2.  należność zasądzoną w punkcie 1 (pierwszym) wyroku wraz z odsetkami, tj. kwotę 3.258,45 zł (trzy tysiące dwieście pięćdziesiąt osiem złotych czterdzieści pięć groszy) rozkłada na 46 miesięcznych rat: 45 rat w wysokości 70,00 zł (siedemdziesiąt złotych) i ostatnia 46 rata w wysokości 108,45 (sto osiem złotych i czterdzieści pięć groszy) płatnych do 25-ego każdego miesiąca, poczynając od miesiąca następnego od tego, w którym niniejszy wyrok się uprawomocni, zastrzegając, że uchybienie terminowi płatności którejkolwiek z rat spowoduje, że cała niezapłacona dotychczas część zobowiązania stanie się natychmiast wymagalna wraz z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie od niezapłaconej części zobowiązania stanowiącego należność określoną w punkcie 1 wyroku co do kwoty 1.729,13 (tysiąc siedemset dwadzieścia dziewięć złotych i trzynaście groszy),

3.  w pozostałym zakresie odrzuca pozew,

4.  nie obciąża pozwanej J. M. kosztami procesu.

Sygn. akt I C 523/23

UZASADNIENIE

Powód (...) Bank (...) SA z siedzibą we W. wniósł przeciwko pozwanej J. M. pozew o zapłatę kwoty 4.466,86 zł. z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 2.731,49 zł. od dnia 23 listopada 2023 r. do dnia zapłaty. W uzasadnieniu wskazano, że powód w dniu 8 listopada 2018 r. zawarł z pozwaną umowę pożyczki gotówkowej nr (...). Kwota pożyczki wynosiła 3.500 zł., oprocentowanie 7,20% w stosunku rocznym, odsetki łącznie 953,32 zł., a całkowita kwota do zapłaty 4.453,32 zł. Pozwana była zobowiązana spłacić pożyczkę w 59 ratach w wysokości 75,48 zł. począwszy od 15 grudnia 2018 r. Z uwagi na fakt że pozwana nie spłacała zobowiązania powód wzywał ją do zapłaty, a następnie wytoczył powództwo o zapłatę, które zostało prawomocnie oddalone wyrokiem Sądu Rejonowego w Zielonej Górze w sprawie o sygn. akt. I C 2121/20. W ocenie powoda przyczyna oddalenia powództwa nie zwalniała jednak pozwanej z obowiązku spłaty zgodnie z harmonogramem. Według strony wskutek zapadłego orzeczenia powinna ona uregulować należności zgodnie z obowiązującymi warunkami umowy. Powód wskazał również, że zobowiązanie wynikające z umowy pożyczki stało się wymagalne z dniem zapadalności każdej z niespłaconej raty wynikającej z umowy. Następnie powód wskazał, że dochodzone przedmiotowym pozwem roszczenie stało się wymagalne w dniu 15 stycznia 2020 r. Podkreślono, że pomimo wymagalności roszczenia oraz wezwania do zapłaty pozwana nie wywiązała się z zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki. Wyjaśnił, że na kwotę 4.466,86 zł. składa się kapitał w kwocie 2.731,49 zł., stanowiący sumę niezapłaconych rat kapitałowych wykazanych w harmonogramie spłaty (raty 14-57), odsetki umowne w kwocie 450,08 zł. stanowiące sumę niespłaconych rat odsetkowych wykazanych w harmonogramie spłaty (raty 14-57) oraz odsetki karne w kwocie 1285,29 zł.

W odpowiedzi na pozew pozwana J. M. wniosła o oddalenie powództwa. W uzasadnieniu swojego stanowiska przyznała, że w dniu 8 listopada 2018 r. zawarła umowę pożyczki gotówkowej z powodem. Wyjaśniła, że ze względu na sytuację materialną, albowiem jej sytuacja życiowa drastycznie się zmieniła, prosiła pismem z dnia (...) r. o zmniejszenie raty zaciągniętej pożyczki. Wskazała, że wyrokiem Sądu Rejonowego w Człuchowie zostało oddalone powództwo (...) Bank (...) SA, dlatego nie rozumie ponownie wysłanego pozwu.

W piśmie z dni 23 stycznia 2024 r. powód potwierdził, że w sprawie I C (...) Sąd Rejonowy w Człuchowie w dniu(...) r. oddalił powództwo z powodu uznania jego przedwczesności wobec braku skutecznego wypowiedzenia umowy. Zdaniem strony skoro umowa nie została skutecznie wypowiedziana, co zostało przesądzone przez Sąd, to powód skierował wobec pozwanej powództwo które obejmuje część zobowiązania wynikającego z ww. umowy w zakresie już wymagalnych na dzień wniesienia pozwu rat kredytowych, wyszczególnionych w harmonogramie spłaty od 14 do 57 za okres od 15 stycznia 2020 do dnia 15 sierpnia 2023. Powód powołał się również na orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 1 grudnia 2016 r. I PK 297/15 podkreślając, że upływ terminu płatności danej raty oznacza, ze roszczenie dającego pożyczkę o zapłatę tej raty staje się wymagalne i może być dochodzone na drodze sądowej, niezależnie od realizacji innych uprawnień wierzyciela, w tym wypowiedzenia umowy.

Na rozprawie w dniu 3 lipca 2024 r. pozwana J. M. przyznała że zawierała tylko jedną umowę z powodem, zaprzeczyła aby miała sprawę w Z., która jest wymieniona w pozwie. Wyjaśniła, że zawierała umowę w placówce powoda, jej mąż zmarł w 2012 r. i zostawił po sobie pożyczkę, którą ona spłaca. Podkreśliła, że ma problemy finansowe i zdrowotne, słabo widzi, umowę podpisywała na ślepo, nie potrafiła jej przeczytać. Wyjaśniała, że ze względu na sytuację osobistą i majątkową z tej konkretnej umowy nie jest w stanie zapłacić tych pieniędzy. Wskazała, że dostaje po potrąceniu 300 zł. przez komornika rentę w wysokości 3.100 zł., z której musi spłacać różne zobowiązania np. U. 50 zł, drugie U. 50 zł. Wyjaśniła, że mieszka z córką, która pracuje i czasami się dokłada do opłat, ale też ma potrącenia komornicze, na rękę dostaje ponad 3.000 zł. Pozwana wskazała, że za mieszkanie płaci sama prawie 250 zł., za wodę 300 zł, za prąd na kartę 50 zł tygodniowo, kwotę 246 zł płaci za pożyczkę za męża w (...). Wyjaśniła również, że nie pracuje, albowiem nie może iść do pracy z powodu wady wzroku.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 8 listopada 2018 r. powód (...) Bank (...) SA we W. zawarł z pozwaną W. umowę pożyczki gotówkowej nr (...). Całkowita kwota pożyczki, stanowiąca kwotę do wypłaty wynosiła 2.800 zł., kwota udzielonej pożyczki tj. kwota pożyczki powiększona o prowizję i składkę ubezpieczeniową wynosiła 3.500 zł., czas trwania umowy określono na od 8 listopada 2018 r. do dnia 15 października 2023 r., oprocentowanie pożyczki ustalono na 10% w stosunku rocznym. Kwota odsetek wynosiła 953,32 zł., prowizja 700 zł, a całkowita kwota do zapłaty 4453,32 zł. Pozwana była zobowiązana spłacić pożyczkę w 59 ratach w wysokości 75,48 zł. począwszy od 15 grudnia 2018 r.

bezsporne, ponadto umowa k. 9-12, harmonogram spłat k. 13

Z uwagi na fakt ze pozwana nie spłacała zobowiązania powód wzywał ją do zapłaty. Następnie powód wytoczył powództwo o zapłatę, które zostało prawomocnie oddalone wyrokiem Sądu Rejonowego w Człuchowie, sygn. akt I C (...). Sąd uznał, ze powództwo jest przedwczesne wobec braku skutecznego wypowiedzenia umowy.

bezsporne, ponadto dowód: wyrok k. 61 akt C 279/21

Sąd zważył co następuje:

W niniejszej spawie powód (...) Bank (...) SA z siedzibą we W. dochodził od pozwanej J. M. należności wynikających z umowy pożyczki gotówkowej nr (...) zawartej w dniu 8 listopada 2018 r. Pozwana podnosiła, że przedmiotowa sprawa została już rozstrzygnięta w innym postępowaniu. Bezsporny był fakt, że przed Sądem Rejonowym w Człuchowie toczyła się sprawa z powództwa powoda przeciwko pozwanej o zapłatę kwoty 3.41.38 zł., która dotyczyła tej samej ww. umowy pożyczki, z której roszczenie powód wywodzi w niniejszej sprawie

W związku z powyższym w pierwszej kolejności należało rozstrzygnąć wpływ ww. sprawy na niniejsze postępowanie.

Zgodnie z treścią art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c., sąd odrzuci pozew, jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została już prawomocnie osądzona. Powagę rzeczy osądzonej mają zarówno wyroki uwzględniające, jak i oddalające powództwo, z tym że zwłaszcza w przypadku orzeczeń o treści negatywnej wystąpić może instytucja znana jako causa superveniens, która dotyczy wygaśnięcia powagi rzeczy osądzonej wskutek zmiany okoliczności faktycznych stanowiących podstawę wyrokowania. Nie budzi wątpliwości, że pozew zarówno złożony w sprawie IC (...) jak i inicjujący niniejszy proces dotyczy roszczeń wynikających z tej samej umowy (por. pozew z dnia 11 marca 2021 r. złożony w sprawie o sygn. akt I C(...) i pozew z dnia (...) r., złożony w sprawie o sygn. akt I C (...)). Niewątpliwe sprawa o sygn. akt I C (...) została prawomocnie zakończona, a Sąd Rejonowy w Człuchowie wyrokiem z dnia 18 sierpnia 2021 oddalił powództwo powoda z powodu jego przedwczesności uznając, że umowa łącząca strony nie została skutecznie wypowiedziana (por. ustne motywy rozstrzygnięcia).

Zgodnie z treścią art. 366 k.p.c., wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami. Przepis ten wskazuje, że granice przedmiotowe powagi rzeczy osądzonej obejmują nie to, co stanowiło granice powództwa, ale to, co stanowiło przedmiot i podstawę faktyczną rozstrzygnięcia w chwili wyrokowania. Powaga rzeczy osądzonej stanowi tzw. negatywną przesłankę procesową i oznacza niedopuszczalność prowadzenia drugiego procesu co do tego samego roszczenia, o którym orzeczono prawomocnie, pod rygorem nieważności postępowania (art. 379 pkt 3 k.p.c.). W związku z powyższym powaga rzeczy osądzonej zachodzi zatem w wypadkach, gdy zapadło już prawomocne rozstrzygnięcie dotyczące tego samego przedmiotu postępowania, które toczyło się między tymi samymi stronami. Przy czym do uznania, że sprawa została prawomocnie osądzona, koniecznym jest stwierdzenie, że w obydwu sprawach chodzi o to samo roszczenie, strony obydwu procesów są identyczne oraz, że utrzymywane się te same okoliczności, które stanowiły podstawę rozstrzygnięcia w pierwszej sprawie. Podnieść przy tym należy, że tożsamość roszczenia w rozumieniu art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. zachodzi tylko wówczas, gdy identyczne są nie tylko przedmiot, ale i podstawa sporu.

W ocenie Sądu pozew należało odrzucić co do tego roszczenia które było objęte wyrokiem z dnia (...) r. Nie budzi wątpliwości, że powództwo w sprawie o sygn. akt I C (...) zostało oddalone z powodu uznania że jest przedwczesne wskutek braku skutecznego wypowiedzenia umowy. W związku z powyższym należało ustalić czy w niniejszej sprawie powód nie dochodzi ponownie tych samych roszczeń, opartych na tych samych okolicznościach. Niewątpliwie postępowanie w sprawie o sygn. akt I C (...) toczyło się między tymi samymi stronami, miało za przedmiot to samo żądanie dotyczycące zapłaty należności wynikających z ww. umowy pożyczki. Jednakże inne były okoliczności należności wymagalnych przed i po (...)r. Podkreślić należy, że Sąd oddalił powództwo jako przedwczesne, niewątpliwe jednak część rat była już wymagalna do dnia wyrokowania, w związku z czym okoliczności roszczeń co do rat wymagalnych przed tą datą są tożsame w obu postępowaniach. Inna sytuacja zachodzi co do pozostałych roszczeń, albowiem one nie były wymagalne w ww. dniu, a tym samym sytuacja tych roszczeń jest inna niż w sprawie I C (...). W ocenie Sądu nie budzi wątpliwości, że roszczenie dotyczące rat, które były już wymagalne w dniu(...) r., niewątpliwe zostało rozstrzygnięte w sprawie o sygn. akt I C (...). Przedmiotem niniejszego postępowania mogły być tylko te roszczenia, których powód nie mógł dochodzić w poprzedniej sprawie, albowiem jak stwierdził Sąd Rejonowy w dniu (...)r. nie były one jeszcze wymagalne gdyż umowa nie została skutecznie wypowiedziana i termin płatności poszczególnych rat nie upłynął (zachodzi inna sytuacja prawna tych roszczeń). Sąd podzielił stanowisko powoda, że rozłożenie świadczenia jednorazowego na raty skutkuje różnymi terminami wymagalności każdej z rat. Nie budzi bowiem wątpliwości, że zgodnie z treścią art. 120 § 1 k.c. bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. Nie budzi również wątpliwości, w ocenie Sądu, że roszczenie staje się wymagalne (może być dochodzone przez wierzyciela) z upływem terminu jego płatności (czyli osobno w stosunku do każdej raty). W związku z powyższym inny termin wymagalności mają roszczenia związane z każdą z rat, których termin płatności minął (por. uchwała SN z dnia 27 lipca 2021 r., sygn.. akt III CZP 17/21).

W związku z powyższym dochodzone przez powoda należności dotyczące rat, których termin płatności minął do (...) r. należało odrzucić, albowiem były to raty wymagalne przed ww. datą i są objęte powagą rzeczy osądzonej. O Czym Sąd orzekł w pkt 3 wyroku.

W pozostałym zakresie stan faktyczny był bezsporny, albowiem pozwana kwestionowała jedynie możliwość ponownego dochodzenia roszczenia przez powoda. Nie kwestionowała faktu, iż zawierała umowę opisaną w pozwie. Przyznała również, iż nie wywiązała się z zaciągniętego zobowiązania, albowiem nie miała środków na spłatę należności, albowiem ma trudna sytuację finansową.

W ocenie Sądu nie budziły wątpliwości twierdzenia stron co do zawarcia przedmiotowej umowy pożyczki i braku jej spłaty. Zasadność roszczenia w części, która nie była wymagalna przed (...) nie budzi zastrzeżeń. Nie ulega wątpliwości, że dochodzona w niniejszej sprawie wierzytelność wynika z umowy pożyczki zawartej między pozwaną i pożyczkodawcą, która nie została w całości spłacona. Podkreślić należy, że pozwana występowała jako konsument, Sąd przy analizie umowy nie stwierdził istnienia niedozwolonych klauzul umownych w świetle art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c.. W związku z powyższym mając powyższe na uwadze, w oparciu o dowody przedstawione przez powoda oraz oświadczenie pozwanej, należało uwzględnić żądanie powoda w części co do rat które nie były wymagalne do (...), czyli od 34 raty (por. harmonogram k. 13), o czym Sąd orzekł w pkt 1 wyroku.

Zgodnie z treścią art. 320 k.p.c. w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie. Takie wypadki zachodzą, jeżeli ze względu na stan majątkowy, rodzinny, zdrowotny spełnienie świadczenia przez pozwanego niezwłoczne lub jednorazowe spełnienie zasądzonego świadczenia przez pozwanego byłoby niemożliwe lub bardzo utrudnione albo narażałoby jego lub jego bliskich na niepowetowane szkody (vide: A. Jakubecki, Komentarz do art. 320 Kodeksu postępowania cywilnego, Lex Omega). Rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty ma jednak ten skutek, że wierzycielowi nie przysługują odsetki od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat ( uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego - zasada prawna z dnia 22 września 1970 roku, III PZP 11/70, OSNC 1971, nr 4, poz. 61).

W niniejszej sprawie, w ocenie Sądu, zasądzone roszczenie na mocy art. 320 k.p.c. należało rozłożyć na raty, z uwagi na sytuację materialną i osobistą pozwanej. Niezastosowanie w tym wypadku przepisu art. 320 k.p.c. mogłoby narazić ją i jej rodzinę na niepowetowaną szkodę. Jak wynika z wyjaśnień pozwanej otrzymuje ona po potrąceniu 300 zł. przez komornika rentę w wysokości 3.100 zł., z której musi spłacać różne zobowiązania np. U. 50 zł, drugie U. 50 zł. Wyjaśniła, że mieszka z córką, która pracuje i czasami się dokłada do opłat, ale też ma potrącenia komornicze, na rękę dostaje ponad 3.000 zł. Pozwana wskazała, że za mieszkanie płaci sama prawie 250 zł., za wodę 300 zł, za prąd na kartę 50 zł tygodniowo, kwotę 246 zł płaci za pożyczkę za męża w (...). Podkreślić również należy, że z powodu stanu zdrowia nie może iść do pracy. Zauważyć należy, że zaprzestanie spłacania zobowiązania wynikającego z przedmiotowej umowy przez pozwaną spowodowane było jej sytuacją osobistą i majątkową. Strona powodowa nie zakwestionowała jej stanowiska.

Sąd odstąpił również od obciążenia pozwanej kosztami procesu.

Zgodnie z treścią art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Przepis ten ustanawia zasadę słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Jest rozwiązaniem szczególnym, niepodlegającym wykładni rozszerzającej, wykluczającym stosowanie wszelkich uogólnień, wymagającym do swego zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności. Nie konkretyzuje on pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawia ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi ( porów. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73, LEX nr 7366). Sąd bierze pod uwagę przesłanki związane z samym przebiegiem postępowania oraz dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony.

Sąd, biorąc pod uwagę charakter sprawy oraz uwzględniając sytuacje osobistą i majątkową pozwanej, odstąpił od obciążenia jej kosztami procesu.