Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 czerwca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu – Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Dagmara Kos

Protokolant: Justyna Łużyńska

po rozpoznaniu w dniu 17 maja 2024 roku w Sieradzu na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.

przeciwko P. S.

o zapłatę

1.  umarza postępowanie w zakresie żądania zasądzenia kwoty 37.047,93 (trzydzieści siedem tysięcy czterdzieści siedem złotych dziewięćdziesiąt trzy grosze) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i w zakresie żądania zasądzenia kwoty 66.266,44 (sześćdziesiąt sześć tysięcy dwieście sześćdziesiąt sześć złotych czterdzieści cztery grosze),

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

3.  zasądza od powoda Banku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na rzecz pozwanego P. S. kwotę 5.417,00 (pięć tysięcy siedemnaście) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu,

4.  nakazuje zwrócić powodowi Bankowi (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 2.583,00 (dwa tysiące pięćset osiemdziesiąt trzy) złote tytułem połowy opłaty od cofniętej części powództwa.

Sygn. akt I C 651/23

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 14 grudnia 2023 r. skierowanym do Sądu Okręgowego w Sieradzu powód Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wnosił o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego P. S. kwoty 66.266,44 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 11 listopada 2023 r. do dnia zapłaty tytułem zwrotu nominalnej kwoty odpowiadającej sumie kapitału kredytu wypłaconego na podstawie umowy kredytu oraz o zmianę wysokości świadczenia nienależnego, którego zwrot przysługuje powodowi od pozwanego w związku z wypłaceniem kapitału na podstawie umowy kredytu poprzez dokonanie sądowej waloryzacji należnej powodowi kwoty w ten sposób, że oprócz roszczenia o zwrot środków wypłaconych przy uruchomieniu kredytu w ich nominalnej wysokości powodowi przysługuje dodatkowe świadczenie w postaci kwoty 37.047,93 zł i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda tej kwoty z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych z uwzględnieniem uiszczonych opłat od pełnomocnictw.

(pozew- k.3-10)

W odpowiedzi na pozew pozwany wnosił o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm prawem przepisanych to jest uiszczonych opłat skarbowych od pełnomocnictw oraz kosztów zastępstwa procesowego w wysokości dwukrotności stawki minimalnej wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia prawomocności wyroku do dnia zapłaty. Podnosił w niej zarzut potrącenia co do żądania zwrotu kwoty nominalnej odpowiadającej kwocie wypłaconego kapitału kredytu.

(odpowiedź na pozew- k.74-88)

W piśmie procesowym z dnia 31 stycznia 2024 r. powód cofnął powództwo w zakresie żądania zmiany wysokości świadczenia nienależnego, którego zwrot przysługuje powodowi od pozwanego w związku z wypłaceniem kapitału na podstawie umowy kredytu poprzez dokonanie sądowej waloryzacji należnej powodowi kwoty w ten sposób, że oprócz roszczenia o zwrot środków wypłaconych przy uruchomieniu kredytu w ich nominalnej wysokości powodowi przysługuje dodatkowe świadczenie w postaci kwoty 37.047,93 zł i żądania zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda tej kwoty z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i wnosił o umorzenie postępowania w tej części i zwrot kwoty 1.852,00 zł odpowiadającej uiszczonej przez powoda opłacie sądowej od pozwu w części odnoszącej się do cofniętego roszczenia pozwu. Po częściowym cofnięciu powództwa wnosił on o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kwoty 66.266,44 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 11 listopada 2023 r. do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów postępowania wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych z uwzględnieniem uiszczonych opłat od pełnomocnictw.

(pismo procesowe powoda- k.125-126)

W piśmie procesowym z dnia 9 kwietnia 2024 r. na skutek złożenia przez pozwanego oświadczenia o potrąceniu z dnia 9 listopada 2023 r. doręczonego powodowi w dniu 15 listopada 2024 r., powód cofnął powództwo w zakresie żądania zasądzenia kwoty 66.266,44 zł i wnosił o umorzenie postępowania w tej części i zwrot połowy uiszczonej opłaty od pozwu w części odnoszącej się do cofniętego roszczenia. Po częściowym cofnięciu powództwa wnosił on o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego kwoty 40,85 zł z tytułu skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od kwoty 66.266,44 zł od dnia 11 listopada 2023 r. do dnia 15 listopada 2023 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia doręczenia pozwanemu odpisu tego pisma procesowego do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych powiększonych o kwotę 51,00 zł tytułem opłat skarbowych od pełnomocnictw.

(pismo procesowe powoda- k.152-154)

Na rozprawie w dniu 17 maja 2024 r. pełnomocnik powoda popierał powództwo w kształcie po modyfikacji dokonanej pismem procesowym z dnia 9 kwietnia 2024 r. i wnosił o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania a pełnomocnik pozwanego wnosił o oddalenie powództwa w zmodyfikowanym kształcie i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego w podwójnej stawce.

( protokół rozprawy z dnia 17 maja 2024 r. na płycie CD 00:05:48 – 00:16:59- koperta k.179)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W dniu 2 lutego 2009 r. poprzednik prawny powoda (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą we W. zawarł z pozwanym P. S. umowę kredytu hipotecznego nr KH (...), na podstawie której udzielił mu kredytu indeksowanego do waluty CHF w kwocie 236.641,00 zł na budowę domu jednorodzinnego.

(kserokopia umowy- k.16-27)

W wykonaniu umowy poprzednik prawny powoda wypłacił pozwanemu w transzach umówioną kwotę kredytu.

(bezsporne, zaświadczenie- k.95 załączonych akt Sądu Okręgowego w Sieradzu sygn. I C 166/21)

Pozwany pismem z dnia 17 grudnia 2020 r. złożył powodowi reklamację dotyczącą umowy o kredyt hipoteczny nr KH (...), w której wskazywał na nieważność tej umowy i w której wnosił o zwrot dotychczas uiszczonych kwot na poczet rat spłaty kredytu. Pismem z dnia 18 stycznia 2021 r. powód odmówił pozwanemu spełnienia zgłoszonego w reklamacji roszczenia.

(bezsporne, reklamacja- k.40 , kserokopia odpowiedzi na reklamację- k.93-94 załączonych akt Sądu Okręgowego w Sieradzu sygn. I C 166/21)

W pozwie z dnia 5 maja 2021 r. skierowanym do Sądu Okręgowego w Sieradzu pozwany wnosił o zasądzenie na jego rzecz od powoda kwoty 165.757,56 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 19 stycznia 2021 r. do dnia zapłaty tytułem bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego i pobrania świadczeń nienależnych w okresie od dnia 16 maja 2011 r. do dnia 16 listopada 2020 r. w związku z wykonywaniem umowy kredytu hipotecznego nr KH (...) z dnia 2 lutego 2009 r. i ustalenie nieistnienia pomiędzy stronami stosunku prawnego kredytu wynikającego z umowy kredytu hipotecznego nr KH (...). Sprawa z powództwa pozwanego została zarejestrowana pod sygn. akt I C 166/21.

(pozew- k.3-16 załączonych akt Sądu Okręgowego w Sieradzu sygn. I C 166/21)

Prawomocnym wyrokiem z dnia 15 września 2022 r. wydanym w sprawie sygn. akt I C 166/21 Sąd Okręgowy w Sieradzu ustalił, że umowa kredytu hipotecznego nr KH (...) zawarta w dniu 2 lutego 2009 r. pomiędzy poprzednikiem prawnym powoda a pozwanym jest nieważna i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 165.757,54 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 19 stycznia 2021 r. do dnia zapłaty.

(wyroki- k.717, k.855, uzasadnienia wyroków- k.719-727, k.880-904)

W piśmie z dnia 2 października 2023 r. skierowanym do pozwanego powód w związku z prawomocnym ustaleniem nieważności umowy kredytu hipotecznego nr KH (...) zawartej w dniu 2 lutego 2009 r. wezwał go do zapłaty w terminie 30 dni od otrzymania tego pisma kwoty 236.641,00 zł tytułem zwrotu kapitału oddanego pozwanemu na mocy tej umowy. Pismo to zostało doręczone pozwanemu w dniu 11 października 2023 r.

(kserokopia pisma- k.37, wydruki śledzenia przesyłki- k.39)

W piśmie z dnia 4 października 2023 r. pozwany wezwał powoda do zapłaty w terminie 7 dni od otrzymania tego pisma kwoty 66.266,44 zł tytułem nienależnie pobranych świadczeń w związku z ustaleniem nieistnienia stosunku prawnego w postaci umowy kredytu hipotecznego nr KH (...) z dnia 2 lutego 2009 r. zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 29 września 2023 r. wydanym w sprawie sygn. akt I ACa 2542/22. Pismo to zostało doręczone powodowi w dniu 11 października 2023 r.

(kserokopia wezwania do zapłaty- k.102)

W piśmie z dnia 13 października 2023 r. powód poinformował powoda, że wstrzymuje się z zapłatą należności wynikającej z wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 27 czerwca 2023 r. wydanego w sprawie sygn. akt I ACa 2542/22 i Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 15 września 2022 r. wydanego w sprawie sygn. akt I C 166/21 do czasu rozstrzygnięcia złożonego przez bank wniosku o wstrzymanie wykonalności i skuteczności tych wyroków.

(kserokopia pisma- k.116)

W piśmie z dnia 9 listopada 2023 r. skierowanym do powoda pozwany oświadczył, że wobec realizacji przez powoda wyroków Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 27 czerwca 2023 r. wydanego w sprawie sygn. akt I ACa 2542/22 i Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 15 września 2022 r. wydanego w sprawie sygn. akt I C 166/21 i dokonania na jego rzecz spłaty kwoty 165.757,54 zł dokonuje potrącenia kwoty 66.266,44 zł, na którą składa się kwota 7.864,32 zł tytułem nienależnie pobranych świadczeń na podstawie umowy kredytu w okresie od 16 marca 2009 r. do 15 kwietnia 2011 r. i kwota 58.402,12 zł tytułem nienależnie pobranych świadczeń na podstawie umowy kredytu w okresie od 15 grudnia 2020 r. do 15 września 2023 r., z wierzytelnością powoda o zwrot wypłaconego mu kapitału kredytu w kwocie 236.641,00 zł, objęte wezwaniem skierowanym do powoda z dnia 4 października 2023 r., do wysokości wierzytelności niższej i wskazał, że po tak dokonanym potrąceniu wierzytelności pozostała do zapłaty na rzecz powoda kwota 170.374,56 zł, zgodnie z wezwaniem do zapłaty wystosowanym do niego przez powoda z dnia 2 października 2023 r. zostanie przekazana powodowi w terminie 7 dni od dnia złożenia tego oświadczenia. Oświadczenie to zostało doręczone powodowi w dniu 15 listopada 2023 r.

(kserokopia oświadczenia- k.117, kserokopia dowodu nadania pisma- k.118, wydruk śledzenia przesyłki- k.119, kserokopia zwrotnego potwierdzenia odbioru pisma- k.120)

Ustaleń stanu faktycznego Sąd dokonał w oparciu o zgromadzone w aktach sprawy i załączonych aktach sprawy Sądu Okręgowego w Sieradzu sygn. akt I C 166/21 powołane wyżej dokumenty, których treści strony nie kwestionowały a pozostałe złożone dokumenty Sąd pominął, jako że nie miały one znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Sąd pominął dowód z opinii biegłego z zakresu bankowości i rachunkowości na fakty wskazanie w pozwie, z opinii biegłego z zakresu waloryzacji na fakty wskazane w odpowiedzi na pozew oraz z przesłuchania stron z ograniczeniem do przesłuchania pozwanego uznając, iż nie miały one znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powód domagał się w pierwszej kolejności zasądzenia na jego rzecz od pozwanego kwoty 66.266,44 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 11 listopada 2023 r. do dnia zapłaty i kwoty 37.047,93 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

Przed rozpoczęciem rozprawy powód cofnął powództwo w zakresie kwoty 37.047,93 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i w zakresie kwoty 66.266,44 zł bez odsetek. Ponieważ do cofnięcia powództwa w tym zakresie doszło przed rozpoczęciem rozprawy nie była na nie wymagana zgoda pozwanego. Wobec cofnięcia powództwa w zakresie żądania zasądzenia kwoty 37.047,93 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty i w zakresie kwoty 66.266,44 zł na podstawie art. 355 § 1 kpc w zw. z art. 203 § 1 kpc Sąd umorzył postępowanie w zakresie wskazanych kwot.

Po częściowym cofnięciu powództwa i jego modyfikacji powód żądał zasądzenia skapitalizowanych odsetek od kwoty 66.266,44 zł naliczonych za okres od dnia 11 listopada 2023 r. do dnia 15 listopada 2023 r. w kwocie 40,85 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia pozwanemu pisma modyfikującego powództwo do dnia zapłaty.

Umowa kredytu, na podstawie której poprzednik prawny powoda wypłacił pozwanemu kredyt w kwocie 236.641,00 zł, uznana została za nieważną prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu wydanym w sprawie sygn. akt I C 166/21. Zgodnie zaś z art. 365 § 1 kpc orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby.

Zgodnie z art. 405 kc kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Przepis ten stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego, to jest takiego, w którym ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia (art. 410 § 1 i 2 kc).

Skutkiem stwierdzenia nieważności umowy kredytu w całości wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 15 września 2022 r. wydanym w sprawie sygn. akt I C 166/21 jest uznanie, że spełnione przez obie strony tej umowy świadczenia nie miały oparcia w łączącej je umowie. Na postawie umowy kredytu poprzednik prawny powoda wypłacił pozwanemu kapitał kredytu w kwocie 236.641,00 zł.

Zwrot świadczenia nienależnego powinien nastąpić po wezwaniu dłużnika, gdyż zgodnie z art. 455 kc jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

Powód wezwał pozwanego do zwrotu kapitału kredytu pismem z dnia 2 października 2023 r. w terminie 30 dni od doręczenia tego pisma. Ponieważ pismo to zostało doręczone pozwanemu w dniu 11 października 2023 r., roszczenie powoda o zwrot kapitału kredytu stało się wymagalne w dniu 10 października 2023 r. Od 11 października 2023 r. pozwany pozostawał zatem w opóźnieniu w spełnieniu tego świadczenia.

W myśl art. 498 § 1 kc gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym. Zgodnie z art. 498 § 2 kc wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej. Jak wynika zaś z art. 499 kc potrącenia dokonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe.

Pozwanemu przysługiwała względem powoda wierzytelność z tytułu zwrotu rat kapitałowo – odsetkowych uiszczonych w okresach od 16 marca 2009 r. do 15 kwietnia 2011 r. i od 15 grudnia 2020 r. do 15 września 2023 r. w kwocie 66.266,44 zł. Pozwany wezwał powoda do zwrotu tej kwoty pismem z dnia 4 października 2023 r. w terminie 7 dni od otrzymania tego pisma. Ponieważ pismo to zostało doręczone powodowi w dniu 11 października 2023 r., roszczenie pozwanego o zwrot rat kredytu uiszczonych w okresach od 16 marca 2009 r. do 15 kwietnia 2011 r. i od 15 grudnia 2020 r. do 15 września 2023 r. stało się wymagalne w dniu 18 października 2023 r.

Pozwany złożył powodowi oświadczenie o potraceniu przysługującej mu wobec powoda wierzytelności w kwocie 66.266,44 zł z wierzytelnością w kwocie 236.641,00 zł, jaka powodowi przysługiwała wobec niego w piśmie z dnia 9 listopada 2023 r., doręczonym powodowi w dniu 15 listopada 2023 r. Na skutek złożenia oświadczenia o potrąceniu wierzytelność powoda w kwocie 66.266,44 zł dochodzona pozwem i wierzytelność pozwanego w kwocie 66.266,44 zł o zwrot rat kredytu uiszczonych w okresach od 16 marca 2009 r. do 15 kwietnia 2011 r. i od 15 grudnia 2020 r. do 15 września 2023 r. uległy umorzeniu.

Ponieważ wierzytelność pozwanego objęta oświadczeniem o potrąceniu stała się wymagalna w dniu 18 października 2023 r., w myśl art. 499 kc oświadczenie o potrąceniu złożone przez pozwanego miało moc wsteczną od tego dnia. Zniweczone zatem zostały skutki opóźnienia pozwanego w odniesieniu do okresu zamykającego się chwilą, gdy pozwany złożył oświadczenie o potrąceniu a chwila, w której potrącenie stało się możliwe a więc za okres od 18 października 2023 r. do 15 listopada 2023 r.

Mając na uwadze powyższe Sąd oddalił powództwo w zakresie zasądzenia kwoty 40,85 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia pozwanemu pisma modyfikującego powództwo do dnia zapłaty.

Powód dochodził pozwem zasądzenia kwoty 103.314,37 zł. Co do kwoty 37.047,93 zł cofnął on powództwo, gdyż żądanie jej zasądzenia uznał za niezasadne. Powód cofnął też powództwo w zakresie żądania zasądzenia kwoty 66.266,44 zł wobec złożenia przez pozwanego oświadczenia o potrąceniu, na skutek którego wierzytelność ta uległa umorzeniu. Ponieważ złożone przez pozwanego oświadczenie o potrąceniu jego wierzytelności wobec powoda z wierzytelnością powoda w kwocie 66.266,44 zł dochodzoną w przedmiotowej sprawie dotarło do powoda w dniu 15 listopada 2023 r. a więc przed złożeniem przez niego pozwu w przedmiotowej sprawie, także w zakresie tej kwoty należało uznać powoda za przegrywającego sprawę. Niezasadne okazało się też zgłoszone przez powoda żądanie zasądzenia skapitalizowanych odsetek od kwoty 66.266,44 zł naliczonych za okres od dnia 11 listopada 2023 r. do dnia 15 listopada 2023 r. w kwocie 40,85 zł. Powód zatem przegrał sprawę w całości.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 99 kpc kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik procesu i zasądził od powoda na rzecz wygrywającego sprawę pozwanego kwotę 5.417,00 zł, na którą złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego ustalone stosownie do treści § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r., poz. 1935) i opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł.

Ponieważ powód cofnął częściowo powództwo a mianowicie co do kwoty 103.314,37 zł już po wysłaniu odpisu pozwu pozwanemu ale przed rozpoczęciem rozprawy, na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 a ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2023, poz. 1144 ze zm.) Sąd nakazał zwrócić mu z sum budżetowych Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 2.583,00 zł stanowiącą połowę opłaty od cofniętej części powództwa.