Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 października 2022 r.

Sąd Rejonowy w Gdyni I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Małgorzata Nowicka - Midziak

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 21 października 2022 r. w G.

sprawy z powództwa M. M.

przeciwko Gminie M. G. - Zarządowi (...) w G.

o ustalenie

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 90 zł. (dziewięćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 671/21

UZASADNIENIE

Powód M. M. wniósł pozew przeciwko Gminie M. G. Zarządowi (...) w G. o ustalenie nieistnienia zobowiązania do zapłaty przez powoda na rzecz pozwanej kwoty 223,80 zł wynikającej z wezwania do zapłaty pozwanej z dnia 21 października 2021 roku nr (...), a także zasądzenie na rzecz powoda kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu podał, że dnia 21 października 2021 roku o godz. 09:10 na przystanku autobusowym S. Niepodległości wsiadł do autobusu linii nr (...) w kierunku G.. O godz. 09:05 zakupił bilet na przejazd w aplikacji GoPay w swoim telefonie komórkowym. W trakcie wsiadania i zajmowania miejsca w autobusie powód prowadził rozmowę telefoniczną z Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym w Gdańsku K. P. w związku z występowaniem w roli pełnomocnika w postepowaniu egzekucyjnym i nie mógł nagle jej zakończyć w związku z udzielaniem wyjaśnień przez Komornika Sądowego. Zaraz po zamknięciu drzwi i ruszeniu autobusu z przystanku rozpoczęła się kontrola biletów, o czym powód nie miał pojęcia. Dopiero po podejściu kontrolera powód zmuszony został do zakończenia rozmowy i jednocześnie okazania biletu, który powód skasował przy pomocy aplikacji. Aby skasować bilet w aplikacji konieczne jest wpisanie ręcznie numeru autobusu, w którym odbywa się przejazd. W trakcie prowadzonej kontroli biletów powód miał skasowany bilet na przejazd, a mimo to otrzymał bezprawnie wezwanie do zapłaty. Poinformował kontrolerów, że nie mógł kontynuować jednocześnie rozmowy przez telefon w trybie głośnomówiącym i kasować biletu za pomocą aplikacji, gdyż rozmowa dotyczyła zagadnień objętych tajemnicą radcowską. Bilet skasowany został w aplikacji w trakcie jednej minuty od chwili rozpoczęcia przejazdu autobusem. Nie było możliwe skasowanie zakupionego przed przejazdem biletu w aplikacji, po zajęciu miejsca siedzącego w autobusie – przed rozpoczęciem kontroli biletów. Powód miał ze sobą walizkę podróżną. Kontrolerzy przystąpili do kontroli bez upewnienia się, że wszyscy podróżni mieli możliwość wniesienia opłaty przewozowej. Skierowana do pozwanej reklamacja pozostała bez odpowiedzi.

(pozew – k. 4-5)

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Zgodnie z wykazem sterowania ruchem T. autobus linii 181 przyjechał na przystanek o godz. 09:08:55, a odjechał o godzinie 09:09:33. Powód natomiast skasował swój bilet jednoprzejazdowy dopiero o godz. 09:11:20. Powód korzystał ze środka komunikacji miejskiej bez uiszczenia należnej opłaty i nie legitymował się ważnym, tj. skasowanym biletem elektronicznym na trasie S. Niepodległości – S. Bohaterów M. C. ani w czasie rozpoczęcia kontroli biletów. Powód posiadał wiedzę o konieczności dokonania opłaty na rzecz pozwanego. Powód wiedzę w tym zakresie również posiadał rozpoczynając podróż na przystanku S. (...) – Al. (...), co dowodzi sam fakt dokonania zakupu przez niego biletu o godz. 09:05:12, tj. przed rozpoczęciem korzystania z usługi przewozu. Powód pominął, że do rozpoczęcia kontroli biletów doszło dopiero na kolejnym przystanku autobusowym, tj. na przystanku S. Bohaterów M. C.. To na tym – drugim przystanku podróży powoda wsiedli kontrolerzy, w tym kontroler nr 32, który wystawił powodowi wezwanie do zapłaty. Kontrola biletów rozpoczęła się o godz. 09:10, na co wskazuje odcinek kontrolny sporządzany przez kontrolera nr 32 oraz raport z kontroli biletów z dnia 21 października 2021 roku sporządzany przez kontrolera – grupowego. Z systemu T. wynika, że wyżej wskazany autobus odjechał z przystanku Bohaterów M. C. o godz. 09:10:53. Powód natomiast skasował bilet jednoprzejazdowy dopiero o godz. 09:11:20, czyli w rzeczywistości odjechał bez biletu z dwóch następujących po sobie przystanków autobusowych. Korzystanie z telefonu przez powoda nie było wynikiem nadzwyczajnego nagłego wydarzenia.

(odpowiedź na pozew – k. 23-25v.)

W piśmie z dnia 27 stycznia 2022 roku powód zmienił twierdzenia w ten sposób, że jednak wsiadł do autobusu na przystanku Bohaterów M. C., a zatem miał tylko 7 sekund na skasowanie biletu.

(pismo – k. 56-56v.)

Pozwany nadmienił, że zarówno w pozwie jak i w reklamacji powód twierdził, że wsiadł do autobusu na przystanku S. Niepodległości. Powód sam wskazał, że dopiero kontroler „zmusił” go do zakończenia rozmowy, a zatem niewątpliwie powód jechałby dalej bez ważnego i aktywowanego biletu.

(pismo – k. 64)

Stan faktyczny:

Dnia 21 października 2021 roku o godz. 09:05 na przystanku autobusowym Bohaterów M. C. w S. w kierunku G. powód korzystając z aplikacji GoPay zakupił bilet normalny na przejazd linią zwykłą/pośpieszną/nocną autobusem (...) miejskiej Zarządu (...) w G. (jednostki budżetowej Gminy M. G.).

(dowód: wydruk z aplikacji GoPay – k. 9)

O godz. 09:09:56 autobus linii nr (...) zatrzymał się na przystanku Bohaterów M. C.. Odjechał o godz. 09:10:53.

(dowód: wydruk z systemu T. – k. 31)

Powód rozmawiając przez telefon wsiadł do tego autobusu. Razem z nim wsiedli kontrolerzy. O godz. 09:10 po podejściu kontrolera do powoda zakończył on rozmowę. Okazał zakupiony i nieskasowany bilet. Dopiero wówczas o godz. 09:11:20 powód skasował bilet w aplikacji. W związku z nieposiadaniem przez powoda skasowanego biletu na przejazd w momencie kontroli, wystawiono wezwanie do zapłaty opłaty dodatkowej w kwocie 220,00 zł (której wysokość zostałaby obniżona do kwoty 154,00 zł w razie dokonania płatności w terminie 7 dni od wystawienia wezwania) oraz należności za przewóz w kwocie 3,80 zł – łącznie 223,80 zł albo 157,80 zł w razie zapłaty w terminie 7 dni od wystawienia wezwania.

(dowód: wezwanie do zapłaty – k. 6-6v., oświadczenie kontrolera – k. 29, raport z kontroli – k. 30-30v., zeznania świadka M. R. – k. 106-106v., płyta – k. 109, zeznania świadka T. B. – k. 107-107v., płyta – k. 109, zeznania powoda – k. 107v.-108v., płyta – k. 109)

Dnia 9 listopada 2022 roku powód złożył reklamację.

(dowód: e-mail z dnia 09.11.2021r. – k. 7 wraz z pismem – k. 8-8v.)

Pozwana poinformowała, że nie znajduje podstaw do umorzenia nałożonej opłaty dodatkowej w kwocie 220,00 zł. Jednocześnie pozwana wezwała do uregulowania opłaty dodatkowej w terminie 7 dni od otrzymania pisma pod rygorem skierowania sprawy do dalszej windykacji.

(dowód: e-mail z dnia 29.11.2021r. – k. 10-10v.)

W odpowiedzi powód wezwał pozwanego do uznania reklamacji w zakresie wskazanym w obowiązku zapłaty kwoty 223,80 zł – w terminie 3 dni pod rygorem wytoczenia powództwa przed sądem powszechnym o ustalenie nieistnienia obowiązku zapłaty kwoty wynikającej z wezwania.

(dowód: e-mail z dnia 30.11.2021r. – k. 11 wraz z pismem z dnia 30.11.2021r. – k. 12)

Zarządzeniem nr (...) Prezydenta Miasta G. z dnia 20 października 2020 roku zmieniono zarządzenie nr (...) z dnia 14 kwietnia 2020 roku dotyczące Taryfy przewozu osób i bagażu w publicznym transporcie zbiorowym organizowanym przez Zarząd (...) w G.. Zgodnie z § 3 ust. 1 pkt 2 tego zarządzenia podróżni mogą korzystać z przewozu środkami publicznego transportu zbiorowego w gminnych przewozach pasażerskich na liniach organizowanych przez Miasto G. – (...) w G. wyłącznie na podstawie m.in. ważnych biletów elektronicznych. W ust. 2 wskazano, że za ważne uważa się bilety, które zostały prawidłowo skasowane (jednorazowe bilety papierowe i elektroniczne). Wedle § 9 ust. 1 bilety jednorazowe występują m.in. w formie elektronicznej. W § 19a2 wskazano, że bilety i dokumenty na okaziciela podróżny zobowiązany jest posiadać w czasie przejazdu i okazywać na żądanie kontrolerów biletów w trakcie przeprowadzanej przez nich kontroli. W przypadku braku lub nieokazania biletu lub dokumentu na okaziciela w trakcie prowadzonej kontroli – reklamacje będą rozpatrywane negatywnie. Kontrola biletów uregulowana została w § 23, gdzie w ust. 3 pkt 1 pasażer zobowiązany został do posiadania i okazania kontrolerowi odpowiedniego, ważnego biletu papierowego lub elektronicznego. Opłata dodatkowa zgodnie z § 24 ust. 1 pkt 1 li.t a. naliczana była m.in. w przypadku braku ważnego biletu papierowego lub elektronicznego. Zgodnie z obowiązującą taryfą opłata dodatkowa pobierana w razie braku odpowiedniego dokumentu przewozu wynosiła 220,00 zł. Kwota ta nie przekraczała wysokości opłaty dodatkowej ustalonej w § 2 pkt 1 w zw. z § 1 ust. 1 pkt 1 uchwały nr XVII/550/20 Rady Miasta G. z dnia 26 lutego 2020 roku.

(dowód: uchwała Rady Miasta G. – k. 32-32v., zarządzenie wraz z załącznikiem – k. 33-45v., taryfa – k. 47)

Zgodnie z § 4 ust. 1 lit. e Regulaminu aplikacji GoPay należącej do (...) sp. z o.o. w W. nieaktywowane bilety nie uprawniają do przejazdu środkami komunikacji miejskiej, podmiejskiej, międzygminnej, metropolitarnej. Aktywacja zakupionego biletu jest możliwa w dowolnym momencie, jednakże jest zabroniona w trakcie kontroli biletów.

(dowód: regulamin – k. 65-67)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił po rozważeniu całego zebranego w niniejszej sprawie materiału dowodowego w postaci aktów prawa miejscowego, dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony, zeznań świadków oraz stron z ograniczeniem do powoda.

Oceniając zebrany materiał dowodowy Sąd nie znalazł podstaw, aby kwestionować autentyczność przedstawionych przez strony dokumentów. Zważyć należało, że żadna ze stron nie podniosła w toku niniejszego postępowania zarzutów co do autentyczności tych dokumentów, a nadto wymienione powyżej dokumenty zostały podpisane i nie noszą żadnych znamion podrobienia czy przerobienia. Dodatkowo, Sąd miał na uwadze, że żadna ze stron nie zaprzeczyła, iż osoby podpisane pod wyżej wskazanymi dokumentami nie złożyły oświadczeń w nich zawartych. Część z dokumentów stanowiły również dokumenty urzędowe, które stanowiły dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone.

Sąd miał na uwadze nieznaczne rozbieżności między zeznaniami świadków oraz powoda, jednak uznał je za wiarygodne w takim zakresie, w jakim były niezbędne do zrekonstruowania istotnych dla rozstrzygnięcia faktów. Sąd nie oceniał wiarygodności zeznań powoda w zakresie intencji towarzyszących mu w momencie zakupu biletu, wsiadania do pojazdu i skasowania biletu podczas kontroli.

Za nieprzydatne dla rozstrzygnięcia sprawy uznać należało zeznania komornika, z którym powód miał prowadzić rozmowę w trakcie wsiadania do autobusu oraz kontynuowania przejazdu, dlatego na podstawie art. 2352 § 1 pkt 2 i 5 k.p.c. pominięto ten dowód. Przeprowadzenie go jedynie niezasadnie wydłużyłoby postępowanie, czemu Sąd ma obowiązek przeciwdziałać.

Sąd nie znalazł podstaw do rektyfikacji zarządzenia wydanego na podstawie art. 2053 § 5 k.p.c. o zwrocie pisma powoda z dnia 14 kwietnia 2021 roku, albowiem zostało złożone bez zezwolenia. Regulacja ta w sposób jednoznaczny zobowiązuje Przewodniczącego do zwrotu pisma złożonego bez zarządzenia. Przepis ten jest ściśle powiązany z § 2 tego artykułu, który stanowi, że Przewodniczący może zobowiązać stronę, by w piśmie przygotowawczym podała wszystkie twierdzenia i dowody istotne dla rozstrzygnięcia sprawy pod rygorem utraty prawa do ich powoływania w toku dalszego postępowania. W takim przypadku twierdzenia i dowody zgłoszone z naruszeniem tego obowiązku podlegają pominięciu, chyba że strona uprawdopodobni, iż ich powołanie w piśmie przygotowawczym nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikła później. Regulacje te wyrażają postulat szybkości prowadzenia postępowania bez zbędnej zwłoki.

W świetle art. 189 k.p.c. interes prawny, jako przesłanka powództwa o ustalenie, która, w sposób niezależny od innych wymaganych przez prawo materialne lub procesowe okoliczności, warunkuje określony skutek tego powództwa, należy do grupy przesłanek merytorycznych. Tak więc, interes prawny, jego istnienie, jako przesłanka merytoryczna powództwa o ustalenie stosunku prawnego lub prawa, decyduje o dopuszczalności badania i ustalania prawdziwości twierdzeń powoda, że wymieniony w powództwie stosunek prawny lub prawo istnieje/nie istnieje.

Powód posiadał oczywisty interes prawny w powództwie o ustalenie istnienia bądź nie stosunku prawnego wynikającego z obowiązku zapłaty opłaty dodatkowej w kwocie 220,00 zł. Pomimo że opłata dodatkowa przypomina bardziej karę w rozumieniu przepisów o wykroczeniach, przyjąć należy, iż może być dochodzona przez przewoźnika od podróżnego wyłącznie przed sądem cywilnym i w drodze egzekucji cywilnej, a nie administracyjnej (T. Szanciło, Prawo przewozowe. Komentarz. Warszawa 2008). W związku z tym powód mógł spodziewać się wytoczenia przeciwko niemu powództwa o zapłatę opłaty dodatkowej w kwocie 220,00 zł. Natomiast interesu tego nie można było dopatrzyć się w obowiązku zapłaty kwoty 3,80 zł z tytułu opłaty za bilet normalny na przejazd linią zwykłą. Z odpowiedzi pozwanej na reklamację powoda wynikało wprost, że pozwana domagała się wyłącznie zapłaty opłaty dodatkowej, a nie zamierzała egzekwować kwoty 3,80 zł za przejazd, skoro opłata ta przez późniejsze skasowanie biletu została uiszczona.

Ustawową podstawę naliczenia opłaty dodatkowej stanowił art. 33a ust. 3 ustawy z dnia 15 listopada 1984 roku Prawo przewozowe (Dz.U. Nr 53, poz. 272 ze zm.), zgodnie z którym w razie stwierdzenia braku odpowiedniego dokumentu przewozu przewoźnik lub osoba przez niego upoważniona pobierają właściwą należność za przewóz i opłatę dodatkową albo wystawiają wezwanie do zapłaty. Natomiast wysokość opłaty dodatkowej oparta została na powołanych w stanie faktycznym aktach prawa miejscowego.

Nie było pomiędzy stronami sporu, że powód wsiadając do autobusu linii nr (...) rozmawiał przez telefon i nie posiadał skasowanego biletu zakupionego wcześniej w aplikacji elektronicznej. Powód zobowiązany był do niezwłocznego skasowania biletu po rozpoczęciu podróży. Termin „niezwłocznie” nie należy utożsamiać z terminem natychmiastowym, ale terminem realnym, mającym na względzie okoliczności miejsca i czasu stosownie do przejazdu środkami transportu zbiorowego (por. wyrok SN z 13.12.2006 r., II CSK 293/06, LEX nr 453147). Powód twierdził, że kontroler „zmusił” go do zakończenia rozmowy telefonicznej, a dopiero później okazał nieskasowany bilet, a następnie skasował go. Nie sposób było uznać, że po rozpoczęciu podróży powód podejmował stosowne do okoliczności i niezwłoczne czynności związane ze skasowaniem biletu. Sąd uznał, że rozmowa telefoniczna nie zyskiwała priorytetu przed obowiązkiem zapłaty za przejazd środkiem komunikacji transportu zbiorowego poprzez skasowanie biletu w aplikacji. Uczestnicy transportu zbiorowego są uczestnikami wielu relacji, pełnią różnorodne funkcje, stąd zupełnie nieuprawnione byłoby uprzywilejowane traktowanie radcy prawnego wykonującego swoje obowiązki służbowe w trakcie podróży środkiem komunikacji publicznej. Prowadzenie sprawy egzekucyjnej i rozmowa z komornikiem nie są nie cierpiącymi zwłoki czynnościami, aby odsunięcie ich w czasie o czas potrzebny na skasowanie biletu nie było możliwe. Sąd przyznał rację kontrolerowi w tym zakresie, w jakim podał, że nie dokonuje kontroli, jeżeli zachowanie podróżnego wskazuje na chęć zakupu biletu czy skasowanie go. Obiektywnie rzecz ujmując, pasażer rozmawiający przez telefon na zajętym przez siebie miejscu nie manifestuje swoim zachowaniem intencji zakupu i skasowania biletu, względnie kontrolujący może przypuszczać, że taka osoba już skasowała bilet. Marginalne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy miała ewentualna abuzywność § 4 ust. 1 lit. e w zakresie, w jakim zabronione jest kasowanie biletu w trakcie ich kontroli. Jak wynika z powyższego powód w trakcie kontroli nie posiadał skasowanego biletu niezależnie od wybranej formy dokonania tej czynności. Niewątpliwie jednak ten zapis regulaminowy nie wpływa niekorzystnie na sytuację konsumenta. Ma on zapobiegać kasowaniu biletów dopiero w momencie kontroli. Pełni tę samą funkcję jak zablokowanie kasowników w momencie rozpoczęcia kontroli. Hipotetyczna możliwość skasowania biletu po zakończeniu rozmowy przez powoda nie ma znaczenia – istotny jest fakt, że powód w momencie kontroli nie posiadał ważnego biletu na przejazd, kontrola nie była przedwczesna i nie zaistniały niezależne od powoda okoliczności, które uniemożliwiałyby mu skasowanie biletu.

Mając na uwadze powyższe Sąd w punkcie 1. wyroku na podstawie art. 189 k.p.c. w zw. z art. 33a ust. 3 ustawy z dnia 15 listopada 1984 roku Prawo przewozowe (Dz.U. Nr 53, poz. 272 ze zm.) oddalił powództwo o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego.

O kosztach procesu orzeczono w punkcie 2. wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. na zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu obciążając powoda całością poniesionych przez pozwaną kosztów procesu, na co składało się wynagrodzenie kwalifikowanego pełnomocnika w osobie radcy prawnego w stawce minimalnej (90,00 zł) ustalonej na podstawie § 2 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804 ze zm.).