Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 listopada 2023 roku

Sąd Rejonowy w Rybniku I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu w dniu 29 listopada 2023 r. w Rybniku

na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) Spółki Akcyjnej w W.

przeciwko J. N.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego J. N. na rzecz powoda Banku (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 29 091,36 zł (dwadzieścia dziewięć tysięcy dziewięćdziesiąt jeden złotych trzydzieści sześć groszy) z odsetkami umownymi
w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 24 stycznia 2022 r.;

2.  przyznaje kuratorowi ustanowionemu dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego J. N. - adw. G. F. wynagrodzenie w wysokości 1 771,20 zł (tysiąc siedemset siedemdziesiąt jeden złotych dwadzieścia groszy);

3.  zasądza od pozwanego J. N. na rzecz powoda Banku (...) Spółki Akcyjnej w W. kwotę 6 978,94 zł (sześć tysięcy dziewięćset siedemdziesiąt osiem złotych dziewięćdziesiąt cztery grosze) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od daty prawomocności niniejszego orzeczenia tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 686/23

UZASADNIENIE

Powód Bank (...) S.A. w W. wniósł pozew przeciwko pozwanemu J. N. o zapłatę kwoty 29.091,36 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 24 stycznia 2022 r., oraz o zasądzenie zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazał, że strony w dniu 22 stycznia 2019 r. zawarły umowę pożyczki ekspresowej. Pozwany był zobowiązany do zwrotu pożyczki wraz z odsetkami, opłatami i prowizją najpóźniej do dnia 11 stycznia 2026 r. Pozwany nie dokonywał w terminie spłaty zadłużenia, dlatego też po bezskutecznym wezwaniu do zapłaty powód wypowiedział umowę. Na dochodzoną pozwem należność złożyły się: kapitał w kwocie 25.993,51 zł oraz odsetki umowne od kapitału przeterminowanego w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie w kwocie 3.097,85 zł (naliczone za okres od 25 stycznia 2021 r. do 23 stycznia 2022 r.)

Nakazem zapłaty z dnia 27 września 2022 r. wydanym w postępowaniu upominawczym powództwo uwzględniono w całości.

Wobec ustalenia, że miejsce zamieszkania pozwanego nie jest znane ustanowiono dla niego kuratora w osobie adwokata.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty kurator pozwanego wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o przyznanie mu wynagrodzenia za pełnienie funkcji w wysokości wyższej niżeli 40% tj. 3.600 zł wraz z należnym podatkiem VAT i zwrot ewentualnych kosztów procesu. Z ostrożności procesowej wniósł również o nieobciążanie pozwanego kosztami postępowania w tym kosztami zastępstwa procesowego na zasadzie art. 102 k.p.c.

W uzasadnieniu podniósł, że powództwo nie zostało wykazane co do zasady, jak i wysokości. Zakwestionował załączone do pozwu nieuwierzytelnione dokumenty. Wskazał, iż bank nie dokonał skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki pozwanemu bowiem pozwany nie pozostawał w zwłoce w zapłacie rat pożyczki. Wskazał także na abuzywny charakter prowizji w kwocie 843,43 zł oraz opłaty za ubezpieczenie w kwocie 5.226,96 zł.

W dalszym piśmie procesowym kurator zakwestionował moc dowodową przedłożonego przez powoda wyciągu z ksiąg bankowych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 22 stycznia 2019 r. została zawarta umowa nr (...), na podstawie której Bank (...) S.A. z siedzibą w W. udzielił J. N. pożyczki w kwocie 33.511,39 zł. Pozwany zobowiązał się natomiast do spłaty zadłużenia wraz z odsetkami umownymi w równych ratach annuitetowych (kapitałowo-odsetkowych) w kwotach po 488,66 zł, płatnych do 11-go dnia każdego kolejnego miesiąca. Termin ostatecznej spłaty pożyczki określono na dzień 11 stycznia 2026 r. Całkowita kwota do zapłaty wynosiła 42.222,60 zł, zaś całkowita kwota pożyczki – 27.450 zł. Na koszty udzielenia pożyczki składały się: odsetki w kwocie 7.536,05 zł, prowizja w kwocie 834,43 zł, składka ubezpieczeniowa w kwocie 5.226,96 zł, opłata za prowadzenie (...), która na dzień zawarcia umowy wynosiła 1.175,16 zł. Pożyczka przeznaczona była na cele konsumpcyjne (10.055,77 zł), spłatę obciążającego pozwanego kredytu (w kwocie 17.394,23 zł), sfinansowanie składki ubezpieczeniowej (...) (w kwocie 5.226,96 zł) oraz prowizji za udzielenie pożyczki (w kwocie 834,43 zł). Jak stanowiła umowa stron (§ 2, § 4), oprocentowanie kredytu było liczone według zmiennej stopy procentowej ustalanej na podstawie zmiennej Stopy Bazowej P. Ekspresowej (wyliczanej w oparciu o średnią arytmetyczną ze wszystkich dziennych notowań oprocentowania 3-miesięcznych złotowych pożyczek międzybankowych WIBOR za okres trzech miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc kalendarzowy, dla którego jest obliczana) i stałej stopy procentowej – marży banku w wysokości 4,26%.Na dzień udzielenia pożyczki oprocentowanie wynosiło 6,00% w skali roku. W przypadku opóźnienia w spłacie rat pożyczki, bank uprawniony był do naliczania odsetek karnych w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie (§ 22 ust. 2-5). W przypadku wytoczenia powództwa o zapłatę wierzytelności banku z tytułu umowy, bank uprawniony był do pobierania od całości zadłużenia przeterminowanego (tj. kapitału przeterminowanego, odsetek i należnych bankowi prowizji i opłat bankowych) odsetki maksymalne za opóźnienie (§ 22 ust. 6). Zgodnie z § 20 ust. 1 umowy bank mógł wypowiedzieć umowę m. in. w przypadku braku zapłaty przez pożyczkobiorcę w terminie określonym umową pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do spłaty zaległych rat w terminie 14 dni od otrzymania wezwania do spłaty wymagalnej części zadłużenia (pkt 2). Okres wypowiedzenia wynosił 30 dni.

(dowód: umowa pożyczki ekspresowej k. 16-20)

Pożyczka została zabezpieczona polisą ubezpieczenia na życie dla pożyczkobiorców Banku (...) S.A. na wypadek zgonu, zgonu w wyniku nieszczęśliwego wypadku, inwalidztwa, pobytu w szpitalu w następstwie nieszczęśliwego wypadku. Umowa ubezpieczenia została zawarta na czas trwania umowy pożyczki. Na podstawie cesji uprawnionym do odbioru świadczenia w razie zajścia zdarzenia ubezpieczeniowego był pożyczkodawca Bank (...) S.A.

(dowód: umowa ubezpieczenia k. 114-115, cesja k. 115v, 117, ankieta potrzeb klienta k. 116)

Kwota 10.055,77 zł, przeznaczona na cele konsumpcyjne, została przekazana przez bank na rzecz pozwanego w dniu 22 stycznia 2019 r.

(dowód: historia rachunku bankowego k. 118-127)

Od lutego 2019 r. pozwany dokonywał regularnych spłat kolejnych miesięcznych rat pożyczki, przy czym wpłaty te nie zawsze odpowiadały ustalonej w umowie i harmonogramie spłat wysokości raty. Od czerwca 2020 r. pozwany zaprzestał spłaty pożyczki.

(dowód: rozliczenie zadłużenia z tytułu pożyczki k. 107-107v, pełnomocnictwa k. 108-109)

Pismem z dnia 11 sierpnia 2020 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 1.432,71 zł tytułem zaległości w spłacie pożyczki – w terminie 14 dni roboczych od otrzymania pisma pod rygorem wypowiedzenia umowy. W treści powyższego wezwania poinformowano o możliwości złożenia w terminie 14 dni roboczych wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Dokument został zaadresowany na adres wskazany przez pożyczkobiorcę przy zawieraniu umowy tj. ul. (...), (...)-(...) C.. Wezwanie nie zostało przez pozwanego odebrane. Po prawidłowym awizo korespondencja została zwrócona.

(dowód: wezwanie wraz ze zwróconą korespondencją k. 14-15, 113)

Pismem z dnia 12 września 2020 r. powód złożył oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki z powodu braku spłaty zadłużenia przeterminowanego. Przedmiotowe pismo zostało w dniu 15 września 2020 r. nadane przesyłką poleconą na adres pożyczkobiorcy podany przy zawarciu umowy i podlegało awizacji w dniu 22 września 2020 r., a następnie zwrócone do nadawcy. Termin wypowiedzenia określono na 30 dni od dnia doręczenia pisma.

(dowód: wypowiedzenie wraz ze zwróconą korespondencją k. 12-13, 112)

Pismem z dnia 12 lutego 2021 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty zadłużenia w kwocie 26.130,99 zł (w tym kapitał 25.993,51 zł, odsetki 137,48 zł, opłaty i prowizje 0 zł). Korespondencja kierowana pod adres ul. (...), (...)-(...) C. została odebrana przez szwagra pozwanego.

(d owód: przedsądowe wezwanie do zapłaty wraz potwierdzeniem odbioru k. 10-11, 110-111)

Na dzień sporządzenia wyciągu z ksiąg banku, tj. 23 czerwca 2023 r. należności banku wyniosły 29.091,36 zł, w tym niespłacony kapitał w kwocie 25.993,51 zł, odsetki umowne w kwocie 3.097,85 zł opłaty i prowizje w kwocie 0 zł.

(dowód: wyciąg z ksiąg bankowych k. 106, pełnomocnictwa k. 108-109 )

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zebrane w sprawie dokumenty prywatne, stosownie do przepisów art. 245 k.p.c., których autentyczność nie budziła wątpliwości.

Pozwany kwestionował moc dowodową dokumentu w postaci wyciągu z ksiąg bankowych, a także kwestionował wszystkie nieuwierzytelnione kopie dokumentów.

Dokumenty prywatne nie korzystają wprawdzie z domniemania zgodności z prawdą oświadczeń w nich zawartych, co jednak nie oznacza, że są one niezgodne z rzeczywistością. O materialnej mocy dowodowej dokumentu prywatnego, zależnej od jego treści, rozstrzyga sąd według ogólnych zasad oceny dowodów zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c. Samo zaś zaprzeczenie zgodności treści powoływanych przez stronę powodową dokumentów z rzeczywistością nie podważa ich formalnej mocy dowodowej. Należy podkreślić, że katalog dowodów jest otwarty, a powód ma prawo przedstawić wszelkie dokumenty, które mogą posłużyć do stwierdzenia istnienia zobowiązania czy też udowodnienia dokonania wypowiedzenia umowy. Dokumenty te, również przedłożone w formie kserokopii, podlegają ocenie sądu działającego zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów wyrażoną w art. 233 k.p.c., opartej na zasadach logiki i doświadczenia życiowego.

Uwzględniając zatem całokształt okoliczności w sprawie, Sąd uznał że przedłożone przez stronę powodową dokumenty należy ocenić jako wiarygodne. Podkreślić należy, że wydruki komputerowe mogą stanowić dowód w postępowaniu cywilnym. Przyjmuje się bowiem, że są one „innym środkiem dowodowym”, o którym mowa w art. 308 k.p.c. i art. 309 k.p.c., gdyż wymieniony tam katalog ma charakter otwarty. Jakkolwiek nie można przyjąć, że oświadczenie zawarte w wydruku komputerowym jest zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy, to należy przyjąć, że przedmiotowy środek dowodowy świadczy o istnieniu zapisu komputerowego określonej treści w chwili dokonywania wydruku (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 8 lutego 2013 r., I ACa 1399/12; postanowienie SA we Wrocławiu z dnia 12 października 2012 r., I ACz 1810/12).

Niezależnie od powyższego, stwierdzić należy, że powód wraz z pismem przygotowawczym z dnia 21 czerwca 2023 r. przedłożył poświadczone za zgodność z oryginałem przez pełnomocnika w osobie radcy prawnego dokumenty załączone pierwotnie do pozwu, w tym wezwania do zapłaty i wypowiedzenie umowy. Od momentu zaopatrzenia kserokopii w oświadczenie o jej zgodności z oryginałem kserokopia jest dokumentem świadczącym o istnieniu oryginału o treści i formie w niej odwzorowanej (por. uchwała SN z 29 marca 1994 r., sygn. akt III CZP 37/94, OSNC 1994/11/206; wyrok SN z 14 lutego 2007 r., sygn. akt II CSK 401/06, LEX nr 453727; wyrok SA we Wrocławiu z 20 września 2018 r., I ACa 558/18, LEX nr 2617111). Tym samym wartość dowodowa przedstawionych przez powoda dokumentów nie budziła wątpliwości Sądu.

Jeśli chodzi o zarzut kuratora pozwanego dotyczący mocy dowodowej wyciągu z ksiąg bankowych to w pierwszej kolejności wskazać należy, iż rzeczywiście zgodnie z art. 95 ust. 1a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe w postępowaniu cywilnym wyciąg z ksiąg bankowych nie ma mocy dokumentu urzędowego przewidzianej w art. 244 k.p.c. Jednak nie ulega wątpliwości, iż stanowi on dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c. Z powyższego wynika zatem, iż wyciąg z ksiąg bankowy jako dokument prywatny nie korzysta z domniemania prawdziwości zawartych w nim twierdzeń. Nie oznacza to jednak, iż nie można ocenić jego mocy dowodowej mając na względzie całokształt dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy. Co więcej, pozwany negujący prawdziwość danych wskazanych w wyciągu z ksiąg bankowych winien poza prostym zaprzeczeniem jego treści podjąć stosowną inicjatywę dowodową, szczególnie w sytuacji, gdy z pozostałych przedłożonych przez powoda dokumentów wynikają okoliczności tj. np. fakt zawarcia umowy pożyczki, jej wysokość i ustalone przez strony warunki spłaty, brak spłat dokonywanych przez kredytobiorcę, wypowiedzenie umowy pożyczki ze wskazaniem wysokości długu itd.

Przy ocenie tego dokumentu Sąd miał na uwadze, iż do akt złożony został w oryginale, został opatrzony pieczęcią banku, a także podpisany przez pełnomocników powoda, którzy byli prawidłowo umocowani, co wynikało wprost z treści pełnomocnictwa.

Nadto, analizując całokształt pozostałej dokumentacji zaoferowanej przez powoda, Sąd uznał, iż brak jest podstaw do odmowy nadania mocy dowodowej temu dokumentowi prywatnemu, gdyż jego treść – a zwłaszcza wymagalność i wysokość roszczenia była zbieżna z danymi wynikającymi z historii rachunku kredytowego, wezwania do zapłaty oraz wypowiedzenia umowy.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Zawarta przez pozwanego umowa pożyczki z dnia 22 stycznia 2019 r. spełniała warunki wynikające z przepisu art. 720 § 1 k.c., na mocy którego przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy. Tego rodzaju umowa pożyczki była jednocześnie umową o kredyt konsumencki w rozumieniu art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim.

Na gruncie przedmiotowej sprawy, biorąc pod uwagę, że pożyczkodawcą był bank, należało uwzględnić ponadto przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (dalej: prawo bankowe). Zgodnie z art. 69 ust. 1 prawa bankowego przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Stosownie do treści art. 75 ust. 1 przedmiotowej ustawy, bankowi przysługuje uprawnienie do wypowiedzenia umowy kredytu m. in. w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu lub utraty przez niego zdolności kredytowej. Tryb i zasady rozwiązania umowy kredytu określono w art. 75 c prawa bankowego. Zgodnie z treścią tego przepisu jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio do umów pożyczek pieniężnych (art. 75 ust. 6).

W myśl art. 78a ustawy – Prawo bankowe przepisy ustawy stosuje się do umów kredytu i pożyczki pieniężnej, zawieranych przez bank zgodnie z przepisami ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie.

Nie budzi wątpliwości, że w przypadku sporu dotyczącego roszczenia o zwrot pożyczki, zgodnie z art. 6 k.c. w zw. z art. 720 § 1 k.c. na powodzie spoczywa ciężar wykazania faktu zawarcia umowy pożyczki, jej treści, wykonania przez pożyczkodawcę świadczenia w postaci wypłaty na rzecz pożyczkobiorcy kwoty pożyczki oraz aktualizacji roszczenia o jej zwrot. Z kolei pozwanego obciąża ciężar udowodnienia, że przedmiot pożyczki zwrócił (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 1 października 2019 r., I ACa 325/19).

Powód, celem wykazania okoliczności zawarcia umowy pożyczki z pozwanym, przedłożył umowę pożyczki nr (...), która została przez pozwanego własnoręcznie podpisana. Autentyczność podpisu pozwanego nie były zresztą kwestionowana przez stronę pozwaną. Powód przedłożył nadto historię rachunku kredytowego oraz umowę polisty zabezpieczającą spłatę pożyczki. W świetle treści złożonych do akt sprawy dokumentów nie budziło również wątpliwości, że powód wypłacił na rzecz pozwanego umówioną kwotę pożyczki, zaś pozwany wprawdzie początkowo spłacał zadłużenie, jednak w czerwcu 2020 roku zaprzestał spłacania kolejnych rat.

Sąd nie podzielił argumentacji kuratora pozwanego dotyczącej braku wykazania przez powoda istnienia zaległości, co wywodził z zakwestionowania mocy dowodowej dołączonego do pozwu wyciągu z ksiąg bankowych. Po pierwsze wskazać należy, iż wyciąg z ksiąg bankowych nie był jedynym dokumentem, który powód przedłożył na wykazanie istnienia oraz wysokości roszczenia. Z dokumentów zaoferowanych przez powoda tj. umowy pożyczki z dnia 22 stycznia 2019 r ., historii rachunku bankowego pozwanego oraz rozliczenia zadłużenia z tytułu pożyczki, jednoznacznie wynika, iż pozwanemu została udostępniona kwota pożyczki w wysokości 10.055,77 zł na cele konsumpcyjne, a nadto 17.394,23 zł na spłatę zobowiązania kredytowego co do której złożono dyspozycję przelewu na wskazany w umowie rachunek bankowy. Nadto (w oparciu o § 1 ust. 2) pozwany wniósł o dokonanie pomniejszenia kwoty wypłacanej pożyczki o wysokość należnej prowizji w kwocie 834,43 zł, a nadto o sfinansowanie składki ubezpieczeniowej w wysokości 5.226,96 zł poprzez dokonanie przelewu na rachunek ubezpieczyciela. Z powyższych dokumentów wynikało także, że powód zrealizował zobowiązanie wynikające z umowy kredytu, dokonując przelewów na wskazane przez pozwanego rachunki bankowe i w kwotach przez niego określonych, a pozwany początkowo spłacał zobowiązanie uiszczając należne miesięczne raty.

Ustalając stan faktyczny Sąd ocenił przedłożony do pozwu wyciąg z ksiąg bankowych z dnia 23 czerwca 2023 r. Sąd jako dokument prywatny, z którego treści wynikało, iż pozwany posiada względem powoda zadłużenie wynikające z umowy pożyczki nr (...) z dnia 22 stycznia 2019 r. Na kwotę wymaganego zadłużenia składają się niespłacony kapitał w kwocie 25.993,51 zł oraz odsetki umowne za opóźnienie od kwoty kapitału przeterminowanego w kwocie 3.097,85 zł.

W tym stanie rzeczy, nie budziło wątpliwości Sądu, iż powód na podstawie umowy z dnia 22 stycznia 2019 r. udzielił pozwanemu kredytu, a pozwany nie spłacił powyższej kwoty w ustalonych ratach, co ostatecznie skutkowało skutecznym wypowiedzeniem umowy. W ocenie Sądu, powód sprostał ciążącemu na nim obowiązku dowodzenia, i zgodnie z art. 6.k.c. wykazał zarówno istnienie jak i wysokość roszczenia. Sąd nie miał również podstaw do zakwestionowania wysokości żądanego roszczenia. Kurator pozwanego zaniechał inicjatywy dowodowej w tym zakresie, nie negując danych wynikających z historii rachunku bankowego dedykowanego dla umowy pożyczki oraz dokonanych na poczet kredytu spłat. Wysokość roszczenia wynikała wprost z historii rachunku bankowego i rozliczenia zadłużenia z tytułu pożyczki , które korelowały z wyciągiem z ksiąg bankowych, zaś podstawą żądania odsetek był § 22 ust. 2-6 umowy. Kluczowe w sprawie było, iż kurator pozwanego kwestionując zawarcie umowy co do zasady, kwestionował istnienie zaległości na rzecz powoda, jednocześnie nie kwestionując zaprzestania płatności rat, co oznacza, iż po zapoznaniu się z historią rachunku bankowego oraz wyciągiem z ksiąg bankowych powinna wykazać, iż przedstawione wyliczenia nie mają oparcia w umowie kredytu, bądź są niezgodne pod względem obrachunkowym. Reasumując, sposób naliczania przez bank odsetek umownych od udostępnionemu pozwanemu kapitału, odsetek umownych za opóźnienie, jak i dalszych odsetek ustawowych za opóźnienie, nie budził zdaniem Sądu zastrzeżeń.

Zdaniem Sądu, również zarzut kuratora pozwanego dotyczący braku skutecznego wypowiedzenia umowy był niezasadny. Argumentacja kuratora nie mogła w ocenie Sądu zasługiwać na uwzględnienie. Wraz z pozwem powód przedłożył dokumenty przedstawiające korespondencję kierowaną do pozwanego, w tym pismo z dnia 11 sierpnia 2020 r. stanowiące wezwanie pozwanego do zapłaty zadłużenia przeterminowanego w terminie 14 dni roboczych od otrzymania pisma pod rygorem wypowiedzenia umowy oraz pismo z dnia 12 września 2020 r. stanowiące oświadczenie o wypowiedzeniu umowy. W piśmie z dnia 11 sierpnia 2020 r. powód pouczył pozwanego o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia.

Pismo z dnia 11 sierpnia 2020 r. oraz pismo z dnia 12 września 2020 r., obejmujące oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, zdaniem Sądu zostało prawidłowo doręczone pozwanemu. Powód złożył do akt zwrócone przesyłki zawierającą wypowiedzenie umowy, jak i wezwanie do zapłaty, kierowane do pozwanego na adres wskazany w umowie. Wprawdzie z przedłożonych dowodów wynika, że pisma podlegały one zwrotowi do nadawcy, jednak fakt wysłania tych pism na adres podany przez pozwanego w umowie łączącej strony daje jednak podstawy do przyjęcia, że pozwany miał możliwość zapoznać się z treścią złożonego oświadczenia woli najpóźniej w dacie awizowania każdej z przesyłek. W powyższym kontekście przypomnieć należy, że zgodnie z art. 61 § 1 k.c. oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Z punktu widzenia skuteczności oświadczenia woli nieistotne jest to, czy i kiedy adresat zapoznał się z jego treścią. Wystarczające jest, że oświadczenie woli doszło do niego w sposób stwarzający mu realną możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia. Dla prawidłowego stosowania art. 61 k.c. nie wymaga się zatem badania, czy adresat rzeczywiście zapoznał się z oświadczeniem woli, ale weryfikuje się, czy istniała taka możliwość (por. wyrok SA w Poznaniu z dnia 19 grudnia 2018 r., sygn. akt I ACa 225/18, wyrok SA w Katowicach z dnia 8 listopada 2018 r., V ACa 489/17).

Niezależnie zatem od tego, że pozwany nie odebrał kierowanych do niego pism, zostały spełnione przesłanki wskazane w art. 61 § 1 k.c., umożliwiające przyjęcie, że miał on możliwość zapoznania się z ich treścią. Stosownie przecież do treści § 14 łączącej strony umowy, bank wysyłał korespondencję dotyczącą umowy na ostatni adres pożyczkobiorcy wskazany w umowie lub na inny adres wskazany po zawarciu umowy, zaś pozwany zobowiązał się niezwłocznie powiadomić bank o zmianie swojego adresu. Adres, pod który kierowano do pozwanego korespondencję przedprocesową w niniejszej sprawie był zgodny z adresem podanym przez niego przy zawarciu umowy. Wniosek, że adres ten był prawidłowy, potwierdza również fakt, iż ostateczne wezwanie przedsądowe do zapłaty zostało odebrane przez szwagra pozwanego pod ww. adresem, a do akt dołączono zwrotne potwierdzenie jego odbioru.

Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi nadto do wniosku, że wypowiedzenie umowy pożyczki było uzasadnione w świetle treści art. 75 ust. 1 prawa bankowego. Przypomnieć należy, że reżim prawny wypowiedzenia ma charakter obiektywny, nie uwzględnia on przesłanki winy, złej woli czy braku należytej staranności ze strony kredytobiorcy. Przepis ten nie przewiduje żadnego okresu opóźnienia, którego upływ aktualizowałby uprawnienie banku do wypowiedzenia umowy kredytowej, jak również nie wspomina o minimalnej zaległości (por. wyrok SN z 23 maja 2013 r., IV CSK 679/12, LEX nr 1365728). W tym stanie rzeczy prawidłowość podjętych przez powoda czynności związanych z rozwiązaniem umowy z dnia 22 stycznia 2019 r. nie budziła wątpliwości, ponieważ pozwany od czerwca 2020 roku zalegał z płatnością, co wynikało z zestawienia przedstawionego przez powoda. Zarzuty w tym zakresie również były chybione.

Podtrzymując dotychczasowe rozważania, stwierdzić należało że skoro oświadczenie o wypowiedzeniu zostało skutecznie złożone wobec pozwanego w dniu 22 września 2020 r. (z tą datą niewątpliwie bowiem pozwany mógł zapoznać się z treścią pisma), to wynikający z art. 75 ust. 2 prawa bankowego 30-dniowy termin wypowiedzenia upłynął z dniem 22 października 2020 r., a cała kwota zadłużenia wynikającego z umowy stała się wymagalna od dnia następnego, tj. od dnia 23 października 2020 r.

Reasumując, wobec wykazania wypłaty świadczenia przez pożyczkodawcę poprzez udzielenie pożyczki i skutecznego rozwiązania umowy, powództwo co do zasady było usprawiedliwione. Również wysokość dochodzonego roszczenia nie budziła wątpliwości i znajdowała oparcie w przedłożonych przez powoda dowodach w postaci rozliczenia spłat pożyczki, czy historii rachunku bankowego. Roszczenie powoda w zakresie odsetek miało podstawę w § 22 ust. 2-6 umowy. Strona pozwana ostatecznie nie kwestionowała wyliczeń wynikających z powyższych dokumentów. Jednocześnie nie wykazała przy tym, aby pożyczka została spłacona w większej części niż twierdził powód – to na pozwanym zaś spoczywał ciężar wykazania tego rodzaju okoliczności (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 1 października 2019 r., I ACa 325/19, LEX nr 2855263).

W dalszej kolejności wskazać należy, iż nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut kuratora pozwanego, dotyczący tego, iż umowa kredytu zawierała niedozwolone klauzule umowne, sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszające interes pozwanego. Zgodnie z art. 385 ¹ k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Ustawa za nieuzgodnione indywidualnie postanowienia umowy, nakazuje traktować te, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Zgodnie z art. 110 prawa bankowego bank może w szczególności pobierać przewidziane w umowie prowizje i opłaty z tytułu wykonywanych czynności bankowych, zaś w art. 5 pkt 6) lit. a) ustawy o kredycie konsumenckim wprost wskazano, że na całkowity koszt kredytu składają wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże, jeżeli są znane kredytodawcy. Sąd podziela stanowisko doktryny, zgodnie z którym wysokość ustalanych przez banki opłat i prowizji powinna być dostosowana przede wszystkim do kosztów wykonywania poszczególnych czynności, gwarantującą bankowi osiąganie dochodów, z których są finansowane koszty jego działalności.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, iż zgodnie z § 5 umowy bank był uprawniony do pobrania opłat (w tym opłaty jednorazowej z tytułu składki za ubezpieczenie) oraz prowizji. Zgodnie z § 1 umowy, powód udzielił pozwanemu kwoty 33.511,39 zł kredytu. Zestawiając kwotę prowizji i opłaty za ubezpieczenie ustalonych w przedmiotowej umowie kredytu z regulacjami wynikającymi z art. 36a u.k.k., należy jednoznacznie wskazać, iż prowizja ta (w kwocie 834,43 zł) jak i opłata z tytułu ubezpieczenia (5.226,96 zł) nie przekroczyła maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu. W ocenie Sądu wysokość prowizji i ubezpieczenia utrzymana jest w rozsądnych granicach a przy tym nie jest wygórowana i znajduje uzasadnienie również w przewidzianym okresie obowiązywania umowy, który wynosił 7 lat. Kwota prowizji oraz opłaty za ubezpieczenie wyniosła łącznie 6.061,39 zł, a zatem mniej niż 25% wypłaconego kapitału pożyczki (27.450 zł). Tym samym uznać należało, iż prowizja stanowiła uzasadniony koszt obsługi kredytu na który niewątpliwie składał się koszt obsługi rachunku bankowego, monitorowani terminowości obsługi pożyczki itd. Co więcej, wysokość prowizji została w umowie jasno i zrozumiale określona, a pozwany – poprzez swój własnoręczny podpis kwotę tej prowizji zaakceptował i nie kwestionował jej. Pozwany również dobrowolnie zawarł umowę polisy ubezpieczenia celem zabezpieczenia spłaty kredytu w razie jego zgonu lub niezdolności do pracy. Powód przedłożył ww. umowę w toku postępowania, która pozwoliła zweryfikować zasadność naliczania opłaty za ubezpieczenie w wysokości 5.226,96 zł. Tym samym, w ocenie Sądu, określona w umowie wysokość prowizji i opłaty nie naruszała w sposób rażący interesów pozwanego. Nie było zatem podstaw do uznania stosownych postanowień zawartych w przedmiotowej umowie za niedozwolone w rozumieniu art. 385 ¹ i n. k.c.

Niezasadny okazał się również zarzut kuratora w postaci naruszenia zasad współżycia społecznego z uwagi na niedochodzenie spłaty pożyczki od ubezpieczyciela. Podkreślenia wymaga, że umowa ubezpieczenia zawarta przez pozwanego obejmowała jedynie zdarzenia ubezpieczeniowe w postaci zgonu pożyczkobiorcy, inwalidztwa czy pobytu w szpitalu w wyniku nieszczęśliwego wypadku, co wprost wynikało z przedłożonej w toku postępowania umowy polisy ubezpieczenia. Zakresem ubezpieczenia nie było zatem objęte zaprzestanie przez pozwanego spłaty pożyczki. Powód jako uprawniony do odbioru świadczenia z tytułu umowy ubezpieczenia nie mógł więc dochodzić spłaty pożyczki z tego tytułu.

Na podstawie art. 481 § 1 i § 2 ¹ k.c. w zw. z § 22 ust. 2-6 umowy powód uprawniony był nadto do dochodzenia odsetek umownych w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od całości zadłużenia przeterminowanego, w tym również skapitalizowanych odsetek, od dnia 24 stycznia 2022 r., tj. od daty wytoczenia powództwa. Zgodnie z art. 482 § 1 k.c. od zaległych odsetek można żądać odsetek za opóźnienie dopiero od chwili wytoczenia o nie powództwa, chyba że po powstaniu zaległości strony zgodziły się na doliczenie zaległych odsetek do dłużnej sumy. W braku odmiennej regulacji w umowie stron, odsetki od odsetek dochodzone na podstawie cytowanego przepisu należą się w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie (por. wyrok SN z 13 czerwca 1990 r., III CZP 32/90, LEX nr 25700). W realiach przedmiotowej sprawy umowa stron przewidywała jednak, że w przypadku wytoczenia powództwa o zapłatę wierzytelności banku z tytułu umowy, bank uprawniony był do pobierania od całości zadłużenia przeterminowanego (w tym również od odsetek) odsetek umownych, tj. odsetek maksymalnych za opóźnienie (§ 22 ust. 6 umowy). Zdaniem Sądu zatem naliczanie przez powoda odsetek umownych i karnych także nie było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Mając powyższe na uwadze, w punkcie 1 wyroku Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 29.091,36 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 24 stycznia 2022 r. do dnia zapłaty.

Wynagrodzenie kuratora w kwocie 1.771,20 zł ustalono na podstawie § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej w zw. z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie jako 40% stawki podwyższonej o należny podatek VAT (40% x 3.600 zł + 23% VAT), o czym orzeczono w punkcie 2 wyroku.

Kurator wnosił o podwyższenie wynagrodzenia uzasadniając to nakładem swojej pracy (sporządzenie sprzeciwu, stawiennictwo na rozprawie, analiza akt, zawiłość sprawy). Jednakże Sąd nie uwzględnił wniosku kuratora o przyznanie mu wynagrodzenia w wysokości wyższej niżeli 40%, albowiem stopień zawiłości sprawy nie był wysoki, a czynności jakie podjął kurator w czasie postępowania nie przekraczały zwykłego nakładu pracy w sprawach tego typu. Kurator w toku postępowania złożył jedynie sprzeciw od nakazu zapłaty sporządzony w oparciu o gotowy wzorzec, który zawierał wniosek o poszukiwanie pozwanego przez Sąd i ustosunkował się do pisma procesowego strony powodowej z dnia 21 czerwca 2023 r. oraz nie stawił się na rozprawie w tut. Sądzie w dniu 3 listopada 2023 r. ani w dniu 29 listopada 2023 r. Jednocześnie kurator nie wskazał, by sam podjął jakiekolwiek czynności celem ustalenia adresu pozwanego (chociażby za pośrednictwem mediów społecznościowych czy Komendy Policji, co powszechnie czynią kuratorzy w tego rodzaju sprawach).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Z uwagi na to, że powództwo okazało się zasadne w całości, stroną przegraną był pozwany. Koszty poniesione przez powoda obejmowały kwotę 1.455 zł tytułem opłaty sądowej od pozwu, kwotę 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych), kwotę 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, kwotę 1.771,20 zł tytułem zaliczki na poczet wynagrodzenia kuratora oraz 135,74 zł tytułem kosztów doręczenia korespondencji przez komornika, tj. łącznie 6.978,94 zł.

Powyższą kwotę zasądzono wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia prawomocności wyroku do dnia zapłaty stosownie do treści art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Sąd nie znalazł podstaw do zastosowania art. 102 k.p.c. W orzecznictwie bowiem powszechnie wskazuje się, iż dla zastosowania odstępstwa od zasady odpowiedzialności za wynik procesu nie jest wystarczająca okoliczność niekorzystnej sytuacji majątkowej strony przegrywającej. Powinien zachodzić bowiem dodatkowy element wynikający z samego charakteru rozpoznawanej sprawy, np. precedensowe okoliczności, niespójności w orzecznictwie przy rozpoznawaniu danego zagadnienia, wyłączność drogi procesu dla osiągnięcia zamierzonego celu. Sama okoliczność, iż pozwany może znajdować się w trudnej sytuacji finansowej (choć w niniejszej sprawie brak także jakichkolwiek dowodów w tym zakresie) nie mogła zatem spowodować uwzględnienia owego wniosku.

Sędzia Kamila Przeczek