Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 sierpnia 2024 r.

Sąd Rejonowy w Ciechanowie I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Lidia Grzelak

Protokolant st. sekr. sąd. Edyta Wojciechowska

po rozpoznaniu w dniu 11 lipca 2024 r. w Ciechanowie

na rozprawie

sprawy z powództwa J. D. i D. D. (1)

przeciwko E. M.

o zapłatę 14500,00 zł

I zasądza od pozwanej E. M. solidarnie na rzecz powodów J. D. i D. D. (1) kwotę 14500,00 zł ( czternaście tysięcy pięćset złotych ) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 grudnia 2023 r. do dnia zapłaty;

II zasądza od pozwanej E. M. solidarnie na rzecz powodów J. D. i D. D. (1) kwotę 4367,00 zł ( cztery tysiące sześćdziesiąt siedem złotych ) tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym 3617,00 zł ( trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych ) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sędzia Lidia Grzelak

Sygn. akt I C 74/24

UZASADNIENIE

Powodowie J. D. i D. D. (1) wnosili o zasądzenie od pozwanej E. M. solidarnie na swoją rzecz kwoty 14500,00 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 grudnia 2023 r. do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwana E. M. wnosiła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na swoją rzecz od powodów zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 14 października 2021 r. J. D. i D. D. (1) zawarli z M. M. reprezentującym (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. umowę o wykonanie instalacji fotowoltaicznej o mocy 8,1 kWp nr M 14/10/2021. Na umowie w jego imieniu podpisała się M. W.. Umowa została zawarta na firmowym druku, na którym znajdowały się dane firmy: NIP, KRS, nr telefonu, adres, adres e-mail oraz numer rachunku bankowego (...) prowadzonego w (...) Bank (...) S.A. w W.. Ten sam numer rachunku został wskazany w treści § 5 ust. 4 umowy jako rachunku, na który ma nastąpić zapłata. J. D. i D. D. (1) nie byli informowani, że wskazany w umowie numer rachunku bankowego nie jest rachunkiem firmowym spółki (...), a rachunkiem osoby fizycznej. Zgodnie ze specyfikacją techniczną i harmonogramem, stanowiącymi załącznik nr 1 do umowy, montaż instalacji miał nastąpić w terminie do 31 października 2021 r. W § 4 ust. 2 umowy wskazano natomiast, że wykonanie instalacji nastąpi w terminie 45 dni od podpisania umowy. Zapłata miała nastąpić w 3 ratach: 50 % od dnia wystawienia faktury, 25 % w terminie 3 dni od dostawy paneli, 25 % w terminie 3 dniu od zakończenia montażu ( umowa wraz z załącznikiem k. 9 – 11, zeznanie świadka M. M. k. 68 – 69, zeznania powoda D. D. (1) k. 70 ).

W dniu 15 października 2021 r. J. D. i D. D. (1) przelali na wskazany w umowie numer rachunku bankowego kwotę 14500,00 zł ( bezsporne ).

W związku z problemami z terminowością wykonania umowy pismem z dnia 2 grudnia 2021 r. J. D. i D. D. (1) wezwali (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. do wykonania umowy w terminie 3 dni od doręczenia wezwania ( wezwanie k. 13, zpo k. 16 ).

Wobec niewykonania umowy w dodatkowym terminie zgodnie z wezwaniem J. D. i D. D. (1) pismem z dnia 24 stycznia 2022 r. odstąpili od umowy z dnia 14 października 2021 r., wzywając jednocześnie (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. do zwrotu kwoty 14500,00 zł ( odstąpienie od umowy k. 14, zpo k. 17 ).

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. w wyznaczonym w wezwaniu terminie nie zwrócił kwoty 14500,00 zł ( bezsporne ).

J. D. i D. D. (1) ustalili, że posiadaczem wskazanego w umowie rachunku bankowego nr (...) nie jest (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W.. W wyniku złożonej w (...) S.A. w W. reklamacji uzyskali informację, że posiadaczem rachunku bankowego nr (...) prowadzonego w (...) Bank (...) S.A. w W. jest E. M. zamieszkała: ul. (...), (...)-(...) C. ( reklamacja k. 18, odpowiedź na reklamację k. 19 ).

J. D. i D. D. (1) wezwali E. M. do zwrotu kwoty 14500,00 zł w terminie 7 dni od doręczenia wezwania. E. M. wezwanie do zwrotu kwoty 14500,00 zł otrzymała w dniu 4 grudnia 2023 r. Omówiła zwrotu pieniędzy zgodnie z wezwaniem, wskazując, że wprawdzie jest posiadaczem rachunku bankowego, na który nastąpiła wpłata, jednakże rachunek ten był wykorzystywany wyłącznie przez M. M. ( wezwanie k. 20, zpo k. 21, odpowiedź na wezwanie k. 22 ).

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. zarejestrowana jest w KRS pod numerem (...). Od 2020 r. właścicielem wszystkich udziałów w spółce jest M. M.. W okresie od 30 grudnia 2020 r. do 24 czerwca 2021 r. M. M. był prezesem spółki. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. nie ma organu uprawnionego do reprezentacji ( odpis pełny KRS k. 29 – 32 ).

E. M. jest matką M. M. ( bezsporne ).

E. M. była posiadaczem rachunku bankowego nr (...) w (...) Bank (...) S.A. w W. w okresie od 19 listopada 2020 r. do 10 marca 2022 r. Nie udzieliła nikomu pełnomocnictwa do w/w rachunku bankowego. E. M. udostępniła dane rachunku bankowego synowi M. M., który korzystał z rachunku bankowego za pośrednictwem bankowości elektronicznej; otrzymała też kartę bankomatową do tego rachunku. W tym okresie M. M. nie korzystał z rachunku (...) spółki (...) ani w własnego rachunku bankowego ( zaświadczenie k. 49, zeznania świadka M. M. k. 68 – 69, zeznania pozwanej E. M. k. 71 - 72 ).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranych w sprawie dokumentów, a w szczególności: odpisu pełnego KRS, umowy, korespondencji stron oraz informacji banku, zeznań świadka M. M. oraz zeznań stron: powoda D. D. (1) i pozwanej E. M..

Sąd miał na uwadze, że stan faktyczny jest w sprawie, w zasadniczej części niesporny, zarówno co do okoliczności zawarcia umowy z dnia 14 października 2021 r. oraz dokonanej wpłaty w kwocie 14500,00 zł. Okoliczności dotyczące realizacji umowy z dnia 14 października 2021 r. w zakresie niewykonania umowy przez spółkę (...) nie mają, w ocenie sądu, znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu, powództwo J. D. i D. D. (1) zasługuje na uwzględnienie w całości.

Wskazać należy, że powodowie małż. D. swoje roszczenia wywodzą z przepisów dotyczących bezpodstawnego wzbogacenia w postaci świadczenia nienależnego.

Pozwana E. M. wnosiła o oddalenie powództwa, wskazując że dokonanie wpłaty kwoty 14500,00 zł, której zwrotu domagają się powodowie, nastąpiło wprawdzie na rachunek bankowy, którego była wyłącznym posiadaczem, jednakże dane do rachunku udostępniła synowi M. M., prowadzącemu działalność gospodarczą, który był jedyną osobą korzystającą z tego rachunku bankowego.

Podkreślić należy, że powodowie małż. D. nie byli informowani, że rachunek bankowy, na który mają dokonać wpłaty należności należy do osoby fizycznej, która nie jest stroną umowy z dnia 14 października 2021 r.; co więcej użycie numeru tego rachunku bankowego na druku firmowym spółki (...) wskazywało, że jest to rachunek bankowy, którego posiadaczem jest właśnie (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W..

W ocenie Sądu, okoliczności ustalone w niniejszej sprawie uzasadniają ocenę żądania powodów J. D. i D. D. (1) w kontekście przepisów dotyczących zwrotu nienależnego świadczenia.

Zgodnie z art. 405 kc, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Stosownie zaś do art. 410 § 1 i 2 kc, przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego. Świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Bezspornym jest w niniejszej sprawie, że powodowie J. D. i D. D. (1) dokonali wpłaty kwoty 14500,00 zł zgodnie z umową z dnia 14 października 2021 r. na wskazany w umowie numer rachunku bankowego. Posiadaczem tego rachunku była pozwana E. M., która dane rachunku udostępniła synowi M. M., nie udzielając mu jednocześnie pełnomocnictwa w banku prowadzącym ten rachunek bankowy.

Powołany powyżej przepis art. 410 § 2 kc wskazuje cztery postacie nienależnego świadczenia, którym odpowiadają określone kondykcje ( condictio), czyli roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia. Zakresy opisanych w art. 410 § 2 kc dotyczą sytuacji, w których przysługują poszczególne wymienione w tym przepisie roszczenia o zwrot nienależnego świadczenia, nie pokrywają się ani się nie krzyżują ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 października 2011 r. w sprawie V CSK 483/10 ). Według tego przepisu świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył ( conditio indebiti ), albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła ( condictio causa finita ) lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty ( condictio ob rem inaczej condictio causa data causa non secuta lub condictio ob causam datorum ), albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia ( conditio sine causa ).

W ocenie Sądu, okoliczności niniejszej sprawy wskazują na istnienie pierwszej postaci nienależnego świadczenia, zgodnie z art. 410 § 2 k.c.: „świadczenia jest nienależne, jeżeli ten kto je spełnił nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył”. Z conditio indebiti mamy zatem do czynienia wtedy, gdy wprawdzie dług solvensa istnieje, lecz solvens spełnił świadczenie na rzecz innego podmiotu niż wierzyciel, co wynika wprost z wykładni językowej komentowanego przepisu. Typowymi zatem sytuacjami jest zapłacenie podwójne należnego drugiemu wynagrodzenia bądź dokonanie przelewu na rachunek bankowy innej osoby niż wierzyciel, co miało miejsce w niniejszej sprawie.

Odnosząc się do kwestii udostępnienia danych rachunku bankowego przez pozwaną E. M. synowi M. M., wskazać należy w pierwszej kolejności, że wprawdzie brak jest przepisów zakazujących podejmowania tego rodzaju czynności, jednakże strona udostępniająca dane własnego rachunku bankowego powinna przewidywać ewentualne następstwa swojego działania.

Zgodnie z art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, posiadacz rachunku bankowego dysponuje swobodnie środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku bankowym. Stosownie zaś do art. 725 kc, przez umowę rachunku bankowego bank zobowiązuje się względem posiadacza rachunku, na czas oznaczony lub nieoznaczony, do przechowywania jego środków pieniężnych oraz, jeżeli umowa tak stanowi, do przeprowadzania na jego zlecenie rozliczeń pieniężnych. Stosownie zaś do art. 728 § 3 kc, posiadacz rachunku bankowego jest obowiązany zgłosić bankowi niezgodność zmian stanu rachunku lub salda w ciągu czternastu dni od dnia otrzymania wyciągu z rachunku. W wyroku z dnia 22 stycznia 2019 r. wydanym w sprawie V ACa 1507/17 Sąd Apelacyjny w Warszawie podkreślił, że z art. 725 kc wynika domniemanie, iż posiadacz rachunku jest również posiadaczem zdeponowanych na nim środków. Co więcej, w kontekście wskazanej regulacji nie są istotne źródła zasilania tego rachunku tj. pochodzenie środków na nim zgromadzonych. Z chwilą bowiem ich wpisu na rachunku stają się one środkami posiadacza rachunku. Wpis na rachunek bankowy jest odzwierciedleniem operacji pieniężnych i w zależności od ich charakteru powoduje zwiększenie lub uszczuplenie stanu posiadania ( salda ).

W związku z powyższym uznać należy, że bez względu na umowę dotyczącą korzystania z rachunku bankowego łączącą pozwaną E. M. z synem M. M., w świetle art. 725 kc oraz art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, to pozwana E. M. była nie tylko posiadaczem rachunku bankowego ale i posiadaczem zgromadzonych na tym rachunku środków finansowych i ich dysponentem. Nie ma zatem znaczenia, że nie interesowała się stanem tego rachunku i obrotami na rachunku, skoro umowa dotycząca tego rachunku, którą zawarła z synem M. M. miała skutek tylko pomiędzy nimi.

Tym samym, zasadnym jest twierdzenie, że przelana przez powodów małż. D. na jej rachunek bankowy kwota 14500,00 zł była świadczeniem nienależnym w rozumieniu art. 410 § 2 kc, a zatem podlega zwrotowi. W związku z powyższym Sąd uwzględnił roszczenie powodów J. D. i D. D. (1) i zasądził na ich rzecz solidarnie od pozwanej E. M. kwotę 14500,00 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 12 grudnia 2023 r. do dnia zapłaty.

Odnosząc się do kwestii odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 14500,00 zł Sąd miał na uwadze, że zobowiązanie do zwrotu nienależnego świadczenia ma charakter bezterminowy. Oznacza to, że termin spełnienia takiego świadczenia musi być wyznaczony zgodnie z art. 455 kc a więc niezwłocznie po wezwaniu skierowanym przez zubożonego ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie V CK 461/03 ).

Wskazać należy, że powodowie skierowali do pozwanej wezwanie z dnia 29 listopada 2023 r. do zwrotu kwoty 14500,00 zł w terminie 7 dni od doręczenia wezwania. Bezspornym jest, że pozwana E. M. wezwanie otrzymała dnia 4 grudnia 2023 r. Żądanie zatem zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 12 grudnia 2023 r. uznać należy za zasadne.

O kosztach procesu Sąd orzekł stosownie do art. 98 kpc, obciążając obowiązkiem ich zwrotu w całości pozwaną E. M.. Na koszty procesu podlegające solidarnemu zwrotowi na rzecz powodów składają się: zwrot opłaty sądowej od pozwu – 750,00 zł oraz zwrot kosztów zastępstwa procesowego z uwzględnieniem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w łącznej kwocie 3617,00 zł. Wysokość kosztów zastępstwa procesowego Sąd ustalił stosownie do przepisów rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, przy uwzględnieniu wskazanej wartości przedmiotu sporu.