Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2024 roku

Sąd Rejonowy w Golubiu-Dobrzyniu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Wioletta Bąkiewicz-Jakubowska

Protokolant: sekretarz sądowy Agnieszka Malinowska-Sobotka

po rozpoznaniu w dniu 14 czerwca 2024 r. w Golubiu-D.

sprawy z powództwa (...) Ltd. z siedzibą w L.

przeciwko M. K.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego M. K. na rzecz powoda (...) Ltd. z siedzibą w L. kwotę 2169 zł (dwa tysiące sto sześćdziesiąt dziewięć złotych) wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie poczynając od dnia 5 października 2023 roku do dnia 17 czerwca 2024 roku,

2.  zasądzone w punkcie pierwszym wyroku świadczenie, obejmujące świadczenie główne wraz z odsetkami, rozkłada na raty w wysokości po 500 zł (pięćset złotych) miesięcznie, płatne do dnia dziesiątego każdego miesiąca, począwszy od miesiąca następnego od dnia uprawomocnienia wyroku, do wyczerpania całej kwoty należności głównej wraz z zasądzonymi odsetkami, opisanej w punkcie pierwszym wyroku, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie na wypadek opóźnienia płatności którejkolwiek z rat, z zastrzeżeniem, iż w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat całe zasądzone, a nie spłacone, świadczenie staje się natychmiast wymagalne,

3.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

4.  zasądza od powoda (...) Ltd. z siedzibą w L. na rzecz pozwanego M. K. kwotę 445,44 zł (czterysta czterdzieści pięć złotych czterdzieści cztery grosze) tytułem kosztów procesu, wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie poczynając od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

sędzia

Wioletta Bąkiewicz-Jakubowska

I C 76/24 Uzasadnienie

Powód (...) Ltd. Z siedzibą w L. wniósł pozew o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym przeciwko pozwanemu M. K. domagając się zapłaty kwoty (...),84 wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych od dnia 05.10.2023 roku do dnia zapłaty oraz zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego ( pozew k. 5-10).

Zarządzeniem z dnia 13 marca 2024 roku (w sprawie I Nc 84/24) stwierdzono brak podstaw do wydania nakazu zapłaty i sprawę skierowano do rozpoznania w postepowaniu uproszczonym (zarządzenie k. 66 akt).

Pozwany w odpowiedzi na pozew (k. 74-75 akt) wniósł o oddalenie powództwa w całości, a z ostrożności procesowej o rozłożenie zasądzonego roszczenia na raty. Podniósł zarzut bezzasadności powództwa ze względu na brak udowodnienia roszczenia co do zasady oraz co do wysokości. Jednocześnie podniósł zarzut abuzywności postanowień umowy dotyczących naliczenia prowizji oraz złożył wniosek o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty po 500 zł na miesiąc.

Powód w odpowiedzi na to pismo (k.82-83 akt) powód podtrzymał żądanie pozwu w całości, wskazał, że pozwany nie przedstawił okoliczności uzasadniających rozłożenie świadczenia na raty.

Sąd ustalił, co następuje:

Pozwany M. K. wniosek o wydanie wirtualnej karty kredytowej i w dniu 8 czerwca 2022 roku zawarł umowę o kredyt konsumencki numer (...) z (...) sp. z o. o. w W.. Pożyczkodawca udzielił pozwanemu limitu kredytowego, umowa zawarta została na 360 dni. Pożyczka zawarta została za pośrednictwem profilu klienta na stronie internetowej. Pozwany założył konto klienta na portalu, pożyczkodawca dokonał weryfikacji jego tożsamości i przed zawarciem umowy potwierdził swój rachunek bankowy. Po zarejestrowaniu na mocy zawartej umowy o kredyt konsumencki pożyczkodawca udostępnił pozwanemu środki pieniężne w postaci limitu kredytowego w rachunku karty kredytowej w kwocie 4600 zł. To udostępnienie umożliwiło pozwanemu wykonywanie transakcji płatniczych w granicach przyznanego limitu. Od kwoty naliczonego limitu pożyczkodawca nie naliczał odsetek kapitałowych, a strona pozwana zobowiązała się spłacać zadłużenie po upływie okresu rozliczeniowego, w terminie wskazanym w zestawieniu operacji, w wysokości nie niższej niż minimalna kwota do zapłaty. Całkowity koszt kredytu stanowiący sumę prowizji i opłat za wydanie karty kredytowej i korzystanie z limitu kredytowego wynosił 8832 zł, (...) 485,25 %, a całkowita kwota do zapłaty wynosiła 13432 zł.

(Dowód: umowa k. 19-20 akt, zeznania pozwanego k. 93 akt).

(...) sp. z o.o. z siedzibą w W. umową z dnia 12 września 2023 roku cesji wierzytelności z powodem (...) Ltd. z siedzibą w L. dokonała przelewu wierzytelności przysługującej jej od pozwanego na rzecz powoda. Pozwany pismem z dnia 21.09.2023 roku został zawiadomiony o cesji i wezwany do zapłaty.

(Dowód: ramowa umowa pożyczki- 44-51,KRS k. 52-54 akt, pełnomocnictwa k. 56, zaświadczenie o wpisie do rejestru usług płatniczych k. 31-32 akt, zawiadomienie k. 58 akt).

Pozwany na 23 lata, nie ma zawodu, od niedawna pracuje w sklepie jako magazynier i otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 3.600 zł. Nie ma nikogo na swoim utrzymaniu, mieszka z rodzicami , którzy na swoim utrzymaniu mają córkę. Jak rozpoczął pracę to w wyniku młodzieńczej fantazji zaczął zaciągać kredyty w instytucjach finansowych, przeznaczając pieniądze na swoje potrzeby. Popadł w zadłużenie i rodzina pomogła mu spłacić zaistniałe zobowiązania. Rodzice i ciocia pożyczyli mu na spłatę zadłużeń około 40000 zł i teraz nie zaciąga żadnych zobowiązań i oddaje zaciągnięty u rodziny dług przeznaczając po 1500 zł miesięcznie na te zobowiązania. Rodzice pomogli mu wyjść z zadłużeń i aktualnie nie ma innych zobowiązań i regularnie spłaca istniejące wobec rodziny. Rodzina nie jest mu w stanie zapewnić dalszego wsparcia finansowego, a sam pozwany nie jest w stanie jednorazowo zapłacić większej kwoty 500 zł miesięcznie bez uszczerbku dla swojego koniecznego utrzymania. Rozłożenie zadłużenia na raty spowodowałaby utrzymanie uzyskanej stabilności finansowej i spłatę wszelkich dotychczasowych zobowiązać.

(Dowód: zeznania pozwanego j. w.).

Pismem z dnia 21 września 2023 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty należności w kwocie 6344,44 zł. Ponieważ pozwany nie spłacał pożyczki terminowo powód pismem z dnia 12 sierpnia 2022 roku wypowiedział umowę pożyczki oraz wezwał pożyczkobiorcę do dokonania zapłaty zaległej łącznie kwoty 1.463,05 złotych.

(Dowód: wezwanie do zapłaty - k. 57, wypowiedzenie k. 43 akt).

Pozwany do dnia wymagalności roszczenia wykorzystał łącznie limit kredytowy w wysokości 9200,54 zł, od którego została naliczona prowizja w kwocie 11134,61 zł i odsetki od zadłużenia przeterminowanego w kwocie 112,26 zł. Przed dniem cesji pozwany dokonał wpłat na poczet naliczonego zobowiązania w łącznej wysokości 14138,64 zł,. Kwota ta została zarachowana przez powoda na spłatę kwoty kredytu w wysokości 4603,06 zł, prowizji w wysokości 9442,66 zł i odsetek w kwocie 92,92 zł. Zgodnie z wyliczeniami powoda do spłaty pozostała jeszcze kwota dochodzona pozwem na którą składa się: kwota kapitału wykorzystanego limitu kredytowego w wysokości 4597,48 zł, prowizji w kwocie 1691,95 zł oraz 19,34 zł z tytułu naliczonych odsetek .

(Dowód: zestawienie operacji k. 11 i k. 25-40 akt).

Po uwzględnieniu wpłat dokonywanych przez pożyczkobiorcę, powód domagał się od pozwanego zapłaty kwoty 6399,84 złotych wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od dnia 5 października 2023 roku do dnia zapłaty.

Sąd zważył, co następuje:

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie wskazanych powyżej dowodów z dokumentów. Dowody te nie budzą zastrzeżeń ani wątpliwości co do ich wiarygodności. Pozwany potwierdzał fakt założenia profilu klienta i zawarcia umowy pożyczki z pożyczkodawcą ale podnosiła, że umowa zawierała klauzule abuzywne ze względu na wysokie (...) i prowizję. Pozwany spłacał zadłużenie na karcie i jego zdaniem wysokość jego spłat powinna spowodować, iż roszczenie należałoby uznać za zaspokojone w całości.

Zgodnie z art. 720 Kc przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Ponieważ pozwana jest konsumentem, zaś pożyczkodawca przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie udzielania pożyczek gotówkowych i przy zawieraniu umów posługuje się wzorcami umownymi, dlatego zastosowanie w niniejszej sprawie mają również przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (t.j. Dz.U. 2018, poz. 993). Art. 3 ust. 1 tej powołanej ustawy wskazuje, że przez umowę o kredyt konsumencki należy rozumieć umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki (art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy).

Zgodnie z treścią art. 353 ¹ Kc, strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Przepisem ograniczającym swobodę umów jest między innymi art. 385 ¹ Kc, który chroni konsumenta w relacjach z przedsiębiorcą - profesjonalistą w danej dziedzinie. Zgodnie z jego treścią, postanowienia umowy zawartej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Powyższe nie dotyczy tylko postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Nieuzgodnione indywidualnie są zaś te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (art. 385 ¹ § 3 Kc).

Niedozwolonymi klauzulami umownymi będą więc takie zapisy, które w sposób nieuczciwy kształtują prawa i obowiązki stron umowy, prowadzą do naruszenia stanu równowagi kontraktowej pomiędzy stronami. W wyroku z 14 marca 2013 r. (C-415/11, A. przeciwko C. d'E. de C.) Trybunał Sprawiedliwości UE wskazał, że o sprzeczności z zasadami dobrej wiary, które na gruncie prawa europejskiego stanowią odpowiednik „dobrych obyczajów”, można mówić wtedy, gdy postanowienia umowne kształtują rozkład praw i obowiązków w sposób, który nie zostałby zaakceptowany przez strony w toku uczciwie prowadzonych negocjacji.

W postępowaniu sądowym sąd zobowiązany jest do badania czy postanowienia umowy zawartej przez konsumenta z przedsiębiorcą - profesjonalistą w danej dziedzinie kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, a przy stwierdzeniu takiego przypadku uwzględnienia z urzędu sankcji bezskuteczności, bez konieczności podniesienia takiego zarzutu przez konsumenta. Przyjęcie za prawdziwe twierdzeń powoda dotyczy wyłącznie okoliczności faktycznych i nie zwalnia sądu orzekającego od obowiązku rozważenia, czy oświadczenia te uzasadniają należycie i w całości żądania pozwu i czy uwzględnienie tych żądań nie narusza obowiązujących przepisów (wyrok Sądu Najwyższego z dnia z dnia 15 marca 1996 r., I CRN 26/96, OSNC 1996, nr 7 -8, poz. 108).

Zgodnie z art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim w brzmieniu obowiązującym w chwili zawarcia umowy pożyczki maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu ( (...)) oblicza się według wzoru: (...) ≤ (K x 25 %) + (K x n/R x 30 %), gdzie K oznacza całkowitą kwotę kredytu, n – okres spłaty wyrażony w dniach, zaś R – liczbę dni w roku. Jednocześnie zgodnie z tym przepisem pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu.

W niniejszej sprawie w ocenie sądu za niedozwolone klauzule umowne należało uznać postanowienia umowy pożyczki w zakresie wysokości łącznych pozaodsetkowych kosztów pożyczki, to jest prowizji w kwocie 8832 złote. Wysokość tych kosztów jest sprzeczna z dobrymi obyczajami obowiązującymi w stosunkach między konsumentem a przedsiębiorcą i rażąco narusza interesy pozwanego, stanowiąc jednocześnie dodatkowy, niczym nieuzasadniony dochód powoda. Obciążenie pozwanego tak wysokimi pozaodsetkowymi kosztami pożyczki jest ponadstandardowe, przy czym powód nie wskazał szczególnych, obiektywnych przyczyn dodatkowego obciążenia konsumenta, uzasadniających ponoszenie nadzwyczajnych kosztów. Nie wynikają one ani z treści umowy, ani pism procesowych w niniejszej sprawie. Nie wskazano na żadne czynności, które powód podjął w związku z udzieleniem pożyczki, a które doprowadziły do powstania tak wysokich kosztów. Ustalona w umowie wysokość prowizji kształtuje obowiązki pozwanego w sposób, przynajmniej w części, sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Jedynie w części można podzielić argumenty powoda dotyczące zwiększonego ryzyka, a co za tym idzie kosztów udzielania tego rodzaju pożyczek. Sąd wziął pod uwagę okoliczność stosunkowo zwiększonych kosztów przy niewielkich kwotach pożyczek.

Reasumując w ocenie sądu za całkowicie wystarczające uznać należy pobranie prowizji maksymalnie w wysokości stanowiącej kwotę udzielonego limitu kredytowego tj. w kwocie 4600 złotych. Naliczenie opłaty prowizyjnej ponad przyjętą w orzeczeniu sądu wysokość jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta – pozwanego w tej sprawie. Należy ją zatem ocenić, przynajmniej we wskazanej części, jako niedozwolone postanowienia umowne.

Dlatego sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2169 złotych wraz z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi od dnia 5 października 2023 roku do dnia wydania wyroku. Zasądzona kwota stanowi różnicę pomiędzy kwotą dochodzoną, wynikającą z treści pozwu, a kwotą prowizji ponad należne 4600 złotych. W tym bowiem zakresie, co do kwoty 4232 złotych, sąd oddalił powództwo.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 Kc.

W myśl art. 320 Kpc w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie. Przepis ten upoważnia sąd orzekający do wzięcia pod rozwagę przy wydawaniu wyroku, czy jego orzeczenie będzie mogło być wykonane bez potrzeby przeprowadzania egzekucji, zwłaszcza czy pozwany będzie w stanie spełnić zasądzone świadczenie jednorazowo. Przesłanką zastosowania tego przepisu jest ustalenie, że w danej sprawie zachodzi wypadek szczególnie uzasadniony; decydują o tym okoliczności konkretnej sprawy. W zasadzie chodzi o okoliczności dotyczące pozwanego dłużnika, jego sytuację osobistą, majątkową, finansową, rodzinną, które powodują, że nierealne jest spełnienie przez niego od razu i w pełnej wysokości zasądzonego świadczenia. Przyjmuje się, że np. za zastosowaniem omawianego przepisu przemawia sytuacja, w której pozwany uznaje powództwo i podnosi, że nieuregulowanie długu jest spowodowane wyłącznie jego złą sytuacją majątkową (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 kwietnia 2015 roku, II CSK 409/14, Legalis nr 1231752). Rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty jest możliwe tylko "w szczególnie uzasadnionych wypadkach". Takie wypadki zachodzą, jeżeli ze względu na stan majątkowy spełnienie świadczenia przez pozwanego niezwłoczne lub jednorazowe, byłoby niemożliwe lub bardzo utrudnione albo narażałoby go na niepowetowane szkody (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 14 grudnia 2016 roku, I ACa 1978/15, Legalis nr 1576863).

Oceniając sytuację pozwanego, sąd zważył, że jest ona trudna. Nie oceniając powodów dla którego pozwany popadł w zadłużenie na kwotę łączną około 40000 zł , należy podnieść iż w sposób odpowiedzialny próbuje wyjść z zadłużenia. Z pomocą rodziny udało mu się spłacić powstałe zadłużenia i poza długiem wobec najbliższych nie ma innych zobowiązań. Jednocześnie należy podkreślić, że pozwany nie zaciąga już dalszych zobowiązań, a wysokość jego wynagrodzenia pozwoli na spłatę zasądzonej w ratach należności w niniejszej sprawie, bez konieczności popadania w dalsze zobowiązania. Pozwany jest osobą młodą, już na swoim starcie zawodowym popadł lekkomyślnie w długi, ale z pomocą rodziny udało mu się naprawić ten błąd i aktualnie podchodzi do spraw finansowych w sposób odpowiedzialny. Systematycznie spłaca swoje zobowiązania i w przypadku rozłożenia płatności na raty, utrzyma swoją płynność finansową.

W tym stanie rzeczy sąd uwzględnił wniosek pozwanego i rozłożył zasądzoną należność na raty po 500 zł miesięcznie, płatnych do 10 dnia miesiąca, począwszy od miesiąca następnego od uprawomocnienia się wyroku, do wyczerpania całej zasądzonej kwoty z odsetkami, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie na wypadek opóźnienia w płatności którejkolwiek z rat, z zastrzeżeniem, iż w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat całe zasądzone, a nie spłacone świadczenie staje się natychmiast wymagalne.

O obowiązku zwrotu kosztów procesu sąd orzekł zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów, na podstawie art. 100 Kpc. Powód żądał zasądzenia na swoją rzecz kwoty 6399,84 zł, a zasądzono kwotę 2169 zł. Tym samym na potrzeby wyliczenia kosztów należało uznać, że powód wygrał sprawę w 34%. Powód poniósł łącznie 2.217 złotych tytułem kosztów procesu, które obejmowały: koszty zastępstwa procesowego w kwocie 1.800 zł, opłatę od pozwu w kwocie 400 zł i opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł. Pozwany poniósł koszty zastępstwa procesowego w analogicznej wysokości. W tym stanie rzeczy pozwanemu należał się zwrot kosztów od powoda w kwocie 445,44 zł tytułem rozliczenia poniesionych przez stronu kosztów procesu stosownie do wyniku rozstrzygnięcia.

Z powyższych względów orzeczono jak w sentencji.

sędzia

Wioletta Bąkiewicz-Jakubowska