Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 2 października 2023 roku S. S. wnosił o zapłatę przez pozwanego Towarzystwo (...) z siedzibą w W. kwoty 30.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 11 sierpnia 2023 roku do dnia zapłaty. Nadto domagał się zasądzenia od pozwanego na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego i opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. W uzasadnieniu powód wskazał, że w dniu 21 stycznia 2021 roku doszło do wypadku drogowego, w którym uczestniczyła I. M. - siostra powoda. I. M. zmarła na skutek obrażeń poniesionych w wypadku. Sprawca przedmiotowego wypadku był ubezpieczony u strony pozwanej od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Powód zgłosił stronie pozwanej swoje roszczenia za śmierć siostry. Strona pozwana dokonała wypłaty odszkodowania, które w ocenie powoda jest nieadekwatne do poniesionej przez niego straty i krzywdy. /pozew z uzasadnieniem k. 3-4 v/.

Pozwany Towarzystwo (...) z siedzibą w W. w odpowiedzi na pozew nie uznał powództwa i wniósł o jego oddalenie, a także zasądzenie od powoda kosztów procesu według norm przepisanych. Pozwany nie kwestionował co do zasady swojej odpowiedzialności za skutki wypadku drogowego z dnia 23 listopada 2023 roku, w wyniku którego siostra powoda doznała obrażeń ciała powodujących jej śmierć a jedynie wysokość dochodzonego roszczenia. Zdaniem pozwanego żądanie strony powodowej należy uznać za nadmiernie wygórowane i nie zasługujące na uwzględnienie. W ocenie strony pozwanej dotychczas uiszczona na rzecz powoda kwota pieniężna w wysokości 10.000 zł tytułem zadośćuczynienia wypłacona po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego w całości rekompensuje powstałą u powoda krzywdę i wyczerpuje przysługujące mu od pozwanego świadczenie. /odpowiedź na pozew k. 18-19/.

W toku postępowania strony podtrzymały pierwotnie zajęte stanowiska w sprawie. /stanowisko procesowe k. 30, 34, 44, 62/.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 21 stycznia 2021 roku w miejscowości S., woj. (...) doszło do wypadku komunikacyjnego, podczas którego P. S. naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, w ten sposób, że kierując samochodem osobowym marki F. (...) o nr rej. (...) przekroczył obowiązującą dopuszczalną prędkość i na łuku drogi utracił panowanie nad prowadzonym pojazdem, zjechał na przeciwległy pas ruchu i uderzył czołowo w samochód ciężarowy. Na skutek przedmiotowego zdarzenia pasażerka tego pojazdu I. M. doznała obrażeń ciała w postaci urazów klatki piersiowej i narządów jamy brzusznej, rany pachwiny lewej. Została przetransportowana do (...) Szpitala (...) w R., gdzie po badaniach została wypisana do domu. Z dnia na dzień stan zdrowia poszkodowanej gwałtownie się pogarszał. Dnia 23 stycznia 2023 roku została przewieziona karetką do (...) Zakładów Opieki Zdrowotnej w L., gdzie przeprowadzono u niej badania diagnostyczne oraz zabieg chirurgiczny, podczas którego ujawniono kałowe zapalenie otrzewnej, liczne zmiany martwicze z perforacją jelita cienkiego oraz martwicę ściany jelita grubego, które doprowadziły ostatecznie do jej zgonu.

Prokuratura Okręgowa w Radomiu wszczęła śledztwo w tej sprawie przeciwko P. S. o przestępstwo z art. 177§2 kk zarejestrowane pod sygn. akt PO I Ds. 35.2021, po czym skierowała akt oskarżenia do Sądu Rejonowego w Radomiu. /akt oskarżenia k. 8-12v, wyjaśnienia M. M. k. 37 akt I C 1712/21 SO w Radomiu/.

Pojazd, którym kierował sprawca zdarzenia w dacie wypadku posiadał obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u pozwanego. /okoliczność bezsporna/.

I. M. w chwili śmierci miała 61 lat. Od 2019 roku pozostawała wdową. Miała troje dzieci: W. M., K. M. i M. M.. Była młodszą siostrą powoda. Oprócz S. miała jeszcze siostrę Z. J.. Przed śmiercią mieszkała z córką M. w miejscowości M., gmina L.. Syn W. pracował w W. a córka K. podejmowała pracę za granicą w Anglii. Utrzymywała się z emerytury. Była zdrowa, sprawna i samodzielna. Zajmowała się domem oraz gospodarstwem rolnym o powierzchni ok. 10 ha.

Powód utrzymywał z siostrą prawidłowe relacje, spotykali się przy okazji rodzinnych uroczystości, świąt, a także na codzień z uwagi na mieszkanie w niedalekiej od siebie odległości. Stanowili zgodną, bezkonfliktową rodzinę. S. S. pomagał siostrze przy pracach w gospodarstwie, w szczególności po śmierci jej męża. Śmierć I. M. była dla jej brata ogromnym i niespodziewanym wstrząsem. Odczuwał żal, smutek, ból, rozpacz i przygnębienie. Obecnie odwiedza grób zmarłej I. na cmentarzu w A.. Ciągle odczuwa brak zmarłej siostry, szczególnie w święta. Podczas spotkań rodzinnych wspomina zmarłą. Wtedy dominuje smutek i żal. /wyjaśnienia powoda k. 30, zeznania świadka U. S. k. 30v, wyjaśnienia M. M. k. 37 akt I C 1712/21 SO w Radomiu, zeznania W. M. k. 54 akt I C 1712/21 SO w Radomiu/.

W chwili śmierci siostry powód miał 64 lata. Mieszkał z żoną, córką i jej rodziną w miejscowości L.. S. S. nie uczestniczył w przedmiotowym wypadku. / wyjaśnienia powoda k. 30/.

Powód zgłosił szkodę pozwanemu. Pozwany uznał swoją odpowiedzialność co do zasady i decyzją z dnia 10 sierpnia 2023 roku przyznał powodowi zadośćuczynienie w kwocie 10.000,00 zł. / pismo (...) k. 15-15v/.

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, a także na podstawie zeznań powoda i świadków zeznających w przedmiotowej sprawie, jak również w sprawie I C 1712/21 SO w Radomiu.

Dokumenty, które legły u podstaw ustaleń, Sąd uznał w całości za autentyczne i wiarygodne. Żadna ze stron nie kwestionowała przedmiotowych dowodów od strony ich formy czy treści, a także nie ujawniły się jakiekolwiek okoliczności, które dawałyby podstawę do dokonania z urzędu negatywnej oceny tych dokumentów. Stąd też omawiane dowody zachowują w pełni właściwą dla siebie moc dowodową.

Wiarygodne w ocenie Sądu były także zeznania powoda S. S.. W sposób zgodny opisał stosunki i więzi występujące pomiędzy nim a jego zmarłą siostrą oraz nakreślił charakter i natężenie cierpień wynikłych wskutek jej śmierci.

Na wiarę zasługują zeznania świadka U. S. na okoliczność relacji łączących powoda ze zmarłą I., doświadczeń życiowych powoda oraz skutków, jakie w jego życiu wywołała śmierć siostry. Zeznania te były spójne, jasne, logiczne oraz korespondowały ze sobą oraz z wyjaśnieniami informacyjnymi powoda, niekwestionowanymi przez stronę przeciwną. Sąd oparł się również o zeznania M. M. i W. M. znajdujące się w aktach sprawy I C 1712/21 Sądu Okręgowego w Radomiu dotyczące sytuacji życiowej i rodzinnej zmarłej I. M..

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Zgodnie z art. 822§1 kc przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia. Umowa ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej obejmuje szkody, o których mowa w §1, będące następstwem przewidzianego w umowie wypadku, który miał miejsce w okresie ubezpieczenia. W świetle art. 822§4 kc poszkodowany w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia obowiązkowego odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczeń bezpośrednio od zakładu ubezpieczeń.

Problematyka umów odpowiedzialności cywilnej uregulowana została także w przepisach szczególnych, tj. ustawie z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U.2018.473 j.t.). Zgodnie z art. 35 w/w ustawy ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu. Natomiast w myśl art. 34 w/w ustawy z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia.

Towarzystwo (...) z siedzibą w W. nie kwestionowało swojej odpowiedzialności cywilnej za skutki wypadku drogowego z dnia 21 stycznia 2021 roku, co znalazło wyraz w kwocie wypłaconej dobrowolnie przez pozwanego na rzecz powoda na etapie postępowania likwidacyjnego i zostało kolejny raz potwierdzone w treści odpowiedzi na pozew. W niniejszej sprawie sporna była w istocie wysokość należnego powodowi zadośćuczynienia. Pozwany wnosząc konsekwentnie o oddalenie powództwa utrzymywał, że dotychczas wypłacona powodowi kwota w pełni rekompensuje jego krzywdy związane ze śmiercią siostry.

Zgodnie z art. 446§4 kc Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. W okolicznościach niniejszej sprawy nie ulega wątpliwości, że powoda jako brata należy zaliczyć do grona osób najbliższych w rozumieniu art. 446§4 kc.

Niewątpliwie krzywdę doznaną w wyniku śmierci osoby bliskiej bardzo trudno ocenić i wyrazić w formie pieniężnej. Każdy przypadek powinien być traktowany indywidualnie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy, przy czym ocena ta powinna opierać się na kryteriach obiektywnych, a nie na wyłącznie subiektywnych odczuciach pokrzywdzonego. (wyrok SA w Łodzi z dnia 12 czerwca 2013 r. w sprawie I ACa 95/13). W literaturze i orzecznictwie wskazuje się, że na rozmiar krzywdy, o której mowa w art. 446§4 kc, mają wpływ przede wszystkim: wstrząs psychiczny i cierpienia moralne wywołane śmiercią osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki po jej śmierci, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, rola w rodzinie pełniona przez osobę zmarłą, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci osoby bliskiej, stopień, w jakim pokrzywdzony będzie umiał odnaleźć się w nowej rzeczywistości i zdolność do jej zaakceptowania, wiek pokrzywdzonego. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 czerwca 2011 r. III CSK 279/10.)

W świetle powyższego nie ulega wątpliwości, że powód doznał krzywdy w związku ze śmiercią siostry I. M.. Z ustalonego stanu faktycznego wynika, że powód utrzymywał pozytywne relacje ze zmarłą siostrą, mieszkali niedaleko siebie, spotykali się, celebrowali uroczystości rodzinne, szanowali się, powód pomagał siostrze w pracach związanych z prowadzonym przez nią gospodarstwem. W rozpoznawanej sprawie krzywda jest tym bardziej dotkliwa, że śmierć I. M. nie była wynikiem zwykłego zdarzenia o charakterze cywilizacyjnym, ale nastąpiła nieoczekiwanie na skutek obrażeń doznanych w wypadku komunikacyjnym zawinionym przez sprawcę, który naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym. Nie budzi wątpliwości, iż jeżeli śmierć następuje w wyniku długiej i ciężkiej choroby, człowiek w jakimś stopniu liczy się z odejściem drugiej osoby, psychicznie zaczyna się na nie przygotowywać. W tym wypadku tak nie było. Istotne znaczenie w realiach niniejszej sprawy mają również okoliczności przedmiotowego zdarzenia. Fakt, iż poszkodowana po wypadku wróciła do domu i nic nie wskazywało na to, że jej stan w tak szybkim tempie będzie się pogarszał, a tym bardziej, iż nastąpi jej zgon. Nadto z pewnością wiadomość o śmierci poszkodowanej, uczestnictwo w pogrzebie i przejście okresu żałoby tuż po jej śmierci był dla powoda bardzo trudnym przeżyciem.

Jednak w ocenie Sądu powód nie wykazał aż tak głębokiej więzi ze zmarłą siostrą, jaką deklarował w pozwie. Pomiędzy powodem a jego siostrą I. istniały pozytywne relacje i naturalne więzi bratersko-siostrzane niewyróżniające się w sposób szczególny od istniejących w większości rodzin. Same bowiem zeznania S. S. i jego żony nie stanowiły wystarczającego w ocenie Sądu dowodu, by przekonać o szczególnie silnej więzi powoda akurat ze zmarłą siostrą. Wymaga zauważyć, iż zmarła przed wypadkiem nie była sama, zdana tylko na pomoc brata. Mieszkała z nią córka M., która jej pomagała we wszystkich pracach, gdyż nie podejmowała żadnego stałego zatrudnienia. Pozostałe dzieci też ją odwiedzały. Ponadto wymaga dodać, że mimo deklarowanej silnej więzi z I. M. powód po jej śmierci nie utrzymuje kontaktu z dziećmi zmarłej biorąc pod uwagę, że M. nadal mieszka w domu rodzinnym w M..

Poza tym będąc przesłuchiwany w charakterze strony powód nie wskazał, co konkretnie w jego życiu uległo zmianie po śmierci siostry, poza naturalnymi skutkami, jakimi są smutek i żal po stracie jednej z najbliższych osób. Należy zauważyć, iż powód nie wykazał, że śmierć siostry odbiła się w sposób znaczący na jej kondycji psychicznej bowiem nie korzystał z jakiejkolwiek pomocy psychologicznej ani psychiatrycznej. W szczególności śmierć siostry nie determinowała u niego żadnych komplikacji życiowych.

Wymaga wziąć również pod uwagę, że powód w chwili śmierci poszkodowanej siostry prowadził ustabilizowany tryb życia, miał 64 lata i własną rodzinę, z którą zamieszkiwał. Zaś po śmierci I. M. nie został sam z rodzeństwa, ma bowiem jeszcze jedną siostrę. Tym samym nie mógł czuć się osobą osamotnioną pozbawioną jakiegokolwiek wsparcia.

W tym miejscu wskazać należy, iż nie ma żadnych mierników, które pozwoliłyby ocenić wartość cierpienia po stracie najbliższych. Zwłaszcza w sytuacji kiedy ta śmierć jest nagła, nieprzewidziana, spowodowana wyłącznie działaniem osoby drugiej. Krzywda i cierpienie osób najbliższych jest ogromne i nie można go przeliczyć na żadną wartość pieniężną. Tym samym zadośćuczynienie za taką krzywdę jest tylko pewnym surogatem, bo nie da się tej krzywdy inaczej naprawić. Zadośćuczynienie ma bowiem przede wszystkim charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Jednocześnie wysokość ta nie może być nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy, ale musi być „odpowiednia” w tym znaczeniu, że powinna być przy uwzględnieniu krzywdy poszkodowanego utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa.

Mając na uwadze całokształt okoliczności niniejszej sprawy, uwzględniając wyżej przytoczone kryteria, Sąd w sprawie niniejszej ocenił, iż adekwatną kwotą zadośćuczynienia dla powoda w związku ze śmiercią siostry będzie kwota 15.000 zł, o czym orzekł w punkcie I – szym wyroku. Tak ustalone zadośćuczynienie odpowiada doznanej krzywdzie, przedstawia dla powoda ekonomicznie odczuwalną wartość i nie jest symboliczne, nie jest również rażąco wygórowane i nie prowadzi do nieuzasadnionego przysporzenia w jego majątku.

W zakresie żądania zasądzenia kwoty zadośćuczynienia ponad kwotę 15.000 zł przyznaną w wyroku, Sąd oddalił powództwo uznając je za wygórowane, o czym orzekł w punkcie II - gim wyroku.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481§1 i 2 kc w zw. z art. 455 kc w zw. z art. 817§1 kc. Odsetki ustawowe za opóźnienie zostały zasądzone od dnia 11 marca 2023 roku. W tym miejscu doszło do omyłki, gdyż powinny być zasądzone od dnia 11 sierpnia 2023 roku. Decyzją z dnia 10 sierpnia 2023 roku pozwany poinformował powoda, iż na jego rzecz przyznano odszkodowanie w kwocie 10.000 zł. Wówczas strona pozwana wydała ostateczną decyzję w zakresie postępowania likwidacyjnego. Od tej chwili pozwany pozostawał w opóźnieniu z płatnością i w konsekwencji rodzi to obowiązek zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od zasądzonej kwoty. Zaznaczyć trzeba, że świadczenie z tytułu zadośćuczynienia ma charakter bezterminowy i przekształcenie go w zobowiązanie terminowe następuje po wezwaniu dłużnika do jego wykonania przez wierzyciela (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2005 r., I CK 7/05, opubl. LEX nr 153254). Ponadto zgodnie z regulacją art. 817§1 i 2 kc ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie 30 dni licząc od dnia zawiadomienia o wypadku. Niespełnienie świadczenia, oznaczało popadnięcie przez stronę pozwaną w opóźnienie z płatnością i tym samym skutkowało wymagalnością roszczenia odsetkowego po wydaniu przedmiotowej decyzji.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu oparto na treści art. 100 kpc dokonując ich stosunkowego rozdzielenia mając na uwadze, że żądanie powoda zostało uwzględnione w 50% (dochodzona kwota 30.000 zł a uwzględniona 15.000 zł). Koszty procesu wyniosły ogółem 8.717 zł, w tym po stronie powodowej w kwocie 5.117 zł (500 zł tytułem opłaty od pozwu, 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego - §2 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz 17,00 zł tytułem opłat skarbowej od pełnomocnictwa), zaś po stronie pozwanej w kwocie 3.600 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego - §2 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Powoda zgodnie z powyższą zasadą powinny obciążać koszty w wysokości 4.358,50 zł (50% x 8.717 zł), a skoro faktycznie poniósł koszty w kwocie 5.117,00 zł, to należy mu się zwrot kwoty 758,50 zł (5.117 zł-4.358,50zł), którą Sąd zasądził na jego rzecz od pozwanego w punkcie III–cim wyroku. Od kosztów procesu zasądzono odsetki za opóźnienie zgodnie z art. 98§1 ¹ kpc.

Dnia 18 kwietnia 2024 r. SSR Andrzej Jędra

Z/ odpis orzeczenia wraz z uzasadnieniem doręczyć pełn. stron.

Dnia 18 kwietnia 2024 r. SSR Andrzej Jędra