Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 maja 2023 r.

Sąd Rejonowy Szczecin – Centrum w Szczecinie Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Agnieszka Kuryłas

Protokolant : sekretarz sądowy Kamila Żebryk

po rozpoznaniu w dniu 11 maja 2023 r w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa W. M. (1) i W. M. (2)

przeciwko (...) Bank Spółce Akcyjnej w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego (...) Bank Spółki Akcyjnej w W. na rzecz powodów W. M. (1) i W. M. (2) solidarnie kwotę 39.795,97 zł

( trzydziestu dziewięciu tysięcy siedmiuset dziewięćdziesięciu pięciu złotych dziewięćdziesięciu siedmiu groszy ) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10 sierpnia 2017 r do dnia zapłaty ,

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 9.822,70 zł ( dziewięciu tysięcy ośmiuset dwudziestu dwóch złotych siedemdziesięciu groszy ) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty.

Sędzia Agnieszka Kuryłas

Sygn. akt I C 937/22

UZASADNIENIE

W pozwie skierowanym przeciwko (...) Banku Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. powodowie W. M. (1) oraz W. M. (2) wystąpili o zasądzenie solidarnie na ich rzecz kwoty 39 795,97 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od tej kwoty od dnia 10 sierpnia 2017 roku do dnia zapłaty oraz kosztami postępowania, tytułem bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego w związku z nienależnie pobraną opłatą prowizyjną z tytułu ubezpieczenia kredytu konsumenckiego numer (...) zaciągniętego przez powodów w pozwanym Banku w dniu 25 sierpnia 2015 roku . W związku z odstąpieniem przez powodów w dniu 31 sierpnia 2015 roku od umowy ubezpieczenia kredytu i wniosku do Banku o zwrot należnej części składek , (...) Bank S.A. pełniący swoistego rodzaju funkcję pośrednika pomiędzy ubezpieczycielem a powodami, w dniu 26 października 2015 roku zwrócił ubezpieczycielowi tytułem składki za niewykorzystany okres ochrony ubezpieczeniowej kwotę 47 323,32 zł, potrącając jednocześnie na swoją rzecz od powodów kwotę 40 735,97 zł , tytułem uzupełnienia prowizji o której mowa w §5 pkt 5 ppkt. 2 umowy kredytu .

Zdaniem powodów pozwany bank nie był uprawniony do zatrzymania powyższej kwoty , gdyż postanowienie umowy umożliwiające Bankowi pobranie prowizji uzupełniającej stanowi klauzulę niedozwoloną o której mowa w art. 385 (1) §1 k.c.

Niniejszym pozwem powodowie dochodzili kwoty 39 795,97 zł albowiem wcześniej dochodzili z tego tytułu już części roszczenia, chcąc uzyskać pozytywne dla siebie rozstrzygnięcie co do zasady. W konsekwencji, prawomocnym nakazem zapłaty z dnia 25 czerwca 2020 roku wydanym w tut. Sądzie Rejonowym w sprawie o sygnaturze akt (...) Sąd uwzględnił powództwo W. i W. M. (2), którzy w tymże postępowaniu dochodzili solidarnie zwrotu kwoty 1.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 10 sierpnia 2017 roku do dnia zapłaty .

Wyliczona niniejszym pozwem kwota jest różnicą pomiędzy kwotą zatrzymanej przez pozwanego prowizji wynoszącej 40 795,97 zł, a kwotą uzyskaną już przez powodów wskutek wydania prawomocnego orzeczenia w sprawie (...).

Nakazem zapłaty z dnia 14 września 2022 roku wydanym przez Starszego Referendarza Sądowego w tut. Sądzie Rejonowym w sprawie (...), powództwo zostało uwzględnione w całości.

W skutecznie wniesionym sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany Bank, zaskarżając nakaz zapłaty w całości, wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od strony przeciwnej na jego rzecz zwrotu kosztów procesu. Żądaniu pozwu zarzucił brak udowodnienia wysokości dochodzonego roszczenia, brak udowodnienia przez powodów zasadności dochodzonych kwot, brak wymagalności dochodzonego roszczenia, brak udowodnienia istnienia roszczenia oraz z daleko posuniętej ostrożności procesowej podniósł zarzut przedawnienia dochodzonego pozwem roszczenia. Nadto zaprzeczył, iż pozwany Bank nadużył prawa w sposób sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa lub z zasadami współżycia społecznego, wreszcie zaprzeczył iż postanowienia zawartej umowy nie zostały indywidualnie uzgodnione.

Pismem z dnia 17 stycznia 2023 roku powodowie podtrzymali swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie wskazując na bezzasadność podniesionych zarzutów. Jednocześnie wnieśli o przyznanie ustanowionemu przez nich pełnomocnikowi z wyboru kosztów zastępstwa procesowego w podwójnej wysokości oraz opłaty od pełnomocnictwa.

Sąd Rejonowy ustalił co następuje:

W. M. (1) oraz W. M. (2), działając jako konsumenci, w dniu 25 sierpnia 2015 r. zawarli z (...) Bankiem S.A. z siedzibą w W. umowę kredytu konsumenckiego nr (...), na mocy której otrzymali kredyt w wysokości 407 959,68 zł. Umowa zawarta była w Oddziale pozwanej w S., powodowie działali jako konsumenci.

Zgodnie z zapisami umowy w przypadku wcześniejszej spłaty kredytu Powodowie nie byli zobowiązani do zapłaty oprocentowania za okres po spłacie kredytu (§4 pkt 4 umowy kredytu).

Jednocześnie Powodowie w ramach dodatkowych produktów do umowy kredytu zawarli z (...) S.A. umowę ubezpieczenia na życie na podstawie „Warunków ubezpieczenia na życie dla kredytobiorców (...) Bank S.A”.

Zgodnie z § 9-3 warunków ubezpieczenia (dalej — WU) składka ubezpieczeniowa płatna jest jednorazowo, z góry za cały okres ubezpieczenia, natomiast § 9.4 WU określał, iż w przypadku rozwiązania umowy ubezpieczenia przed datą końca okresu ubezpieczenia powodom przysługuje zwrot składki ubezpieczeniowej za niewykorzystany okres ubezpieczenia.

Tytułem zawarcia umowy ubezpieczenia od powodów została pobrana bezpośrednio udzielonego kredytu kwota ubezpieczenia w wysokości 88 119,29 zł ( vide: §1 ust. 3 lit. B umowy o kredyt konsolidacyjny oraz polisa ubezpieczeniowa (...))

W umowie kredytu zawarto postanowienie, zgodnie z którym w przypadku rezygnacji Powodów z dodatkowych produktów w trakcie trwania umowy kredytowej bank naliczy „uzupełniającą prowizję” w wysokości 10 % kwoty kredytu, przy czym w przypadku rezygnacji z dodatkowych produktów, które zostały zawarte w umowie na czas określony „uzupełniająca prowizja” zostanie pomniejszona proporcjonalnie do niewykorzystanego okresu obowiązywania produktu.

Powodowie zostali również poinformowani, że jeżeli skorzystają z ubezpieczenia kredytu, warunki jego udzielenia będą korzystniejsze.

Całkowita kwota ubezpieczenia kredytu wynosiła ponad 80 000 zł.

Dowód:

- umowa kredytowa wraz z załącznikami – k. 15 – 22;

- dyspozycja uruchomienia kredytu – k. 23 ;

- oświadczenie kredytobiorcy o poddaniu się egzekucji na podstawie (...) k. 24 – 25;

- załącznik do umowy kredytu – k. 26 ;

- formularz informacyjny – k. 27 - 29;

- prognozowany harmonogram spłat pożyczki / kredytu – k. 30- 31;

- oświadczenia o numerach rachunków i wysokości rat – k. 32 ;

- oświadczenie o odstąpieniu od umowy o kredyt – k. 33;

- regulamin – k. 34 – 37l

- taryfa opłat i prowizji – k. 38 – 40;

- oświadczenie – k.41;

- polisa z załącznikami – k. 42 – 49 oraz k. 50 - 52 ;

- OWU – k. 53 - 62,

- historia spłaty kredytu – k. 107 – 125;

- przesłuchanie powoda W. M. (1) – k 156 – 158;

- przesłuchanie powódki W. M. (2) – k 158 .

Pismem z dnia 31 sierpnia 2015 roku W. M. (1) na podstawie §3 pkt 4 Warunków (...) Bank S.A. (...), złożył oświadczenie o odstąpieniu od umowy ubezpieczenia związanej z zawarciem umowy kredytu konsumenckiego numer (...) i wniósł o zwrot należnej części składek na rachunek bankowy wskazany w oświadczeniu . Dokument skierowano do (...) Towarzystwa (...) na (...) S.A.

Dowód:

- oświadczenie o odstąpieniu od umowy ubezpieczenia z dnia 31 sierpnia 2015 roku – k. 63 .

(...) Bank S.A. z siedzibą w W. w dniu 26 października 2015 r., zwrócił tytułem składki za niewykorzystany okres ochrony ubezpieczeniowej kwotę 47 323,32 zł, przy jednoczesnym potrąceniu na swoja rzecz od powodów kwoty 40 735,97 zł tytułem uzupełnienia prowizji , o której mowa w § 5 pkt. 5 pkt. 2 umowy kredytu .

Bezsporne , a nadto dowód :

-potwierdzenie przelewu k. 64

Pismem z dnia 9 sierpnia 2017 roku powodowie skierowali do Sądu Rejonowego (...) Wydziału Cywilnego w W. wniosek o zawezwanie do próby ugodowej (...) Bank S.A. poprzez zapłatę na ich rzecz kwoty 40 735,97 zł tytułem nienależnie pobranych składek ubezpieczenia na życie wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatnościach liczonymi od dnia 26 października 2015 roku do dnia zapłaty .

Do zawarcia ugody przed Sądem nie doszło.

Dowód:

- wniosek z dnia 9 sierpnia 2017 roku – k. 66- 73;

- protokół rozprawy w sprawie (...) z dnia 22 września 2017 roku – k. 74

W. M. (1) i W. M. (2) skierowali w dniu 2 września 2019 roku do Sądu Rejonowego S. (...) w S. przeciwko (...) Bank S.A. pozew o zapłatę na ich rzecz solidarnie kwoty 1 000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 10 sierpnia 2017 roku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu nienależnego świadczenia w związku z potrąceniem przez bank prowizji wobec odstąpienia przez kredytobiorców od umowy ubezpieczenia na życie zawartej w celu zabezpieczenia kredytu konsumenckiego nr (...).

Nakazem zapłaty z dnia 25 czerwca 2020 roku wydanym w sprawie (...) Sąd Rejonowy S. (...) w S. uwzględnił powództwo w całości. Orzeczenie uprawomocniło się z dniem 16.06.2020 r

Bezsporne , a nadto dowód:

- prawomocny nakaz zapłaty w aktach sprawy (...) oraz na k. 65.

Sąd zważył co następuje :

W ocenie Sądu Rejonowego wywiedzione powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości .

Powodowie dochodzili niniejszym pozwem kwoty 39 795, 97 zł, tytułem zwrotu nienależnie pobranej opłaty wobec odstąpienia od umowy ubezpieczenia kredytu konsumenckiego nr (...), na mocy której w ramach podpisanej umowy otrzymali kredyt w wysokości 407 959,68 zł.

Podstawę prawną zgłoszonych przez powodów roszczeń stanowią przepisy art. 410 § 1 i 2 kc w zw. z art. 405 kc .

Zgodnie z art. 405 k.c. Kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości.

Natomiast świadczenie nienależne jest jedną z form bezpodstawnego wzbogacenia.

Zgodnie z art. 410 § 2 k.c. świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Nienależne świadczenie jest szczególnym przypadkiem bezpodstawnego wzbogacenia, gdzie wzbogacenie uzyskiwane jest w drodze świadczenia zubożonego. Przy czym według orzecznictwa, wierzyciel nie musi w takim przypadku wykazać ani wartości swojego zubożenia, ani wartości wzbogacenia dłużnika, lecz jedynie wartość spełnionego bez podstawy prawnej świadczenia (zob. wyrok SN 24 listopada 2011 r., I CSK 66/11, LEX nr 1133784, z 9 sierpnia 2012 r., V CSK 327/11, LEX nr 1231631, z 15 maja 2014 r., II CSK 517/13, LEX nr 1488794). W takich relacjach, zobowiązanym do zwrotu nienależnego świadczenia może być tylko bezpośredni odbiorca, zaś uprawnionym tylko spełniający to świadczenie. ( Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 24 listopada 2020 r. I ACa 902/19).

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29.08.1997 r. – Prawo bankowe przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Natomiast według art. 69 ust. 2 pr. bank. umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności:

1) strony umowy;

2) kwotę i walutę kredytu;

3) cel, na który kredyt został udzielony;

4) zasady i termin spłaty kredytu;

4a) w przypadku umowy o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty innej niż waluta polska, szczegółowe zasady określania sposobów i terminów ustalania kursu wymiany walut, na podstawie którego w szczególności wyliczana jest kwota kredytu, jego transz i rat kapitałowo-odsetkowych oraz zasad przeliczania na walutę wypłaty albo spłaty kredytu;

5) wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany;

6) sposób zabezpieczenia spłaty kredytu;

7) zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu;

8) terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych;

9) wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje;

10) warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

Jak wynika z art. 69 ust. 1 pr. bank., essentialia negotii umowy kredytu stanowią: oddanie przez bank do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie ściśle określonej kwoty środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel oraz zobowiązanie kredytobiorcy do korzystania z oddanych do dyspozycji środków pieniężnych na warunkach określonych w umowie, do zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz do zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Umowa kredytu stanowi odrębny typ umowy nazwanej. Jest to umowa konsensualna, dwustronnie zobowiązująca, odpłatna. Istotą kredytu jest oddanie środków pieniężnych do dyspozycji kredytobiorcy (co odróżnia kredyt od pożyczki pieniężnej polegającej na przeniesieniu środków pieniężnych na własność) oraz konieczność określenia celu umowy (w przypadku pożyczki wobec przeniesienia własności cel nie ma znaczenia).

Warunki umów kredytowych określane są na podstawie zasady swobody zawierania umów. Zasada swobody zawierania umów wynika wprost z art. 353 (1) KC, którego norma prawna określa normy kompetencyjne, pozwalające podmiotom prawa cywilnego ustanowić wiążące je postanowienia (nakładać obowiązki i przyznawać uprawnienia) w drodze umowy.

Zgodnie z tym przepisem Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego].

Należy jednak pamiętać, że przepisy art. 385 ¹ -385 ³ k.c. dotyczące niedozwolonych postanowień umownych mają charakter szczególny w stosunku do tych przepisów, które mają ogólne zastosowanie do kształtowania przez kontrahentów treści umowy (art. 58, 353 ¹ k.c.).

Stosowanie zasady swobody zawierania umów wywołuje powstanie skutków zobowiązaniowych odpowiadających wyznaczonym w ustawie typom, ale o treści odbiegającej od określonej przez ustawę normami dyspozycyjnymi, a także na możliwości tworzenia stosunków zobowiązaniowych nieodpowiadających żadnemu wyróżnionemu w ustawie typowi.

Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym z zeznań samych powodów , decydując się na zawarcie umowy kredytowej otrzymali do podpisania gotowy wzorzec umowny. Określone w nim zostały podstawowe prawa i obowiązki stron oraz zawarto postanowienia stanowiące o możliwości pobrania przez pozwaną tzw. uzupełniającej prowizji , która nie stanowiła przedmiotu uzgodnień pomiędzy stronami.

Jak wynika bowiem z zeznań powodów, przy zawieraniu umowy kredytowej z pozwanym Bankiem , pośrednik działający w jego imieniu poinformował powodów, iż jest to umowa z ubezpieczeniem, ale jednocześnie poinformował, iż po kilku dniach z umowy ubezpieczenia można zrezygnować bez żadnych konsekwencji , a jednocześnie zostanie powodom zwrócone 100% stawki za potrącenie tego okresu, gdy obowiązywała umowa. Powodowie zdając się na słowa pośrednika zgodzili się na zawarcie umowy na tych warunkach , a następnie po kilku dniach zrezygnowali z ubezpieczenia i otrzymali zwrot, ale już tylko połowy składki. Wobec tego, powodowie działając jako kredytobiorcy, zwrócili się do pośrednika zapytaniem , dlaczego Bank zatrzymał powyższa kwotę . W odpowiedzi usłyszeli, że Bank naliczył sobie opłatę tytułem uzupełniającej prowizji w kwocie ponad 40 000 zł. Powodowie wskazali , że Bank uzależniał zgodę na zawarcie umowy kredytu od zawarcia równolegle umowy ubezpieczenia kredytu, przy czym powodowie byli zapewniani , że z tego ubezpieczenia mogą w każdym momencie zrezygnować bez żadnych konsekwencji. Powodowie podkreślali również, że nie mieli wpływu na treść zawartej umowy, a jedynie przedłożono im do podpisania gotowy dokument umowy. Wskazali, że przed podpisaniem umowy nie otrzymali żadnych ogólnych warunków ubezpieczenia. Były one dołączone dopiero do podpisanej przez nich umowy. Powodowie nie dostali dokumentu umowy przed jej podpisaniem do przeczytania, a pośrednik w dniu jej podpisania śpieszył się, żeby zawieźć podpisany kontrakt do banku. Powodowie kilka razy celem upewnienia się dopytywali , czy będą mogli zrezygnować z umowy ubezpieczenia i za każdym razem pośrednik zapewniał ich twierdząco o takiej możliwości . Końcowo wskazali, że przy zawieraniu umowy zawierzyli pośrednikowi i z tego powodu nie przeczytali umowy. Powodowie są emerytami , nie posiadają wykształcenia ekonomicznego albo związanego z finansami i rachunkowością.

Mając powyższe na uwadze , powstały w sprawie spór dotyczył zasadniczo tylko kwestii prawnych, a mianowicie tego, czy w okolicznościach sprawy postanowienia określające uprawnienie strony pozwanej do pobrania (potrącenia) od powodów składki ubezpieczenia na życie w wysokości 40 735,97 zł wobec odstąpienia przez powodów od umowy ubezpieczenia związanej z umową kredytu i wniosku o zwrot należnej części składki , były ważne i skuteczne, czy też stanowiły niewiążące dla powodów klauzule niedozwolone.

Zgodnie z art. 385 ¹ kodeksu cywilnego postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny (§ 1). Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3).

By określone postanowienie umowy mogło zostać uznane za „niedozwolone postanowienie umowne" w rozumieniu ww. przepisu, spełnione muszą zostać cztery warunki: 1) umowa musi być zawarta z konsumentem, 2) postanowienie umowy „nie zostało uzgodnione indywidualnie", 3) postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, 4) postanowienie sformułowane w sposób jednoznaczny nie dotyczy „głównych świadczeń stron".

W ocenie Sądu Rejonowego , w rozpoznawanej sprawie pozwany Bank zastrzegł sobie prawo naliczania de facto kary umownej za odstąpienie przez Powodów od umowy ubezpieczenia kredytu, mimo że pośrednik kredytowy zapewniał powodów o bezkosztowej możliwości odstąpienia od umowy ubezpieczenia na życie związanej z zabezpieczeniem kredytu, na każdym etapie trwania umowy. Należy zwrócić również uwagę na fakt, że stronami ubezpieczenia nie byli powodowie i pozwany Bank , a powodowie i Towarzystwo (...). Tym samym postanowienie, zgodnie z którym w przypadku rezygnacji Powodów z dodatkowych produktów w trakcie trwania umowy kredytowej bank naliczy „uzupełniającą prowizję” w wysokości 10 % kwoty kredytu, przy czym w przypadku rezygnacji z dodatkowych produktów, które zostały zawarte w umowie na czas określony „uzupełniająca prowizja” zostanie pomniejszona proporcjonalnie do niewykorzystanego okresu obowiązywania produktu, niewątpliwie godzi w interes powodów, ponieważ i tak ponosili oni koszty ubezpieczenia, a w przypadku wypowiedzenia umowy ubezpieczenia ubezpieczyciel zwracał kwotę należną proporcjonalnie zmniejszoną o zakres czasu, kiedy ubezpieczenie funkcjonowało. W niniejszej sprawie całkowita kwota ubezpieczenia kredytu wynosiła ponad 80 000 zł, natomiast A. Bank po odstąpieniu przez powodów od umowy kredytu w dniu 26 października 2015 roku zwrócił ubezpieczycielowi tytułem składki za niewykorzystany okres kwotę 47 323,32 zł.

Należy końcowo wskazać, że w wypadku zawarcia w umowie niedozwolonego postanowienia umownego to zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego – takie klauzule nie wiążą stron z mocy prawa.

Tym samym postanowienie umowne o możliwości naliczania przez Bank w przypadku odstąpienia od umowy kredytu w trakcie jej trwania „uzupełniającej prowizji” stanowi niedozwoloną klauzulę umowną i nie wiąże powodów. Tym bardziej, że jak wynika z materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy postanowienie to nie stanowiło przedmiotu negocjacji pomiędzy stronami przed zawarciem umowy , a zatem powodowie nie mieli wpływu na treść tego postanowienia, bowiem dokument umowy został im de facto przedłożony wyłącznie do podpisania (bez możliwości dokonania zmian postanowień umowy).

Kierując się powyższymi motywami Sąd uznał, że powołany zapis dotyczący „prowizji uzupełniającej” stanowi niedozwolone postanowienie umowne, gdyż przy przyjęciu takiej konstrukcji tego świadczenia, a więc „opłaty" za czynności związane z likwidacją ubezpieczenia, świadczenie to należy ocenić jako rażąco wygórowane. Pobrana opłata w takiej wysokości narusza dobre obyczaje, gdyż sankcjonuje przejęcie przez pozwanego prowizji, bez realizacji świadczenia wzajemnego na rzecz kredytobiorców.

Postanowienia takie rażąco także naruszają interesy konsumenta, albowiem prowadzą do celowego i świadomego przerzucenia na niego przez przedsiębiorcę ryzyka związanego z jego działalnością oraz wzbogacenia się Banku kosztem ubezpieczającego. Opłaty takie nadmiernie przy tym obciążają powodów, przerzucając na nich dodatkowe i nadmierne koszty związane z zawarciem umowy kredytowej. Wynika stąd, że postanowienia umowy kredytowej w tej części kształtują prawa i obowiązki stron w sposób nierównomierny, albowiem „prowizja uzupełniająca” ustanowiona została wyłącznie na rzecz strony pozwanej, co stanowi rażące naruszenie interesów konsumenta poprzez nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść.

Zważywszy zatem, że w ocenie Sądu zakwestionowane postanowienia miały charakter niedozwolonej klauzuli umownej, nie wiązały powodów, a pobrana na ich podstawie „ prowizja uzupełniająca” miała charakter świadczenia nienależnego i podlegała zwrotowi (art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c.). Świadczenie to podlegało zwrotowi w całości, gdyż ani OWU, ani ogólne przepisy o zobowiązaniach umownych nie dają żadnych podstaw do przyjęcia, że w miejsce zakwestionowanego zapisu wchodzą inne postanowienia kształtujące wysokość „prowizji uzupełniającej”. Sąd nie miał zatem podstaw, aby ustalać, że „prowizja uzupełniająca” stronie pozwanej przysługuje, tyle że w innej wysokości niż naliczona.

Skutkiem prawnym zaistnienia niedozwolonego postanowienia umownego jest częściowa bezskuteczność, polegająca na tym, że postanowienie umowne uznane za niedozwolone staje się bezskuteczne ( verba legis „nie wiąże" – art. 385 ¹ § 2 k.c.), natomiast w pozostałym zakresie umowa jest wiążąca. Innymi słowy „brak związania" postanowieniem umownym na skutek uznania go za niedozwolone nie oznacza nieważności czy bezskuteczności umowy w całości, a jedynie w określonym zakresie (art. 385 ¹ § 2 k.c.).

Strona pozwana bez wątpienia uzyskała korzyść majątkową poprzez obciążenie powodów prowizją uzupełniającą w łącznej kwocie 40 795,97 zł , przy czym powyższą kwotę należało pomniejszyć o wartość uzyskaną przez powodów w toku postępowania w sprawie (...), co dało finalnie kwotę 39 795,97 zł dochodzoną niniejszym pozwem.

Jak bowiem wyżej wskazano, postanowienia dotyczące „prowizji uzupełniającej” okazały się postanowieniami abuzywnymi i strona pozwana nie mogła obciążać powodów obowiązkiem uiszczenia dodatkowej opłaty.

W świetle powyższego , w punkcie 1 sentencji wyroku powództwo zostało uwzględnione w całości i sąd zasądził na rzecz powodów solidarnie kwotę 39 795,97 zł. Sąd zasądził również na rzecz powodów odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 10 sierpnia 2017 r. do dnia zapłaty, zgodnie z żądaniem wyrażonym w pozwie tj. od dnia skierowania do pozwanej zawezwania do próby ugodowej do Sądu Rejonowego (...), w sprawie (...).

Ustalając stan faktyczny sąd miał na względzie przede wszystkim dokumenty przedłożone przez strony, w szczególności polisy dotyczące zawarcia umów ubezpieczenia na życie oraz ogólne warunki ubezpieczenia, umowy kredytowej, a także wyjaśnienia złożone przez samych powodów, które były logiczne , spójne i nie budziły żądnych zastrzeżeń .

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu zawarte w punkcie 2 sentencji wyroku znajduje swoją podstawę prawną w treści art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c., w myśl którego strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). Powodowie wygrali sprawę w całości, dlatego też strona pozwana jest zobowiązana zwrócić wszystkie poniesione przez nich koszty procesu, na które złożyły się opłata od pozwu w kwocie łącznie 1 987 zł (497 zł +1 490), wynagrodzenie pełnomocnika ustalone w wysokości podwójnej stawki minimalnej w kwocie 7 200 zł, zgodnie z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U., 2015, poz. 1804), opłata sądowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł, oraz kwota 618,70 zł tytułem zwrotu kosztów dojazdu powodów i ich pełnomocnika z K. do siedziby tutejszego sądu na termin rozprawy w dniu 11.05.2023r , a więc łącznie kwota 9 822,70 zł.

W niniejszej sprawie za zasądzeniem kosztów w wysokości podwójnej (3 600 zł x 2) przemawiał nakład pracy pełnomocnika powodów, a także sam charakter sprawy i wkład pracy pełnomocnika powodów w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia.

Odsetki od kosztów procesu Sąd zasądził na podstawie art. 98 §1 ¹ k.p.c.

Z uwagi na powyższe orzeczono jak w sentencji.

Sędzia Agnieszka Kuryłas