Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 lipca 2024 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 24 lipca 2024 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa P. W., H. W., I. K. (1)

przeciwko (...) z siedzibą w B.

o naprawienie szkody

1.  zasądza od pozwanej (...) z siedzibą
w B. na rzecz powodów H. W. i P. W. solidarnie kwotę 176 805,47 (sto siedemdziesiąt sześć tysięcy osiemset pięć i 47/100) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 2 000 (dwa tysiące) złotych od dnia 1 lipca 2023 r. do dnia 12 września 2023 r. i od kwoty 176 805,47 (sto siedemdziesiąt sześć tysięcy osiemset pięć i 47/100) złotych od dnia
13 września 2023 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanej (...) z siedzibą
w B. na rzecz powódki I. K. (1) kwotę 176 805,47 (sto siedemdziesiąt sześć tysięcy osiemset pięć i 47/100) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 2 000 (dwa tysiące) złotych od dnia 1 lipca 2023 r. do dnia 12 września 2023 r. i od kwoty 176 805,47 (sto siedemdziesiąt sześć tysięcy osiemset pięć i 47/100) złotych od dnia
13 września 2023 r. do dnia zapłaty;

3.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

4.  zasądza od pozwanej na rzecz powodów H. W. i P. W. kwotę 900 (dziewięćset) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia prawomocności wyroku tytułem zwrotu kosztów procesu;

5.  zasądza od pozwanej na rzecz powódki I. K. (1) kwotę 900 (dziewięćset) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia prawomocności wyroku tytułem zwrotu kosztów procesu;

6.  nakazuje pobrać od pozwanej (...)
z siedzibą w B. na rzecz Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Gliwicach) kwotę 28 530,34 (dwadzieścia osiem tysięcy pięćset trzydzieści 34/100) złotych.

SSO Piotr Suchecki

Sygn. akt I Cgg 5/24

UZASADNIENIE

W dniu 27 sierpnia 2021 roku H. W. i P. W. oraz I. K. (1) wnieśli pozew przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w K., w ramach którego domagali się:

- zasądzenia na rzecz H. W. i P. W. solidarnie kwoty 2 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wytoczenia powództwa,

- zasądzenia na rzecz I. K. (1) kwoty 2 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia wytoczenia powództwa,

Uzasadniając powództwo oświadczyli, że są właścicielami lokali stanowiących przedmiot odrębnej własności z udziałami w nieruchomości wspólnej. Wskazali, że wskutek działalności prowadzonej przez zakład górniczy należący do pozwanej Spółki wychyleniu uległ budynek mieszkalny, w którym znajdują się wyodrębnione lokale, doszło do spękań tynków na zewnątrz budynku, spękań posadzek i komina w lokalu na piętrze i spękań tynków oraz płytek ściennych i podłogowych w piwnicy, wychyleniu uległ budynek gospodarczy, doszło do spękania murków ogrodzenia frontowego i miejscowych deformacji nawierzchni z kostki brukowej

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K. domagała się oddalenia powództwa podnosząc zarzut przedawnienia roszczenia z wyjaśnieniem, że ostatnia eksploatacja mogąca mieć wpływ na nieruchomość powodów była prowadzona w 2013 r. Zaprzeczyła, aby jakiekolwiek uszkodzenia nieruchomości powstałe ewentualnie po upływie okresu przedawnienia mogły mieć przyczynowy związek z działalnością eksploatacyjną. Zarzuciła też brak podstaw po stronie H. W. i P. W. do żądania zapłaty w sposób solidarny. Zakwestionowała też termin naliczania odsetek jako przedwczesny.

W dniu 3 marca 2022 r. (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K. zbyła nieodpłatnie KWK (...), z działalnością której powodowie wiążą swoje roszczenia, na rzecz (...) z siedzibą w B., która z mocy ustawy stała się sukcesorem zobowiązań.

Postanowieniem z dnia 14 października 2022 r. sąd zawiesił postępowanie i podjął je z udziałem (...) z siedzibą w B. jako następcy dotychczasowej pozwanej. (k.180)

(...) z siedzibą w B. podtrzymała żądanie oddalenia powództwa z powołaniem na dotychczasową argumentację, zwłaszcza w zakresie zarzutu przedawnienia roszczenia.

W dniu 12 września 2023 roku, w reakcji na opinię biegłego z zakresu budownictwa, powodowie rozszerzyli powództwo, wnosząc o:

- zasądzenie na rzecz H. W. i P. W. solidarnie kwoty 176 805,47 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 2000 zł od dnia wytoczenia powództwa do niniejszej modyfikacji i od kwoty 176 805,47 zł od dnia następnego po niniejszej modyfikacji do dnia zapłaty,

- zasądzenia na rzecz I. K. (1) kwoty 176 805,47 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 1000 zł od dnia wytoczenia powództwa do niniejszej modyfikacji i od kwoty 176 805,47 zł od dnia następnego po niniejszej modyfikacji do dnia zapłaty.

Swoje żądania dostosowali do wyliczenia kosztów naprawy brutto uszkodzeń nieruchomości , zgodnie z ustaleniami niekwestowanej opinii biegłego z zakresu budownictwa. W odniesieniu do zarzutu przedawnienia podnieśli, że szkodliwa eksploatacja w rejonie nieruchomości powodów trwała ciągle do 2019 r. i powodowie dowiedzieli się o szkodzie w 2021 r., która to chwila decyduje o rozpoczęciu biegu przedawnienia, a nie sam moment wystąpienia szkody. Nadto zarzucili pozwanej nadużycie prawa podmiotowego w postaci zarzutu przedawnienia na etapie procesowym, co ma szczególne znaczenie z uwagi na charakter doznanego uszczerbku w ramach tak cennego dobra, jakim jest dom mieszkalny.

(...) z siedzibą w B. w odpowiedzi na rozszerzenie powództwa podtrzymała żądanie jego oddalenia z uwagi na przedawnienie i kwestionując wskazany sposób oraz terminy naliczania odsetek.

Stan faktyczny

Małżonkowie H. W. i P. W. oraz I. K. (1) byli współwłaścicielami nieruchomości położonej w R. przy ul. (...), dla której SR w Rudzie Śląskiej prowadzi księgę wieczystą nr (...). W wyniku umownego zniesienia współwłasności i ustanowienia odrębnej własności lokali z dnia 4 września 2019 r. małżonkowie H. W. i P. W. stali się właścicielami w ramach wspólności majątkowej odrębnej własności lokalu mieszkalnego przy ul. (...), dla której SR w Rudzie Śląskiej prowadzi księgę wieczystą nr (...) wraz z udziałem w prawie własności gruntu oraz części wspólnych budynku i urządzeń. Z kolei I. K. (1) stała się właścicielką odrębnej własności lokalu mieszkalnego przy ul. (...), dla której SR w Rudzie Śląskiej prowadzi księgę wieczystą nr (...) wraz z udziałem w prawie własności gruntu oraz części wspólnych budynku i urządzeń.

okoliczności niesporne

Eksploatacja w rejonie nieruchomości powodów była prowadzona w latach 1974-2019. Wychylenie budynków domu i garażu mogła zapoczątkować eksploatacja prowadzona w latach 1980 – 1984, a zwiększenie tego procesu mogło być wynikiem kolejnych eksploatacji prowadzonych w latach 1990-1994, która miała największy negatywny wpływ na nieruchomość powodów i w latach 2012-2013, gdzie zaistniałe uszkodzenia mogły się pogłębiać przez rok od czasu maksymalnego obniżenia terenu – czyli do stycznia 2013 r. i mogły być odczuwalne dla mieszkańców. Ostatnia eksploatacja prowadzona w latach 2014 – 2019 nie powodowała istotnych oddziaływań, ale mogła pogłębić zaistniałe wychylenie z granic małej uciążliwości, do uciążliwości średniej. Powodowie zorientowali się w zaistniałym wychyleniu budynku od członków ekipy remontowej podczas zleconego remontu piętra budynku na początku 2021 r. Wcześniej, jako stali mieszkańcy budynku nie dostrzegali zaistniałego wychylenia, albowiem proces ten rozkładał się na przestrzeni wielu lat, nie miał charakteru gwałtownego i niezauważalnie się do niego adaptowali.

dowody

opinia biegłej z zakresu geologii i górnictwa i sejsmologii K. S. k. 63-138, 156-163

opinia uzupełniająca biegłego z zakresu budownictwa W. P. k. 370-372

Zeznania powódki I. K. – zapis rozprawy z dnia 17 listopada 2021 r.

Wszystkie występujące uszkodzenia nieruchomości mają charakter typowy i wynikają z działalności eksploatacyjnej. Koszty ich naprawy wg wskaźników cenotwórczych z II kwartału 2023 r. kształtują się następująco:

- budynek mieszkalny – rektyfikacja i naprawa tynków – 320 366,82 zł netto (345 996,17 zł brutto)

- garaż – naprawa tynków – 3 008,59 zł netto (3 700,57 zł brutto)

- ogrodzenie – rozbiórka, stabilizacja słupków i odtworzenie – 3 182,30 zł netto (3 914,23 zł brutto).

Łącznie koszty naprawy wyniosłyby 353 610,96 zł brutto. Naprawa jest ekonomicznie uzasadniona, albowiem wartość odtworzeniowa budynku wynosi 681 200,45 zł netto.

dowód

- opinia biegłego z zakresu budownictwa W. P. k. 201-320

W dniu 31 maja 2021 r. i 14 lipca 2021 właściciele nieruchomości wystąpili do (...) SA z wnioskiem o naprawę szkód górniczych, obejmujących uszkodzenia budynku mieszkalnego, gospodarczego, ogrodzenia i nawierzchni. Pismem z dnia 22 lipca 2021 r. (...) SA odmówiła uznania roszczeń, podnosząc zarzut przedawnienia.

dowód

- wniosek o naprawienie szkody i protokół oględzin – k. 16, 17

Ustaleń w zakresie stanu faktycznego przyjętego za podstawę przeprowadzonych rozważań sąd dokonał kierując się dyrektywami wynikającymi z art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 229 k.p.c. i 230 k.p.c. Wykorzystane przez sąd dokumenty nie były na żadnym etapie przedmiotem kwestionowania i mogły stanowić podstawę do dokonywania ustaleń w oparciu o ich treść. Dla oceny czy i jaki zakład górniczy prowadził działalność górnicza, mogącą skutkować negatywnymi wpływami na nieruchomość stanowiącą obecnie własność powoda sąd wykorzystał opinię biegłej K. S.. Z opinii tej wynika też kiedy prowadzona była działalność i w jakich okresach miała wpływ na nieruchomość. Przyczyny uszkodzeń składników nieruchomości i ustalenia optymalnego sposobu naprawy szkody, w tym ustalenia wartości odtworzeniowej uszkodzonych składników budowlanych na nieruchomości powodów kluczowe znaczenie miała opinia biegłego W. P., posiadającego specjalizację w zakresie budownictwa na terenach górniczych. Opinia ta została przez biegłego uzupełniona w zakresie weryfikacji twierdzeń powodów o momencie zauważania przez nich zaistniałej szkody. W opinii uzupełniającej biegły przekonująco wyjaśnił, dlaczego powodowie faktycznie mogli zorientować się w wystąpieniu szkody w czasie prowadzonego remontu w 2021 r. Opinia w tym zakresie w pełni korelowała z zeznaniami powódki, które tym samym zyskały walor wiarygodności. Warto podkreślić, że opinia biegłego zyskała status niespornej wobec jednoocznych oświadczeń stron.

Sąd zważył

W niniejszej sprawie sama zasada odpowiedzialności pozwanej powinna mieć charakter niesporny. Źródłem odpowiedzialności pozwanej jest bowiem prowadzenie eksploatacji górniczej przez należący do niej zakład górniczy, skutkującej uszkodzeniem składników budowlanych na nieruchomości powodów. Wpływ działalności górniczej na nieruchomość powodów, zakres uszkodzeń i związek przyczynowy między tymi uszkodzeniami i występującymi uszkodzeniami wynika z niespornych ustaleń poczynionych przez biegłych. Podstawę odpowiedzialności pozwanej stanowi zatem art. 146 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. prawo geologiczne i górnicze /t.jedn. Dz.U. 2023 poz. 633/. A to, w świetle art. 144 ust. 1 powołanej ustawy (dalej – upgg) uprawnia powodów do żądania naprawienia wyrządzonej im szkody.

Uprawnienia powodów nie mógł zniweczyć zarzut przedawnienia roszczenia, albowiem z niekwestionowanej opinii biegłego z zakresu budownictwa wynika, że twierdzenia powodów o zauważeniu przez nich uszkodzenia budynków w 2021 r. są wiarygodne. Pozwanej, która koncentruje uwagę na możliwej dacie powstania uszkodzeń umyka, że zgodnie z art. 149 upgg roszczenia określone w ustawie przedawniają się z upływem 5 lat od dnia dowiedzenia się o szkodzie. A powodowie wiedzę o szkodzie powzięli przy okazji remonty piętra budynku w 2021 r., kiedy zwrócili im na to uwagę członkowie ekipy remontującej. Wcześniej powodowie nie odczuwali postępującego w długotrwałym procesie wychylenia, które nie miało charakteru radykalnego, albowiem stale mieszkali w tym budynku i nie zauważali tego procesu, adaptując się do niego. Biegły dokładnie wyjaśnił, że jest to sytuacja normalna w tego rodzaju przypadkach i wyjaśnienia powodów uznać należy za wiarygodne. Inaczej trudno byłoby wyjaśnić z jakich przyczyn mieliby zwlekać ze zgłoszeniem wniosku o naprawieniem szkody. Tym samym roszczenie zgłoszone pozwie wniesionym w sierpniu 2021 r. nie mogło zostać uznane za przedawnione.

Niekwestionowany charakter ma okoliczność, że zakres uszkodzeń składników budowlanych nieruchomości powodów świadczy o ekonomicznej racjonalności ich naprawy. Likwidacja szkody polega w tym przypadku na ekonomicznie uzasadnionych - rektyfikacji domu oraz wykonaniu pozostałych prac naprawczych, których koszty ustalone zostały w niekwestionowanej opinii biegłego z zakresu budownictwa. Podkreślić należy, iż same wyliczenia biegłego ostatecznie zyskały w tym zakresie status niespornych.

O należnych powodom ustawowych w odsetkach za opóźnienie od zasądzonych zgodnie z niekwestionowanymi wyliczeniami biegłego kwot sąd rozstrzygnął na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. Odsetki zostały przyznane od dnia przypadającego po dacie wyceny wartości szkody, której dokonano według cen z II kwartału 2023 r., czyli od 1 lipca 2023 r. od kwot po 2 000 zł, a od dalszych należności zgodnie z żądaniem, które wskazywało na termin późniejszy. Rolą odsetek w tym przypadku jest utrzymanie wartości świadczenia w czasie, zatem nie było podstaw do ich zasądzenia za okres poprzedzający datę aktualnej wyceny szkody w opinii. W judykaturze powszechnie przyjmuje się, że zwaloryzowanie dochodzonego świadczenia w toku procesu, czyni niezasadnym roszczenie o odsetki za okres poprzedzający waloryzację, albowiem pozwana nie mogła być w zwłoce w spełnieniu zwaloryzowanego świadczenia w okresie poprzedzającym waloryzację o aktualne wskaźniki cenotwórcze. Stąd powództwo o odsetki za okres wcześniejszy sąd oddalił.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów postępowania pomiędzy stronami znajduje uzasadnienie w treści art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 100 k.p.c., odwołujących się do zasad kosztów celowych i odpowiedzialności za wynik postępowania. Powodowie wygrali spór co do zasady, a co do wysokości praktycznie w całości (za wyjątkiem niewielkiej części należności ubocznych). To uzasadnia obciążenie pozwanej obowiązkiem zwrotu powodom całości poniesionych kosztów, które sprowadzały się do wynagrodzenia pełnomocnika w stawce minimalnej 900 zł.

Wyjaśnienia wymagają tu dwie kwestie. Pierwotnie żądania powodów obejmowały kwoty 2000 zł. A zgodnie z § 19 Rozporządzenia MS z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. 2023.1935) w razie zmiany w toku postępowania wartości stanowiącej podstawę obliczenia opłat należnych radcy, bierze się pod uwagę wartość zmienioną dopiero poczynając od następnej instancji. Zatem w tym przypadku wartość przedmiotu sporu, od której należało ustalić należne radcy wynagrodzenie, wynosiła w przypadku każdego z powodów 2 000 zł. A to – zgodnie §2 pkt 3 Rozporządzenia – oznacza wynagrodzenie w kwocie 900 zł.

W u chwale z dnia 10 lipca 2015 r. (III CZP 29/15 ) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że w razie współuczestnictwa formalnego (art. 72 § 1 pkt 2 k.p.c.), do niezbędnych kosztów procesu poniesionych przez współuczestników reprezentowanych przez jednego pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym zalicza się jego wynagrodzenie ustalone odrębnie w stosunku do każdego współuczestnika. Sąd powinien jednak obniżyć to wynagrodzenie, jeżeli przemawia za tym nakład pracy pełnomocnika, podjęte przez niego czynności oraz charakter sprawy (art. 109 § 2 k.p.c.). W niniejszej sprawie pomiędzy powodami zachodzi współuczestnictwo formalne, ale złożony charakter sprawy, związany z koniecznością obrony przed zarzutem przedawnienia i jego długotrwałością, nie uzasadnia obniżania należnego pełnomocnikowi wynagrodzenia, zwłaszcza w kontekście jego wysokości wynikającej z pierwotnej wartości przedmiotu sporu.

O należnych Skarbowi Państwa kosztach w łącznym wymiarze 28 530,34 zł, wynikających z obowiązku pokrycia tymczasowo skredytowanych wydatków na poczet opłaty sądowej obliczonej od ostatecznej wartości przedmiotu sporu (17 681 zł) oraz na opinie biegłych (4 408,80 zł, 165,33 zł, 5 901,29 zł i 373,92 zł), sąd rozstrzygnął na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28.07.2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1144) i nakazał ich pobranie od pozwanej Spółki, kierując się zasadami, które decydowały o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu.

SSO Piotr Suchecki