Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 377/22

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

CZĘŚĆ WSTĘPNA

Oznaczenie zapadłego wyroku

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie wydany w dniu 28 czerwca 2022 roku w sprawie sygn. akt XVIII Ko 156/21

Podmiot wnoszący apelację

☒ prokurator

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny- pełnomocnik Komendanta Stołecznego Policji

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji.

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

Zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Wskazać oskarżonego.

Wskazać fakt.

Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Wskazać fakt

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu.

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzuty

Zarzuty zawarte w apelacji pełnomocnika Skarbu Państwa- Komendanta Stołecznego Policji:

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę rozstrzygnięcia, mający wpływ na treść orzeczenia tytułem zadośćuczynienia z tytułu niewątpliwie niesłusznego zatrzymania kwota 12 000 zł jest odpowiednia podczas gdy prawidłowa – to jest znajdująca oparcie w art. 7 k.p.k. – ocena zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie winna prowadzić do oddalenia wniosku.

Zarzuty zawarte w apelacji Prokuratora:

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść poprzez niezasadne uznanie, iż kwota 12 000 zł za 5 godzin zatrzymania w dniu 18 listopada 2020 r. godz. 23:55 – 19 listopada 2020 r. godz. 4:55 jest adekwatna do okoliczności i skutków tego pozbawienia wolności, sprawiedliwie rekompensując doznane krzywdy i cierpienia moralne, podczas gdy prawidłowa analiza materiału dowodowego dowodzi, iż sąd meriti ustalił nadmiernie wygórowaną wysokość rekompensaty pieniężnej.

☐ zasadne

☒ częściowo zasadne

☐ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny.

Na wstępie należy zaznaczyć, że przyznane przez Sąd Okręgowy w Warszawie zadośćuczynienie na rzecz wnioskodawcy M. B., było konsekwencją niewątpliwie niesłusznego zatrzymania tej osoby w okresie od 18 listopada 2020 r. godz. 23:55 do 19 listopada 2020r. godz. 4:55, przez funkcjonariuszy Policji z Kompanii Prewencji X Oddział Prewencji Policji w W.. Czynność ta miała miejsce w trakcie odbywającego się spontanicznego zgromadzenia pod Komendą Rejonową Policji W. I, będącego zgromadzeniem solidarnościowym z osobami zatrzymanymi tego dnia przez policję podczas innych zgromadzeń spontanicznych, które tego dnia odbywały się w W., a które przetrzymywane były na ww. komendzie. Dokonując ustalenia o tej „ niewątpliwej niesłuszności”, sąd I instancji w pełni zasadnie wziął pod uwagę postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie II Wydziału Karnego z dnia 27 kwietnia 2021 r., sygn. akt II Kp 3301/20, które zawierało ustalenia, że przedmiotowe zatrzymanie wnioskodawcy było niezasadne, nieprawidłowe ale legalne.

Jakkolwiek pełnomocnik Skarbu Państwa – Komendanta Stołecznego Policji oraz Prokurator nie zaskarżyli stanowiska o „ niewątpliwej niesłuszności zatrzymania” wnioskodawcy, to jednak pierwszy z tych apelujących wniósł o oddalenie wniosku o zadośćuczynienie. Należy przy tym dodać, że z uzasadnienia tego środka odwoławczego wynikało, że kwestionował wysokość, zasądzonej z tego tytułu na rzecz M.C. B. kwoty pieniężnej. Nadto, pełnomocnik ten posłużył się w zarzucie formułą błędu w ustaleniach faktycznych gdy tymczasem, co wynikało z jego treści, kwestionował ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego. Apelacja ta, poza więc sprzecznością pomiędzy zawartym w niej wnioskiem a uzasadnieniem, została więc dodatkowo, w zakresie określenia zarzutu, błędnie sformułowana. „ Błąd w ustaleniach faktycznych (…) ma miejsce wówczas, gdy na podstawie prawidłowo przeprowadzonych i prawidłowo ocenionych dowodów sąd błędnie ustalił fakty. Wówczas ten błąd ma wpływ na treść orzeczenia. Natomiast jeżeli dowód został nieprawidłowo przeprowadzony, to nie może stanowić podstawy ustaleń faktycznych. Jeśli zaś dowód został nieprawidłowo oceniony, to następstwem błędnej oceny są błędne ustalenia faktyczne. W takim układzie procesowym uchybieniem pierwotnym, którego powinien dotyczyć zarzut, jest obraza przepisów postępowania, a jego następstwem są błędne ustalenia faktyczne” (Dariusz Świecki, teza 5 Kodeksu postępowania karnego do art. 438 k.p.k. w Tom II. Komentarz aktualizowany”, LEX/el/2022). Tym samym, pełnomocnik Skarbu Państwa – Komendanta Stołecznego Policji, winien był zarzucić obrazę przepisów postępowania, tj. art. 7 k.p.k., wskutek której, doszło do nieprawidłowego ustalenia wysokości zadośćuczynienia za doznaną przez tę osobę krzywdę.

Przechodząc do dalszych rozważań, sąd I instancji prawidłowo ustalił okoliczności zatrzymania M.C. B., a w tym m.in. to, że wobec tej osoby zastosowano publicznie siłę fizyczną, to jest został on popchnięty przez funkcjonariuszy policji, w wyniku czego upadł na ziemię odnosząc obrażenia na czole i ręku zakwalifikowane jako rozstrój zdrowia lub naruszenie czynności narządu ciała na czas nieprzekraczający 7 dni. Wnioskodawcy również wykręcono ręce do tyłu. Następnie, do przesłuchania tej osoby doszło dopiero po ponad 4 godzinach, tuż po postawieniu zarzutów oraz pouczeniu o przysługujących mu uprawnieniach i obowiązkach. Nie sposób też pominąć skutków zatrzymania w sferze psychiki M.C. B., które w zestawieniu z innymi okolicznościami z życia tej osoby, m.in. zatrzymaniem jego brata w przeszłości oraz współpracy przy filmie, który przedstawiał właśnie zatrzymania przez policję, spowodowały w nim negatywne przeżycia. Wreszcie podkreślenia wymagało to, że wnioskodawca nigdy wcześniej nie był karany, nie doświadczył on również przemocy, ani poczucia niepewności o swój los.

Okoliczności te oraz ich następstwa nie uzasadniały jednak przyznania tej osobie zadośćuczynienia w takiej kwocie, o jaką w tym postępowaniu występował. Świadczenie to ma mieć charakter kompensacyjny, wobec czego jego wysokość nie może stanowić zapłaty symbolicznej, lecz musi przedstawiać ekonomiczną wartość. Jednocześnie, wartość ta nie może być nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy, ale musi być stosownie do art. 445 § 1 kc „ odpowiednia” w tym znaczeniu, że powinna być utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom społeczeństwa, nie może prowadzić do nadmiernego bogacenia się. Natomiast kryterium przeciętnej stopy życiowej społeczeństwa ma znaczenie pomocnicze (vide np. postanowienie Sądu Najwyższego z 22.01.2015 r. III KK 252/14, Legalis; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 07.09.2018 r. II AKa 297/18, Legalis).

Powracając do przedmiotowej sprawy należy zauważyć, że:

okres zatrzymania M.C. B. był stosunkowo krótki i pod względem warunków osadzenia i zastosowanych wobec tej osoby rygorów, nie odbiegał od typowych oraz nie wiązał się z „ dolegliwościami „ponad miarę” nieproporcjonalnymi w stosunku do zwykłych następstw stosowania środka izolacyjnego” (vide apelacja prokuratora),

przed przesłuchaniem M.C. B. przeprowadzono z jego udziałem szereg innych czynności, m.in. dokonano jego oględzin i sprawdzono stan trzeźwości; mimo wszystko, należy więc stwierdzić sprawność działań policyjnych wobec zatrzymanego,

w czasie przesłuchania wnioskodawcy, był obecny jego obrońca, a zatem zrealizowane zostało przysługujące tej osobie prawo do obrony,

odnośnie sfery psychiki M.C. B. należy zauważyć, że jak wynikało z załączonej do akt sprawy dokumentacji medycznej (k.70), osoba ta już od 2018 r. miewała stany depresyjne związane z nieudanymi związkami, a także obawami o katastrofę klimatyczną; nadto, wnioskodawca bywał roztrzęsiony, ogarniał go niepokój i zdarzało mu się korzystać z porad psychologa; w konsekwencji tych ustaleń nie można było uznać, aby zatrzymanie w dniu 18 listopada 2020 r. było jedyną przyczyną kłopotów w sferze mentalnej M.C. B. a podjęte przez tę osobę leczenie psychologiczne i psychiatryczne należy ocenić jako istotnie poprawiające stan zdrowia.

W następnej kolejności wskazać należy, że skarżący pełnomocnik Skarbu Państwa – Komendanta Stołecznego Policji w pełni zasadnie zarzucił, że wysokość przyznanego zadośćuczynienia, jako wartość ekonomiczna, nie została odniesiona przez sąd I instancji do żadnych zmiennych zobiektywizowanych, zapośredniczonych z życia społecznego. Sąd ten zaaprobował więc w całości wniosek M.C. B. nie zestawiając wskazanej w nim kwoty do przeciętnego miesięcznego wynagrodzeniem za miesiąc pracy w Polsce, ani też do zarobków wnioskodawcy. Należy dodać, że przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw brutto wyniosło w grudniu 2022 r.- 7 329,96 zł (dane Głównego Urzędu Statystycznego). Tym samym, przyznana M.C. B. przez sąd I instancji kwota zadośćuczynienia stanowiła niewiele mniej, niż jego dwukrotność i tym samym, nie odpowiadała aktualnym warunkom życia i przeciętnej stopie życiowej polskiego społeczeństwa.

Wreszcie, ustalając wysokość należnego tej osobie zadośćuczynienia, sąd nie jest związany wysokością „ kwot orzekanych w innych postępowaniach o zadośćuczynienie, w których za pobyty długoletnie w więzieniach w czasach stalinizmu związanych ze stosowaną podczas postępowań przygotowawczych przemocą fizyczną i psychiczną ofiarom przyznawano kwoty oscylujące w granicach 10 000- 12 000 zł za miesiąc” (vide apelacja prokuratora). Nie oznacza to jednak, że określając wysokość tego świadczenia w sposób uwzględniający indywidualne okoliczności wiążące się zatrzymaniem danej osoby, nie powinno się tracić z pola widzenia społecznych kontrowersji, jakie może wywołać przyznanie kwoty zadośćuczynienia w rażącej dysproporcji do kwot orzekanych w innych, bardziej obciążających dla pokrzywdzonych stanach faktycznych.

W tych warunkach przyjąć należy, że prawidłowym rozstrzygnięciem będzie obniżenie zasądzonego na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienia do kwoty 7 000 zł. Wysokość ta spełnia wszystkie opisane wyżej cele zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie, w tym przedstawia ekonomicznie odczuwalną wartość dla tej osoby, ale nie jest również nadmierne.

Tym samym, nie było podstaw do uwzględnienia wniosku prokuratora, gdyż kwota 500 zł z tego tytułu miałaby wyłącznie charakter symboliczny, nieporównywalnie niski do stopnia doznanej przez wnioskodawcę krzywdy.

Wnioski

W apelacji pełnomocnika Skarbu Państwa - Komendanta Stołecznego Policji znalazły się wnioski o:

oddalenie wniosku.

W apelacji Prokuratora znalazły się wnioski o:

zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zmniejszenie zasądzonej tytułem zadośćuczynienia kwoty do wnioskowanej przez prokuratora na rozprawie głównej – tj. 500 zł.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadne

☐ niezasadne

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny.

Uwzględniając uwagi zawarte w poprzedniej części uzasadnienia, należało zmienić zaskarżony wyrok poprzez obniżenie wysokość zasądzonego na rzecz M.C. B. zadośćuczynienia do kwoty 7 000 zł., jako w dalszym ciągu odpowiadającej „ aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa”, nie mającej charakteru nadmiernej „ w stosunku do doznanej krzywdy”, uwzględniającej jej indywidualny wymiar a także stanowiącej odczuwalną wartość ekonomiczną.

OKOLICZNO ŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Wskazać wszystkie okoliczności, które sąd uwzględnił z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów (art. 439 k.p.k., art. 440 k.p.k.).

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności.

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1

Przedmiot utrzymania w mocy

Nie dotyczy.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy.

Nie dotyczy

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

W punkcie I obniżono zasądzone na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienie do kwoty 7 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Zwięźle o powodach zmiany.

Powody wynikają z rozważań w części 3.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

Nie dotyczy.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia.

4.

Konieczność warunkowego umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i warunkowego umorzenia ze wskazaniem podstawy prawnej warunkowego umorzenia postępowania.

5.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia.

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia z wyroku

Lp.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

Koszty Procesu

Wskazać oskarżonego.

Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku.

Przytoczyć okoliczności.

II.

Podstawą decyzji o obciążeniu Skarbu Państwa wydatkami poniesionymi w postępowaniu odwoławczym był przepis art. 554 § 4 k.p.k.

PODPISY

Sławomir Machnio

Rafał Kaniok Piotr Maksymowicz

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

pełnomocnik Skarbu Państwa- Komendanta Stołecznego Policji

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie wydany w dniu 28 czerwca 2022 roku w sprawie sygn. akt X VIII Ko 156/21

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

Uchylenie

☒

Zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie wydany w dniu 28 czerwca 2022 roku w sprawie sygn. akt X VIII Ko 156/21

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

Uchylenie

☒

zmiana