Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

W., dnia 22 grudnia 2022 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie II Wydział Cywilny w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia SO Piotr Rempoła

Protokolant: Emilia Łuczyk

po rozpoznaniu w dniu 22 grudnia 2022 r. w Warszawie

na rozprawie sprawy

z powództwa I. K.

przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w W.

z udziałem interwenientów ubocznych po stronie pozwanej J. K., J. B. i R. J.

o ustalenie nieistnienia uchwały nr (...) rady nadzorczej z dnia 17 marca 2014r. lub o stwierdzenie nieważności uchwały lub o uchylenie uchwały oraz

o ustalenie nieistnienia uchwały nr(...) rady nadzorczej z dnia 21 stycznia 2013r. lub o stwierdzenie nieważności uchwały lub o uchylenie uchwały

I.  oddala powództwo o ustalanie nieistnienia uchwały nr (...) Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. z dnia 17 marca 2014r. w sprawie wykluczenia ze spółdzielni (...);

II.  oddala powództwo o ustalanie nieistnienia uchwały nr (...) Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. z dnia 21 stycznia 2013r. w sprawie wykluczenia ze spółdzielni (...);

III.  ustala nieważność uchwały nr (...) Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. z dnia 17 marca 2014r. w sprawie wykluczenia ze spółdzielni (...);

IV.  ustala nieważność uchwały nr (...) Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. z dnia 21 stycznia 2013r. w sprawie wykluczenia ze spółdzielni (...);

V.  znosi wzajemnie koszty procesu między stronami.

Sygn. akt II C 865/21

UZASADNIENIE WYROKU

Powódka I. K. wniosła pozew przeciwko Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w W.:

- o stwierdzenie nieistnienia uchwały nr (...)Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z dnia 17 marca 2014 r. w sprawie wykluczenia ze Spółdzielni Mieszkaniowej (...)

- lub o stwierdzenie nieważności uchwały nr (...) Rady Nadzorczej Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z dnia 17 marca 2014 r.

- lub o uchylenie uchwały nr (...)Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z dnia 17 marca 2014 r.

Pozwana Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) z siedzibą w W. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa (k.26-30).

Interwencję uboczną po stronie pozwanej zgłosili: J. B. (k.187), J. K. (267), R. J. (k.284). Natomiast P. Ż. (k.184), odmówiono udziału w sprawie w charakterze interwenienta na skutek uwzględnienia opozycji (k.235) i odrzucenia zażalenia (k.317).

Pismem z dnia 10 stycznia 2020r. złożonym w Sądzie w dniu 13 stycznia 2020r. powódka rozszerzyła powództwo o dodatkowe żądania:

- o ustalenie nieistnienia uchwały nr(...)Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z dnia 21 stycznia 2013 r. w sprawie wykluczenia ze Spółdzielni Mieszkaniowej (...)

- ewentualnie o stwierdzenie nieważności uchwały nr (...) Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z dnia 21 stycznia 2013 r. w sprawie wykluczenia ze Spółdzielni Mieszkaniowej (...)

- ewentualnie o uchylenie nr (...) Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z dnia 21 stycznia 2013 r. w sprawie wykluczenia ze Spółdzielni Mieszkaniowej (...)

oraz o zasądzenie od pozwanego i od każdego z interwenientów na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych (k.407).

Wyrokiem z dnia 5 sierpnia 2020 roku Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie ustalił:

- nieistnienie uchwały numer (...) Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. z dnia 17 marca 2014 roku w sprawie wykluczenia ze Spółdzielni (...)

- ustalił nieistnienie uchwały numer (...) Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. z dnia 21 stycznia 2013 roku w sprawie wykluczenia ze Spółdzielni (...)

A także zasądził od Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w W. kwotę 1137 złotych na rzecz I. K. tytułem zwrotu kosztów procesu.

Dnia 03 września 2020 roku strona pozwana wniosła do Sądu Apelacyjnego w Warszawie za pośrednictwem Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie apelację od wyroku z dnia 5 sierpnia 2020 roku (k.506) ,

W odpowiedzi na apelację złożonej dnia 9 lutego 2021 roku (k.540) powódka wniosła o jej oddalenie i zasądzenie od pozwanej na jej rzecz zwrotu kosztów procesu, w ty kosztów zastępstwa procesowego w II instancji według norm przewidzianych, a także o zasądzenie od każdego z interwenientów ubocznych na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w II instancji według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 26 marca 2021 roku (k.552) uchylił zaskarżony wyrok w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego Sądowi Okręgowego Warszawa – Praga.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Pismem z dnia 25 marca 2014r. Spółdzielnia Mieszkaniowa (...) z siedzibą w W. zawiadomiła I. K., że w dniu 17 marca 2014r. Rada Nadzorcza Spółdzielni Mieszkaniowej (...) podjęła uchwałę nr (...)w sprawie wykluczenia ze Spółdzielni Mieszkaniowej (...). Do pisma załączono dokument nazywając go uchwałą nr(...)Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w sprawie wykluczenia ze Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w zw. z §15 ust. 2 statutu z powodu świadomego działania na szkodę spółdzielni (k.5 pismo Spółdzielni z dnia 25.03.2014r.; k. 6 uchwała nr (...)).

W dniu 21 stycznia 2013r. w Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w W. sporządzono dokument o nazwie uchwała nr (...) Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z dnia 21 stycznia 2013r. w sprawie wykluczenia ze Spółdzielni Mieszkaniowej (...). W uzasadnieniu dokumentu wskazano, iż podstawą wykluczenia jest §15 ust. 2 i ust. 4 statutu oraz popieranie wniosku o upadłość spółdzielni (k.428 dokument uchwała nr (...)).

Wyrokiem z dnia 7 stycznia 2014r. Sąd Apelacyjny w Warszawie w sprawie o sygn. akt I ACa 1059/13 ustalił nieistnienie uchwały nr 4 z dnia 30 czerwca 2011r. Walnego Zgromadzenia Członków Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. w sprawie wyboru do rady nadzorczej. Wyrok ten jest prawomocny (k.7 odpis prawomocnego wyroku Sadu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 stycznia 2014r. sygn. akt I ACa 1059/13; k.104-106 uzasadnienie wyroku).

Postanowieniem z dnia 14 kwietnia 2014r. Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie w sprawie o sygn. akt Wa XIII NsRejKRS (...) po rozpoznaniu skargi na orzeczenie referendarza odmówił wpisu członków rady nadzorczej wybranych w oparciu o uchwałę Walnego Zgromadzenia Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w W. z dnia 30 czerwca 2011r. Kadencja członków poprzedniej Rady Nadzorczej wybranej na okres 4 lat trwała od dnia 29 czerwca 2007r. do 29 czerwca 2011r. Mandaty dotychczasowych członków Rady Nadzorczej wygasły w dniu 30 czerwca 2011 r. z dniem odbycia Walnego Zgromadzenia (k.8-12 postanowienie z uzasadnieniem Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy w Warszawie z dnia 14 kwietnia 2014r. w sprawie o sygn. akt Wa XIII NsRejKRS (...) ). Postanowieniem z dnia 11 czerwca 2014r. Sąd Okręgowy w Warszawie w sprawie o sygn. akt XXIII Ga 1005/14 oddalił apelację Spółdzielni Mieszkaniowej (...) od orzeczenia Sądu I instancji odmawiającego wpisu nowych członków Rady Nadzorczej wybranych uchwałą nr 4 z dnia 30 czerwca 2011r. Walnego Zgromadzenia oraz w uzasadnieniu wskazał, iż nie przedłużyła się na kolejny okres kadencja członków poprzedniej rady nadzorczej (Postanowienie z uzasadnieniem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 11 czerwca 2014r. w sprawie o sygn. akt XXIII Ga 1005/14).

Statut Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w brzmieniu obowiązującym w dniu 29 czerwca 2007r. w §68 ust. 5 określał, iż „kadencja członków Rady trwa 4 lata i trwa od Zebrania Przedstawicieli na którym Rada Nadzorcza została wybrana, do Zebrania przedstawicieli, które dokona wyboru członków Rady Nadzorczej na kolejną kadencję.” (k.9).

Nową radę nadzorcza wybrano dopiero na walnym zgromadzeniu w 2015r. (k.479 fakt przyznany przez pełnomocnika pozwanej i niezaprzeczony przez stronę powodową).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów złożonych przez strony.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Zgodnie z art. 386§6 zdanie 1 k.p.c. ocena prawna wyrażona w uzasadnieniu wyroku sądu drugiej instancji wiąże zarówno sąd, któremu sprawa została przekazana, jak i sąd drugiej instancji, przy ponownym rozpoznaniu sprawy.

Sąd Okręgowy, w związku z wykładnią Sądu Apelacyjnego, uznał, że bezspornym jest, iż nastąpiło złożenie oświadczenia woli o wykluczeniu członka ze spółdzielni w związku z podjęciem zaskarżonych uchwał, które zostało dokonane przez organ – Radę Nadzorczą, którego istnienie przewidują przepisy prawa spółdzielczego oraz statut pozwanej spółdzielni. Wobec powyższego wyżej wymienione uchwały mają charakter czynności prawnej istniejącej. Osoby, które działały jako członkowie Rady Nadzorczej, zostały bowiem prawidłowo powołane uchwałą numer 9/07 Zebrania Przedstawicieli Członków Spółdzielni z dnia 29 czerwca 2007 roku, a ich dane po wyborze ujawnione w KRS-ie zaś przedmiot ich oświadczenia woli pozostawał w kompetencji tego organu, a skład podejmującej uchwałę Rady Nadzorczej nie był mniejszy niż wymagany.

Analizując powyższe uznać należy, że wadliwość tej czynności prawnej (uchwał Rady Nadzorczej o wykluczeniu z członkostwa w spółdzielni) polegała jedynie na wygaśnięciu mandatu osób wchodzących w skład Rady Nadzorczej.

Zatem powództwa o ustalenie nieistnienia dwóch uchwał Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w W. o nr (...) i nr (...) w sprawie wykluczenia ze Spółdzielni Mieszkaniowej (...) Sąd uznał za bezzasadne i oddalił je.

Czynność dokonaną w charakterze organu osoby prawnej przez osoby nie mające kompetencji do dokonania takiej czynności z powodu wygaśnięcia mandatu, należy traktować jako czynność dokonaną przez tzw. fałszywy organ, co na gruncie prawnym pociąga za sobą konsekwencje polegające na bezwzględnej nieważności niniejszej jednostronnej czynności zgodnie z art. 39§4 k.c.

Uchwała rady nadzorczej o wykluczeniu członka ze spółdzielni ma charakter jednostronnej czynności prawnej spółdzielni, bowiem na skutek oświadczenia woli jednej strony (organu spółdzielni) adresowanego do członka, w przypadku skutecznego złożenia takiego oświadczenia woli, następował skutek w postaci ustania stosunku członkostwa w spółdzielni.

Nadto dodać należy, że art. 39 k.c., który w toku sprawy objęty został nowelizacją ma charakter retroaktywny na podstawie art. 35 ustawy z dnia 9 listopada 2018 roku o zmianie niektórych ustaw: „Przepis art. 39 ustawy zmienianej w art. 1 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą stosuje się także do czynności prawnych dokonanych w imieniu osoby prawnej bez umocowania albo z przekroczeniem jego zakresu przed dniem wejścia w życie art. 1, jeżeli nie były one przedmiotem prawomocnie zakończonych przed dniem wejścia w życie art. 1 postępowań sądowych w sprawach cywilnych.”.

Co oznacza, że art. 39 k.c. w nowym brzmieniu znajduje zastosowanie także do czynności prawnych dokonanych przed nowelizacją.

Powódka ma interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. w wytoczeniu powództwa. Powódka jako żądanie ewentualne wniosła o stwierdzenie nieważności uchwał o wykluczeniu jej z członkostwa w spółdzielni. Żądanie stwierdzenia nieważności uchwał o wykluczeniu członkostwa ze spółdzielni w istocie jest żądaniem ustalenia istnienia stosunku prawnego jej członkostwa w spółdzielni. Powódka twierdzi, że na skutek nieważności uchwał, nigdy nie utraciła członkostwa w spółdzielni.

Interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. należy pojmować jako interes dotyczący szeroko rozumianych praw i stosunków prawnych, który z reguły występuje w sytuacjach, w których zachodzi obiektywna niepewność co do prawa lub stosunku prawnego z przyczyn natury faktycznej i prawnej. Źródłem interesu prawnego powódki jest zatem stosunek członkostwa w spółdzielni, który przesądza o związaniu uchwałą podjętą przez organ tej spółdzielni, aż do chwili prawomocnego ustalenia jej nieistnienia, nieważności bądź uchylenia. Stwierdzenie nieważności tych uchwał o wykluczeniu I. K. z członkostwa w spółdzielni jednoznacznie przesądzi, że organy spółdzielni nie będą związane tą uchwałą i nikt nie będzie miał podstaw do kwestionowania członkostwa I. K. w spółdzielni.

Dodatkowo należy podkreślić, iż powódka posiada interes prawny w żądaniu ustalenia nieważności uchwał Rady Nadzorczej, gdyż jako członek pozwanej Spółdzielni była uprawniona do głosowania na Walnym Zgromadzeniu Członków Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w W., na którym uchwały były podejmowane, a ponadto mogła wykonywać wszelkie prawa członka spółdzielni, takie głosowanie, wybór członków do organów spółdzielni, zaskarżanie uchwał itp.

Strona pozwana nawet mimo zmiany ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych mającej miejsce w 2017 roku wciąż usilnie dąży do oddalenia powództwa, co w sposób oczywisty prowadzi do tego iż chce utrzymać w mocy uchwały, które eliminują powódkę z członków spółdzielni mieszkaniowej mimo, że nowe brzmienie art. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. określa, że jest ona członkiem spółdzielni z mocy prawa, bowiem znajduje się ona w katalogu osób wymienionych w art. 3 niniejszej ustawy.

Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo spółdzielcze w art. 10 określa, iż „Do spraw sądowych wszczętych i niezakończonych prawomocnym orzeczeniem przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy niniejszej ustawy.”. Zatem powódka w świetle nowych przepisów – art. 3 usm w brzmieniu obowiązującym od dnia 9 września 2017r. jest członkiem spółdzielni. Ponadto w art. 1 ust. 8 usm określono, iż nie stosuje się przepisów ustawy Prawo spółdzielcze o wykluczeniu z członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej.

Nie jest obecnie prawnie możliwe wykluczenie z członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej. Zatem uchwały o wykluczeniu z członkostwa co do zasady powinny być uchylone na skutek zmiany stanu prawnego.

W okresie od dnia powzięcia uchwał w 2013 i w 2014r. aż do dnia 9 września 2017r., gdyby uchwały o wykluczeniu z członkostwa w spółdzielni były skuteczne, I. K. w tym okresie nie byłaby członkiem spółdzielni. Spółdzielnia twierdziła, że I. K. utraciła członkostwo w spółdzielni na skutek spełnienia przesłanek do wykluczenia ze spółdzielni. Zatem także w celu potwierdzenia wszelkich praw członka spółdzielni jakie mogła wykonywać i wykonywała I. K. w tym okresie, takie jak prawo do głosowania, do wybierania członków organów spółdzielni, do kandydowania na członka organu spółdzielni, zgłaszania wniosków o wydanie dokumentów itp. zasadne jest ustalenie nieważności uchwał, co przesądza o interesie prawnym (art. 189 k.p.c.) I. K. w takim ustaleniu nieważności uchwał. W celu ostatecznego wyeliminowania stanu niepewności prawnej co do członkostwa I. K. w spółdzielni oraz potwierdzenia, iż te uchwały Rady Nadzorczej nie wiążą ani spółdzielni, ani I. K., gdyż są nieważne. A także dla potwierdzenia, iż na skutek tych uchwał I. K. nie utraciła członkostwa w 2013 i w 2014 roku, i w konsekwencji nie nabyła go ponownie na skutek zmiany prawa od dnia 9 września 2017 roku.

Ponadto interes prawny powódki w ustaleniu nieważności uchwał o wykluczeniu z członkostwa wynika, z faktu, iż brak utraty przez nią członkostwa w spółdzielni wynika z nieważności uchwał istniejącej od samego początku od dnia powzięcia uchwał w 2013 i w 2014r. przez tzw. fałszywy organ, a nie z powodu zmiany stanu prawnego i usunięciu od dnia 9 września 2017r. prawnej możliwości wykluczenia członka spółdzielni mieszkaniowej.

Nie można uznać, aby działania powódki polegające na ochronie jej praw przed wykluczeniem jej z członkostwa ze spółdzielni mieszkaniowej można traktować jako nadużycie prawa podmiotowego - art. 5 k.c. Zachowanie powódki zgodne jest z przeznaczeniem społeczno-gospodarczym jej prawa oraz jest zgodne z zasadami współżycia społecznego. Powódka broni się przed niezgodnym z prawem działaniem rady nadzorczej spółdzielni działającej po wygaśnięciu kadencji rady nadzorczej. Na nadużycie prawa podmiotowego nie może powoływać się ten kto sam nadużywa prawa podmiotowego.

Z uwagi na uwzględnienie żądania ustalenia nieważności uchwał Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w W. o nr (...) i nr (...) w sprawie wykluczenia ze Spółdzielni Mieszkaniowej (...) pozostałe żądania ewentualne nie podlegały rozpoznaniu.

Powódka inicjując postępowanie sądowe domagała się ustalenia, że uchwały Rady Nadzorczej Spółdzielni Mieszkaniowej (...) z siedzibą w W. o nr (...) i nr (...) są nieistniejące, żądaniem ewentualnym powódki było zaś ustalenie, że niniejsze uchwały są nieważne, co oznacza, że żądania powódki zostały oddalone częściowo i uwzględnione częściowo. W związku z powyższym, orzekając o kosztach procesu Sąd z uwagi na częściowe tylko uwzględnienie żądań powódki na podstawie art. 100 k.p.c. wzajemnie zniósł koszty procesu między stronami.

Sędzia SO Piotr Rempoła

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powódki oraz pełnomocnikowi pozwanej Spółdzielni przez Portal Informacyjny.

Sędzia SO Piotr Rempoła