Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 maja 2014 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 7 maja 2014 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) w G.

przeciwko T. W., B. S., L. W., Ł. W. i A. W.

o zapłatę

na skutek apelacji strony powodowej

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie

z dnia 12 listopada 2012 r., sygnatura akt I C 1616/12/K

1.zmienia zaskarżony wyrok poprzez nadanie mu brzmienia:

„I. zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz strony powodowej kwotę 535,44 zł (pięćset trzydzieści pięć złotych czterdzieści cztery grosze) wraz z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od dnia 30 maja 2011 r. do dnia zapłaty;

II. zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz strony powodowej 2595 zł (dwa tysiące pięćset dziewięćdziesiąt pięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.”;

2. zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz strony powodowej 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

UZASADNIENIE

Wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 7 maja 2014 r.

Wyrokiem z dnia 12 listopada 2012 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa-Krowodrzy w Krakowie oddalił powództwo (...) w G.przeciwko T. W., B. S., L. W., Ł. W., A. W.o zapłatę (pkt I) oraz obciążył stronę powodową kosztami postępowania (pkt II).

Sąd Rejonowy oparł się na następującym stanie faktycznym. Poprzedniczka prawna pozwanych – J. W.zawarła ze stroną powodową w dniu 18 września 2009 r. umowę pożyczki kwoty 16.000 zł. Strona powodowaa dokonała wypowiedzenia umowy pożyczki w dniu 22 czerwca 2010 r.. J. W.zmarła w dniu (...)r.. Pozwani B. S., A. W., Ł. W., T. W., L. W.są spadkobiercami J. W.. J. W.była umiarkowanie niepełnosprawna. Pismem z dnia 6 lipca 2011 r. strona powodowa poinformowała pozwanego T. W., iż podjęła decyzję o wypłacie świadczenia z tytułu zgonu J. W.oraz iż uznane świadczenie to kwota 20.000 zł, z czego kwota 18.243,87 zł to zobowiązanie finansowe ubezpieczonej J. W.wobec strony powodowej na dzień jej zgonu oraz że kwota należna pozwanemu stanowi różnicę pomiędzy sumą ubezpieczenia, a kwotą zobowiązań finansowych ubezpieczonej wobec strony powodowej i wynosi 1.756,13 zł.

Uzasadniając oddalenie powództwa Sąd I instancji wskazał na treść przepisów art. 3 kpc i art. 6 kc w zw. z art. 277 kpc. Podał, że pismem z dnia 6 lipca 2011 r. strona powodowa poinformowała pozwanego T. W., iż podjęła decyzję o wypłacie świadczenia z tytułu zgonu J. W., że uznane świadczenie to kwota 20.000 zł, z czego kwota 18.243,87 zł to zobowiązanie finansowe ubezpieczonej J. W. wobec strony powodowej na dzień jej zgonu oraz że kwota należna pozwanemu stanowi różnicę pomiędzy sumą ubezpieczenia a kwotą zobowiązań finansowych ubezpieczonej wobec strony powodowej i wynosi 1.756,13 zł. Strona powodowa w żaden sposób nie udowodniła zasadności żądania pozwu. O kosztach postępowania Sąd rozstrzygnął na podstawie art. 98 § 1 i 2 kpc.

Apelację od tegbo orzeczenia wniosła strona powodowa, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając mu naruszenie:

- art. 233 § 1 kpc poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i wydanie rozstrzygnięcia z pominięciem zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wskazującego w sposób jednoznaczny na istnienie zobowiązania spadkobierców pożyczkobiorcy wobec powoda z tytułu pożyczki z dnia 18 września 2009 r.. Wskazała, że pożyczkobiorczyni w sprzeciwie od nakazu zapłaty nie kwestionowała swojej odpowiedzialności względem powoda ani co do zasady ani co do wysokości żądania, a pozwani nie wskazywali na okoliczności wyłączające ich odpowiedzialność za długi spadkowe po zmarłej J. W.;

- art. 6 kc poprzez jego niewłaściwą interpretację i błędne przyjęcie, iż powód nie wykazał zasadności swojego powództwa. Apelująca podała, że przedłożonymi dokumentami wykazała istnienie stosunku zobowiązaniowego miedzy stronami i zasadę odpowiedzialności pozwanych, które to okoliczności nie były przez pozwanych kwestionowane;

- art. 229 i 230 kpc przez ich pominięcie w przedmiotowej sprawie. Podała, że wobec braku kwestionowania przez pozwanych zasady odpowiedzialności i wysokości zobowiązania Sąd powinien uznać wskazane przez nią okoliczności za przyznane;

- art. 98 kpc poprzez jego błędne zastosowanie i pominięcie okoliczności, że zaspokojenie powoda po wytoczeniu powództwa jest równoznaczne z przegraniem sprawy, zatem uzasadnia obciążenie strony pozwanej kosztami procesu. Wskazała, że wystąpienie z powództwem było niezbędne do celowego dochodzenia praw, a wobec cofnięcia pozwu co do kwoty ponad 535,44 zł, nawet przy oddaleniu powództwa w tym zakresie, stronę powodową należy uznać za wygraną.

Mając to na uwadze strona powodowa wniosła o zmianę pkt I wyroku poprzez zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz strony powodowej kwoty 535,44 zł z umownymi odsetkami w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP od dnia 30 maja 2011 r, uchylenie pkt II wyroku, zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego za I instancję w kwocie 2.400 zł oraz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego za II instancję wg norm przepisanych.

Pozwani wnieśli o oddalenie apelacji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie.

W pełni uzasadnione okazały się zarzuty apelacji skierowane przeciwko przepisom dotyczącym postępowania dowodowego i oceny dowodów. Konsekwencją ich naruszeń było niewłaściwe i niepełne ustalenie stanu faktycznego sprawy mającego istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia.

Zgodnie z art. 229 kpc nie wymagają dowodu fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości, zaś zgodnie z brzmieniem art. 230 kpc, gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane. Przepisy te pozwalają na uproszczenie postępowania dowodowego poprzez ograniczenie go do okoliczności w sprawie spornych. Przepisy te pozwalają więc na poczynienie ustaleń faktycznych w oparciu o twierdzenia stron, które bądź zostaną przez drugą stronę przyznane, bądź co do których strona przeciwna się nie wypowie a wyniki całej rozprawy pozwalają fakty te uznać za przyznane. W świetle tych przepisów Sąd Rejonowy pominął szereg kluczowych dla rozstrzygnięcia faktów. Sąd Rejonowy pominął to, że

- z pkt. 23 umowy pożyczki wynikało, że „w przypadku nieterminowej spłaty pożyczki należność z tego tytułu staje się w dniu następnym należnością przeterminowaną. Od niespłaconego w całości lub części kapitału, a od dnia wniesienia powództwa od całości zadłużenia pobierane są odsetki według zmiennej stopu procentowej wynoszącej czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP” (k. 80-83, 86-87, 90-94);

- z pkt. 12 umowy pożyczki wynikało, że wpłaty z tytułu pożyczki zaliczane są w kolejności na koszty, prowizje, opłaty, odsetki od kapitału przeterminowanego, kapitał przeterminowany, odsetki za okresy obrachunkowe i na końcu na kapitał;

- na dzień śmierci J. W. niespłacony kapitał pożyczki to była kwota 15.538,89 zł; odsetki umowne od tej kwoty na ten dzień to 2.223,44 zł; łączne zobowiązanie na ten dzień to zatem kwota 17.762,86 zł (k. 84);

- (...) dokonał wpłaty na rzez strony powodowej z tego tytułu w dniu 24 maja 2011 r., a wpłacona wówczas kwota to 17.227,42 zł (k. 84);

- różnica między istniejącą na dzień 24 maja 2011 r. należnością a dokonaną przez (...) wpłatą z tego tytułu to 535,44 zł, a zatem kwota równa tej z pisma z dnia 20 sierpnia 2012 r. ograniczającego żądanie pozwu; mając na uwadze wskazaną powyżej kolejność zarachowań wpłat z tytułu pożyczki, kwota ta odpowiada wysokości niespłaconego kapitału pożyczki, od którego należą się dalsze odsetki umowne.

Poza tym Sąd Rejonowy w sposób wadliwy odczytał kluczowy dla przyjętej przez ten Sąd koncepcji rozstrzygnięcia dokument w postaci pisma z lipca 2011 r.. Pismo to, w całości zacytowane przez Sąd Rejonowy nie jest, wbrew temu co napisał ten Sąd, autorstwa strony pozwanej, lecz zupełnie innego podmiotu, a mianowicie Towarzystwa (...). Podobieństwo nazwy (...) wskazuje niewątpliwie na pewne powiązania tych podmiotów, ale nie powoduje, że jest to jeden i ten sam podmiot. (...), który sporządził omawiane pismo nie jest tożsamy ze stroną powodową, a więc takie ustalenie jest oczywiście błędne. Nie jest więc tak, że oświadczenie zawarte w tym piśmie, które mogło być pochopnie zrozumiane przez pozwanych, jako oznaczające uregulowanie przez ubezpieczyciela wszystkich zobowiązań J. W. wobec strony powodowej, pochodzi od strony powodowej. A skoro tak, to nie można było mu przydawać mocy, która przydał mu Sąd Rejonowy.

Wadliwość odczytania tego pisma polegała też na tym, że z pisma tego nie wynika, żeby ubezpieczyciel pokrył w ogóle wszystkie zobowiązania J. W.wobec (...), a wynika jedynie, że pokrył te zobowiązania w wysokości istniejącej „na dzień zgonu tj. (...)r.”. Mając na uwadze, że postępowanie toczyło się jeszcze po (...)r. a (...)dokonał przelewu dopiero po tej dacie, bo w dniu 24 maja 2011 r. (też okoliczność bezsporna), to po śmierci J. W.należności uboczne względem należności głównej narastały, a zatem w dacie 24 maja 2011 r. i tym bardziej w dacie wyrokowania wszystkie zobowiązania z tytułu przedmiotowej pożyczki nie mogły być równe tym z dnia (...)r..

To wszystko powoduje skutek, że oczywistym być powinno, po właściwym odczytaniu pisma z 6 lipca 2011 r., że nie jest tak, aby wynikało z niego, że następcy prawni J. W. nie są nic stronie powodowej winni.

Dążąc wreszcie do całkowitego rozwiania wszelkich wątpliwości co do stanu faktycznego sprawy, a w szczególności rozbieżności między kwotami z pisma z 6 lipca 2011 r. (18.243,87 zł) i z informacji strony powodowej o rzeczywistej wpłacie z dnia 24 maja 2011 r (17.227,42 zł) Sąd Okręgowy uzupełnił postępowanie dowodowe o pisemną informację od (...) z dnia 23 grudnia 2013 r., zgodnie z którą kwota 18.243,87 zł stanowiła sumę zobowiązań J. W. na dzień jej śmierci wobec strony pozwanej, ale nie wynikającą tylko z jednej pożyczki (przedmiotowej w sprawie nr 6), ale z dwóch pożyczek (także nr 8). Wpłata ta została dokonana na poczet zobowiązań z tytułu pożyczki nr 6 w kwocie 17.200,91 zł i na poczet zobowiązań z tytułu pożyczki nr 8 w kwocie 1.042,96 zł (dowód – k. 167). Dokument ten, jak i zawarte w nim dane, nie budziły żadnych wątpliwości Sądu Okręgowego, co do wiarygodności.

Nie było zatem zasadne twierdzenie Sądu I instancji, że strona powodowa nie wykazała zasady i wysokości dochodzonego w sprawie roszczenia. Przepisy łączącej J. W. ze stroną powodową umowy pożyczki oraz ogólna reguła z art. 353 § 1 kc, stanowiły o podstawie jej odpowiedzialności. Jej zobowiązania natomiast, z chwilą jej śmierci przeszły na jej spadkobierców – pozwanych, na zasadzie art. 922 § 1 kc.

Dochodzone w sprawie roszczenie równe było niespłaconemu kapitałowi pożyczki w niekwestionowanej w całym procesie wysokości 15.538,89 zł wraz z umownymi odsetkami. Zobowiązanie to wynoszące w dniu (...)r. (na dzień śmierci J. W.) 17.762,86 zł zostało następnie obniżone przez wpłatę dokonaną przez (...)w dniu 24 maja 2011 r. na kwotę 17.227,42 zł (k. 84). Po dokonaniu zarachowań tej wpłaty zgodnych z postanowieniami umownymi do zapłaty pozwanym pozostała kwota 535,44 zł kapitału pożyczki i pochodne od niej umowne odsetki.

Mając wszystko powyższe na uwadze, na zasadzie art. 386 § 1 kpc należało zmienić zaskarżony wyrok w sposób wskazany w sentencji wyroku Sądu Okręgowego.

Konsekwencją zmiany wyroku Sądu I instancji była też konieczność zmiany orzeczenia w przedmiocie kosztów za tę instancję. Pozostając, jako przy zasadzie orzekania o tych kosztach, przy art. 98 § 1 kpc, kosztami tymi należało obciążyć solidarnie pozwanych.

Jednocześnie należało zgodzić się z kolejnym zarzutem apelacji, że cofnięcia pozwu na skutek wpłaty dokonanej na poczet dochodzonego w pozwie roszczenia już po wszczęciu postępowania nie można utożsamiać z przegraniem procesu przez stronę powodową, a wręcz przeciwnie oznacza to, że wniesienie powództwa było zasadne i stanowiło o celowości obrony praw powoda. Sąd Najwyższy słusznie przyjął bowiem, że co prawda zasadą jest, że w wypadku cofnięcia pozwu obowiązek zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego, na jego żądanie, obciąża powoda bez względu na przyczynę cofnięcia, jednakże dopuszczalne jest odstępstwo od tej zasady w sytuacji, gdy powód wykaże, że wystąpienie z powództwem było niezbędne dla celowego dochodzenia praw lub celowej obrony, z uwzględnieniem okoliczności istniejących w dacie wytoczenia pozwu. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy cofnięcie pozwu jest konsekwencją zaspokojenia przez pozwanego wymagalnego w chwili wytoczenia powództwa roszczenia powoda. W rozumieniu przepisów o kosztach procesu (art. 98 KPC) pozwanego należy uznać wówczas za stronę przegrywającą sprawę (post. SN z 12.4.2012 r., II CZ 208/11, niepubl.). Na koszty za I instancję złożyły się: opłata sądowa od pozwu w kwocie 195 zł i wynagrodzenie pełnomocnika strony pozwanej w żądanej w apelacji kwocie 2.400 zł obliczonej na podstawie § 6 pkt. 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu. Przed Sądem I instancji nie wykazano kosztu 3,51 zł „opłaty manipulacyjnej dla dostawcy usług płatności”.

O kosztach postepowania odwoławczego orzeczono na tej samej podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc. Na koszty te złożyła się opłata sądowa od apelacji w kwocie 30 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika strony pozwanej w kwocie 90 zł obliczonej na podstawie § 12 ust. 1 pkt. 1 w zw. z § 6 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r.

ref. SSR Marzena Lewicka