Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 września 2023 roku

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. Wydział II Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2023 roku w Piotrkowie Trybunalskim

na rozprawie

w postępowaniu uproszczonym

sprawy z powództwa T. B. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) w Ł.

przeciwko (...) SA z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanego

od wyroku Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim z dnia 6 lutego 2023 roku, sygn. akt I C 685/22

oddala apelację;

zasądza od pozwanego (...) SA z siedzibą w W. na rzecz powoda T. B. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą (...) w Ł. kwotę 450,00 zł ( czterysta pięćdziesiąt złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za okres po upływie tygodnia od dnia ogłoszenia wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą.

Dariusz Mizera

Sygn. akt II Ca 599/23

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 6 lutego 2023 r. Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim

po rozpoznaniu sprawy z powództwa T. B. przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. o zapłatę

1. zasądził od pozwanego (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. na rzecz powoda T. B. kwotę 2.598,92 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 9 października 2021 r. do dnia zapłaty;

2. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.117,00 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Podstawą tego rozstrzygnięcia były przytoczone poniżej ustalenia i rozważania Sądu Rejonowego.

W dniu 3 lipca 2021 r. doszło do wypadku komunikacyjnego, w wyniku którego uszkodzeniu uległ samochód poszkodowanego J. K. marki D. o numerze rejestracyjnym (...). Sprawca miał zawartą umowę OC pojazdu z pozwanym, w związku z tym za skutki zdarzenia odpowiedzialność ponosi strona pozwana. Po wypadku poszkodowany poczynił starania mające na celu wynajęcie pojazdu zastępczego pozwalającego na realizację zadań, do których służył uszkodzony samochód, przede wszystkim do spraw życia osobistego. Poszkodowany J. K. wynajął pojazd zastępczy 22 lipca 2021 r., a zwrócił 8 września 2021r.

W toku likwidacji szkody została zawarta umowa najmu z 22 lipca 2021 r. na okres od 22 lipca 2021 do 23 lipca 2021, a następnie aneks do umowy na okres od 23 lipca 2021 do 8 września 2021. Z tytułu najmu pojazdu zastępczego została wystawiona na rzecz poszkodowanego faktura na kwotę 6.379 zł 94 gr brutto. Powód w ramach swojej działalności gospodarczej nabył od poszkodowanego na podstawie umowy cesji z 22 lipca 2021 r. wierzytelność za wynajem pojazdu zastępczego i wystąpił w dniu 8 września 2021 r. do pozwanego o zapłatę odszkodowania z tytułu najmu pojazdu zastępczego w kwocie 6.379 zł 94 gr brutto.

W dniu 12 października 2021 r. wydana została przez pozwanego decyzja dotycząca przyznania zwrotu kosztów z tytułu najmu pojazdu zastępczego na kwotę 3.781 zł i 2 gr., czyli na sumę niższą niż opiewała faktura, gdyż pozwany zakwestionował stawkę za najem.

Powód stał na stanowisku, że stawka najmu na rynku lokalnym za dobę wynajmu pojazdu o podobnym standardzie co uszkodzony pojazd marki D. wynosi 220 zł brutto, a nie 130,38 zł brutto jak wskazał pozwany. Powód wskazywał, że jego stawka była stawką występującą na rynku lokalnym, na dowód czego załączył skan opinii biegłego z innej sprawy podnosząc, iż jeśli pozwany uważa, że stawka powoda nie była stawką występującą na rynku lokalnym to w tym zakresie ciężar dowodu spoczywa na pozwanym.

Pozwany przyznał, że udzielał ochrony ubezpieczeniowej sprawcy szkody z 3 lipca 2021 r., prowadził postępowanie likwidacyjne na skutek zgłoszenia tej szkody, ale w wyniku przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego przyznał i wypłacił na rzecz poszkodowanego odszkodowanie tytułem najmu pojazdu zastępczego uznając 20 dni najmu po stawce 106 zł netto za dobę. Pozwany nie kwestionował waloru rynkowości stawki za najem dla pojazdu zastępczego klasy C w kwocie 120 zł netto za osobę. Pozwany zanegował jednak roszczenie zgłaszane przez powoda co do wysokości. Pozwany zakwestionował zasadność najmu pojazdu zastępczego po roszczonej przez powoda stawce mając na uwadze naruszenie przez poszkodowanego obowiązku minimalizacji szkody oraz obowiązku współpracy z ubezpieczycielem celem zmniejszenia zakresu szkody. Pozwany zarzucił również nieuzasadniony brak skorzystania z pojazdu zastępczego u pozwanego, mimo przedstawionej propozycji najmu i podmiany pojazdu. Podnosił pozwany, iż z treści korespondencji zawartej w aktach szkodowych wynikało, że poszkodowany otrzymał ofertę wynajęcia pojazdu zastępczego w sieci współpracującej z pozwaną. W tej ofercie pozwany przedstawił ramowe warunki i cennik informując, iż jedyną aktywnością, jaką musi podjąć poszkodowany, jest zainicjowanie kontaktu do pozwanego. Podkreślił pozwany, iż ubezpieczyciel wychodzi naprzeciw potrzebom poszkodowanych i w ramach procesu likwidacji szkody oferuje możliwość bezpłatnego dla poszkodowanego udostępnienia pojazdu zastępczego. Brak aktywności po stronie poszkodowanego uznał ubezpieczyciel za jednoznaczny, za brak właściwego współdziałania celem zminimalizowania rozmiarów szkody. Powód podtrzymał roszczenie w całości podnosząc, iż pozwany jak najbardziej dopuszczał kontakt mailowy na równi z kontaktem przez swoją infolinię. I w tym zakresie pozwany wielokrotnie informował powoda w rozmowach telefonicznych, że zapotrzebowanie na pojazd zastępczy może być również składane w formie mailowej. W przypadku kwestionowania tej formy kontaktu wnosił powód o zobowiązanie pozwanego do wypowiedzenia się, czy pozwany kwestionuje i do wykazania tej okoliczności. Podnosił bowiem powód, iż nie było kontaktu telefonicznego, z którego wynikałaby propozycja pozwanego oferowania pojazdu zastępczego w warsztatach wskazanych przez pozwanego. Wnioskował też powód o dopuszczenie dowodu z przesłuchania świadka i strony na okoliczność zgłaszania na maila pozwanego zapotrzebowania na pojazd zastępczy, prób kontaktu w celu najmu pojazdu zastępczego od pozwanego. Sąd w niniejszej sprawie przeprowadził postępowanie dowodowe na podstawie dokumentów dołączonych do pozwu, między innymi akt szkody . Dopuścił dowód z przesłuchania świadka pana J. oraz informacyjnie z opinii dopuszczonej w innej sprawie toczonej przez stronę powodową, w której wskazano aktualny cennik wypożyczalni pojazdów segmentu C w rejonie województwa (...), gdzie stawki te klasyfikowały się w kwocie od 164 zł do 399 zł brutto. Z przeprowadzonego postępowania dowodowego wynikało zatem, iż okoliczności, które kwestionowała strona pozwana, nie pozwalały przyjąć, iż zastosowana przez poszkodowanego stawka najmu była wyższa niż średnio obowiązujące w rejonie najmu pojazdu. Nie wykazano również, aby ubezpieczyciel zaoferował inny pojazd zastępczy. Zaprzeczył temu poszkodowany. Świadek T. K. zaprzeczył by ktokolwiek z ubezpieczyciela dzwonił w tej sprawie do poszkodowanego.

W oparciu o powyższe ustalenia Sąd zważył, iż z art. 361 par. 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W treści art. 361 par. 2 k.c. wskazano, iż w powyższych granicach w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Przepis ten wprowadza zatem zasadę pełnego odszkodowania oraz zakaz przyznawania odszkodowania przewyższającego wysokość faktycznie poniesionej szkody. Podstawową funkcją odszkodowania jest zatem pełna kompensacja poniesionej przez poszkodowanego szkody. Wartość odszkodowania powinna zatem ściśle odpowiadać rozmiarom wyrządzonej szkody. Odszkodowanie nie może być ani wyższe, ani niższe od szkody poniesionej przez poszkodowanego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. uchwała Sądu Najwyższego z 13 marca 2020 III CZP 63/19, OSNC 2020/11/96) podkreśla się, że zaciągnięcie przez poszkodowanego zobowiązania do zapłaty czynszu najmu pojazdu zastępczego stanowi właśnie szkodę w rozumieniu art. 361 par. 2 k.c. i że pozostaje to w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym. Nie budzi też wątpliwości na gruncie orzecznictwa sądów powszechnych i Sądu Najwyższego, że odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadacza pojazdów mechanicznych za uszkodzenie albo zniszczenie pojazdu mechanicznego obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego, i nie jest uzależniona od niemożności korzystania przez poszkodowanego z komunikacji zbiorowej.

Dodatkowo należy podkreślić, że poszkodowany nie ma obowiązku poszukiwania podmiotów, które oferują swoje usługi najtaniej. Tak m.in. orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 25 kwietnia dwa tysiące dwudziestego dr..., 2002 r. I CKN 1466/99, OSNC 2003/5/64. Jak wskazał Sąd Najwyższy w Uchwale z 24 sierpnia 2017 r., odsetki za najem pojazdu zastępczego, poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu, również są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Dlatego też uznać należało, iż poszkodowany w niniejszej sprawie J. K. a w konsekwencji zawarcia umowy cesji powód, miał prawo do zwrotu kosztów związanych z wynajęciem pojazdu zastępczego w pełnej wysokości. Pojazd zastępczy, z uwagi na brak innego wolnego pojazdu do skorzystania, był niezbędny poszkodowanemu do życia codziennego, wykonywania spraw rodzinnych, zawodowych, czy osobistych, czyli bezsprzecznym było, iż zachodziły podstawy do najmu pojazdu zastępczego. Poszkodowany miał prawo oczekiwać, iż będzie miał możliwość użytkowania pojazdu zastępczego tej samej klasy. Nie były sporne i nie były kwestionowane kwestie konieczności najmu pojazdu mechanicznego takiej klasy, jak pojazd uszkodzony w wyniku zdarzenia z 3 lipca 2021r.

W ocenie Sądu sporny, kwestionowany przez pozwanego zarzut rażąco wygórowanej stawki najmu, nie został w toku postępowania dowodowego potwierdzony. Wprawdzie strony nie zaoferowały wniosku o dopuszczenie na tę okoliczność dowodu z opinii biegłego sądowego, ale w istocie ten, ciężar ten spoczywał na stronie pozwanej, jako kwestionującej tą okoliczność zgodnie z art. 6 k.c. Powód bowiem wykazał opinią biegłego wydaną w innej sprawie, iż średnie stawki, średnie stawki najmu mieszczą się w granicach kwoty, którą uiścił za najem pojazdu zastępczego. Ponadto stawki te są Sądowi znane z wewnętrznego urzędowania w tego typu sprawach i stawka uiszczona przez powoda nie odbiegała rażąco od stawek obowiązujących na miejscowym rynku.

Pozwany nie wykazał również, aby najem samochodu w ramach współpracujących z nim sieci wypożyczalni był bardziej korzystny, niż zaoferowany przez powoda, uwzględniając również inne czynniki poza ceną. W aktach znajduje się wydruk stawek rynku najmu pojazdów zastępczych w rejonie okręgu Sądu Okręgowego w Łodzi. I stawki te wynoszą od 164 do 399 zł brutto. Porównując te stawki z fakturą wystawioną przez firmę wypożyczającą samochód, gdzie stawka ta wynosi 220 zł brutto, nie było podstaw, aby uznać, że jest to stawka zbyt wygórowana. Tym samym uwzględniając uiszczoną już przez pozwanego na etapie postępowania likwidacyjnego kwotę 3.781 zł, Sąd uznał, że powodowi należy się cała kwota za najem pojazdu zastępczego i orzekł zgodnie z żądaniem pozwu, to jest zasądził od pozwanego pozostałą kwotę 2.598 zł 92 gr.

O obowiązku zapłaty odsetek Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., w zw. z art. 14 Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych itd., zasądzając od wyżej wskazanej kwoty odszkodowania odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 9 października 2021 r. do dnia zapłaty.

O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 98 i następnych k.p.c. zgodnie z ogólną zasadą odpowiedzialności strony za wynik procesu, a mianowicie w myśl tego przepisu strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony, czyli koszty procesu. Na koszty te składała się opłata od pozwu w kwocie 200 zł, opłata od pełnomocnictwa oraz wynagrodzenie pełnomocnika, określone na podstawie Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Apelację od powyższego wyroku złożyła strona pozwana zaskarżając wyrok w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

1. Błąd w ustaleniach faktycznych:

polegający na ustaleniu, że:

a) pozwany nie poinformował poszkodowanego o możliwości bezpłatnego wynajmu pojazdu zastępczego za swoim pośrednictwem, podczas gdy z treści formularza zgłoszenia szkody oraz dokumentu przyjęcia zgłoszenia szkody wysłanego na wskazany przez poszkodowanego adres e-mail wynika wprost, że poszkodowanemu została złożona propozycja bezpłatnego wynajmu auta zastępczego,

b) szkoda została zgłoszona do ubezpieczyciela telefonicznie i podczas rozmowy z poszkodowanym pozwany nie poinformował poszkodowanego o możliwości organizacji auta zastępczego, podczas gdy szkoda została zgłoszona przez poszkodowanego internetowo a poszkodowany nie rozmawiał telefonicznie z pozwanym w sprawie pojazdu zastępczego.

2. naruszenie przepisów prawa procesowego w postaci :

- Art. 233 § 1 KPC poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i wybiórczą ocenę materiału dowodowego, w szczególności dowodu z zeznań poszkodowanego J. K. i wyprowadzenie z zebranego materiału wniosków logicznie nieprawidłowych, że:

a) skoro pozwany nie skontaktował się ze świadkiem telefonicznie to nie została mu przedstawiona propozycja wynajmu auta za pośrednictwem ubezpieczyciela podczas gdy oferta ta została przekazana w drodze korespondencji mailowej i to " poszkodowany winien skontaktować się z pozwanym w sprawie auta.

> Art. 233 § 1 KPC poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i poprzez wybiórczą ocenę materiału dowodowego, w szczególności dowodu z korespondencji mailowej pozwanego z dnia 06.07.2021 r., dokumentu przyjęcia zgłoszenia szkody i podsumowania zgłoszenia szkody poprzez uznanie, że pozwany nie przekazał do wiadomości poszkodowanego informacji o możliwości bezpłatnego najmu pojazdu zastępczego za Jego pośrednictwem przy jednoczesnym wskazaniu podstawowych warunków najmu oraz procedury organizacji pojazdu zastępczego i skutków wynajmu pojazdu z rynku podczas gdy, pozwany przekazał te informację bezpośrednio do poszkodowanego zgodnie ze wskazanym przez niego adresem e-mail do kontaktu umieszczonym w treści formularza zgłoszenia szkody,

3. Naruszenie przepisów prawa materialnego w postaci:

a/ art. 354 § 2 KC poprzez błędną wykładnię i uznanie, że okoliczności niniejszej sprawy uzasadniały zwolnienie poszkodowanego z obowiązku współdziałania z ubezpieczycielem podczas, gdy poszkodowany jest zobowiązany do współdziałania w zakresie przekazywanych mu przez ubezpieczyciela komunikatów oraz wykazania minimum staranności w procesie likwidacji szkody na każdym etapie postępowania likwidacyjnego, dotyczących możliwości ograniczenia skutków i wysokości szkody, a okoliczności niniejszej sprawy nie uzasadniały zwolnienia poszkodowanego z tego obowiązku, a zatem winien on zapoznać się z dokumentami przesłanymi od ubezpieczyciela i zainteresować ofertą najmu przez niego przedstawioną,

b/ art. 361 § 1 KC w zw. z art. 826 § 1 KC w zw. z art. 16 ustawy z dnia 22 maja 2003r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych poprzez błędną wykładnię i uznanie, że poszkodowany nie przyczynił się do zwiększenia rozmiaru szkody poprzez brak skorzystania z propozycji całkowicie bezpłatnego najmu u ubezpieczyciela, podczas, gdy poszkodowany w ogóle nie interesował się likwidacją szkody oraz tym kto pokryje koszty najmu.

Powołując się na powyższe zrzuty skarżący wnosił o :

a/ zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości.

b/ zmianę rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu, stosownie do wyniku postępowania apelacyjnego.

c/ zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym opłaty od apelacji w wysokości 100,00 zł oraz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu w I i II instancji, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powoda wniósł o jej oddalenie i zasadzenie kosztów.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja pozwanego jest bezzasadna.

W pierwszej kolejności skarżący podnosi, iż sąd błędnie ustalił jakoby poszkodowany nie został poinformowany przez pozwanego o możliwości bezpłatnego najmu pojazdu ze swoim pośrednictwem.

Strona powodowa zaprzeczyła jakoby taką informację otrzymała poszkodowana, a pozwany nie zdołał wykazać aby było inaczej. Co prawda dokumenty na które powołuje się pozwany znajdują się w aktach szkody próżno jednak tam szukać potwierdzenia nadania czy też doręczenia wskazanych dokumentów poszkodowanemu czy też powodowi. Do sprzeciwu od nakazu zapłaty została dołączona jedynie wiadomość e-mail zawierającą zawiadomienie o przyjęciu zgłoszenia szkody i jej zarejestrowaniu. Przedmiotowa wiadomość zawiera jedynie informacje o przesłaniu w załączeniu pisma potwierdzającego. Brak tym samym jakichkolwiek informacji o złożeniu poszkodowanej lub powodowi oferty wynajmu pojazdu zastępczego. Jest to tym bardziej istotne, że zarówno w formularzu zgłoszenia szkody w informacjach dodatkowych sam poszkodowany złożył deklarację, że jest zainteresowany wynajęciem pojazdu zastępczego. Powód również zgłaszając szkodę drogą e-mail także wskazał na potrzebę najmu pojazdu zastępczego deklarował nawet gotowość na podmianę pojazdu o ile takowy pojazd pozwany udostępni ( e-mail powoda znajduje się w aktach szkody). Pozwany na takie oczekiwanie powoda (poszkodowanego) winien odpowiednio zareagować poprzez zaoferowanie poszkodowanemu (powodowi) w porozumieniu z podmiotem trudniącym się wynajmowaniem pojazdów odpowiedniego samochodu. Tymczasem pozwany pozostał bierny.

W świetle powyższych okoliczności całkowicie niezrozumiałe jest zarzucanie sądowi pierwszej instancji naruszenia wskazanych w apelacji przepisów prawa materialnego. Pozwany akcentuje, iż powód nie wykazał istnienia obiektywnych i racjonalnych przesłanek uniemożliwiających mu skorzystanie z oferty najmu proponowanej przez zakład ubezpieczeń. Ciężar wykazania tych przesłanek spoczywałby jednak na powodzie (poszkodowanym) tylko wtedy gdyby ubezpieczyciel przedstawił odpowiednią ofertę a przynajmniej istotne jej warunki. Tymczasem ubezpieczyciel ograniczył się jedynie do wskazania konsekwencji nie zaakceptowania wynajmu za określoną kwotę. Zakładając nawet że pozwany przedstawił informacje o stawkach najmu które akceptuje to i tak w realiach niniejszej sprawy warunki najmu które ograniczały się do wskazania poszkodowanej jedynie nieprzekraczalnych stawek najmu nie mieszczą się w prawidłowo pojętych obowiązkach ubezpieczyciela.

Zgodzić się należy ze skarżącym, że na poszkodowanym ciąży obowiązek współpracy z dłużnikiem i podejmowanie czynności zmierzających do zminimalizowania ( niepowiększania) szkody. W okolicznościach sprawy poszkodowany powinien kierować się wskazanymi wyżej zasadami i wynająć pojazd zastępczy mając na uwadze koszt tych usług odpowiadający średnim cenom stosowanym na lokalnym rynku. Skoro zatem stawki najmu - jak ustalił sąd pierwszej instancji i czego nie kwestionował pozwany - mieszczą się w granicach stawek rynkowych na lokalnym rynku należy przyjąć, iż całość poniesionych kosztów najmu pojazdu zastępczego stanowi celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki które podlegają rekompensacie w ramach obowiązku naprawienia szkody przez ubezpieczyciela.

Reasumując złożona apelacja podlega oddaleniu a to na podstawie art. 385 k.p.c.

O kosztach procesu za instancję odwoławczą orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 108§ 1 k.p.c. mając na uwadze, iż pozwany przegrał w całości sprawę w postępowaniu apelacyjnym.

Dariusz Mizera