Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 września 2023 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim II Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 29 września 2023 r. w Piotrkowie Trybunalskim

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w D.

przeciwko Towarzystwu (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez pozwanego

od wyroku wstępnego Sądu Rejonowego w Tomaszowie Mazowieckim

z dnia 5 lipca 2023 r. sygn. akt I C 162/23

oddala apelację;

rozstrzygnięcie o kosztach procesu za instancję odwoławczą pozostawia Sądowi Rejonowemu w orzeczeniu kończącym postępowanie.

Paweł Hochman

Sygn. akt II Ca 757/23

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 12 grudnia 2022 roku, powód (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w D. wniósł o zasądzenie od Towarzystwa (...) S.A. z siedzibą w W. kwoty 963,09 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14 lipca 2022 roku do dnia zapłaty. Nadto, wniósł o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozwany Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jego rzecz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przewidzianych.

Wyrokiem wstępnym z dnia 5 lipca 2023 r. Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim uznał roszczenie powoda za usprawiedliwione co do zasady.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu (...) roku doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzony został pojazd marki K. o numerze rejestracyjnym (...), stanowiący własność P. W.. Sprawca zdarzenia legitymował się umową ubezpieczenia OC zawartą z pozwanym Towarzystwem (...) S.A. z siedzibą w W.. P. W. zlecił naprawę pojazdu warsztatowi (...) s.c. z siedzibą w D.. Serwis naprawczy nie posiadał wykupionego dostępu do żadnego programu eksperckiego do wyceny kosztów naprawy i wartości pojazdów. Ubezpieczyciel, zgodnie z sporządzonym kosztorysem z dnia 26 kwietnia 2022 roku ocenił wysokość szkody na kwotę 1.719,20 zł brutto. W dniu 18 maja 2022 roku P. W. zawarł umowę z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w D. o wykonanie kosztorysu naprawy przedmiotowego pojazdu. Powód wykonał kosztorys naprawy zgodnie z którym koszt przywrócenia pojazdu poszkodowanego wycenił na kwotę 3.977,22 zł. Koszt sporządzenia kosztorysu zgodnie z fakturą VAT nr (...) wyniósł 963,09 zł brutto.

W dniu 18 maja 2022 roku P. W. zawarł umowę cesji wierzytelność, tj. prawa do zwrotu kosztów sporządzenia kosztorysu zgodnie z fakturą VAT nr (...) na kwotę 963,09 zł.

W dniu 13 czerwca 2022 roku (...) W. J., (...) s.c. wystawił fakturę za naprawę pojazdu na kwotę 3.977,22 zł

Pozwany przyznał dopłatę odszkodowania i pełna kwota odszkodowania wyniosła 3.977,22 zł.

Pismem z dnia 3 lipca 2022 roku pozwany odmówił wypłaty odszkodowania za wykonanie kosztorysu naprawy pojazdu K. (...).

W następstwie powyższych ustaleń, Sąd Rejonowy zważył, że odpowiedzialność pozwanego Towarzystwo (...) S.A. z siedzibą w W. za wyrządzoną szkodę znajduje oparcie w umowie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody związane z ruchem tych pojazdów. Zgodnie z art. 822 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, względem których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Zgodnie zaś z treścią art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2021 r, poz. 854) z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są zobowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. Ubezpieczyciel odpowiada w granicach odpowiedzialności sprawcy szkody, unormowanej w kodeksie cywilnym. Zatem odpowiada on za normalne następstwa działania bądź zaniechania, z którego szkoda wynikła (art. 361 § 2 k.p.c.). W konsekwencji, w razie braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby szkody mu nie wyrządzono. Zgodnie zaś z treścią art. 363 § 1 k.c. naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe, albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. W ramach odpowiedzialności z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych wyłącznym sposobem naprawienia szkody jest odszkodowanie pieniężne (zob. Postanowienie Sądu Najwyższego z 20.06.2012 r., III CZP 85/11, OSNC 2013, nr 3, poz. 37.)

W ocenie Sądu utrwalona jest linia orzecznicza, znajdującą swój wyraz między innymi w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2003 r. (III CZP 32/03, OSNC 2004, nr 4, poz. 51), że „odszkodowanie przysługujące od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej za uszkodzenie pojazdu mechanicznego obejmuje niezbędne i ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy pojazdu, ustalone według cen występujących na lokalnym rynku”. Jednocześnie, obowiązek odszkodowawczy po stronie ubezpieczyciela powstaje już z chwilą wyrządzenia szkody w majątku poszkodowanego i nie mają większego znaczenia zdarzenia późniejsze, takie jak naprawa lub sprzedaż uszkodzonego pojazdu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2018 r., IICNP 32/17, Lex nr 2497991). Kwestia odpowiedzialności pozwanego za szkodę powstałą w pojeździe marki K. o nr rej. (...) była bezsporna, nie mniej ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania za wykonanie kosztorysu naprawy ww. pojazdu, zaś w toku postępowania podniósł zarzut braku legitymacji strony powodowej. Należy wskazać, iż przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, iż stosownie do treści art. 509 k.c., strona powodowa skutecznie nabyła prawo do przedmiotowej wierzytelności. Powód przedstawił umowę cesji wierzytelności jaka powstała w związku z kosztem wykonania prywatnej kalkulacji naprawy. Strony w przedmiotowej umowie w sposób jasny i dokładny określiły wierzytelność będącą przedmiotem umowy.

Odnosząc się do kosztów wykonania prywatnego kosztorysu, Sąd Rejonowy przywołał uwagę na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2004 roku, sygn. akt III CZP 24/04 (Biul.SN 2004/5/6), w której Sąd Najwyższy wskazał, że odszkodowanie przysługujące z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów, może - stosownie do okoliczności sprawy - obejmować także koszty ekspertyzy wykonanej na zlecenie poszkodowanego. Przypomniał, że w uzasadnieniu cytowanej uchwały Sąd Najwyższy zaznaczył, że ocena, czy poniesione koszty ekspertyzy sporządzonej na zlecenie poszkodowanego w postępowaniu przedsądowym są objęte odszkodowaniem przysługującym od ubezpieczyciela z umowy odpowiedzialności cywilnej, musi być dokonana przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności sprawy, a w szczególności w zależności od ustalenia, czy zachodzi normalny związek przyczynowy pomiędzy poniesieniem tego wydatku a wypadkiem oraz czy poniesienie tego kosztu było obiektywnie uzasadnione (art. 361 k.c.). Podniósł również, że jak wskazał Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 29 maja 2019 roku, III CZP 68/18 (OSNC 2019 nr 10, poz. 98 Lex nr 2672055) „nabywcy - w drodze przelewu wierzytelności o odszkodowanie za szkodę komunikacyjną - przysługuje od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej zwrot uzasadnionych kosztów ekspertyzy zleconej osobie trzeciej tylko wtedy, gdy jej sporządzenie było w okolicznościach sprawy niezbędne do efektywnego dochodzenia odszkodowania.” W uzasadnieniu treści ww. uchwały Sąd Najwyższy wskazał, że wprawdzie okoliczność, iż cesjonariusz prowadzi działalność gospodarczą obejmującą nabywanie i dochodzenie roszczeń odszkodowawczych nie wyklucza możliwości dochodzenia przez niego od ubezpieczyciela równowartości kosztów zleconej ekspertyzy, to jednak w sposób istotny wpływa na ocenę przysługiwania mu takiej możliwości w poszczególnych przypadkach dochodzenia odszkodowania od ubezpieczyciela na podstawie nabytego od poszkodowanego roszczenia. Za celowością zlecenia przez poszkodowanego ekspertyzy o tak określonym przedmiocie przemawia w danym przypadku brak po stronie poszkodowanego odpowiedniej wiedzy.

Sąd pierwszej instancji wyjaśnił również, że zgodnie z treścią art. 361 § 1 i § 2 k.c., zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda. Szkoda z kolei obejmuje wszelkie, celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki poniesione przez poszkodowanego w celu jej naprawienia. Wobec powyższego, to na powodzie spoczywał ciężar wykazania, że poniesiony wydatek na przedmiotową opinię był celowy i ekonomicznie uzasadniony. W ocenie Sądu, powód w niniejszej sprawie wskazanemu obowiązkowi sprostał, gdyż wykazał, że opinia rzeczoznawcy dotycząca kosztów naprawy samochodu była niezbędna dla dochodzonego przez niego roszczenia. Pozwany w wycenie sporządzonej w toku postępowania likwidacyjnego wycenił szkodę na kwotę 1.719,20 zł. Zaś po przedstawieniu przez poszkodowanego prywatnej ekspertyzy oceniającej szkodę na kwotę 3.977,22 zł, ubezpieczyciel uznał ww. kwotę za zasadną i wypłacił należne odszkodowanie. W konkretnych okolicznościach przedmiotowej sprawy istnieją dostateczne podstawy do przyjęcia, że sporządzenie prywatnej ekspertyzy było niezbędne do efektywnego dochodzenia odszkodowania, gdyż bez jej przeprowadzenia poszkodowany nie uzyskałby należnej mu kwoty pozwalającej przywrócić stan pojazdu do stanu sprzed szkody.

Mając na uwadze powyższe, Sąd, wydał wyrok wstępny, w którym uznał roszczenie powoda za usprawiedliwione co do zasady.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w całości. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

1) naruszenie przepisów prawa procesowego - art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przyznanie waloru wiarygodności umowie cesji wierzytelności oraz fakturze nr (...), w przypadku, kiedy na umowie cesji datowanej na 18.05.2022 r. znalazły się dane - nr faktury i cena z faktury wystawionej dopiero w dniu 17.06.2022 r., ale także uznanie, że postanowienie umowne jest ważne, pomimo że zachowanie warunku pisemnej zmiany umowy nie było możliwe, jako że dane z faktury nie zostały wprowadzone aneksem do umowy, a dopisane przez nieokreśloną osobę w dacie późniejszej;

2) naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art. 509 § 1 k.c., poprzez nieprawidłowe przyjęcie, że doszło do ważnej cesji przyszłej wierzytelności, w przypadku, kiedy w dniu rzekomego zawarcia umowy cesji wierzytelności niemożliwe było wystarczające skonkretyzowanie jej charakteru - w dacie cesji wierzytelności przyszłej, nie mogła ona zostać skonkretyzowana, ergo niemożliwe było jej przeniesienie.

W związku z podniesionymi zarzutami, wniósł o zmianę rozstrzygnięcia w zakresie zaskarżenia poprzez oddalenie powództwa w zaskarżonej części, a także poprzez rozliczenie kosztów procesu stosownie do wyniku sprawy zweryfikowanego w toku instancji i rozstrzygnięcie o kosztach procesu w zakresie postępowania przed sądem I oraz II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego, stosownie do wyniku postępowania i zasady odpowiedzialności strony za wynik sprawy.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o jej oddalenie i zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesorowego, według norm przepisanych, za postępowanie II Instancyjne.

Sąd Okręgowy zważył co następuje.

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Tytułem wstępu należy przypomnieć, że stosownie do treści art. 318 § 1 k.p.c. sąd, uznając roszczenie za usprawiedliwione w zasadzie, może wydać wyrok wstępny tylko co do samej zasady, co do spornej zaś wysokości żądania - zarządzić bądź dalszą rozprawę, bądź jej odroczenie. W związku z tym, że przedmiotem oceny w niniejszej sprawie był właśnie wyrok wstępny, Sąd Okręgowy uważa za niezbędne uznać za co najmniej wątpliwą potrzebę jego wydania w przedmiotowej sprawie. Z treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika bowiem, że w związku z jego wydaniem Sąd pierwszej instancji dokonał oceny zgłoszonego roszczenia nie tylko co do zasady ale także co do wysokości, co uzasadniało wydanie orzeczenia rozstrzygającego sprawę w sposób definitywny. W następstwie powyższego stanowiska należy poczynić dwie uwagi. Po pierwsze należy wyjaśnić, że stwierdzone powyżej uchybienie procesowe związane z nieprawidłowym zastosowaniem przepisu art. 318 § 1 k.p.c. nie ma znaczenia dla przedmiotowego rozstrzygnięcia. Przypomnieć należy, że sąd odwoławczy wiążą zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego (uchw. SN (7) z 31.1.2008 r., III CZP 49/07, OSNC 2008, Nr 6, poz. 55; zob. też post. SN z 16.6.2004 r., I CZ 40/04, Legalis; wyr. SN z 6.6.2007 r., II PK 318/06, OSNAPiUS 2008, Nr 23–24, poz. 344), co oznacza że bez podniesienia w apelacji lub w toku postępowania apelacyjnego odpowiedniego zarzutu – nie może wziąć z urzędu pod rozwagę uchybień prawu procesowemu, popełnionych przez sąd I instancji, choćby miały wpływ na wynik sprawy (art. 378 § 1 k.p.c.). Tymczasem w przedmiotowej sprawie skarżący nie zgłosił zarzutu odnoszącego się do nieprawidłowego zastosowania art. 318 § 1 k.p.c. Po drugie, konsekwencją wydania przez Sąd pierwszej instancji wyroku wstępnego stwierdzającego, że roszczenie jest uzasadnione co do zasady musi być pominiecie w ramach jego oceny zagadnienia dotyczącego wysokości dochodzonej pozwem kwoty.

W wniesionej apelacji pełnomocnik skarżącego podniósł dwa zarzuty. Pierwszy, wskazywał na naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. polegające na przyznaniu waloru wiarygodności umowie cesji wierzytelności oraz fakturze nr (...). Wskazany zarzut nie zasługuje na uwzględnienie. Okoliczność, że na umowie cesji datowanej na 18.05.2022 r. znalazły się dane - nr faktury i cena z faktury wystawionej dopiero w dniu 17.06.2022 r., świadczy jedynie o tym, że wskazane dane zostały dopisane już po zawarciu umowy. Zastrzegając, że ocena materialnoprawnych skutków powyższego zostanie przedstawiona w dalszych rozważaniach, w tym miejscu Sąd Okręgowy wyjaśnia, że ze wskazanej okoliczności nie można wywieść wniosku, iż umowa cesji nie została zawarta a dokument potwierdzający jej zawarcie został podrobiony lub przerobiony w sposób niezgodny z wolą stron umowy. Tym samym, Sąd Okręgowy podziela stanowisko powoda, że do uzupełnienia dokumentu cesji o nr faktury wystawionej w późniejszym okresie w związku z wykonaną usługą doszło za zgodą stron umowy.

Na uwzględnienie nie zasługuje również drugi ze wskazanych w skardze apelacyjnej zarzutów. Wydając zaskarżony wyrok Sąd pierwszej instancji nie naruszył przepisu art. 509 § 1 k.c. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy uzasadniał przyjęcie, że w dniu 18.05.2022 doszło do zawarcia umowy. Powyższą umowę należy jednocześnie zakwalifikować jako umowę cesji wierzytelności przyszłej. W dniu zawarcia umowy cesji wierzytelności jej charakter był w wystarczający sposób skonkretyzowany. Przyjmując powyższe stanowisko, Sąd Okręgowy zwraca uwagę, że we wskazanej wyżej dacie poszkodowany zlecił powodowi usługę wykonania kosztorysu naprawy (k. 24) i prawdziwość dokumentu potwierdzającego tą czynność nie została zakwestionowana. Na wskazanym dokumencie znajdują się adnotacje pozwalające na ustalenie wysokości wynagrodzenia ustalonego za wykonanie powyższej usługi i potwierdzenie wykonania zleconej usługi - odbioru sporządzonego kosztorysu - w dniu 10 czerwca 2022 r. Z kalkulacji szkody wynika, że prace przy wycenie były realizowane w dniu 23 maja 2022 r. (k. 29). W ocenie Sądu Okręgowego powyższe okoliczności w połączeniu z treścią § 1 pkt 1 umowy cesji wierzytelności, pozwalają na przyjęcie, że w dacie tej umowy źródło wierzytelności, jej charakter i wysokość były dostatecznie skonkretyzowane nawet przy uwzględnieniu faktu, że we wskazanym § nr faktury VAT i kwota objętej cesją wierzytelności zostały dopisane później. W konsekwencji zgodzić się należy z powodem, że strony jasno, już w dniu zawarcia cesji określiły jaka wierzytelność jest jej przedmiotem. Dopisanie w późniejszym czasie nr faktury wystawionej za usługę nie powoduje nieważności umowy, zastrzeżonej w jej § 5, czynność ta mała bowiem jedynie charakter techniczny i stanowiła oczywistą konsekwencję faktu, że sporządzenie dokumentu rozliczeniowego mogło nastąpić dopiero po wykonaniu usługi.

W uzupełnieniu powyższych uwag wskazać należy, że Sąd Okręgowy w pełni podziela przedstawioną w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku argumentację wskazująca, że przedmiotem umowy przelewu może być wierzytelność przyszła.

Mając na uwadze powyższe rozważania, stwierdzić należy, że nie jest trafny pogląd pozwanego wskazujący, że powód nie był legitymowany czynnie do wytoczenia powództwa. Przyjmując powyższe stanowisko, Sad Okręgowy podziela tym samym pogląd zaprezentowany w uzasadnieniu odpowiedzi na apelację, zgodnie z którym, uznanie, że celem umowy cesji była zapłata za wykonanie przez powoda kosztorysu, nie narusza art. 65 k.c. a inna wykładania oświadczenia woli byłaby sprzeczna z zasadami logiki.

Mając powyższe na uwadze, Sad Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł o oddaleniu apelacji. O kosztach postępowania, Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 108 § 1 k.p.c.

Paweł Hochman