Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 1

Sygnatura akt

II K 1566/23

Jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku dotyczy tylko niektórych czynów lub niektórych oskarżonych, sąd może ograniczyć uzasadnienie do części wyroku objętych wnioskiem. Jeżeli wyrok został wydany w trybie art. 343, art. 343a lub art. 387 k.p.k. albo jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku obejmuje jedynie rozstrzygnięcie o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu, sąd może ograniczyć uzasadnienie do informacji zawartych w częściach 3–8 formularza.

USTALENIE FAKTÓW

1.Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.1.1

Ł. J.

W okresie od dnia 12 maja 2015 roku do dnia 11 sierpnia 2023 roku w K., rejonu (...) uchylał się od wykonania wobec B. J. i J. J. (1) obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w (...) z dnia 5 kwietnia 2004 roku, sygn. akt (...), zmienionego następnie wyrokiem Sądu Rejonowego w (...) z dnia 22 listopada 2018 roku, sygn. akt (...), a łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych, przez co naraził pokrzywdzonych na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za udowodnione

Dowód

Numer karty

Oskarżony Ł. J. jest ojcem pokrzywdzonych B. J. (ur. (...)) i J. J. (1) (ur. (...)).

Ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w (...) w dniu 5 kwietnia 2004 r. w sprawie sygn. akt (...), oskarżony Ł. J. zobowiązał się do zapłaty na rzecz B. J. i J. J. (1) alimentów w kwocie po 200 zł miesięcznie począwszy od 19 marca 2004 roku.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w (...) z dnia 22 listopada 2018 r. sygn. akt (...) oskarżony został zobowiązany do zapłaty na rzecz B. J. i J. J. (1) począwszy od 15 czerwca 2018 roku, alimentów w kwocie po 500 zł miesięcznie na każdego z pokrzywdzonych, w miejsce alimentów zasądzonych w/w ugodą.

odpisy aktów urodzenia

123

ugoda z 05.04.2004 r.

259

wyrok z 22.11.2018 r.

3

B. J. i J. J. (1) w okresie objętym aktem oskarżenia nie mieli zdolności do samodzielnego utrzymania. Uczyli się i zdobywali kompetencje zawodowe.

Matka pokrzywdzonych zarabiała ok. 2300 zł netto miesięcznie.

Utrzymanie pokrzywdzonych w okresie objętym aktem oskarżenia kosztowało około 2000 zł miesięcznie.

Całość osobistych starań o utrzymanie i wychowanie pokrzywdzonych czyniła M. J.. Matka pokrzywdzonych nie otrzymywała żadnego wsparcia ze strony swojej rodziny generacyjnej ani ze strony rodziny generacyjnej oskarżonego.

Gdyby nie świadczenia wypłacane przez gminę z funduszu alimentacyjnego podstawowe potrzeby życiowe pokrzywdzonych nie mogłyby zostać zaspokojone.

zeznania M. J.

25 – 28, 134 – 135, 234 - 235

Oskarżony Ł. J. ma 41 lat. W okresie objętym aktem oskarżenia poza pokrzywdzonymi nie miał nikogo na swoim utrzymaniu.

Ma wykształcenie średnie. Z zawodu jest elektromechanikiem samochodowym.

Jest zdrowy i zdolny do pracy. Od 2013 roku zarejestrowany jako osoba prowadząca działalność gospodarczą.

Nie utrzymuje kontaktu z pokrzywdzonymi. Nie uczestniczy w żaden sposób w utrzymaniu pokrzywdzonych.

Od początku życia pokrzywdzonych nie wywiązuje się należycie z obowiązku alimentacyjnego.

W okresie od dnia 12 maja 2015 roku do dnia 11 sierpnia 2023 roku nie przekazał pokrzywdzonym żadnych kwot tytułem alimentów, doprowadzając w ten sposób do powstania zaległości przekraczającej równowartość 3 świadczeń okresowych i uchylając się od wykonania nałożonego na niego w/w wyrokiem SR i ugodą obowiązku alimentacyjnego, przez co naraził pokrzywdzonych na niemożność zaspokojenia ich podstawowych potrzeb życiowych.

Postępowanie egzekucyjne prowadzone przez komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w (...) J. J. (2) pod sygnaturą (...) w celu wyegzekwowania należności alimentacyjnych od oskarżonego są bezskuteczne. Zaległości alimentacyjne oskarżonego wynoszą łącznie ponad 30.000 zł.

Oskarżony jest osobą wielokrotnie karaną, skazywaną na kary pozbawienia wolności. Nigdy jednak za przestępstwo niealimentacji.

Aktualnie przebywa w zakładzie karnym.

wyjaśnienia Ł. J.

310 – 311, 328 – 329, 346

pisma KRUS, PUP, NFZ, (...), ZUS, (...), (...)

6, 124 –126, 222, 223, 249

zaświadczenie o stanie majątkowym

145

dane o oskarżonym

310

pisma Komornika Sądowego przy SR w (...) J. J.

4, 7, 17,211 - 212

zawiadomienie Wójta Gminy C. z załącznikami

1 – 7, 14 – 24, 115 – 122, 209 - 221

informacja o karalności

318 - 324

1.Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.2.1.

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za nieudowodnione

Dowód

Numer karty

OCena DOWOdów

1.Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

w/w dowody

Wszystkie dowody wyszczególnione powyżej sąd uznał za wiarygodne i w konsekwencji ustalił na ich podstawie stan faktyczny sprawy w zakresie niezbędnym dla rozstrzygnięcia. Nie było żadnych przesłanek do podważania rzetelności, miarodajności dowodów, których prawdziwość nie nasuwała zastrzeżeń. Dowody ze sobą korespondowały, tworząc spójny i jasny obraz faktyczny sprawy, wystarczający do wydania rozstrzygnięcia. Należy podkreślić, że oskarżony składając wyjaśnienia przyznał się do winy, a na rozprawie głównej złożył wniosek o dobrowolne poddanie się karze. Przyznanie się oskarżonego koreluje z wymową pozostałych dowodów i znajduje w nich potwierdzenie.

1.Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 1.1 albo 1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

zeznania S. G.

Siostra oskarżonego skorzystała z prawa do odmowy zeznań.

PODSTAWA PRAWNA WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Oskarżony

☒

3.1. Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania zgodna z zarzutem

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

Przepis art. 209 § 1 kk stanowi, że karze podlega, kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące.

Art. 209 § 1a kk. stanowi, że karze określonej w tym przepisie podlega sprawca czynu określonego w § 1 , który naraża osobę uprawnioną na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.

Przedmiotem ochrony powyższych uregulowań są rodzina i instytucja opieki. Chodzi o zabezpieczenie materialnych podstaw egzystencji dla osób najbliższych sprawcy oraz tych, których prawa w tym zakresie wynikają z orzeczenia sądowego lub ustawy (Szewczyk (w:) Zoll II, s. 902; por. też postanowienie SN z dnia 20 kwietnia 2001 r., V KKN 47/01, OSP 2002, z. 3, poz. 43, z glosą Wąska, tamże).

Strona przedmiotowa przestępstwa stypizowanego w art. 209 § 1a kk, wyraża się w uchylaniu się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową.

Obowiązek oskarżonego został określony co do wysokości ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w (...) w dniu 5 kwietnia 2004 r. w sprawie sygn. akt (...) i wyrokiem Sądu Rejonowego w (...) z dnia 22 listopada 2018 r. sygn. akt (...).

Jak słusznie zauważył SN w uchwale z dnia 9 czerwca 1976 r., VI KZP 13/75, OSNKW 1976, nr 7-8, poz. 86: „Uchylanie się od obowiązku łożenia na utrzymanie osoby uprawnionej do alimentacji zachodzi wtedy, gdy zobowiązany mając obiektywną możliwość wykonania tego obowiązku, nie dopełnia go ze złej woli” (por. również wyrok SN z dnia 5 stycznia 2001 r., V KKN 504/00, Prok. i Pr.-wkł. 2001, nr 6, poz. 3 oraz wyrok SA we Wrocławiu z dnia 16 marca 2016 r., II AKa 7/16, LEX nr 2025526). Podobny pogląd wyraził SN w postanowieniu z dnia 17 kwietnia 1996 r., II KRN 204/96, Prok. i Pr.-wkł. 1996, nr 11, poz. 4: „W pojęciu „uchyla się” mieści się negatywny stosunek psychiczny osoby zobowiązanej do wykonania nałożonego na nią obowiązku, który sprawia, że mimo obiektywnej możliwości jego wykonania, sprawca tego obowiązku nie wypełnia, gdyż wypełnić nie chce lub też zlekceważył obowiązek nałożony wyrokiem. Ten negatywny stosunek winien być wykazany stosownymi dowodami”.

Zgromadzony materiał dowodowy potwierdził, że oskarżony miał obiektywną możliwość wywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego, ale nie wywiązywał się z niego ponieważ samowolnie uznał, ze nie musi tego robić.

W świetle powyższego, nie budzi wątpliwości, że oskarżony popełnił wskazane w art. 209 § 1a kk przestępstwo umyślne.

W aktualnym stanie prawnym, jak i w stanie prawnym obowiązującym w czasie popełnienia przestępstwa przez oskarżonego dla bytu tego przestępstwa konieczne jest, aby łączna wysokość zaległości powstałych wskutek uchylania się od wykonania obowiązku alimentacyjnego stanowiła równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące.

Zaległości powstałe w wyniku zachowania oskarżonego wynoszą znacznie więcej niż trzykrotność świadczeń okresowych, do których był zobowiązany wyrokiem sądu rejonowego i ugodą.

Zakres podstawowych potrzeb życiowych nie jest pojęciem stałym i niezmiennym, lecz zależy od konkretnych warunków, w których żyje osoba uprawniona do alimentów. Zgodzić się należy z twierdzeniem Z. S. (Kodeks karny..., red. M. Filar, 2016, nt 10 do art. 209), że: „kryterium oceny potrzeb jako podstawowych stanowią standardy funkcjonujące w danym społeczeństwie, przy uwzględnieniu indywidualnych właściwości uprawnionego do alimentowania (np. wiek, stan zdrowia, potrzeby kształcenia)”. Tak też wyrok SN z 27.03.1987 r., V KRN 54/87, OSNPG 1987/8, poz. 103. Ten pogląd Sądu Najwyższego spotkał się zasadniczo z aprobatą doktryny i zachowuje aktualność w obecnym stanie prawnym. Jak zauważył Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z 16.03.2016 r., II AKa 7/16, LEX nr 2025526: „Zakres pojęcia «podstawowe potrzeby życiowe», użytego w art. 209 § 1 k.k. [dziś jest to art. 209 § 1a], wyznaczają warunki społeczne, poziom rozwoju gospodarczego, technologicznego, stan świadomości społecznej. Im wyższy jest stopień rozwoju społeczeństwa, przeciętny poziom życia, tym większe i bardziej zróżnicowane są potrzeby uznawane powszechnie za podstawowe”.

Fakt zaspokojenia podstawowych podstaw życiowych uprawnionych kosztem znacznego wysiłku osoby współzobowiązanej do alimentacji albo przez inne osoby, niezobowiązane, nie wyłącza ustawowego znamienia narażenia na niemożność zaspokojenia tych potrzeb” (uchwała SN z 9.06.1976 r., VI KZP 13/75, OSNKW 1976/7–8, poz. 86).

Nie ulega wątpliwości, że w przypadku pokrzywdzonych poza zapewnieniem minimum egzystencji, niezbędne było zapewnienie im środków na kontynuowanie nauki, leczenie, kształcenie i zaspokojenie innych potrzeb istotnych dla ich rozwoju np. umożliwienie korzystania im z dóbr kultury, wypoczynku itp. To, że potrzeby te w pewnym zakresie zostały zaspokojone staraniami matki pokrzywdzonych, nie wyklucza, że okresie objętym aktem oskarżenia, Ł. J. naraził pokrzywdzonych na niemożność zaspokojenia rozumianych w ten sposób podstawowych potrzeb życiowych.

Z podanych wyżej względów nie ulega wątpliwości, że czyn oskarżonego należy określić jako zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy.

W powyższej sprawie oskarżony wypełnił zatem wszystkie znamiona przestępstwa z 209 § 1a kk opisanego w pkt I wyroku .

☐

3.2. Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania niezgodna z zarzutem

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

☐

3.3. Warunkowe umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach warunkowego umorzenia postępowania

☐

3.4. Umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach umorzenia postępowania

☐

3.5. Uniewinnienie

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach uniewinnienia

KARY, Środki Karne, PRzepadek, Środki Kompensacyjne i
środki związane z poddaniem sprawcy próbie

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się
do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

Ł. J.

I

I

Sprawca czynu z art. 209 § 1a kk podlega karze grzywny, karze ograniczenia wolności albo karze pozbawienia wolności do lat 2.

W pkt I wyroku sąd za przypisane oskarżonemu przestępstwo z art. 209 § 1a kk wymierzył mu karę 1 roku ograniczenia wolności polegającej na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 24 godzin w stosunku miesięcznym.

Rozstrzygnięcie to stanowiło konsekwencję konsensualnego zakończenia sprawy, na który zgodziły się strony (tj. oskarżony i prokurator) oraz – co istotne z punktu widzenia dyrektywy zawartej w art. 2 § 1 pkt. 3 kpk – pokrzywdzeni.

Sąd miał zwłaszcza na uwadze uprzednią niekaralność oskarżonego za przestępstwo z art. 209 § 1a kk, nieutrudnianie przez oskarżonego postępowania. Oskarżony od początku przyznawał się do winy i już na samym początku rozprawy wyraził chęć dobrowolnego poddania się karze bez przeprowadzania rozprawy. Przywołane okoliczności przemawiały za aprobatą dla stanowiska o zastosowaniu wobec oskarżonego kary ograniczenia wolności w wymiarze 1 roku.

Sąd zaaprobował takie ustakelenia mając na uwadze, że uzgodniona kara jest zasłużona, sprawiedliwa i zgodna z prawem materialnym, jak również właściwie urzeczywistnia na gruncie sprawy ustawowe dyrektywy karania w aspekcie penalnej (represyjnej) oraz prewencyjnej funkcji kary (w znaczeniu prewencji indywidualnej i generalnej tj. społecznego oddziaływania skazania).

Sąd uznał wymierzenie oskarżonemu kary grzywny za nieuprawnione, gdyż kara taka byłaby zbyt łagodna. Oskarżony uchylał się od alimentów od 2015 r. do 2023 r., a więc przez relatywnie znaczny okres, mimo iż jego sytuacja pozwalałaby mu płacić alimenty w zasądzonych wysokościach, które zostały określone na stosunkowo niskim poziomie. Ponadto brak alimentów spowodował skutek o jakim mowa w § 1a art. 209 kk.

Oskarżony jest osobą wielokrotnie karaną na kary pozbawienia wolności, ale dotyczące innych rodzajowo przestępstw niż niealimentacja. Z tych względów sąd uznał z kolei karę pozbawienia wolności, za zbyt surową i niewspółmiernie dotkliwą.

Kara ograniczenia wolności, z jednej strony będzie dla oskarżonego realnie odczuwalna, a zarazem nie będzie nadmiernie ingerować w życie oskarżonego, szczególnie pozwalając mu na podjęcie pracy zawodowej.

Przestępstwo oskarżonego polegało na braku płatności alimentów na rzecz dzieci i doprowadziło do powstania znacznych zaległości z tego tytułu. Istotne jest zatem, by orzeczona kara umożliwiała zmianę tej postawy i regulowanie tych należności. Osadzenie oskarżonego w zakładzie karnym eliminowałoby tą możliwość.

Kara ograniczenia wolności w rozmiarze 1 roku rokuje nadzieję na zmianę postawy oskarżonego.

Charakter kary ograniczenia wolności będzie sprzyjał wyrobieniu i utrwaleniu u oskarżonego nawyku uczciwej pracy, jako sposobu zarabiania na utrzymanie i pozyskiwania środków finansowych na realizację zobowiązań, w tym takich, jak alimentacja własnych dzieci.

Jeżeli oskarżony nie skorzysta z tej szansy, wówczas naraża się na ryzyko ukarania bezwzględną karą pozbawienia wolności.

Wobec szeregu znacznych zmian stanu prawnego pomiędzy datą czynu przypisanego oskarżonemu, a datą wyrokowania, konieczne jest zastosowanie art. 4 § 1 kk również w przypadku tych przepisów, które nie uległy zmianie. Porównanie brzmień przepisów mających wpływ na treść rozstrzygnięcia co do kary w dacie czynu oraz w dacie orzekania prowadzi do wniosku, że stan prawny obowiązujący w chwili orzekania jest dla oskarżonego mniej korzystny.

D. T.

III

I

Rozstrzygnięcie zawarte w pkt II wyroku również stanowi pochodną uzgodnień pomiędzy stronami w toku rozprawy głównej i zostały powzięte na mocy przywołanych przepisów oraz zaakceptowane przez pokrzywdzonych.

W związku z charakterem działania oskarżonego i potrzebą wywarcia na niego wpływu, adekwatny w ocenie sądu jest obowiązek przewidziany w art. 72 § 1 pkt 3 kk, polegający na zobowiązaniu oskarżonego do wykonania ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego.

Wobec szeregu znacznych zmian stanu prawnego pomiędzy datą czynu przypisanego oskarżonemu, a datą wyrokowania, konieczne jest zastosowanie art. 4 § 1 kk również w przypadków tych przepisów, które nie uległy zmianie. Porównanie brzmień przepisów mających wpływ na treść rozstrzygnięcia co do kary w dacie czynu oraz w dacie orzekania prowadzi do wniosku, że stan prawny obowiązujący w chwili orzekania jest dla oskarżonego mniej korzystny.

Inne ROZSTRZYGNIĘCIA ZAwarte w WYROKU

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

inne zagadnienia

W tym miejscu sąd może odnieść się do innych kwestii mających znaczenie dla rozstrzygnięcia,
a niewyjaśnionych w innych częściach uzasadnienia, w tym do wyjaśnienia, dlaczego nie zastosował określonej instytucji prawa karnego, zwłaszcza w przypadku wnioskowania orzeczenia takiej instytucji przez stronę

7.  KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

IV

Sąd zwolnił oskarżonego od obowiązku uiszczenia kosztów sądowych w niniejszej sprawie, mając na uwadze obciążające oskarżonego zobowiązania alimentacyjne.

Podpis