Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 1

Sygnatura akt

II K 314/23

Uzasadnienie dotyczy całości wyroku.

1.1. USTALENIE FAKTÓW

1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.

R. A. (1)

Czyn przypisany: w nieustalonym dniu, nie wcześniej niż 1 stycznia 2020 roku i nie później niż 4 grudnia 2020 roku w nieustalonym miejscu a ujawnionym w N. w zamiarze ewentualnym aby inna nieustalona osoba dokonała czynu zabronionego ułatwił jego popełnienie udostępniając nieustalonej osobie swój rachunek bankowy o numerze (...) prowadzony przez Bank (...) S.A., na który zostały przelane pieniądze 1000 (jeden tysiąc) złotych przez D. R. (1) tytułem zaliczki na zakup mebli do kuchni z ekspozycji oferowanych na portalu (...), których pokrzywdzona nie otrzymała, w wyniku czego, poprzez wprowadzenie w błąd D. R. (1) co do zamiaru wywiązania się z umowy sprzedaży ww. mebli niekorzystnie rozporządziła ona swoim mieniem w kwocie 1000 (jeden tysiąc) złotych, tj. czynu wyczerpującego dyspozycję występku z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do 4 grudnia 2020 roku w zw. z art. 4 § 1 k.k.

2.

A. M. (1)

Czyn przypisany: w nieustalonym dniu, nie wcześniej niż 1 stycznia 2020 roku i nie później niż 4 grudnia 2020 roku w nieustalonym miejscu a ujawnionym w N. w zamiarze ewentualnym aby inna nieustalona osoba dokonała czynu zabronionego ułatwił jego popełnienie udostępniając nieustalonej osobie swoje dane osobowe, na które został zarejestrowany numer (...), który został wykorzystany do wystawienia ogłoszenia na portalu (...) sprzedaży mebli do kuchni z ekspozycji, na które odpowiedziała pokrzywdzona D. R. (1) i za co wpłaciła 1000 (jeden tysiąc) złotych tytułem zaliczki i zamówionych mebli nie otrzymała, w wyniku czego, wprowadzona w błąd co do zamiaru wywiązania się z umowy sprzedaży ww. mebli D. R. (1) niekorzystnie rozporządziła swoim mieniem w kwocie 1000 (jeden tysiąc) złotych, tj. czynu wyczerpującego dyspozycję występku z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do 4 grudnia 2020 roku w zw. z art. 4 § 1 k.k.

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za udowodnione

Dowód

Numer karty

4 grudnia 2020 r. D. R. (1) znalazła na portalu (...) ogłoszenie nr (...) o sprzedaży mebli kuchennych za cenę 4300 zł. Zainteresowana kupnem napisała do sprzedawcy przez komunikator na portalu (...). Umówili się na to, że kupująca prześle 1000 zł tytułem zaliczki na wskazany przez sprzedawcę e-mailem rachunek bankowy i prześle mu potwierdzenie przelewu. Dane odbiorcy przelewu sprzedawca wskazał: N. B. ul. (...), L.. D. R. (1) wykonała tego dnia przelew bankowy 1000 zł na podany przez sprzedawcę rachunek bankowy o numerze (...), gdzie jako odbiorca widniała N. B.. Następnie na adres e-mail (...), z którego otrzymała numer rachunku do przelewu, wysłała potwierdzenie przelewu. Sprzedawca zapewniał ją, że otrzyma zamówione meble 17 grudnia 2020 r., po czym kontakt z nim urwał się. 17 grudnia 2020 r. D. R. (1) nie otrzymała zamówionych mebli, nikt się z nią w tej sprawie nie kontaktował, sprzedawca nie odpisywał na jej wiadomości, ogłoszenie było nieaktualne, nie odzyskała przesłanych 1000 zł tytułem zaliczki.

Ogłoszenie o numerze (...) na (...) zostało wystawione 26 listopada 2020 r. Konto użytkownika, który wystawił ogłoszenie zastało założone przy użyciu adresu e-mail (...) i wskazano nr telefon do weryfikacji (...).

Przy ul. (...) w L. nie mieszka i nie mieszkała osoba o danych N. B..

Numer (...) zarejestrowany jest na dane A. M. (2), został zarejestrowany 1 listopada 2020 r. na podstawie jego dowodu osobistego. Ogłoszenie o numerze (...) zostało wystawione na (...) przez internet z numeru (...), który również jest zarejestrowany na dane A. M. (2) i został zarejestrowany 1 listopada 2020 r. na podstawie jego dowodu osobistego.

Rachunek bankowy o numerze (...) został zarejestrowany przez R. A. (1) 23 listopada 2020 r. w Z..

A. M. (1) ma 44 lata, jest rozwiedziony, ma wykształcenie zawodowe, ma syna, wobec którego jest zobowiązany do płacenia alimentów, nie pracuje, nie ma majątku ani dochodów, ma upośledzenie umysłowe lekkie, nie leczył się psychiatrycznie, ma rozpoznane uzależnienie mieszane. W czasie popełnienia zarzuconego mu czynu miał zachowaną zdolność rozpoznania jego znaczenia i pokierowania swoim postępowaniem, ale z uwagi na deficyty funkcji intelektualnych nie jest zdolny do prowadzenia obrony w sposób samodzielny i rozsądny. A. M. (1) od 16 grudnia 2021 r. przebywa w zakładzie karnym. A. M. (1) do 4 grudnia 2020 r. był dwa razy karany, na karę ograniczenia wolności i karę grzywny za czyn z art. 286 § 1 k.k. Po tym był wielokrotnie karany za czyny z art. 286 § 1 k.k., art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k.

R. A. (1) ma 47 lat, jest kawalerem, nie ma nikogo na utrzymaniu, ma wykształcenie zawodowe, nie pracuje, nie ma majątku ani dochodów. Nie leczył się psychiatrycznie ani odwykowo. Korzystał z zajęć edukacyjnych w ramach psychoterapii w zakładzie karnym, w związku z uzależnieniem. Był wielokrotnie karany, głównie za przestępstwa przeciwko mieniu.

A. M. (1) i R. A. (1) byli w 2020 r. bezdomni.

Oskarżyciel publiczny nie ustalił danych osoby, która zarejestrowała i korzystała z adresu e-mail (...).

Zeznania pokrzywdzonej;

Potwierdzenie przelewu;

Dane z (...) sp. z o.o.;

Informacja z ustaleń KP w L.;

Dane retencyjne (...) sp. z .o.o.;

Informacja z banku (...) po uchyleniu tajemnicy bankowej;

Telefonogram, notatka urzędowa;

Wiadomość e-mail z G. L.;

Dane osobopoznawcze;

Opinia sądowo-psychiatryczna;

Karty karne

Pismo z ZK W. z oceną końcową przebiegu terapii

Wyjaśnienia oskarżonego A. M.

2-5, 352;

14-17;

23;

30-39v.;

53-54v.;

46, 55;

91-92;

132-132v., 205-206;

181-187;

367-370, 371-373v.;

320-322;

351v.-352;

1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.

R. A. (1)

Czyn zarzucany: w dniu 4 grudnia 2020 roku w nieustalonym miejscu a ujawnionym w N. pow. (...) woj. (...) w zamiarze aby inna osoba dokonała czynu zabronionego ułatwił jego popełnienie udostępniając swój numer rachunku bankowego (...) prowadzony przez Bank (...) S.A. na który zostały przelane pieniądze w kwocie 1000 złotych przez D. R. (1) tytułem zaliczki na zakup mebli do kuchni z ekspozycji na portalu (...) w wyniku czego poprzez wprowadzenie w błąd doszło do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w celu osiągnięcia korzyści majątkowej w/w pokrzywdzonej w kwocie 1000 złotych, czym działano na szkodę D. R. (1) przy czym czynu tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pobawienia wolności za umyślne przestępstwo podobne tj. o czyn z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.

2.

A. M. (1)

Czyn zarzucany: w dniu 4 grudnia 2020 roku w nieustalonym miejscu a ujawnionym w msc. N. pow. (...) woj. (...) działając w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził D. R. (2) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w postaci pieniędzy w kwocie 1000 złotych w ten sposób, że zamieścił na stronie internetowej (...) ogłoszenie dotyczące sprzedaży mebli do kuchni z ekspozycji czym wprowadził pokrzywdzoną w błąd co do swoich danych osobowych oraz zamiaru wywiązania się z umowy sprzedaży mebli do kuchni z ekspozycji i po dokonaniu przez pokrzywdzoną wpłat środków pieniężnych na wskazany rachunek bankowy o nr (...) prowadzonym przez Bank (...) S.A. tytułem zaliczki za meble nie wywiązał się z warunków umowy ani nie zwrócił pobranych środków pieniężnych czym działał na szkodę D. R. (1), tj. o czyn z art. 286 § 1 k.k.

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za nieudowodnione

Dowód

Numer karty

Oskarżony R. A. (1) popełnił zarzucony mu czyn w warunkach recydywy specjalnej podstawowej.

Oskarżony A. M. (1) doprowadził D. R. (2) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w kwocie 1000 złotych w ten sposób, że zamieścił na stronie internetowej (...) ogłoszenie dotyczące sprzedaży mebli do kuchni z ekspozycji czym wprowadził pokrzywdzoną w błąd co do swoich danych osobowych oraz zamiaru wywiązania się z umowy sprzedaży mebli do kuchni z ekspozycji i po dokonaniu przez pokrzywdzoną na rachunek bankowy o nr (...) tytułem zaliczki za meble nie wywiązał się z warunków umowy ani nie zwrócił pokrzywdzonej pieniędzy.

Oskarżony R. A. (1) nie popełnił zarzuconego mu czynu.

Karta karna;

Dane z noe-sad;

Wyjaśnienia oskarżonego A. M.;

Wyjaśnienia oskarżonego R. A.

371-373v.;

312-313;

351v.-352;

205-206, 213-215v.

1.2. OCena DOWOdów

2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Zeznania pokrzywdzonej

Wyjaśnienia oskarżonego A. M.

Dokumenty w postaci: potwierdzenia przelewu, danych z (...) sp. z o.o., informacji z ustaleń KP w L., danych retencyjnych (...) sp. z .o.o., informacji z banku (...) po uchyleniu tajemnicy bankowej, telefonogramu, notatki urzędowej, wiadomości e-mail z G. L., kart karnych, pisma z ZK W. z oceną końcową przebiegu terapii;

Opinia sądowo-psychiatryczna;

Sąd dał wiarę zeznaniom pokrzywdzonej w całości, gdyż zgodne były z danymi z portalu (...) i przedłożonym przez nią potwierdzeniem przelewu, nie były kwestionowane. Pokrzywdzona nie miała żadnej wiedzy na temat osób, które ją oszukały, poza numerem ogłoszenia z olx i adresem e-mail. Z uwagi na to, że bezpośrednie przesłuchanie na rozprawie nie było niezbędne, Sąd na podstawie art. 392 § 1 k.p.k. przeprowadził dowód z jej zeznań pośrednio.

Sąd uznał za wiarygodne wyjaśnienia oskarżonego A. M. (2) niemalże w całości. Logicznie i spójnie opisał jak doszło do tego, że przekazał nieznanym sobie osobom dane osobowe, na które zostały zarejestrowane numery telefonów wykorzystane w niniejszym postępowaniu. Wobec braku dowodów podważających wersję oskarżonego, że to nie on wystawił ogłoszenie o sprzedaży mebli na (...), Sąd uznał jego wyjaśnienia za wiarygodne. Sąd nie dał wiary tej części jego wyjaśnień, w której podał, że nie zdawał sobie sprawy do czego te założone przez niego na swoje dane numery telefonów zostaną wykorzystane. Oskarżony mimo swoich deficytów intelektualnych, musiał przewidywać, że dane te nie zostaną wykorzystane w legalny sposób. Otrzymał przecież za to niewielkie pieniądze, założył więcej niż jeden numer telefonu, wyjaśnił, że zakładał też na swoje dane rachunki bankowe dla tych osób.

Sąd dał wiarę dokumentom zgromadzonym w aktach sprawy, ich forma, treść i pochodzenie nie były kwestionowane.

Sąd uczynił podstawą ustaleń faktycznych opinię sądowo-psychiatryczną sporządzoną przez dwóch biegłych psychiatrów. Biegli po jednorazowym badaniu oskarżonego i po zapoznaniu się z dokumentacją z innych postępowań sporządzili kompletną opinię, z logicznymi i należycie uzasadnionymi wnioskami.

2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 1.1 albo 1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

Wyjaśnienia oskarżonego R. A. (1)

Oskarżony nie przyznał się do popełnienia zarzuconego mu czynu i odmówił składania wyjaśnień.

1.3. PODSTAWA PRAWNA WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Oskarżony

☐

3.1. Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania zgodna z zarzutem

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

☐

3.2. Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania niezgodna z zarzutem

I

II

R. A. (1)

A. M. (1)

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

W ocenie Sądu zarzucone oskarżonym zachowania stanowiły niesprawczą postać zjawiskową przestępstwa, tj. pomocnictwo popełnienia występku z art. 286 § 1 k.k. przez inne nieustalone osoby.

Nie ma w sprawie żadnego dowodu podważającego wiarygodność wyjaśnień oskarżonego A. M. (2), że sprzedał swoje dane osobowe, w tym zarejestrowane na siebie numery telefonów nieustalonym osobom. Inną kwestią jest, czy przewidywał możliwość popełnienia przestępstwa i godził się na to, o czym w dalszej części uzasadnienia.

W ocenie Sądu z żadnego z przeprowadzonych w sprawie dowodów nie wynika fakt, że oskarżony A. M. (1) wystawił ogłoszenie na (...) o sprzedaży mebli kuchennych, na które odpowiedziała pokrzywdzona D. R. (1), a nadto, że to oskarżony wprowadził ją w błąd co do swojej tożsamości i zamiaru wywiązania się z umowy sprzedaży mebli i to on uzyskał 1000 zł wpłacone przez pokrzywdzoną na rachunek bankowy prowadzony na dane oskarżonego R. A. (1). Z żadnego z przeprowadzonych w sprawie dowodów nie wynika fakt, że to oskarżony A. M. (1) osobiście założył konto na portalu (...) i kontaktował się z pokrzywdzoną w tej sprawie. W świetle opinii sądowo-psychiatrycznej i wyjaśnień oskarżonego A. M. (2), co do jego stanu zdrowia i braku umiejętności biegłego czytania i pisania wręcz nieprawdopodobne jest, że to właśnie on był pomysłodawcą i wykonawcą występku oszustwa internetowego na szkodę pokrzywdzonej. Taki wniosek oskarżyciela publicznego, który zarzucił oskarżonemu A. M. występek z art. 286 § 1 k.k. nie daje się wyprowadzić bezpośrednio z żadnego dowodu.

Bezsporne jest, że pieniądze wpłacone przez pokrzywdzoną w kwocie 1000 zł zostały przelane na rachunek bankowy o numerze (...) prowadzony na dane oskarżonego R. A. (1). Ogłoszenie zaś na portalu (...) o sprzedaży mebli z ekspozycji zostało wystawione z konta użytkownika zarejestrowanego z wykorzystaniem numeru (...), zarejestrowanego na dane A. M. (2) oraz za pośrednictwem internetu, z którego korzystała nieustalona osoba posługując się numerem (...), który również był zarejestrowany na dane A. M. (2). Powyższe w żadnym razie nie przesądza w sposób kategoryczny o tym, że to oskarżony A. M. (1) jest odpowiedzialny za dokonanie oszustwa z 4 grudnia 2020 r. W świetle wiarygodnych wyjaśnień oskarżonego A. M. (2), o tym, że zakładał na siebie różne numery telefonów i rachunki bankowe dla nieznanych mu osób i braku dowodu przeciwnego, przyjąć należy, że to nie oskarżony oszukał pokrzywdzoną, ale pomógł w tym innym nieustalonym osobom. Nie ma żadnego dowodu na to, że całość czy chociażby jakaś część tych pieniędzy trafiła do oskarżonych R. A. (1) i A. M. (2).

Przestępstwo oszustwa z art. 286 § 1 k.k. można popełnić wyłącznie z zamiarem bezpośrednim, gdyż znamienne jest ono celem osiągnięcia korzyści majątkowej. Niewątpliwie pokrzywdzona D. R. (1) została doprowadzona do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, przez nieustalone osoby, które działały w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, w wyniku wprowadzenia jej w błąd. Nieustalona bowiem osoba, podająca się na portalu (...) za sprzedającego meble, którymi była zainteresowana, zapewniła ją, że po wpłaceniu zaliczki 1000 zł, otrzyma zamówienie. Pokrzywdzona została wprowadzona w błąd co do zamiaru i tożsamości sprzedającego, gdyż opłaconych zaliczkowo mebli nigdy nie otrzymała. Straciła również wpłacone 1000 zł.

W ocenie Sądu całokształt materiału dowodowego w sprawie prowadzi do ustalenia, że oskarżeni mogli co najwyżej domyślać się, przewidywać, że biorą udział w popełnieniu przestępstwa oszustwa i godzili się na to. Jednakże powyższe prowadzi do wniosku, że oskarżeni działali z zamiarem ewentualnym. W konsekwencji oskarżony A. M. (1) nie wypełnił swoim zachowaniem znamion przestępstwa oszustwa z art. 286 § 1 k.k. W ocenie Sądu oskarżony A. M. (1) swoim zachowaniem, działając w zamiarze ewentualnym aby inna nieustalona osoba dokonała czynu zabronionego ułatwił jego popełnienie udostępniając nieustalonej osobie swoje dane osobowe, na które został zarejestrowany numer (...), który został wykorzystany do wystawienia ogłoszenia na portalu (...) sprzedaży mebli do kuchni z ekspozycji, na które odpowiedziała pokrzywdzona D. R. (1) i za co wpłaciła 1000 zł tytułem zaliczki i zamówionych mebli nie otrzymała, w wyniku czego, wprowadzona w błąd przez inne nieustalone osoby co do zamiaru wywiązania się z umowy sprzedaży ww. mebli i swojej tożsamości D. R. (1) niekorzystnie rozporządziła swoim mieniem w kwocie 1000 zł.

Strona podmiotowa pomocnictwa charakteryzuje się zamiarem, aby inna osoba popełniła czyn zabroniony. Pojęcie zamiaru użyte w art. 18 § 3 k.k. należy interpretować zgodnie ze znaczeniem nadanym mu przez art. 9 § 1 k.k., a więc jako zamiar bezpośredni lub ewentualny. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 7 marca 2003 r., sygn. WA 8/03 „udzielający pomocy musi chcieć, aby inna osoba dokonała przestępstwa, albo przewidując możliwość dokonania przez inną osobę takiego czynu na to się godzić" (tak też Sąd Najwyższy w postanowieniu z 20 października 2005 r., sygn. II KK 184/05). Zamiar odniesiony jest do wszystkich znamion strony przedmiotowej pomocnictwa. Udzielający pomocy musi obejmować świadomością to, że podejmując określone czynności lub nie wykonując ciążącego na nim obowiązku niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego, ułatwia w ten sposób innej osobie popełnienie konkretnego czynu zabronionego. W orzecznictwie sądów powszechnych i Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd, który Sąd podziela, że możliwe jest pomocnictwo w zamiarze ewentualnym do przestępstwa, które może być popełnione jedynie z zamiarem kierunkowym, czyli tak jak w niniejszej sprawie (np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 13 kwietnia 2016 r., sygn. II AKa 45/16, wyrok Sądu Najwyższego z 18 września 2019 r., sygn. II KK 406/18 i postanowienie Sądu Najwyższego z 3 listopada 2021 r., sygn. III KK 320/21). O ile dla przyjęcia pomocnictwa niezbędne jest przekonanie sądu o tym, że istniała osoba indywidualnie oznaczona, względem działań której podejmowane były przez pomocnika czynności określone w dyspozycji art. 18 § 3 k.k. (oraz dyspozycji przepisu określającego znamiona przestępstwa, którego dopuszczał się sprawca), o tyle brak jest podstaw zarówno do twierdzenia, że osoba ta musi być z imienia i nazwiska oznaczona w czynie przypisanym pomocnikowi, jak i do twierdzenia, że personalia tej osoby muszą być znane pomocnikowi (zob. wyrok Sądu Najwyższego z 7 marca 2023 r., sygn. IV KK 223/22).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy uznać należało, że oskarżeni R. A. (1) i A. M. (1) przewidywali możliwość, że udzielając obcym, przypadkowym osobom, których danych nie znali, założony na siebie rachunek bankowy (oskarżony R. A. (1)) i numery telefonu (oskarżony A. M. (1)), w zamian za przysłowiowe „parę groszy” ułatwiają tym osobom popełnienie przestępstwa oszustwa i godzili się na taką ewentualność. Wynika to pośrednio z wyjaśnień oskarżonego A. M. (2), w których podał, że w zamian za „parę groszy” od nieustalonych osób zgodził się zarejestrować na swoje dane rachunki bankowe i numery telefonów i przekazał im do dyspozycji te rachunki i numery telefonów, nie dbając o to, do czego zostaną wykorzystane. W ocenie Sądu oczywiste jest, w oparciu o zasady doświadczenia życiowego, że każda dorosła i zdrowa psychicznie osoba winna przewidywać, że udostępnienie takich narzędzi jak rachunek bankowy i numer telefonu, zarejestrowanych na osobiste dane wrażliwe, nieznanej osobie, która oferuje za to osobom w kryzysie nałogu, narkomanii czy bezdomności albo po prostu biednym, drobną zapłatę, może prowadzić do ich wykorzystania w przestępczym procederze. W ocenie Sądu nie ma innego wyjaśnienia po co tym nieustalonym osobom rachunek bankowy i numer telefonu zarejestrowane na dane oskarżonych jak tylko takie, że to te nieustalone osoby działały w celu osiągnięcia korzyści majątkowej wykorzystując dane innych osób, wyłudzając w ten sposób pieniądze. Gdyby bowiem osoby te potrzebowały rachunku bankowego i numeru telefonu w legalnym celu, nie byłoby potrzeby kupowania ich od osób bezdomnych czy uzależnionych od alkoholu, narkotyków.

W ocenie Sądu nieuzasadnione jest zarzucenie przez oskarżyciela publicznego oskarżonemu R. A. (1) pomocnictwa do oszustwa pokrzywdzonej D. R. (1), zaś oskarżonemu A. M. dokonania oszustwa. W świetle zgromadzonego materiału dowodowego nie ma żadnych racjonalnych podstaw by różnicować rolę oskarżonych w przedmiotowym procederze. W świetle opinii sądowo-psychiatrycznej, gdzie stwierdzono, że oskarżony jest osobą z lekkim upośledzeniem umysłowym, nie umie dobrze czytać oraz jego wyjaśnień na rozprawie, w których podał, że nie umie nawet napisać SMSa, nie sposób przyjąć za oskarżycielem publicznym, że to on wystawił na portalu (...) ogłoszenie o rzekomej sprzedaży mebli kuchennych, posługując się de facto dwoma różnymi numerami telefonów i adresem e-mail na dane N. B. z L., korespondując przez komunikator (...) e-mailowo z pokrzywdzoną. W ocenie Sądu numery telefonów, które zostały zarejestrowane na dane A. M. (2) zostały wykorzystane do oszustwa pokrzywdzonej D. R. (1), ale dokonały tego inne nieustalone osoby. Oskarżyciel publiczny nie zdołał wykazać, że to oskarżony A. M. (1) oszukał pokrzywdzoną. W tym miejscu podkreślić trzeba, że oskarżyciel publiczny zaniechał ustalenia danych osoby, która zarejestrowała i korzystała z adresu e-mail (...), korespondując z pokrzywdzoną, ponieważ w zapytaniu do G. wskazano błędny adres (tj. (...), k. 25) i pomimo odpowiedzi z G., że adres może być błędny, nie zwrócono się o uzyskanie danych z prawidłowo przepisanym adresem e-mail, który został wykorzystany do oszukania pokrzywdzonej (k. 91).

Dlatego w ramach zarzuconego czynu Sąd zmienił opis i kwalifikację prawną czynu zarzuconego oskarżonemu A. M..

Oskarżonemu R. A. (1) oskarżyciel publiczny zarzucił popełnienie przestępstwa w warunkach recydywy specjalnej podstawowej. W ocenie Sądu kwalifikacja przyjęta w akcie oskarżenia jest błędna. Jak wynika bowiem z karty karnej oskarżonego R. A. (1) i danych z Noe-Sad (k. 312) był on wielokrotnie karany za różne przestępstwa na kary pozbawienia wolności, w tym za przestępstwa przeciwko mieniu, jednakże ostatnią karę pozbawienia wolności w wymiarze co najmniej 6 miesięcy za umyślne przestępstwo podobne, tj. przed popełnieniem czynu przypisanego w niniejszym postępowaniu, oskarżony wykonał 15 grudnia 2014 r., tj. w sprawie wyroku łącznego sygn. II K 154/11, którym połączono m.in. karę 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną ostatnim wyrokiem skazującym za przestępstwo przeciwko mieniu przed popełnieniem czynu przypisanego w niniejszej sprawie (tj. wyrok Sądu Rejonowego w Zielonej Górze z 27 października 2010 r., sygn. II K 700/10). Następnie oskarżony R. A. (1) był skazany na kary pozbawienia wolności co najmniej 6 miesięcy za przestępstwo z art. 233 § 1 k.k. i z art. 59 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz z art. 224 k.k. (tj. wyroki Sądu Rejonowego w Zielonej Górze sygn. II K 730/11 z 22 lutego 2012 r. i sygn. II K 809/17 z 30 maja 2018 r., czyli nie za przestępstwa podobne w rozumieniu art. 115 § 3 k.k. Po tych skazaniach oskarżony popełnił przypisany mu w niniejszej sprawie czyn. Następnie został ponownie skazany za przestępstwo przeciwko mieniu na karę łączną 6 miesięcy pozbawienia wolności wyrokiem Sądu Rejonowego w Świebodzinie z 28 września 2021 r., sygn. VI K 164/21. Tę ostatnią i kolejne kary pozbawienia wolności wykonywał już po popełnieniu zarzuconego mu czynu. Oskarżyciel publiczny nie zgromadził ani jednego odpisu wyroku czy danych o wykonaniu kar pozbawienia wolności przez oskarżonego R. A. (1), pomimo tego, że wystąpiono o odpisy niektórych wyroków z karty karnej oskarżonego (k. 209-212). Nie czekając na odpowiedź, oskarżyciel publiczny skierował do sądu akt oskarżenia przeciwko oskarżonemu R. A. (1). Nie sposób ustalić zatem na jakiej podstawie uznał, że oskarżony popełnił zarzucony mu czyn w warunkach recydywy specjalnej podstawowej. Z uwagi na to, że przypisany oskarżonemu czyn został popełniony po upływie 5 lat od wykonania kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne (sygn. II K 154/11) Sąd uznał, że oskarżony nie działał w warunkach recydywy.

Z uwagi na to, że czyny przypisane zostały popełnione w nieustalonym dniu, nie wcześniej niż 1 stycznia 2020 r. i nie później niż 4 grudnia 2020 r. Sąd zastosował na podstawie art. 4 § 1 k.k. ustawę Kodeks karny w brzmieniu obowiązującym do 4 grudnia 2020 r., ponieważ była ona względniejsza dla oskarżonych. Przede wszystkim ze względu na ówczesną treść art. 37a § 1 k.k.

☐

3.3. Warunkowe umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach warunkowego umorzenia postępowania

☐

3.4. Umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach umorzenia postępowania

☐

3.5.  Uniewinnienie

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach uniewinnienia

4.  KARY, Środki Karne, PRzepadek, Środki Kompensacyjne i środki związane z poddaniem sprawcy próbie

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się
do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

R. A. (1)

A. M. (1)

I.

II.

III.

I.

II.

I-II.

Sąd uznał oskarżonych za winnych czynu kwalifikowanego z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. Zgodnie z art. 19 § 1 k.k. Sąd wymierza karę za pomocnictwo w granicach zagrożenia przewidzianego za sprawstwo. Czyn z art. 286 § 1 k.k. zagrożony jest karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Sąd wymierzył oskarżonemu R. A. (1) karę 8 miesięcy ograniczenia wolności, polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym. Okolicznością łagodzącą jest fakt, że oskarżony został niejako wykorzystany, chociaż nie bez swojej winy, do popełnienia przestępstwa. Okolicznością obciążającą jest uprzednia wielokrotna karalność. Stopień winy oskarżonego Sąd uznał za umiarkowany, bowiem nie wystąpiły żadne okoliczności stopień ten obniżający. Oskarżony w dacie popełnienia czynu był osobą dorosłą, zdrową psychicznie, nie działał w sytuacji atypowej. Obiektywnie miał możliwość dać posłuch prawu. Stopień społecznej szkodliwości czynu oskarżonego Sąd ocenił jako nieznaczny. Oskarżony działał z zamiarem ewentualnym, godził w dobro chronione prawem jakim jest mienie, jego zachowanie ułatwiło wyrządzenie szkody majątkowej w niewielkim rozmiarze, tj. 1000 zł. Jego trudna sytuacja osobista została wykorzystana przez nieustalone dotąd osoby, które, za niewielkie pieniądze skupowały rachunki bankowe i numery telefonów by je następnie wykorzystać do oszustw internetowych. Sąd zastosował wobec oskarżonego ustawową modyfikację kary na podstawie art. 37a § 1 k.k., gdyż przypisane mu przestępstwo jest zagrożone tylko karą pozbawienia wolności do lat 8, a wymierzona za nie kara pozbawienia wolności nie byłaby surowsza od roku, zważywszy na nieznaczny stopień społecznej szkodliwości i umiarkowany stopień winy. W ocenie Sądu kara ograniczenia wolności w formie nieodpłatnej pracy na cele społeczne w wymiarze 8 miesięcy będzie wystarczająca by osiągnąć wobec oskarżonego cel prewencyjny kary, a jednocześnie nie jest nadmierna. Sąd uwzględnił przy tym, że bezwzględna kara pozbawienia wolności winna być traktowana jako ultima ratio i orzekana jedynie wówczas, gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić jej celów. Jest ona ostatecznością wśród pozostałych środków oddziaływania na sprawcę przestępstwa, której należy unikać, a nie jej nadużywać i wymierzać karę tylko wtedy, gdy inne środki nie spełnią celów postępowania (art. 58 § 1 k.k.)

Sąd wymierzył oskarżonemu A. M. karę 6 miesięcy ograniczenia wolności, polegającą na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym. Okolicznością łagodzącą jest fakt, że oskarżony został niejako wykorzystany, chociaż nie bez swojej winy, do popełnienia przestępstwa oraz to, że przed popełnieniem przestępstwa, polegającego na pomocnictwu do oszustwa, nie był karany. Pierwsze wyroki skazujące zostały wydane w październiku 2020 r. Stopień winy oskarżonego Sąd uznał za nieznaczny, bowiem wobec oskarżonego zachodzi okoliczność obniżająca stopień umiarkowany. Oskarżony jest upośledzony umysłowo w stopniu lekkim, co nie ograniczało jego poczytalności w czasie popełnienia czynu. Oskarżony jest osobą uzależnioną, biegli lekarze psychiatrzy rozpoznali u niego uzależnienie mieszane, działał będąc w kryzysie bezdomności, sprzedał swoje dane osobowe za „parę groszy”. Stopień społecznej szkodliwości czynu oskarżonego Sąd ocenił jako nieznaczny. Oskarżony działał z zamiarem ewentualnym, godził w dobro chronione prawem jakim jest mienie, jego zachowanie ułatwiło wyrządzenie szkody majątkowej w niewielkim rozmiarze, tj. 1000 zł. Jego trudna sytuacja osobista została wykorzystana przez nieustalone dotąd osoby, które, za niewielkie pieniądze skupowały rachunki bankowe i numery telefonów by je następnie wykorzystać do oszustw internetowych. Sąd zastosował wobec oskarżonego ustawową modyfikację kary na podstawie art. 37a § 1 k.k., gdyż przypisane mu przestępstwo jest zagrożone tylko karą pozbawienia wolności do lat 8, a wymierzona za nie kara pozbawienia wolności nie byłaby surowsza od roku, zważywszy na nieznaczny stopień społecznej szkodliwości i winy. W ocenie Sądu kara ograniczenia wolności w formie nieodpłatnej pracy na cele społeczne w wymiarze 6 miesięcy będzie wystarczająca by osiągnąć wobec oskarżonego cel prewencyjny kary, a jednocześnie nie jest nadmierna. Sąd uwzględnił przy tym, że bezwzględna kara pozbawienia wolności winna być traktowana jako ultima ratio i orzekana jedynie wówczas, gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić jej celów. Jest ona ostatecznością wśród pozostałych środków oddziaływania na sprawcę przestępstwa, której należy unikać, a nie jej nadużywać i wymierzać karę tylko wtedy, gdy inne środki nie spełnią celów postępowania (art. 58 § 1 k.k.)

W tym miejscy podkreślić trzeba, że oskarżyciel publiczny nie sprzeciwił się orzeczeniu wobec oskarżonych kar ograniczenia wolności wyrokiem nakazowym z 23 sierpnia 2023 r. (w przypadku oskarżonego R. A. (1) w wymiarze niższym niż orzeczona w niniejszym postępowaniu), pomimo tego, że nieprawidłowo przypisano w nim obu oskarżonym działanie w warunkach recydywy specjalnej podstawowej, przy czym w przypadku oskarżonego A. M. (2) oskarżyciel publiczny nie zarzucił działania w warunkach recydywy.

Na podstawie art. 46 § 1 k.k. Sąd zobowiązał oskarżonych do naprawienia w całości solidarnie szkody wyrządzonej przestępstwem poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonej 1000 zł. Zgodnie z art. 46 § 1 k.k. w razie skazania sąd może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej orzeka, stosując przepisy prawa cywilnego, obowiązek naprawienia, w całości albo w części, wyrządzonej przestępstwem szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Niewątpliwe bowiem oskarżeni przypisanymi im czynami przyczynili się do wyrządzenia pokrzywdzonej szkody majątkowej w kwocie 1000 zł. Pokrzywdzona nie odzyskała bowiem żadnej części wpłaconych pieniędzy za zakup mebli kuchennych.

Wprawdzie szkoda nie została wyrządzona bezpośrednio przestępstwem, za które zostali skazani oskarżeni, jednakże pomiędzy ich działaniem a szkodą występuje adekwatny związek przyczynowy. Gdyby oskarżeni nie ułatwili swoim działaniem wystawienia ogłoszenia na (...), na które odpowiedziała pokrzywdzona i za co zapłaciła nieustalonym sprawcom 1000 zł, to pieniądze pozostałyby na jej koncie i do powstania szkody w określonej wyżej wysokości po prostu by nie doszło, przynajmniej w okresie opisanym w zarzucie. Wskazać trzeba, że orzekanie o obowiązku naprawienia szkody jest również rozstrzyganiem o odpowiedniości cywilnej osób współdziałających w popełnieniu przestępstwa. O zakresie odpowiedzialności osób współdziałających w przestępstwie rozstrzyga prawo cywilne. Zgodnie z art. 422 k.c. za szkodę odpowiedzialny jest nie tylko ten, kto ją bezpośrednio wyrządził, lecz także ten kto do wyrządzenia szkody nakłonił inną osobę albo był jej pomocny lub też świadomie skorzystał z wyrządzonej drugiemu szkody. Odpowiedzialność tych osób jest solidarna (art. 441 k.c.) Pomocnik odpowiada za całość szkody wyrządzonej poszkodowanemu (zob. m.in. wyrok Sądu Najwyższego z 6 grudnia 1972 r., sygn. I PR 212/72).

W ocenie Sądu w niniejszej sprawie nie ma podstaw do ograniczania obowiązku naprawienia szkody wobec oskarżonych. Przewidziana w art. 46 § 1 k.k. możliwość nałożenia obowiązku naprawienia szkody jedynie w części, winna być ograniczona tylko do takich przypadków, w których zabezpieczyłoby to w pełni interesy osób pokrzywdzonych. Taka sytuacja w niniejszej sprawie nie zaistniała. Regułą w świetle zasad odpowiedzialności cywilnej jest natomiast całkowita kompensata szkody wyrządzonej przestępstwem.

5.  1Inne ROZSTRZYGNIĘCIA ZAwarte w WYROKU

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

1.6. inne zagadnienia

W tym miejscu sąd może odnieść się do innych kwestii mających znaczenie dla rozstrzygnięcia,
a niewyjaśnionych w innych częściach uzasadnienia, w tym do wyjaśnienia, dlaczego nie zastosował określonej instytucji prawa karnego, zwłaszcza w przypadku wnioskowania orzeczenia takiej instytucji przez stronę

Sąd na podstawie art. 409 k.p.k. wznowił przewód sądowy, gdyż konieczne było wykluczenie przesłanki negatywnej postępowania z art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. Jak wynika bowiem z kart karnych oskarżonych, po dacie popełnienia przypisanych im w sprawie czynów zostali oni skazani prawomocnie za występek pomocnictwa do oszustwa, tj. oskarżony R. A. (1) w sprawie Sądu Rejonowego w Pabianicach sygn. II K 749/21, zaś oskarżony A. M. (1) w sprawach: Sądu Rejonowego w Wągrowcu sygn. II K 764/20, Sądu Rejonowego w Bielsku-Białej sygn. IX K 996/21, Sądu Rejonowego w Mikołowie sygn. II K 183/21, Sądu Rejonowego w Zielonej Górze sygn. VII K 633/21, Sądu Rejonowego Lublin-Zachód w Lublinie sygn. IX K 476/21, Sądu Rejonowego w Śremie sygn. II K 694/22. Sąd z urzędu dopuścił dowód z odpisów wyroków w ww. sprawach. Zgodnie bowiem z podstawową zasadą prawa karnego materialnego, ten sam czyn stanowić może tylko jedno przestępstwo (art. 11 § 1 k.k.) Oczywistym jest zatem, że w odniesieniu do tego czynu może zapaść tylko jedno rozstrzygające o zakresie odpowiedzialności karnej prawomocne orzeczenie. Sąd Rejonowy podziela pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z 23 sierpnia 2011 r., sygn. V KK 83/11, że pomocnik popełnia własne przestępstwo w granicach swojego zamiaru, niezależnie, czy i jakie przestępstwo popełnił sprawca główny. Oznacza to, że pomocnik nie odpowiada za eksces bezpośredniego wykonawcy, nie objęty jego zamiarem. Przywołany wyrok zapadł na kanwie podobnego stanu faktycznego jak w niniejszej sprawie, tj. w przypadku posłużenia się rachunkiem bankowym oskarżonego przez nieustalone osoby do dokonania oszustw na szkodę wielu osób. W tym przypadku sprawcy „główni” dokonali oszustw z wykorzystaniem tylko jednego rachunku bankowego zarejestrowanego na dane oskarżonego. W niniejszej sprawie jest inaczej, gdyż oskarżeni udzielili sprawcom „głównym” różne rachunki bankowe i różne numery telefonów.

Jak wynika ze zgromadzonych dokumentów oskarżeni zostali skazani za podobne występki jak w niniejszej sprawie, jednakże w każdym badanym przypadku przypisane im pomocnictwo do oszustwa polegało na innych zachowaniach, niż w niniejszej sprawie. W sprawie sygn. II K 749/21 oskarżony R. A. (1) został skazany za to, że udzielił innej osobie rachunek bankowy w Banku (...) S.A. (k. 375-377), w niniejszym postępowaniu przypisano mu zaś udostępnienie rachunku bankowego prowadzonego przez Bank (...) S.A. W sprawie sygn. II K 764/20 oskarżony A. M. (1) został skazany za udostępnienie swoich danych do rachunku bankowego prowadzonego przez (...) Bank S.A. (k. 384-384v.) W sprawie sygn. IX K 996/21 oskarżony A. M. (1) został skazany za udostępnienie swoich danych do rachunku bankowego prowadzonego przez bank (...) (k. 379-379v.). W sprawie sygn. II K 183/21 oskarżony A. M. (1) został skazany za udostępnienie danych do swojego rachunku bankowego oraz udostępnienie numeru (...) (k. 416-416v.) W sprawie sygn. VII K 633/21 oskarżony A. M. (1) został skazany za udostępnienie danych do swojego rachunku bankowego w Banku (...) oraz numeru (...) (k. 381-382). W sprawie sygn. IX K 476/21 oskarżony A. M. (1) został skazany za udostępnienie danych do swojego rachunku bankowego (k. 409-410, 426-427). W sprawie sygn. II K 694/22 oskarżony A. M. (1) został skazany za udostępnienie numerów (...) (k. 412-413v., 431-446v.) W przedmiotowym postępowaniu przypisano mu zaś udostępnienie swoich danych osobowych, na które został zarejestrowany numer (...).

Mając powyższe na uwadze Sąd wykluczył istnienie negatywnej przesłanki procesowej, jaką jest powaga rzeczy osądzonej.

7.  KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

IV-VI

Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. Sąd zwolnił oskarżonych w całości od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych, uznając, że ich uiszczenie byłoby dla oskarżonych zbyt uciążliwe. Oskarżeni nie mają żadnego majątku, ani stałych dochodów. Oskarżony A. M. (1) przebywa w zakładzie karnym, zaś oskarżony R. A. (1) niedawno opuścił zakład karny.

Oskarżeni mieli ustanowionych obrońców z urzędu. Oskarżony A. M. (1) w postępowaniu przygotowawczym i przed Sądem, zaś oskarżony R. A. (1) tylko przed sądem. Obrońcy oskarżonych stawili się na czterech terminach rozprawy, tj. 13 grudnia 2023 r., 13 marca 2024 r., 20 maja 2024 r. i 14 sierpnia 2024 r. Dlatego na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze Sąd przyznał od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. B. 1704 zł tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną oskarżonemu A. M. z urzędu w postępowaniu przygotowawczym i przed sądem. Stawka wynagrodzenia została ustalona na podstawie § 17 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 3 w zw. z § 20 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu. Na podstawie zaś art. 22 ³ ust. 1 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych Sąd przyznał od Skarbu Państwa na rzecz r.pr. M. R. 1176 zł tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną oskarżonemu R. A. (1) z urzędu w postępowaniu przed sądem. Stawka wynagrodzenia została ustalona na podstawie § 17 ust. 2 pkt 3 w zw. z § 20 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu.

1.18. POdpis