Pełny tekst orzeczenia

Przewodniczący

-

sędzia Jacek Klęk

Protokolant

-

staż. sekr. sąd. Katarzyna Lubaszewska

Formularz UWO

Sygnatura akt

II Ko 477/23

WNIOSKODAWCA

M. C. (1)

ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

1.

600 000,00 zł

------------

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

1.

250 000,00 zł

---------------

3.

Inne

1.

Zwrot kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Ustalenie faktów

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.1.1.

18 września 2018 r. o godz. 9:00 M. C. (1) został zatrzymany na podstawie postanowienia o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu wydanego przez Prokuratora Rejonowego w Zduńskiej Woli z 13 września 2018 r. w sprawie PR Ds. 849.2018.

M. C. (1) zarzucono popełnienie czynu z art. 282 k.k. w zw. z art. 12 k.k. w zw. z art. 65 k.k.

postanowienie o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu

1

akt PR Ds. 849.2018

protokół zatrzymania osoby

5

akt PR Ds. 849.2018

post. o przedstawieniu zarzutów,

post. o zmianie post. o przedstawieniu zarzutów

9 akt PR Ds. 849.2018

k. 28 i k. 58akt PR Ds. 849.2018

3.1.2.

M. C. (1) nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu, w szczególności nie składał obciążających go depozycji.

protokół przesłuchania podejrzanego

12-13 akt PR Ds. 849.2018

3.1.3.

19 września 2018 r. Prokurator Prokuratury Rejonowej w Zduńskiej Woli wystąpił z wnioskiem do Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli o zastosowanie wobec podejrzanego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania na okres 3 miesięcy od daty zatrzymania.

wniosek o zastosowanie tymczasowego aresztowania

14-16 akt PR Ds. 849.2018

3.1.4.

Postanowieniem wydanym 20 września 2018 r. w sprawie II Kp 221/18 Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli zastosował wobec M. C. (1) środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania na okres 3 miesięcy tj. od 18 września 2018 r. godz. 09:00 do dnia 17 grudnia 2018 r. godz. 09:00. Obrońca złożył zażalenie na postanowienie o zastosowaniu wobec wnioskodawcy tymczasowego aresztowania i po przeprowadzeniu postępowania odwoławczego zostało ono utrzymane w mocy postanowieniem Sądu Okręgowego w Sieradzu wydanym 16 października 2018 r. w sprawie o sygnaturze akt II Kz 125/18.

postanowienie SR w Zduńskiej Woli II Kp 221/18,

20-21 akt PR Ds. 849.2018

postanowienie SO w Sieradzu II Kz 125/18

34-36 akt PR Ds. 849.2018

3.1.5.

04 grudnia 2018 r. obrońca M. C. (1) złożył wniosek o zmianę stosowanego wobec wymienionego środka zapobiegawczego na środki o charakterze wolnościowym.

Postanowieniem z 04 grudnia 2018 r. Prokurator Prokuratury Rejonowej w Zduńskiej Woli uchylił stosowany wobec M. C. (1) środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania i zastosował wobec ww. środek zapobiegawczy w postaci dozoru Policji połączony z zakazem jakiegokolwiek kontaktowania się ze świadkami w sprawie oraz poręczenie majątkowe w postaci wpłacenia kwoty 60.000 złotych i zakaz opuszczania kraju. 04 grudnia 2018 r. o godz. 10:30 M. C. (1) opuścił jednostkę penitencjarną w której przebywał w ramach stosowanego tymczasowego aresztowania.

wniosek o zmianę środka zapobiegawczego

37 akt PR Ds. 849.2018

postanowienie PR w Zd. Woli PR Ds. 849.2018

39-40 akt PR Ds. 849.2018

zawiadomienie o zwolnieniu ze sprawy

44 akt PR Ds. 849.2018

3.1.6.

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli z 14 czerwca 2021 roku w sprawie o sygnaturze akt II K 125/19 M. C. (1) został uniewinniony od dokonania czynu zarzucanego mu aktem oskarżenia wniesionym w sprawie.

7 grudnia 2022 r. w sprawie o sygnaturze akt II Ka 307/21 Sądu Okręgowy w Sieradzu utrzymał w mocy wyrokiem Sądu Rejonowego.

wyrok Sądu Rejonowego w Zd. Woli II K 125/19 oraz wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu II Ka 307/21

66-68 akt sprawy II Ko 477/23

3.1.7.

M. C. (1) przed zatrzymaniem pozostawał w nieformalnym zawiązku z M. R. (1). Zamieszkiwali wspólnie z ich 15 miesięcznym synem.

M. R. (2) w dniu zatrzymania wnioskodawcy była w 7 miesiącu ciąży.

wyjaśnienia wnioskodawcy

330v- 336v, 350v-355

protokół posiedzenia w przedmiocie zastosowania tymczasowego aresztowana

17-19 akt PR Ds. 849.2018

M. C. (1) w chwili zatrzymania prowadził ewidencjonowana dzielność gospodarczą pod firmą: PPHU (...). W jej ramach zajmował się handlem (prowadził sklep) i współpracował z firmą (...), związana umową agencyjną z Polska Telekomunikacja komórkową (...) Sp. z o.o. Wnioskodawca, w ramach umowy zlecenia z (...) L. był (...)Agentem (...). Miał obowiązek przyjęcia od zleceniodawcy obowiązków związanych z zawieraniem umów o świadczenie przez (...) Centertel usług telekomunikacyjnych oraz pośrednictwem przy zawieraniu umów o świadczenie przez (...) usług telekomunikacyjnych (pkt. E preambuły z k. 186). Za świadczone usługi otrzymywał wynagrodzenie określone wysokością ryczałtu i premii. Warunkiem wynagrodzenia było wystawienie i dostarczenie przez wnioskodawcę zleceniodawcy ( firmie (...)) faktur przygotowanych w oparciu o pisemną informację zleceniodawcy o wysokości należnego wynagrodzenia artykuł 13 k. 197

wyjaśnienia wnioskodawcy

330v- 336v, 350v-355

protokół posiedzenia w przedmiocie zastosowania tymczasowego aresztowana

17-19 akt PR Ds. 849.2018

umowa oraz aneksy do umowy z (...) S.A., porozumienie rozwiązujące umowę

184-308, 213-214

zeznania świadka M. S. (1)

352v-353v

zeznania świadka P. R. (1)

353v-355

5 stycznia 2017 r. Wnioskodawca, w ramach przedsiębiorstwa PPHU (...) zawarł z firmą (...)-Budowlane Ł. M. umowę zlecenia, na podstawie której, w zamian za pozyskiwanie dla zleceniodawcy klientów na budowę domów i obiektów budowlanych na terenie Niemiec i Ukrainy miał otrzymywać wynagrodzenie. Wnioskodawca nie wystawił żadnej faktury dla zleceniodawcy. Odbył podróże do Ukrainy, tych jednak nie dokumentował i nie wilczał do kosztów działalności gospodarczej.

8 stycznia 2019 r. Ł. M. i M. C. (1) rozwiązali umowę łączącą ich przedsiębiorstwa. Jako podstawę rozwiązania umowy strony wskazały zatrzymanie i pobyt wnioskodawcy w więzieniu oraz „narażenie dobrego imienia zleceniodawcy i wizerunku”.

wyjaśnienia wnioskodawcy

330v- 336v, 350v-355

umowa z M.- B. nr 02/01/2017 i jej rozwiązanie

140-144 akt II Ko 477/23

Rozwiązanie umowy

144

W 2018 r. Wnioskodawca osiągnął dochód w kwocie 78.644,88 zł, przy czym okres 79 dni, od 18 września 2018 r. godz. 9 ⁰⁰ do 04 grudnia 2018 r. godz. 9 ³⁰ wnioskodawca był pozbawiony wolności w ramach tymczasowego aresztowania stosowanego w sprawie PR Ds. 849.2018 Prokuratury Rejonowej w Zduńskiej Woli następnie rozpoznanej przez Sąd Rejonowy w Zduńskiej Woli pod nr II K 125/19.

Informacja o wysokości dochodu PIT 36L z informacją PIT/B

159-161

3.1.8.

Kwota przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw za ostatnie dostępne w chwili wyrokowania dane (tj. za luty 2024 r.) to 7.978,99 zł (Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 20 marca 2024 r. w sprawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w lutym 2024 r (Dz. Urz. GUS z 2024 r. poz. 14).

3.1.9.

M. C. (1) od sierpnia 2013 r. korzystał z usług medycznych udzielanych przez terapeutów uzależnień, psychologów i psychiatrę w Niepublicznym Specjalistycznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej (...) Sp. z o.o. w S. (poradnia leczenia uzależnień, poradnia zdrowia psychicznego). W 2013 r. rozpoznano u niego reakcję na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne. Od kwietnia 2016 r. do marca 2021 r. M. C. (1) nie korzystał z usług ww. poradni. Wnioskodawca wznowił wizyty w poradni uzależnień 29 marca 2021 roku i ukończył psychoterapię 16 maja 2023 roku. Podejmując terapie wiosną 2021 r. wnioskodawca zadeklarował wolę kontynuowania terapii (...). Swoją sytuację materialną określał jako „bardzo dobrą” (wpis z 14.04.2021 r.), a jako powód wznowienia terapii deklarował pracę nad własnymi zachowaniami i emocjami w relacji z żoną/panterką (terminologia w dokumentacji medycznej nie jest konsekwentna). Żaden z wpisów w Historii wizyt wnioskodawcy w poradniach (...) M. - (...) w S. nie dotyczy zatrzymania, aresztowania, czy choćby postępowania karnego w ogólności.

historia wizyt poradni zdrowia psychicznego

175-183 akt II Ko 477/23

Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.2.1.

Zaistnienie skutkiem zatrzymania i aresztowania wnioskodawcy w sprawie PR Ds. 849.2018 Prokuratury Rejonowej w Zduńskiej Woli (II K 125/19 Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli) szkody w mieniu wnioskodawcy w kwocie przekraczającej 16.670,84 zł.

wyjaśnienia wnioskodawcy

330v- 336v, 350v-355

3.2.1.

Zaistnienie skutkiem zatrzymania i aresztowania wnioskodawcy w sprawie PR Ds. 849.2018 Prokuratury Rejonowej w Zduńskiej Woli (II K 125/19 Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli) krzywdy wnioskodawcy uzasadniającej zadośćuczynienie w kwocie przekraczającej 26.264,54 zł.

wyjaśnienia wnioskodawcy

330v- 336v, 350v-355

ocena DOWODów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

wyjaśnienia wnioskodawcy

W. M. C. (1) uznano za wiarygodne w zakresie, w jakim nie pozostają one w opozycji do innych zgromadzonych w sprawie dowodów. Wypowiedzi wnioskodawcy korespondują z dokumentacją zebraną w sprawie PR 849.2018. Dotyczy to okoliczności, jakie zaistniały w toku prowadzonego w tamtej sprawie postępowania, a które wiązały się z postawieniem wnioskodawcy zarzutu popełnienia przestępstwa oraz pozbawienia go wolności w ramach stosowanego izolacyjnego środka zapobiegawczego, a także umów o świadczenie usług łączących wnioskodawcę z innymi podmiotami w okresie bezpośrednio poprzedzającym zatrzymanie wnioskodawcy. Również w kwestii sytuacji rodzinnej i osobistej wnioskodawcy jego zeznania zasługiwały na wiarygodność.

zeznania świadka M. S. (1)

Sąd uznał zeznania świadka za wiarygodne, świadek swoimi depozycjami zobrazował charakter działania i struktur firmy z jaką pośrednio współpracował M. C.. Odniósł się również do kwestii zmiany klientów przypisanych jemu do obsługi oraz przyczyn tych zmian. Świadek nie posiadał wiedzy w kwestii wynagrodzenia jakie osiągał M. C. w ramach pośredniej współpracy z O. Polska jak również nie miał informacji o tym, że klienci nie chcieli współpracować z M. C. po okresie tymczasowego aresztowania.

zeznania świadka P. R. (1)

Sąd uznał zeznania świadka za wiarygodne, świadek swoimi depozycjami zobrazował charakter działania i struktur firmy z jaką współpracował M. C.. Odniósł się również do kwestii zmiany klientów przypisanych jemu do obsługi oraz obowiązujących przyczyn tych zmian. Nadto do sposobu traktowania wnioskodawcy przez świadczeniodawcę po powrocie do współpracy. Świadek podał, że byli klienci (których nie wskazał) odmawiający obsługi ich przez wnioskodawcę.

Dokumenty uwzględnione przy ustalaniu stanu faktycznego

Sąd uznał zgromadzony w sprawie i wymieniony ogół dokumentów za w pełni wiarygodny. Dokumenty zostały sporządzone zgodnie z przepisami prawa, we właściwym trybie i formie oraz przez uprawnione i właściwe do tego organy (osoby). Żadna ze stron, w tym wnioskodawca, nie kwestionowała ich wiarygodności oraz okoliczności mu towarzyszących. Brak jest zatem podstaw do podważenia znajdujących się w aktach dokumentów.

Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

wyjaśnienia wnioskodawcy

Sąd za niewiarygodne uznał wyjaśnienia wnioskodawcy odnośnie do wysokości szkody. Wnioskodawca twierdził, że ta (związana z tymczasowym aresztowaniem wielokrotnie przekraczała wysokość zadeklarowanych przezeń w deklaracji podatkowej dochodów. Tymczasem dochody zadeklarowane za 2018 r. znacząco nie odstawały od dochodów zadeklarowanych za lata poprzednie i za 2019 r.

Oczywistym jest, że wnioskodawca w okresie aresztowania nie wykonywał usług i nie zarobkował, ale też nie wykazał aby skutkiem aresztowania doznał szkody przekraczającej dochody jakie osiągał w innych okresach 2018 r.

Sąd za niewiarygodne uznał twierdzenia wnioskodawcy jakoby dla potrzeb wykonania umowy łączącej go z M.-B. Usługi (...) poniósł jakiekolwiek wydatki. Te wnioskodawcę oszacował na kwartę 50 000 zł, przy czym nie uwzględniał ich w kosztach prowadzonej dzielności gospodarczej. W ocenie Sądu argumentacja wnioskodawcy jakoby wydatków tych nie uwzględnił w kosztach przedsiębiorstwa (zleceniobiorcą wg umowy było PPHU (...) a nie M. C. (1)) zawarł z firmą (...)-Budowlane Ł. M. jest sprzeczna z logiką. Wszak to ewidentnie ma wpływ na wysokość obciążeń fiskalnych a tym samym i prowadzenie firmy mniej opłacalnym.

Sąd za niewiarygodne uznał także twierdzenia wnioskodawcy jakoby usługi medyczne świadczone na jego rzecz przez Niepubliczny (...) Zakład Opieki Zdrowotnej (...) Sp. z o.o. w S. miały związek z krzywdą jakiej doświadczył w następstwie tymczasowego aresztowania. Wynika to wprost z czasu rozpoczęcia terapii (2013 r.), przerwy w korzystaniu z usług (od kwietnia 2016 r. do marca 2021 r.), czasu wznowienia terapii (wiosna 2021 r.) oraz treści wpisów jakie świadczący usługi dokumentowali świadczenie usług, które nie dotyczą aresztowania czy postępowania karnego w ogólności).

PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

1.

16.670,84 zł

ustawowe od uprawomocnienia się wyroku.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Na wstępie zaznaczyć należy, że odpowiedzialność Skarbu Państwa za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie unormowana jest w art. 552 § 4 k.p.k. stosownie do reguł określonych w Rozdziale 58 Kodeksu postępowania karnego. Opiera się ona na zasadzie ryzyka kształtowanej regułami „słuszności”. Podstawę roszczenia odszkodowawczego stanowić może tylko „niewątpliwa niesłuszność” oceniana przez pryzmat rozstrzygnięcia w sprawie, w której tymczasowe aresztowanie było stosowane. Z niewątpliwą niesłusznością tymczasowego aresztowania mamy do czynienia, gdy było ono stosowane z naruszeniem przepisów karnoprocesowych dotyczących środka zapobiegawczego lub gdy okazało się niezasadne w kontekście ostatecznego, prawomocnego orzeczenia dotyczącego odpowiedzialności karnej w świetle całokształtu okoliczności ustalonych w sprawie, a także w toku postępowania w przedmiocie odszkodowania lub zadośćuczynienia za niesłuszne tymczasowe aresztowanie (za: uchwałą Sądu Najwyższego z 15 września 1999 r. – I KZP 27/99 – Prok. i Pr. 1999/11-12/8). Nadto dodać należy, że osobie niesłusznie tymczasowo aresztowanej przysługuje od Skarbu Państwa, na podstawie art. 552 § 4 k.p.k., odszkodowanie za poniesioną szkodę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, wynikłe z wykonania tymczasowego aresztowania, jeżeli niesłuszność tymczasowego aresztowania pozostaje niewątpliwa. Niewątpliwie niesłusznym w rozumieniu powołanego przepisu kodeksu postępowania karnego jest takie tymczasowe aresztowanie, które było stosowane z obrazą przepisów Rozdziału 28 k.p.k. oraz tymczasowe aresztowanie oskarżonego (podejrzanego), powodujące dolegliwość, której nie powinien doznać w świetle całokształtu okoliczności ustalonych w sprawie, a także w szczególności prawomocnego jej rozstrzygnięcia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia: 11 kwietnia 2006 r. – V KK 329/05 – (...), 6 kwietnia 2005 r. – V KK 383/04).

Oceny słuszności tymczasowego aresztowania na gruncie przepisu art. 554 § 2 k.p.k. dokonywać należy przede wszystkim z punktu widzenia ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie. Niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie to takie, które w kontekście końcowego orzeczenia w sprawie i ostatecznych ustaleń nie powinno mieć miejsca, ponieważ nawet jeżeli w momencie zastosowanie tego środka zapobiegawczego nie dopuszczono się obrazy przepisów Rozdziału 28 k.p.k., to jego zbędność w świetle ostatecznego rozstrzygnięcia w przedmiocie odpowiedzialności karnej spowodowała niezrekompensowaną szkodę i krzywdę. W tym przypadku ocena słuszności (jako reguły odpowiedzialności Skarbu Państwa) dokonywana jest przez pryzmat okoliczności, jakie zaszły na dalszym etapie postępowania karnego.

Na podstawie art. 552 §1 k.p.k. oskarżonemu, który w wyniku wznowienia postępowania, kasacji lub skargi nadzwyczajnej został uniewinniony lub skazany na łagodniejszą karę, służy od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę oraz zadośćuczynienie za doznaną krzywdę wynikłą z wykonania względem niego w całości lub w części kary, której nie powinien był ponosić. W § 2 przewidziano natomiast odszkodowanie lub zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie w wypadku umorzenia postępowania, do którego doszło po uchyleniu wyroku skazującego. Zgodnie z art. 552 § 4 k.p.k. odszkodowanie i zadośćuczynienie przysługują również w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania.

Do rozstrzygnięcia zgłoszonego żądania o zasądzeniu odszkodowania należy zastosować przepisy kodeksu cywilnego. Odszkodowanie, o jakim mowa w art. 552 § 2 k.p.k., ma charakter cywilno-prawny. Zgodnie z art. 361 § 1 k.c., zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W myśl § 2 tego przepisu w tak zakreślonych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

1.

26.264,540 zł

ustawowe od uprawomocnienia się wyroku

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Przedstawiona powyżej, w odniesieniu do odszkodowaniu podstawa prawna z art. 552 § 2 k.p.k. oraz art. 552 § 4 k.p.k. dotyczy również zadośćuczynienia. Na podstawie art. 552 § 4 k.p.k. zadośćuczynienie przysługuje również w przypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania lub zatrzymania.

Zgodnie z regulacją art. 558 k.p.k., w sprawach o odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie, w zakresie nieuregulowanym przepisami Kodeksu postępowania karnego, stosuje się przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. To oznacza, że warunki przyznania zadośćuczynienia należy ustalić stosując odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego. Instytucja zadośćuczynienia uregulowana w art. 445 § 1 k.c. wskazuje, że zadośćuczynienie powinno być adekwatne do ustalonej wielkości krzywdy, pełniąc funkcję kompensacyjną, a przyznana suma ma stanowić równoważnik poniesionej szkody niemajątkowej. Przyznana kwota ma za zadanie wynagrodzić doznane cierpienia fizyczne i psychiczne związane z pozbawieniem wolności (w realiach niniejszej sprawy) oraz ułatwić przezwyciężenie ujemnych przeżyć. Miernikiem rozmiaru cierpień i dolegliwości w ustalonym stanie faktycznym pozostają czas stosowania aresztowania, okoliczności jemu towarzyszące oraz ówczesna sytuacja rodzinna wnioskodawcy). Bez wątpienia znaczenie, co do wysokości przyznanej kwoty ma również wpływ zatrzymania na życie codzienne wnioskodawcy oraz następstwa związane z zatrzymaniem, m.in. narażenie na uszczerbek dobrego imienia, udowodnione problemy w sferze zawodowej czy psychicznej.

Zadaniem Sądu w procesie o zadośćuczynienie za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie nie jest jednak jedynie miarkowanie wysokości zadośćuczynienia przez pryzmat przyzywanej w sposób subiektywny krzywdy, jej psychologicznej definicji, ale również przeprowadzenie zrelatywizowanej miary krzywdy poprzez zasądzenie słusznej kwoty zadośćuczynienia. Dlatego też prawnicza definicja instytucji zadośćuczynienia, jako formy wyrównania szkody niemajątkowej, nie może pozostawać w zupełnym oderwaniu od kryteriów obiektywnej natury. Zadośćuczynienie za krzywdę wyrządzoną niewątpliwie niesłusznym tymczasowym aresztowaniem z punktu widzenia procesowego ma dwa zadania. Z jednej strony posiada ono funkcję indywidualno-kompensacyjną czyniącą zadość wewnętrznemu poczuciu krzywdy wnioskodawcy a z drugiej spełnia rolę sprawiedliwości społecznej, która wymaga, aby w miarkowaniu wysokości zadośćuczynienia mieć na uwadze również mierniki obiektywne. Ustawodawca nakłada obowiązek zadośćuczynienia krzywdzie wynikłej z niewątpliwie niesłusznego zastosowania w stosunku do wnioskodawcy najostrzejszego środka zapobiegawczego, który wiąże się z pozbawieniem wolności, w wysokości „odpowiedniej” sumy pieniężnej. Ponieważ pojęcie to w rozumieniu leksykalnym jest niezwykle pojemne i w sposób oczywisty nieostre, teoria i praktyka zarówno procesu cywilnego jak postępowania karnego wypracowała obiektywne wskaźniki oraz kryteria, jakimi kieruje się sąd miarkując wielkość zadośćuczynienia. Należy przy tym podkreślić, że instytucja zadośćuczynienia jest instytucją prawa cywilnego, ale w procesie karnym ma zastosowanie wtedy, gdy niezbędnym jest miarkowanie kompensacji doznanej krzywdy, a przez to również gdy istnieje potrzeba zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne zatrzymanie, tymczasowe aresztowanie lub skazanie. Takie odniesienie się do instytucji zadośćuczynienia nakazuje w procesie karnym skorzystanie z dorobku piśmiennictwa i orzecznictwa, jakie wypracowano na gruncie prawa cywilnego tak, aby było ono realizowane w sposób odpowiedni zgodnie z zasadami i celem procesu karnego – postępowania szczególnego po uprawomocnieniu się orzeczenia.

Według art. 445 § 1 k.c. zadośćuczynienie ma być odpowiednie, co oznacza, że ma być adekwatne do wielkości ustalonej krzywdy. Podzielić należy zapatrywanie wyrażone w wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31 grudnia 2010 roku wydanym w sprawie III APa 21/10, wedle którego zadośćuczynienie z art. 445 § 1 k.c. pełni funkcję kompensacyjną i przyznana suma pieniężna ma stanowić przybliżony ekwiwalent poniesionej szkody niemajątkowej. Powinna wynagrodzić doznane cierpienia fizyczne i psychiczne oraz ułatwić przezwyciężenie ujemnych przeżyć, aby w ten sposób przynajmniej częściowo przywrócona została równowaga zachwiana na skutek popełnienia czynu niedozwolonego. Funkcja kompensacyjna zadośćuczynienia za doznaną krzywdę musi być rozumiana szeroko, albowiem obejmuje zarówno cierpienia fizyczne jak i sferę psychiczną poszkodowanego. Wspomniana funkcja kompensacyjna powinna mieć istotne znaczenie dla ustalenia wysokości zadośćuczynienia. Ze względu na kompensacyjny charakter zadośćuczynienia jego wysokość musi przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną adekwatną do warunków gospodarki rynkowej (w: POSAG 2011/1/51-78). Wskazać też trzeba, że orzeczenie w przedmiocie wysokości kwoty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, opierać się może jedynie na rzetelnych kryteriach, zweryfikowanych przeprowadzonymi w postępowaniu dowodami oraz powszechnie przyjętymi zasadami zakreślającymi granice subiektywnego poczucia krzywdy przez wnioskodawcę (za: wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 31 stycznia 2013 r. – II AKa 3/13 – System informacji prawniczej LEX nr (...)). Szkoda niemajątkowa łączące się z krzywdą w sferze doznań psychicznych niesłusznie tymczasowo aresztowanego, wyrażać się może w cierpieniach psychicznych podczas tymczasowego aresztowania lub zatrzymania oraz dolegliwościach związanych ze znacznie ograniczonym kontakcie z bliskimi (za: S. S.: Odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie w kodeksie postępowania karnego – Prok. i Pr. 1999/1/59).

Inne

3.

1.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

1.

16.670,84 zł.

Tymczasowe aresztowanie zastosowane wobec M. C. (1) okazało się niesłusznym, i to w stopniu niewątpliwym przez wzgląd na treść wyroku uniewinniającego, który wobec niego zapadł w sprawie II K 125/19 Sądu Rejonowego w Zduńskiej Woli i został utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Sieradzu w sprawie II Ka 307/21.

Zważywszy uprawomocnienie się wyroku uniewinniającego żądanie wnioskodawcy w sferze szkody pozostaje słusznym. Kwestią otwartą jest wymiar należnego odszkodowania, w kontekście zgłoszonego żądania finansowego (250.000 zł). Orzekając o wysokości należnego mu świadczenia Sąd miał na uwadze, że w postępowaniu w sprawie o odszkodowanie czy też zadośćuczynienie za stosowanie środków przymusu, to na wnioskodawcy spoczywa ciężar udowodnienia faktów, na których opiera swoje roszczenie. To żądanie ocenia się według prawa cywilnego, a więc stosuje się w szczególności zasadę ciężaru dowodzenia określonej w przepisie art. 6 k.c.

Dokonując analizy przedstawionych przez wnioskodawcę dowodów mających uzasadnić jego żądanie Sąd doszedł do przekonania, że nie zostały przedstawione żadne dowody wskazujące na zaistnienie po stronie wnioskodawcy szkody majątkowej jakiej miał doznać w ramach współpracy z firmą (...) oraz O. Polska (faktycznie zaś (...) L. ) spowodowanej tymczasowym aresztowaniem. Wnioskodawca przedstawił umowy o świadczenie usług ze wskazanymi podmiotami jednak w żaden sposób nie wykazał strat majątkowych jakie poniósł nie mogąc świadczyć dla nich usług w okresie pozbawienia wolności czy też następującym zaraz po opuszczeniu aresztu. Przedstawione deklaracje podatkowe nie obrazują pogorszenia sytuacji finansowej wnioskodawcy, a przede wszystkim nie wynika z nich uszczegółowiona wysokość szkody majątkowej wnioskodawcy. Wnioskodawca w ramach współpracy z firmą (...) nie osiągnął jakiekolwiek dochody, gdyż nie przedstawił żadnych dokumentów z których wynikałyby jakiekolwiek rozliczenia finansowe z nim, czy też z pozyskanymi przez niego na rzecz podmiotu klientami na budowę obiektów budowlanych, a nawet potencjalnie istniejących klientów na takie usługi w okresie sprzed tymczasowego aresztowania, których można by uznać za utraconych w wyniku pobytu w areszcie. Do powyższego nie przystaje pominiecie w kosztach prowadzonej działalności wydatków rzekomo poniesionych na pozyskanie klientów. Analiza deklaracji podatkowych przedstawionych przez wnioskodawcę poddaje pod wątpliwości ponoszenie jakichkolwiek kosztów związanych z wykonywaniem zawartej umowy, a tym bardziej zastosowany sposób rozliczenia tychże kosztów w ramach ryczałtu. Ujawnione w paszporcie wnioskodawcy wyjazdy na terytorium Ukrainy same w sobie nie świadczą o poniesieniu w związku z tym jakichkolwiek kosztów, gdyż nie ma na to dowodu w postaci wiarygodnej dokumentacji. Podkreślić również należy, iż jak wynika z treści rozwiązania umowy z firmą (...) z 8 stycznia 2019 r. strony zrzekły się wszelkich roszczeń względem siebie.

W odniesieniu do współpracy wnioskodawcy z firmą (...) (za pośrednictwem (...) L.) należy wskazać, iż również w tej kwestii wnioskodawca nie wykazał, iż jego żądanie jest zasadne. Szkoda nie została udowodniona zarówno, co do zasady, jak i wysokości. Przedstawione umowy o świadczenie usług jak również zeznania świadków powołanych w sprawie nie dały podstaw do uznania, że wnioskodawca poniósł szkodę majątkową wynikającą z tymczasowego aresztowania. Oczywistym jest, że w okresie, gdy przebywał w jednostce nie mógł wykonywać obowiązków zawodowych, niemniej jednak historia finansowa przedstawiona w zeznaniach podatkowych nie daje podstaw do przyjęcia spadku w dochodach wnioskodawcy w kwocie przekraczającej przyznane odszkodowanie. Sam wnioskodawca zdecydował się na zawarcie innej umowy (przyjął inne warunki współpracy), przy czym pomiędzy tym faktem a aresztowaniem brak związku czasowego. Ponadto jak podaje sam wnioskodawca współpraca z firmą (...) trwała nieprzerwanie do stycznia 2023 r. Po opuszczeniu aresztu od stycznia 2019 r. powrócił do wykonywania obowiązków, a w grudniu 2022 roku w wyniku zmiany warunków kontraktu przeszedł na obsługę klientów na kanale (...) obsługującego klientów większego segmentu. Wnioskodawca przedstawia ten fakt negatywnie, bowiem w jego ocenie musiał od nowa pozyskiwać klientów, co z uwagi na charakter podmiotów dla jakich przeznaczony był kanał (...) stwarzało znaczne trudności. Propozycję (a nie obowiązek) zmiany umowy (segmentu klientów) nie dotyczyła jednak tylko wnioskodawcy. Z zeznań P. R. i M. S. (k. 353v-355 i k. 352v-353v) wynika, że decyzja propozycja dotyczyła wielu handlowców. Nadto podnoszona przez wnioskodawcę kwestia pozbawienia go dotychczasowych klientów również znajduje swoje odzwierciedlenie w obowiązujących w O. Polska zasadach, bowiem w wyniku dłuższej nieobecności przedstawiciela handlowego klienci zostają rozdysponowani na innych przedstawicieli, co stanowi zwykłą dolegliwość podyktowaną organizacją w tego typu podmiotach gospodarczych mającą na celu zapewnienie ciągłości obsługi klientów. Trudno jest doszukać się adekwatnego związku przyczynowo – skutkowego w zastosowaniu wobec wnioskodawcy tymczasowego aresztowania, a szkody majątkowej jakiej doznał nie mogąc świadczyć usług na rzecz O. Polska, czy też pozbawieniem go korzystniejszych dochodowo klientów, bowiem po opuszczeniu aresztu niemalże od razu kontynuował swoje obowiązki, a umowa została rozwiązana dopiero 13 stycznia 2023 roku i to na wniosek M. C., a nie jak twierdzi ww. z uwagi na ochronę wizerunku przedsiębiorstwa i co ważne po prawomocnym uniewinnieniu wnioskodawcy od zarzucanego mu czynu, które nastąpiło 7 grudnia 2022 r.

Sąd uznał, iż adekwatną kwotą odszkodowania jest ujęta w punkcie 1 a wyroku kwota 16.670,84 zł, bowiem wnioskodawca nie wykazał w żaden sposób, aby jego żądanie ponad zasądzoną kwotę było zasadne i znajdowało pokrycie w rzeczywiście poniesionej szkodzie majątkowej wywołanej niezasadnym tymczasowym aresztowaniem.

Ustalając odszkodowanie Sąd, zważywszy wysokość zadeklarowanego za 2018 r. dochodu i przyjął za niebudzące wątpliwości, że ten dotyczył usług wykonywanych przez 286 dni, co stanowi różnicę pomiędzy liczbą dni w roku oraz liczba dni tymczasowego aresztowania (365-79). Za 2018 r. wnioskodawca zadeklarował dochód w kwocie 78.644,88 zł. Tym samym każdy dzień spośród 286 dni tegoż roku, kiedy mógł świadczyć usługi przynosił mu dochód w kwocie 274,98 zł. Sąd uznał, że szkodą udowodnioną pozostaje iloraz zadeklarowanego fiskusowi dochodu dziennego osiąganego przez wnioskodawcę w 2018 r. przez liczbę dni pozbawienia wolności, co daje kwotę 21.723,42 zł (274,98×79) brutto. Podwyższenie dochodu rocznego zadeklarowanego (a dot. 286 dni) o wskazaną wartość daje sumę 100.367,70 zł (365×274,98) mieszczącą się pomiędzy zadeklarowanymi dochodami za 2017 r. (95.517,90 zł) i 2019 r. (117.989,21 zł).

Oczywiście dochód zadeklarowany nie jest dochodem, którym wnioskodawca mógłby rozporządzić. Należało go pomniejszony o wartość obowiązkowej stawki ubezpieczenia zdrowotnego w kwocie 842,14 zł (10,66 zł/dzień – minimalna miesięczna stawka ubezpieczenia zdrowotnego w 2018 r. to 319,94 zł – 319,94÷30×79) i podatek VAT (wg stawki 19 %). W rezultacie szkoda jaką wnioskodawca poniósł w następstwie aresztowania to 16.670,84 zł (21.723,42 zł pomniejszone o należną składkę zdrowotną w kwocie 842,14 co daje 20,581,28 zł oraz pomniejszone o podatek osób fizycznych wg stawki 19 % - 3.910,44 zł).

Odsetki za zwłokę przyznane zostały od dnia uprawomocnienia się wyroku. Sąd podzielił w tym zakresie poglądy doktryny i orzecznictwa. Odszkodowanie i zadość-uczynienie orzekane w trybie regulacji z rozdziału 58 Kodeksu postępowania karnego to instytucje prawa karnego a przez to zachowują pewne odrębności wobec zasad obowiązujących w prawie cywilnym. Odsetki od sumy pieniężnej stanowiącej odszkodowanie za nie-słuszne skazanie są wynagrodzeniem za opóźnienie w zapłacie sumy pieniężnej, która jest już wymagalna i za czas do wydania przez sąd prawomocnego orze-czenia odszkodowaw-czego odsetki nie przysługują. Są one należne za okres od uprawomocnienia się wyroku (zob. Dariusz Świecki (red.) – Kodeks postępowania karnego. Tom II – Komentarz zaktualizowany – LEX 2021, ale też postanowienie Sądu Najwyższego z 29.04.1991 r. – V KRN 475/90 – OSNKW 1991/10-12, poz. 52).

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

1.

26.264,54 zł

Rozważania w odniesieniu do roszczenia odszkodowawczego przedstawione już wyżej w zakresie niesłusznego tymczasowego aresztowania w odniesieniu do roszczenia o odszkodowanie zachowują charakter również aktualność przy roszczeniu dotyczącym zadośćuczynienia.

Należy mieć na względzie, że M. C. (1) był zatrzymany i tymczasowo aresztowany od 18 września 2018 r. godz. 09:00 do 04 grudnia 2018 r. godz. 10:30 tj. łącznie przez okres 79 dni.

Roszczenie wnioskodawcy w zakresie zadośćuczynienia uznać należy, co do zasady za znajdujące oparcie w obowiązującym systemie prawnym, albowiem w wyniku niesłusznego pozbawienia wolności doznał on krzywdę. Za krzywdę wynikającą z niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania należy się wnioskodawcy „słuszne” zadośćuczynienie, czyli świadczenie pieniężne w wymiarze współmiernym do intensywności dolegliwości fizycznych i psychicznych, jakich w efekcie pozbawienia wolności doświadczył, jak też do rozmiaru rzeczywistego poczucia płynącej stąd krzywdy. Ze swej istoty rozmiar krzywdy nie może być zmierzony obiektywnymi wskaźnikami. Wewnętrzna miara krzywdy wprost zależy od predyspozycji psychicznych i cech osobowościowych danej jednostki, nie musi być wiec odzwierciedleniem obiektywnych wydarzeń, gdyż w dużej mierze zależy od podatności na skrzywdzenie i w skrajnych wypadkach może być poczuciem wyolbrzymionym (za: M. Korpkiewicz, Krzywda urojona [w:] Krzywda. Zagadnienia teoretyczne i problemy praktyki. Podręcznik akademicki, red. W Tulibacki – Olsztyńska Szkoła Wyższa im. J. Kusieckiego, Olsztyn 2003).

Miarkując wysokość zadośćuczynienia Sąd miał na uwadze następujące okoliczności związane z jego przymusową izolacją:

‐

zatrzymanie w obecności ciężarnej partnerki i małoletniego dziecka,

‐

okres stosowania tymczasowego aresztowania tj. 79 dni,

‐

pierwszy pobyt wnioskodawcy w zakładzie karnym,

‐

utrata możliwości obecności wnioskodawcy przy narodzinach drugiego dziecka oraz wsparcia partnerki w tym okresie,

‐

poczucie izolacji spowodowane brakiem możliwości kontaktu z rodziną i bliskimi, z malutkim dzieckiem oraz partnerką w zaawansowanej ciąży,

‐

niemożność budowania więzi z nowonarodzonym dzieckiem od chwili jego narodzin i niemożność wspierania i pomocy partnerce w okresie po narodzeniu drugiego dziecka, jak również opiece nad starszym dzieckiem.

Biorąc pod uwagę powyższe Sąd uznał, iż adekwatną w odniesieniu do krzywdy jakiej doznał wnioskodawca jest kwota 26.264,54 złote.

Za punkt odniesienia w ustaleniu należnego zadośćuczynienia Sąd przyjął wysokość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw za ostatni znany w chwili wyrokowania okres obliczeniowy (dane dot. stycznia 2024 r. ogłoszone w lutym 2024 r.) stojąc na stanowisku, iż kwota takiego wynagrodzenia odzwierciedla podstawową krzywdę wynikającą z izolacji związanej z pobawieniem wolności w ramach oczywiście niesłusznego tymczasowego aresztowania. Każda z okoliczności dodatkowych (w sprawie sąd to okoliczności przytoczone w tirét 1-6 sekcji niniejszej) wymagają podwyższenia zadośćuczynienia.

Kwota przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw za ostatnie dostępne dane (tj. za luty 2024) to 7978,99 zł. Dzieląc tę wartość przez 30 Sąd ustalił pieniężny ekwiwalent krzywdy wynikłej z pozbawienia wolności przez okres 1 dnia (7.978,99 zł÷30) tyj. 265,97 zł zadośćuczynienia za każdy dzień oczywiście niesłusznego tymczasowego aresztowania). Oznacza to, że zadośćuczynienie za krzywdę wynikłą z oczywiście niesłusznego aresztowania w okresie 79 dni, jeśli nie wystąpiły okoliczności szczególne odpowiada kwocie 21.011,63 zł. W związku z okolicznościami opisanymi wyżej w tirét 1-6, które sąd uznaje za okoliczności szczególne, nadzwyczajne (bo związane ścisłe z wnioskodawcą), istotnie podnoszące poczucie krzywdy sąd ustalając należne zadośćuczynienie podwyższył stawkę podstawową ustaloną wg kryterium wynagrodzenia przeciętnego w sektorze przedsiębiorstw o 25%, co skutkowało ustaleniem należnego zadośćuczynienia na kwotę 26.264,54 zł.

Wskazać przy tym należy, iż niewątpliwie pozbawienie możliwości bycia przy bliskich osobach, realnego i swobodnego kontaktu z nimi, zwłaszcza w sytuacji posiadania malutkiego dziecka i partnerki oczekującej na narodziny drugiego potomka jest krzywdzące dla osoby tymczasowo aresztowanej. Jednak podnoszone przez wnioskodawcę okoliczności niemożności uzyskania informacji o stanie swojej partnerki, braku możliwości jakiegokolwiek kontaktu choćby telefonicznego czy też pozostawanie w areszcie w złych warunkach bytowych czy złego traktowania ze strony współosadzonych nie zostały przez wnioskodawcę w żaden sposób wykazane, a więc nie sposób uznać je za faktycznie zaistniałe i uwzględnić przy miarkowaniu wysokości zadośćuczynienia. Wnioskodawca nie wykazał, aby w ogóle składał wnioski o widzenia z osobami najbliższymi lub w jakikolwiek sposób starał się pozyskać informacje o sytuacji swojej rodziny i odmawiano mu tego.

W odniesieniu do kwestii zdrowia psychicznego wnioskodawcy należy wskazać, że pogorszenie stanu zdrowia wnioskodawcy i konieczność korzystania z pomocy specjalistów zgodnie z przedstawioną historią wizyt (k. 175-183) nie pozostaje w adekwatnym związku przyczynowo skutkowym pomiędzy aresztowaniem zakończonym 04 grudnia 2018 r. a koniecznością podjęcia terapii. Wnioskodawca po przerwie od 2016 r. ponownie korzystał z pomocy specjalisty terapii uzależnień od 29 marca 2021 roku. Nadto wpisy w dokumentacji medycznej jasną określają przyczyny wznowienia terapii, wśród których nie ma odwołania do pozbawienia wolności, aresztowania, czy postępowania karnego. Nie sposób zatem uznać za zasadne twierdzenia wnioskodawcy o wystąpieniu u niego zaburzeń w sferze psychicznej pozostających w związku z pobytem w areszcie w 2018 r.

Sąd uznał, że zasądzona kwota, będzie stanowiła odpowiednie finansowe zadośćuczynienie doznanej krzywdy.

W pozostałym zakresie wniosek został oddalony. Sąd przy tym ma na uwadze, że w sytuacji wnioskodawcy brak jest innych niż wymienione szczególnych okoliczności, wykraczających poza oczywiste dolegliwości wynikające z wykonania środka izolacyjnego. Dlatego roszczenie o przyznanie zadośćuczynienia w żądanej wysokości nie mogło zostać uwzględnione.

Analogicznie jak w sekcji 6.1.1.

Inne

3.

1.

Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

1.

Wniosek o odszkodowanie i zadośćuczynienie został oddalony w nieuwzględnionej części, w związku z przyznaniem odszkodowania i zadośćuczynienia w niższych kwotach niż wnioskowane – z przyczyn określonych powyżej.

KOszty procesu

Punkt z wyroku

Przytoczyć okoliczności

2.

Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy kwotę 288,00 zł tytułem kosztów ustanowienia pełnomocnika w niniejszym postępowaniu. Powyższe uczynił w oparciu o § 8 ust. 1 pkt. 26 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1964 ze zm.). Dodać należy, że wnioskodawca złożył wniosek o powyższe bez wykazania poniesionych kosztów stąd należność ustalono wg stawki minimalnej, zgodnie z § 16 powołanego rozporządzenia.

3.

Na podstawie art. 554 § 4 k.p.k. Sąd kosztami postępowania obciążył Skarb Państwa.

PODPIS

SSO Jacek Klęk