Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 maja 2024 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Roman Walewski

Protokolant: Krystyna Kałużna

po rozpoznaniu w dniu 8 maja 2024 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy Z. S.

przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

o prawo do emerytury rolniczej

na skutek apelacji Z. S.

od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu

z dnia 21 września 2023 r. sygn. akt VII U 177/23

zmienia zaskarżony wyrok w całości i poprzedzającą go decyzję w ten sposób, że przyznaje odwołującemu Z. S. prawo do emerytury rolniczej od dnia 1 października 2022r.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 22 grudnia 2022 r. znak: (...) Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego odmówił Z. S. prawa do emerytury rolniczej, ponieważ ubezpieczony udowodnił tylko 22 lata, 9 miesięcy i 28 dni okresów podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu i równorzędnych zamiast co najmniej 25 lat.

Organ rentowy wskazał, że nie uznał okresów pracy w gospodarstwie rolnym babci i rodziców od 8 października 1973 r. do 31 października 1976 r., od 2 listopada 1976 r. do 30 lipca 1977 r. i od 12 września 1977 r. do 26 października 1982 r., gdyż ubezpieczony pozostawał wówczas w zatrudnieniu poza rolnictwem, a więc nie spełniał statusu domownika.

Z. S. w ustawowym trybie i terminie odwołał się od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę. Odwołujący wskazał, że uwzględnieniu powinien ulec także okres od 9 października 1973 r. (tj. od ukończenia przez niego 16 roku życia) do 28 listopada 1975 r. (tj. do upływu brakujących 2 lat, 2 miesięcy i 2 dni), kiedy to uczęszczał do zasadniczej szkoły zawodowej i jednocześnie pracował w gospodarstwie rolnym jako domownik.

Zdaniem odwołującego, w/w okres pracy w gospodarstwie rolnym może zostać uwzględniony nawet w przypadku, gdy równoległy okres nauki zawodu został uwzględniony przy ustalaniu prawa do świadczenia z ZUS.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz o zasądzenie od odwołującego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Organ rentowy podtrzymał argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji, a nadto wskazał, że okres, którego uwzględnienia domaga się odwołujący, został uwzględniony przez ZUS przy ustalaniu prawa do świadczenia z systemu powszechnego.

Sąd Okręgowy VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w P. wyrokiem z dnia 21 września 2023 r. w sprawie sygn. akt VII U 177/23 oddalił odwołanie oraz zasądził od odwołującego na rzecz pozwanego kwotę 180 zł tytułem kosztów postępowania.

Podstawę rozstrzygnięcia sądu I instancji stanowiły następujące ustalenia i rozważania.

Z. S. urodził się (...), a (...) lat ukończył w dniu (...)r. Od 1 września 1973 r. do 31 października 1976 r. odwołujący był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Fabryce (...) w P. – Zakład w G., w tym od 1 września 1973 r. do 31 sierpnia 1976 r. jako uczeń w zawodzie tokarz. Jednocześnie od 1 września 1973 r. do 19 czerwca 1976 r. odwołujący uczęszczał do (...) Szkoły Zawodowej (...) w G..

W okresie zatrudnienia w charakterze ucznia w zawodzie tokarz przypadającym po ukończeniu przez odwołującego 16 roku życia, a więc w okresie od 8 października 1973 r. do 31 sierpnia 1976 r., odwołujący zamieszkiwał w gospodarstwie rolnym należącym do jego babci, a od 8 kwietnia 1975 r. do jego rodziców, położonym w Ś., gmina M., około 10 km od G.. Odwołujący kończył pracę w (...), względnie zajęcia w (...) około godz. 13.30, po czym wracał motorowerem albo pociągiem do domu, gdzie od około godz. 15.00 pomagał w pracach w gospodarstwie rolnym w wymiarze co najmniej 4 godzin dziennie.

Gospodarstwo rolne miało w tamtym czasie około 17-18 ha, była w nim prowadzona hodowla świń, krów i koni oraz uprawy zbóż, ziemniaków i buraków cukrowych. Odwołujący był najstarszym dzieckiem swoich rodziców.

Odwołujący zamieszkiwał w w/w gospodarstwie rolnym nieprzerwanie do 26 października 1982 r.

Od 2 listopada 1976 r. do 30 lipca 1977 r. odwołujący był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Fabryce (...) w G..

Od 12 września 1977 r. do 31 sierpnia 1981 r. odwołujący był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Fabryce (...) w P. – Zakład w G..

Od 1 września 1981 r. do 31 października 1982 r. odwołujący był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Usługowej Spółdzielni (...) w P. – Oddział Usług (...) w G..

Od 2 listopada 1982 r. do 31 grudnia 1982 r. (i później) odwołujący był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) w G..

Odwołujący pobierał rentę z tytułu niezdolności do pracy z powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych, wypłacaną przez ZUS.

Okresy zatrudnienia odwołującego:

- w Fabryce (...) w P. – Zakład w G. od
1 września 1973 r. do 31 października 1976 r.,

- w Fabryce (...) w G. od 2 listopada 1976 r.
do 30 lipca 1977 r.,

- w Fabryce (...) w P. – Zakład w G. od
12 września 1977 r. do 31 sierpnia 1981 r.,

- w Usługowej Spółdzielni (...) w P. – Oddział Usług (...) w G. od
1 września 1981 r. do 31 października 1982 r.,

- w (...) w G. od 2 listopada 1982 r. do 31 grudnia 1982 r.
(i później), zostały uwzględnione przez ZUS przy ustalaniu prawa do w/w świadczenia.

W dniu 28 października 2022 r. odwołujący złożył wniosek o emeryturę rolniczą.

W dniu 22 grudnia 2022 r. organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję. Organ rentowy uwzględnił odwołującemu okresy pracy w gospodarstwie rolnym w dniu 1 listopada 1976 r. i od 31 lipca 1977 r. do 11 września 1977 r. oraz okresy podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników
od 1 października 1993 r. do 31 grudnia 1994 r., od 1 lipca 2001 r. do 3 marca 2010 r. i od 11 marca 2010 r. do 22 grudnia 2022 r.

Od 2023 r. odwołujący pobiera emeryturę z powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych, wypłacaną przez ZUS.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Okręgowy uznał, że odwołanie było niezasadne.

Przedmiotem sporu, jak podnosił Sąd Okręgowy było to ,czy zachodzą podstawy do zaliczenia odwołującemu – na podstawie art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy – do okresów podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu (art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy) okresu pracy w gospodarstwie rolnym
od 8 października 1973 r. do 31 sierpnia 1976 r., kiedy to odwołujący był jednocześnie zatrudniony jako uczeń w zawodzie tokarz i uczęszczał do (...).

W ocenie Sądu Okręgowego , zaliczenie takie nie było możliwe ze względu na regulację art. 20 ust. 2 w/w ustawy. Jak bowiem ustalono, przy ustalaniu odwołującemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (inwalidzkiej) z powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych ZUS uwzględnił odwołującemu równoległy okres zatrudnienia w Fabryce (...) w P. – Zakład w G..

Z tego samego względu nie było podstaw do zaliczenia odwołującemu okresów ewentualnej pracy w gospodarstwie rolnym równoległych do okresów zatrudnienia:

- w Fabryce (...) w P. – Zakład w G.
od 1 września 1976 r. do 31 października 1976 r.,

- w Fabryce (...) w G. od 2 listopada 1976 r.
do 30 lipca 1977 r.,

- w Fabryce (...) w P. – Zakład w G. od
12 września 1977 r. do 31 sierpnia 1981 r.,

- w Usługowej Spółdzielni (...) w P. – Oddział Usług (...) w G. od 1 września 1981 r. do 26 października 1982 r. (tj. do końca okresu zamieszkania w Ś.).

Również bowiem w/w okresy zatrudnienia zostały uwzględnione przez ZUS przy ustalaniu odwołującemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (inwalidzkiej).

Sąd I instancji odwołał się do wyroku Sądu Najwyższego z 8 maja 2007 r., II UK 164/06, gdzie odpowiedź na pytanie, czy ubezpieczony, który wpierw podjął określone działania i uzyskał prawo do emerytury z ubezpieczenia pracowniczego (analogicznie prawo do renty), jednak
z koniecznością uzupełnienia okresami ubezpieczenia rolniczego, może następnie zmienić tę sytuację, w ten sposób, że uzyska emeryturę z ubezpieczenia społecznego rolników, jednakże również z koniecznością uzupełnienia ubezpieczeniem pracowniczym brakującego do emerytury rolniczej okresu ubezpieczenia, jest negatywna i wynika bezpośrednio z art. 20 ust. 2 w/w ustawy i z art. 10 ust. 3 ustawy emerytalnej.

Dokonanie przez ubezpieczonego wyboru co do zaliczenia wskazanego okresu do okresu ubezpieczenia, od którego zależy prawo do emerytury w określonym systemie (pracowniczym lub rolniczym), uniemożliwia późniejsze zaliczenie tego samego okresu w innym systemie (art. 20 ust. 2 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników i art. 10 ust. 3 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

W tym stanie rzeczy sąd I instancji ,na podstawie w/w przepisów i art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie, o czym orzekł w punkcie 1 sentencji wyroku. O kosztach procesu sąd ten orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., art. 99 k.p.c. oraz § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

Apelację od tego wyroku , zaskarżając go w całości ,złożył odwołujący zrzucając naruszenie art.19ust.1 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników poprzez nie zaliczenie pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia ,a przed 1 stycznia 1983r. na podstawie art.20 ust.2 oraz nieprawidłowe zastosowanie art.20 ust.2 w sytuacji odwołującego mimo ugruntowanej linii orzeczniczej Sądu Najwyższego.

W uzasadnieniu wskazał na orzeczenia , które w jego ocenie w pełni potwierdzają trafność jego stanowiska.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o zmianę w całości zaskarżonego wyroku i przyznania prawa do rolniczej emerytury a ponadto o zasądzenie od odwołującej na rzecz organu rentowego kosztów procesowych według norm przepisanych.

Pozwany nie odniósł się do złożonej apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się zasadna co skutkowało zmiana zaskarżonego wyroku i przyznaniem odwołującemu prawa do emerytury rolniczej.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, sąd I instancji przeprowadził prawidłowe i wystarczające do podjęcia rozstrzygnięcia postępowanie dowodowe. Jednakże na podstawie materiału dowodowego zebranego przed Sądem Okręgowym sąd odwoławczy dokonał odmiennej subsumpcji ustalonego stanu faktycznego.

Warto w tym miejscu podkreślić i zauważyć , że ustalone w sprawie fakty nie były sporne.
W ich świetle , w ocenie Sądu Apelacyjnego, sąd I instancji choć dokonał prawidłowych i trafnych ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności sporu , naruszył wskazywane w apelacji przepisy prawa materialnego poprzez błędną ich wykładnię i niewłaściwe zastosowanie.

Jak to już wyżej wskazywano , przedmiotem sporu było to ,czy zachodzą podstawy do zaliczenia odwołującemu – na podstawie art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej – do okresów podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu (art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy) okresu pracy w gospodarstwie rolnym od 8 października 1973 r. do 31 sierpnia 1976 r., kiedy to odwołujący był jednocześnie zatrudniony jako uczeń w zawodzie tokarz i uczęszczał do (...).

W ocenie Sądu Okręgowego zaliczenie takie nie było możliwe ze względu na regulację art. 20 ust. 2 w/w ustawy. Jak bowiem ustalono, przy ustalaniu odwołującemu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy (inwalidzkiej) z powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych ZUS uwzględnił odwołującemu równoległy okres zatrudnienia w Fabryce (...) w P. – Zakład w G..

Taki pogląd sąd odwoławczy uważa za błędny.

Na wstępie niniejszych rozważań, należało powołać podstawy prawne orzeczenia.

Stosownie do art. 19 ust. 1 ustawy o ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (j.t.Dz.U.2020.174. ze zm.- dalej też jako ustawa emerytalna), emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek emerytalny; wiek emerytalny kobiety wynosi 60 lat, a mężczyzny
65 lat;

2. podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat,
z uwzględnieniem art. 20.

W myśl ust. 2 tego przepisu emerytura rolnicza przysługuje także ubezpieczonemu rolnikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. osiągnął wiek 55 lat, jeśli jest kobietą, albo 60 lat, jeśli jest mężczyzną;

2. podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat;

3. zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej.

Natomiast z art. 20 ust. 1 powołanej ustawy wynika, że do okresów ubezpieczenia wymaganych zgodnie z art. 19 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 pkt 2 zalicza się okresy:

1. podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990;

2. prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym, po ukończeniu 16 roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r.;

3. od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi.

Okresów, o których mowa w ust. 1, nie zalicza się do okresów ubezpieczenia, jeżeli zostały one zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów (ust. 2). Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r. (ust. 3).

W myśl art. 6 pkt 14 cyt. ustawy, ilekroć w ustawie jest mowa o okresach podlegania określonemu ubezpieczeniu społecznemu - rozumie się tylko takie okresy, za które opłacano przewidziane w odpowiednich przepisach składki na te ubezpieczenia, chyba że w myśl tych przepisów, nie istniał obowiązek opłacania składek.

Podkreślić należy, że organ rentowy uznał za udowodniony wymagany staż podlegania ubezpieczeniu emerytalno – rentowemu w wymiarze 22 lat, 9 miesięcy i 28 dni okresów pracy
w gospodarstwie rolnym, wobec wymaganych 25 lat.

KRUS nie uwzględnił m.in. okresu pracy w gospodarstwie rolnym od 8 października 1973 r. do 31 sierpnia 1976 r., kiedy to odwołujący był jednocześnie zatrudniony w (...) w P. , Zakład w G. , jako uczeń w zawodzie tokarz i uczęszczał do (...).

W ocenie Sądu Okręgowego zaliczenie takie nie było możliwe ze względu na regulację art. 20 ust. 2 w/w ustawy.

Jak to stwierdzono wyżej, pogląd taki należało uznać za całkowicie chybiony.

Sąd Apelacyjny w pełni popiera i akceptuje wykładnię ww. przepisu art.20 ust.2 w zw. z
art. 19 ust.1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników , zaprezentowana przez apelującego bez potrzeby przytaczania jej w całości w tym miejscu.

Całkowicie trafnie skarżący zauważył , że wykładnia która wskazywał jest utrwalona
w orzecznictwie Sadu Najwyższego. Co więcej – odwołujący orzecznictwo to przedłożył sądowi
I instancji.

Zgodnie z ta linią znajdującą wyraz w bardzo wielu orzeczeniach SN , cytowanych wprost przez skarżącego , na podstawie art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. ustawy
o ubezpieczeniu społecznym rolników zaliczeniu do okresu podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu będącego przesłanką prawa do emerytury w myśl art. 19 ust. 1 pkt 2 tej ustawy podlegają realizowane przed dniem 1 stycznia 1983 r., także równolegle z okresami zatrudnienia poza rolnictwem, okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego oraz okresy pracy w takim gospodarstwie po ukończeniu 16-tego roku życia, z tym tylko zastrzeżeniem, że nie zalicza się ich do okresów ubezpieczenia, jeżeli to one (a nie równolegle z nimi realizowane okresy zatrudnienia poza rolnictwem) zostały zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów (art. 20 ust. 2 ustawy).

Ponadto uwzględnienie okresów pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16-tego roku życia jest przy tym możliwe wówczas, gdy była ona rzeczywiście wykonywana oraz miała stały charakter i była niezbędna dla funkcjonowania gospodarstwa, co oznacza, że nie musi być, jak w przypadku pracy, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wykonywana w wymiarze co najmniej połowy etatu, to jest przez nie mniej niż 4 godziny (por. art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. a tej ustawy). (patrz m.in. wyrok SN z dnia 9 marca 2022 r. sygn. akt III USKP 152/21).

Sąd Najwyższy akcentował wielokrotnie , że nie chodzi zatem o samo czasowe pokrywanie się różnych okresów aktywności zawodowej skutkującej powstaniem tytułu ubezpieczenia społecznego, ale o zakaz podwójnego zaliczenia tego samego okresu ubezpieczenia z tego samego tytułu ubezpieczenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2020 r., III UK 170/19, LEX nr 3082191).

Tak więc okres prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia przed dniem 1 stycznia 1983 r. podlega zaliczeniu do okresu ubezpieczenia wymaganego do nabycia prawa do emerytury rolniczej, jeżeli nie został zaliczony do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów, choćby w tym okresie rolnik równocześnie był zatrudniony na podstawie stosunku pracy (art. 20 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 933 ze zm.).

Sąd Najwyższy podkreślał również , że artykuł 20 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 266 ze zm.) stanowi samodzielną normę prawną określającą wyodrębniony okres polegający na prowadzeniu gospodarstwa rolnego przez osobę zdolną ze względu na wiek do rzeczywistego wykonywania stałej i niezbędnej pracy w gospodarstwie rolnym, która w rozumieniu tego przepisu nie jest uwarunkowana dodatkowymi wymaganiami.

W związku z powyższym uprawniona jest teza, że okres prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16. roku życia przed dniem 1 stycznia 1983 r. podlega zaliczeniu do okresu ubezpieczenia wymaganego do nabycia prawa do emerytury rolniczej, jeżeli nie został zaliczony do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów, choćby w tym okresie rolnik równocześnie był zatrudniony na podstawie stosunku pracy.( patrz m.in. wyrok SN z dnia 7 grudnia 2021 r. sygn. akt III USKP 91/21).

Powyższe w sposób klarowny i konsekwentny było wskazywane przez odwołującego od początku sporu w sprawie i budzi zdumienie Sądu Apelacyjnego , że ani organ rentowy , ani tym bardziej sąd I instancji w żadnej mierze nie odnieśli się do tej argumentacji choćby jednym zdaniem. Również i te okoliczność trafnie podnosiła strona odwołująca zarówno w trakcie postępowania przed sądem I instancji jak i w apelacji.

Takie odniesienie się było zdaniem sądu odwoławczego niezbędne szczególnie w sytuacji, kiedy to ani organ rentowy, ani sąd I instancji w żadnej mierze nie kwestionowali faktu pracy odwołującego w spornym okresie w gospodarstwie rolnym po ukończeniu przez odwołującego
16 roku życia, w szczególności w okresie jego nauki w (...) Szkole Zawodowej w okresie od 8 października 1973r. do 19 czerwca 1976r., który to okres, łącznie z uznanym przez organ rentowy, w zupełności wystarcza do osiągnięcia wymaganego stażu warunkującego nabycie prawa do spornego świadczenia.

Podkreślić należy, że również ani organ rentowy, ani sąd I instancji nie twierdzili a tym bardziej nie dokonali ustaleń , aby ww. okres i to jako okres pracy w gospodarstwie rolnym był uwzględniony przy ustalaniu prawa odwołującego do renty czy też emerytury z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Przeciwnie – z informacji ZUS uzyskanej przez rolniczy organ rentowy a znajdującej się w aktach emerytalnych odwołującego wynika jednoznacznie , że m.in. w/w okres został zaliczony przy ustalaniu prawa do renty jako okres pracy z tytułu zatrudnienia w Fabryce (...) w P. – Zakład w G..

Tak wiec sytuacja faktyczna i prawna odwołującego w niniejszej sprawie w pełni odpowiadała tej , która występowała we wskazanych wyżej i przytoczonych przez odwołującego orzeczeniach SN. Niezrozumiałym jest, z jakiego względu ani słowem nie odniósł się do tego sąd I instancji poprzestając na przywołaniu orzeczenia, które nijak się miało do stanu faktycznego niniejszej sprawy, co słusznie wytknął odwołujący w swojej apelacji.

Raz jeszcze należy podkreślić, że przepis art. 20 ust. 2 ustawy wyklucza jedynie możliwość zaliczenia okresu ubezpieczenia w systemie powszechnym do emerytury rolniczej, co nie stoi na przeszkodzie wykazywaniu, że oprócz w szczególności nauki ale również zatrudnienia w systemie powszechnym ,rolnik równocześnie prowadził lub pracował na gospodarstwie rolnym (art. 20 ust. 1. pkt 2 ustawy).

Sąd Apelacyjny w pełni podziela przy tym stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy
w wyroku z 12.12.2019 r. sygn. akt I UK 314/18 zgodnie z którym art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy jest samodzielną normą prawną, określającą wyodrębniony okres pracy w gospodarstwie rolnym osoby zdolnej ze względu na wiek do rzeczywistego wykonywania stałej i niezbędnej pracy
w gospodarstwie rolnym, która w rozumieniu tego przepisu nie jest uwarunkowana dodatkowymi wymaganiami, jakim powinna odpowiadać praca domownika w gospodarstwie rolnym.

W konsekwencji SN w cytowanym wyroku I UK 314/18 przyjął, że w sporze o zaliczenie do rolniczego stażu ubezpieczeniowego okresu pracy w gospodarstwie rolnym przed dniem 1 stycznia 1983 r. (art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników) nie jest właściwe ani przydatne ocenianie statusu domownika rolnika oraz śledzenie zmian, którym status ten podlegał
w kolejnych rolniczych ustawach ubezpieczeniowych w związku z podleganiem podwójnemu ubezpieczeniu. Domownicy jako podmioty ubezpieczenia zostali po raz pierwszy uwzględnieni
w art. 2 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych, a następnie od dnia
1 stycznia 1990 r. w art. 6 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, definicje zawarte
w tych przepisach służą zatem określeniu podmiotów ubezpieczenia rolniczego po dniu 1 stycznia 1983 r.

W art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych nie był wyłączony zbieg ubezpieczeń społecznych i nie wymagano, by praca w gospodarstwie rolnym stanowiła jedynie zajęcie.

Od dnia 1 stycznia 1983 r., po tym jak wyraźnie zaznaczyło się rozdzielenie systemów ubezpieczenia pracowniczego i rolniczego, zastrzeżono w definicji domownika - jako warunek ubezpieczenia - niepodleganie obowiązkowi ubezpieczenia na podstawie innych przepisów
(art. 2 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników indywidualnych).

Także w art. 6 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników nie wyłączono zaliczania okresów z powodu podwójnego ubezpieczenia, lecz w art. 20 ust. 2 tej ustawy postanowiono, że okresów, o których mowa w ust. 1, nie zalicza się do okresów ubezpieczenia, jeżeli zostały zaliczone do okresów, od których zależy prawo do emerytury lub renty na podstawie odrębnych przepisów.

W odniesieniu do odwołującego w sposób nie budzący wątpliwości ustalono , że okresu pracy w gospodarstwie rolnym w żadnym wymiarze nie zaliczono do okresu , od którego zależało nabycie prawa do świadczeń z ubezpieczenia powszechnego.

Mając to wszystko na względzie, w oparciu o przepis art.386 § 1 k.p.c. należało zmienić zaskarżony wyrok i poprzedzającą decyzję, przyznając Z. S. prawo do rolniczej emerytury od daty zgodnej z regulacją , o której mowa w art. w 52 ust.1 pkt 2 ustawy emerytalnej.

Roman Walewski