Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 stycznia 2016 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSA Sławomir Bagiński (spr.)

Sędziowie: SA Bożena Szponar - Jarocka

SA Dorota Elżbieta Zarzecka

Protokolant: Magda Małgorzata Gołaszewska

po rozpoznaniu na rozprawie 13 stycznia 2016 r. w B.

sprawy z odwołania S. C.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do emerytury wcześniejszej

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w O.

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 12 marca 2015 r. sygn. akt IV U 4123/13

oddala apelację.

SSA Bożena Szponar – Jarocka SSA Sławomir Bagiński SSA Dorota Elżbieta Zarzecka

Sygn. akt III AUa 715/15

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z 19 sierpnia 2013 r., wydaną w oparciu o przepisy ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.) odmówił S. C. prawa do emerytury, ponieważ nie udowodnił on wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy nie uwzględnił do okresów pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia wnioskodawcy:

- od 1 kwietnia 1967 r. do 9 grudnia 1967 r., od 18 kwietnia 1968 r. do 26 października 1968 r. oraz od 9 czerwca 1969 r. do 25 października 1969 r., gdyż brak było podanego rodzaju prac zgodnie z zarządzeniem Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 31.03.1988 r., wykaz A, dział X, poz. 1 „prace przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych”,

- od 12 lipca 1976 r. do 15 marca 1986 r., gdyż błędnie podano rodzaj prac, tj. „traktorzysta”, a winny być podane prace zgodnie z uchwałą nr 24 Zarządu Krajowego Związku (...) w W. z 14.06.1983 r., wykaz A, dział VIII, poz. 3 „prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych”,

- od 1 maja 1997 r. do 31 października 1997 r. oraz od 16 maja 1998 r. do 15 listopada 1998 r., gdyż nie podano punktu określającego stanowisko pracy zgodnie z zarządzeniem Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 31.03.1988 r., wykaz A, dział X, poz. 8.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył wnioskodawca, domagając się zaliczenia do pracy w szczególnych warunkach okresów zatrudnienia:

- od 12 lipca 1976 r. do 15 marca 1986 r. w Kółku Rolniczym w J. na stanowisku traktorzysty,

- od 17 marca 1986 r. do 30 kwietnia 1990 r. w Przedsiębiorstwie (...) w O. na stanowisku robotnika melioracyjnego,

- od 16 maja 1994 r. do 15 listopada 1994 r., od 16 maja 1995 r. do 30 września 1995 r., od 1 maja 1997 r. do 31 października 1997 r. oraz od 16 maja 1998 r. do 15 listopada 1998 r. w Spółce (...) w S., gdzie wnioskodawca pracował przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych,

- od 1 maja 1990 r. do 30 listopada 1990 r. w Wojewódzkim Zakładzie (...) w O. Oddział Terenowy w N., gdzie również wnioskodawca pracował przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Nadto, w piśmie z 17 lipca 2014 r. wskazał, że uwzględnił do pracy w warunkach szczególnych okresy zatrudnienia wnioskodawcy:

- od 17 marca 1986 r. do 26 lipca 1989 r. w Przedsiębiorstwie (...) w O.,

- od 1 maja 1990 r. do 30 listopada 1990 r., w Wojewódzkim Zakładzie (...) w O. Oddział Terenowy w N., tj. w łącznym wymiarze 3 lat, 11 miesięcy i 11 dni.

Sąd I instancji ustalił, że S. C. urodził się (...) Od 12 lipca 1976 r. do 15 marca 1986 r. zatrudniony był w Kółku Rolniczym w J. na stanowisku traktorzysty, nie będąc członkiem spółdzielni kółek rolniczych. W ramach stosunku pracy wykonywał takie prace jak: orka, koszenie traw i zbóż, wożenie paszy, sypanie żwiru na drogi i usuwanie skutków gołoledzi, opryski chemiczne. Wnioskodawca pracował na ciągniku URSUS, pracę wykonywał przez co najmniej 8 godzin dziennie. Od 17 marca 1986 r. do 30 kwietnia 1990 r. wnioskodawca zatrudniony był w Przedsiębiorstwie (...) Sp. z o.o. w O. na stanowisku robotnika melioracyjnego przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych. Wnioskiem z 27 lipca 1989 r. wystąpił do swojego pracodawcy o udzielenie urlopu bezpłatnego na okres roku. Urlop ten został ostatecznie udzielony do 30 kwietnia 1990 r., tj. do dnia rozwiązania stosunku pracy. Wnioskodawca w zakresie obowiązków miał czyszczenie rzek i budowę urządzeń melioracyjnych, tj. zakładanie drenów, przepustów, odmulanie, układanie faszyny. Od 1 maja 1990 r. do 30 listopada 1990 r. S. C. zatrudniony był w Wojewódzkim Zakładzie (...) w O. Oddział (...) w N. na stanowisku konserwatora urządzeń melioracyjnych i wykonywał prace przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych. Okres ten został uznany przez organ rentowy za pracę w szczególnych warunkach. Od 1 czerwca 1992 r. do 31 listopada 1992 r. wnioskodawca zatrudniony był w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) s.c. K. K., Z. K., W. Z. na stanowisku pracownika melioracji. Okresu tego wnioskodawca nie udowadniał przed sądem. W okresach od 16 maja 1994 r. do 15 listopada 1994 r., od 16 maja 1995 r. do 30 września 1995 r., od 1 maja 1997 r. do 31 października 1997 r. oraz od 16 maja 1998 r. do 15 listopada 1998 r. S. C. zatrudniony był sezonowo w Spółce (...) w S. na stanowisku konserwatora urządzeń wodnych. Jego praca polegała wówczas na kopaniu i oczyszczaniu rowów melioracyjnych. Pomiędzy sezonami w melioracji pracował w lesie albo korzystał z zasiłku dla bezrobotnych.

W dniu 13 lipca 2012 r. S. C. złożył w ZUS Odział w O. wniosek o emeryturę. Do wniosku przedłożył świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach z Kółka Rolniczego w J., Wojewódzkiego Zakładu (...) w O. Oddział (...) w N., Przedsiębiorstwa (...) w O. oraz Spółki (...) w S.. Pismem z 28 kwietnia 2013 r. organ rentowy wezwał wnioskodawcę do przedłożenia prawidłowo wystawionych świadectw wykonywania pracy w szczególnych warunkach w Kółku Rolniczym w J., ponieważ pracodawca nieprawidłowo wskazał nazwę stanowiska pracy jako „traktorzysta”, a także w Spółce (...) w S., bowiem w świadectwie pracy błędnie został wskazany okres zatrudnienia. Wnioskodawca w odpowiedzi na powyższe pismo podał, że zakład pracy, w którym był zatrudniony od 12 lipca 1976 r. do 15 marca 1986 r. nie istnieje, w związku z czym nie ma możliwości sprostowania otrzymanego świadectwa pracy oraz przedłożył sprostowane świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach w Spółce (...) w S. na stanowisku konserwatora urządzeń melioracyjnych przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych.

Oceniając stan faktyczny sprawy Sąd Okręgowy wskazał, że wnioskodawca urodził się (...), zatem podstawą ubiegania się przez niego o prawo do emerytury jest art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 4 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Nie było sporu między stronami co do tego, że wnioskodawca ukończył 60 rok życia oraz że na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymuje się 28 - letnim stażem pracy. Organ rentowy kwestionował natomiast spełnienie warunku 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Sąd pierwszej instancji przytoczył pogląd prezentowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego, zgodnie z którym w postępowaniu odwoławczym przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych w sprawach o świadczenia emerytalno – rentowe dopuszczalne są środki dowodowe inne niż dowód z zaświadczenia zakładu pracy – np. dowodu z zeznań świadków – na okoliczność ustalenia zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (uchwały SN z 10 marca 1984 r. III UZP 6/84, LEX nr 14625, z 21 września 1984 r. III UZP 48/84, LEX nr 14630 oraz z 27 maja 1985 r. sygn. akt III UZP 5/85, LEX nr 14635). Sąd Najwyższy stwierdził, że dowód z zeznań świadka jest dopuszczalny wówczas, jeżeli zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy z powodu likwidacji zakładu pracy lub zniszczenia dokumentów dotyczących jego zatrudnienia. Sąd Okręgowy zwrócił również uwagę na hierarchię dowodów, którą sąd winien kierować się przy rozpoznawaniu sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych. W pierwszej kolejności, przy ustalaniu okresów zatrudnienia, winny być uwzględniane dokumenty z przebiegu zatrudnienia – świadectwa pracy wystawione przez pracodawcę, umowy o pracę, angaże, legitymacje ubezpieczeniowe i inne dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia. Dopiero gdy dokumentacja pracownicza jest niepełna lub zawiera pewne rozbieżności dopuszczalne jest posiłkowanie się zeznaniami świadków, ale jako dowodem uzupełniającym, potwierdzającym przebieg zatrudnienia. Kierując się tą zasadą sąd w pierwszej kolejności dokonał analizy dokumentów na okoliczność przebiegu zatrudnienia wnioskodawcy oraz rodzaju i charakteru wykonywanej przez niego pracy od 12 lipca 1976 r. do 15 marca 1986 r. w Kółku Rolniczym w J.. W aktach sprawy znajdowało się świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z 13 maja 2003 r. wystawione przez Wojewódzki Związek (...) w O., z którego wynikało, że wnioskodawca w przedmiotowym okresie świadczył pracę, o jakiej mowa w uchwale nr 24 Zarządu Krajowego Związków (...) w W. z 14.06.1983 r., wykazie A, dział VIII, poz. 3. Pracodawca wskazał nazwę stanowiska „traktorzysta”, nieodpowiadającą nazwie stanowiska wymienionej w ww. wykazie resortowym tj. poz. 3 – „prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych”, pkt 1 – „kierowca ciągnika”. Brak było natomiast dokumentacji pracowniczej wnioskodawcy z przedmiotowego okresu. Z uwagi na powyższe Sąd Okręgowy dopuścił dowód z zeznań świadka J. Z. na okoliczność charakteru pracy wnioskodawcy w spornym okresie. Świadek potwierdził, że wnioskodawca pracował wraz z nim w Spółdzielni Kółek Rolniczych w J., która przekształciła się później w Kółko Rolnicze w J.. Jednocześnie wskazał, że S. C. nie był członkiem (...). W ramach pracy wykonywał on takie pracę jak: orka, koszenie traw i zbóż, wożenie paszy, sypanie żwiru na drogi i usuwanie skutków gołoledzi, wykonywanie oprysków chemicznych. Praca była wykonywania przez co najmniej 8 godzin dziennie.

Sąd pierwszej instancji wskazał również na znajdujące się w aktach sprawy świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 12.11.2014 r., z 15.05.2013 r. oraz z 23.05.2013 r. wystawione przez Spółkę (...) w S., z których wynikało, że S. C. w okresach od 16 maja 1994 r. do 15 listopada 1994 r., od 16 maja 1995 r. do 30 września 1995 r., od 1 maja 1997 r. do 31 października 1997 r. oraz od 16 maja 1998 r. do 15 listopada 1998 r. świadczył pracę na stanowisku konserwatora urządzeń melioracyjnych w pracach przy zakładaniu urządzeń melioracyjnych. Przedłożone świadectwa nieprawidłowo wskazywały pozycję i punkt określający stanowisko pracy zgodnie z zarządzeniem Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 31.03.1988 r., mianowicie: „wykaz A, Dział X, poz. 8”, gdy winno być: „wykaz A, dział X, poz. 1, pkt 8”, natomiast nazwa stanowiska i rodzaj wykonywanych prac odpowiadała treści resortowego wykazu. Przesłuchany w charakterze świadka T. Z. potwierdził, że pracował z wnioskodawcą przez dwa sezony, tj. w 1997 r. i 1998 r. przy kopaniu i oczyszczaniu rowów melioracyjnych. Wnioskodawca pracował z użyciem takich narzędzi jak łopata i kosa, a z uwagi na ciągłą pracę w wodzie pracował w butach gumowych na szelkach. Świadek ten również wyjaśnił charakter pracy świadczonej przez wnioskodawcę na rzecz Przedsiębiorstwa (...) Sp. z o.o. w O.. Przedmiotowy okres został uznany przez organ rentowy jako okres pracy w warunkach szczególnych. Świadek M. S. wyjaśnił także na czym polegała praca wykonywana przez wnioskodawcę dla Wojewódzkiego Zakładu (...) w O. Oddział (...) w N., która również została uznana przez organ rentowy jako okres pracy w warunkach szczególnych. Przesłuchany w charakterze strony S. C. wyjaśnił, że w firmach melioracyjnych kładł faszynę w okresie zimowym po wbiciu kołków w lecie oraz kosił chaszcze na skarpach rzek. Wyjaśnił, że sezon pracy w Spółce (...) trwał kilka miesięcy, różnie w zależności od roku.

W ocenie Sądu Okręgowego zeznania świadków oraz wnioskodawcy należało ocenić jako wiarygodne. Sąd uznał, że S. C. udowodnił 15 lat pracy w szczególnych warunkach, w tym 3 lata, 11 miesięcy i 11 dni uznanych przez organ rentowy, 9 lat, 8 miesięcy i 3 dni pracy w szczególnych warunkach w Kółku Rolniczym w J. oraz w Spółce (...) w S. (trzy sezony po 6 miesięcy i jeden sezon 4 miesiące i 14 dni), łącznie 15 lat, 5 miesięcy i 28 dni, zatem spełnił wszystkie konieczne do wcześniejszej emerytury warunki określone w art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z FUS oraz rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł o zaliczeniu wnioskodawcy do okresu pracy w szczególnych warunkach okresów zatrudnienia:

- w Kółku Rolniczym w J. od 12 lipca 1976 r. do 15 marca 1986 r.,

- w Spółce (...) w S. od 16 maja 1994 r. do 15 listopada 1994 r., od 16 maja 1995 r. do 30 września 1995 r., od 1 maja 1997 r. do 31 października 1997 r., od 16 maja 1998 r. do 15 listopada 1998 r. oraz o przyznaniu wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach od 1 lipca 2012 r., tj. od miesiąca złożenia wniosku.

Apelację od powyższego wyroku złożył organ rentowy. Zaskarżając wyrok w całości, zarzucił mu naruszenie:

- prawa materialnego, poprzez nieprawidłowe zastosowanie art. 32 i 184 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS w zw. z rozporządzeniem Rady Ministrów z 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a także błędne ustalenia faktyczne, dotyczące wykonywania przez wnioskodawcę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy zatrudnienia w warunkach szczególnych przez okres co najmniej 15 lat.

Mając na uwadze powyższe, organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych za dwie instancje.

Uzasadniając organ rentowy podniósł, że kwestią sporną jest rozstrzygnięcie czy okres pracy na stanowisku traktorzysty w Kółku Rolniczym w J. w okresie od 1.01.1980 r. do 15.03.1986 r. był praca w warunkach szczególnych. Według organu rentowego praca traktorzysty wykonywana w spornym okresie nie była pracą wykonywaną stale i w pełnym wymiarze pracy w transporcie, tak jak stanowi rozporządzenie Rady Ministrów z 7.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach i w szczególnym charakterze. Organ rentowy wskazał też na zmiany przepisów w zakresie uznawania pracy traktorzysty do pierwszej kategorii zatrudnienia i do pracy w szczególnych warunkach na tle powyższego rozporządzenia oraz rozporządzeń wcześniejszych: rozporządzenia RM z 10.09.1956 r. w sprawie zaliczania pracowników do kategorii zatrudnienia (Dz. U. nr 39 poz. 176 ze zm.) oraz rozporządzenia RM z 4.05.1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz. U. nr 13 poz. 86 ze zm.).

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest uzasadniona .

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Okręgowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych oraz właściwie zastosował przepisy prawa materialnego, tj. przepisy ustawy z 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne oraz wykładnię przepisów dokonaną przez sąd pierwszej instancji.

Jak wynika z uzasadnienia apelacji, zarzuty organu rentowego sprowadzają się do kwestionowania prawidłowości uwzględnienia przez Sąd Okręgowy okresu pracy wnioskodawcy od 1.01.1980 r. do 15.03.1986 r. w Kółku Rolniczym w J. na stanowisku traktorzysty do okresu pracy w warunkach szczególnych. W ocenie organu rentowego okresu tego nie można zaliczyć do pracy w warunkach szczególnych, bowiem praca traktorzysty nie została uwzględniona w wykazie prac zaliczanych do pierwszej kategorii zatrudnienia w dziale X (W rolnictwie i przemyśle rolno – spożywczym) rozporządzenia Rady Ministrów z 4.05.1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz. U. z 1979 r., Nr 13, poz. 86 ze zm.), zaś rozporządzenie Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze daje możliwość zaliczenia do prac w warunkach szczególnych jedynie zatrudnienia na stanowisku traktorzysty w transporcie, a takiej pracy wnioskodawca nie wykonywał. Z tak zaprezentowanym stanowiskiem organu rentowego nie sposób się zgodzić.

Przypomnieć należy, że decydującą rolę w analizie charakteru pracy ubezpieczonego z punktu widzenia uprawnień emerytalnych, ma możliwość jej uznania za pracę wymienioną w konkretnej pozycji Wykazu A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Rozporządzenie to wymienia enumeratywnie rodzaje wykonywanych prac, które uznawane są za pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. I do takich prac zaliczają się m.in. prace kierowców ciągników, kombajnów lub pojazdów gąsienicowych (Wykaz A Dział VIII poz. 3 rozporządzenia). Zgodnie zaś z § 19 ust. 1 ww. rozporządzenia, przy ustalaniu okresów pracy, o których mowa w § 2, uwzględnia się również okresy takiej pracy (służby), wykonywanej przed dniem wejścia w życie rozporządzenia. W myśl natomiast § 19 ust. 2, prace dotychczas zaliczone do I kategorii zatrudnienia w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz.U. z 1979 r. Nr 13, poz. 86 i z 1981 r. Nr 32, poz. 186) uważa się za prace wykonywane w szczególnych warunkach, o których mowa w § 4. Należy zatem zauważyć, że zarówno w rozporządzeniu RM z 4.05.1979 r. w sprawie I kategorii zatrudnienia, jak też w rozporządzeniu RM z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wymienione zostało stanowisko traktorzysty (w obu rozporządzeniach w dziale VIII – w transporcie i łączności, transport - pkt 3).

Oceniając stan faktyczny sprawy, Sąd Apelacyjny miał również na względzie ugruntowane stanowisko judykatury, zgodnie z którym dla oceny, czy pracownik pracował w szczególnych warunkach, nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, tylko rodzaj powierzonej mu pracy. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez 8 godzin dziennie, jeżeli pracownika obowiązuje taki wymiar czasu pracy) w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. (wyroki Sądu Najwyższego: z 12 lutego 2013 r., II UK 190/12, Legalis nr 722363; z 14 września 2007 r., III UK 27/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 325; z 19 września 2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz. 329; z 6 grudnia 2007 r., III UK 66/07; z 22 stycznia 2008 r., I UK 210/07, OSNP 2009 nr 5-6, poz. 75 i z 24 marca 2009 r., I PK 194/08).

W judykaturze wskazuje się, że wyodrębnienie prac w wykazie A stanowiącym załącznik do ww. rozporządzenia ma charakter stanowiskowo - branżowy i nie można dowolnie, z naruszeniem postanowień rozporządzenia, wiązać konkretnych stanowisk pracy z branżami, do których nie zostały one przypisane w tym akcie prawnym. Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 1 czerwca 2010 r., II UK 21/10 specyfika poszczególnych gałęzi przemysłu determinuje charakter świadczonych w nich prac i warunki, w jakich są one wykonywane, ich uciążliwość i szkodliwość dla zdrowia. W innym wyroku Sąd Najwyższy wyraził jednak pogląd, że taki sposób traktowania wykazów prac w szczególnych warunkach nie ma (i nie może mieć) bezwzględnego charakteru. O ile bowiem wykonywanie pracy w ramach innej gałęzi przemysłu, dla której wykaz nie znajduje odpowiednika, zazwyczaj będzie świadczyć o tym, że dany rodzaj pracy nie jest realizowany w narażeniu na ekspozycję czynników szkodliwych w takim stopniu, jak w przypadku pracy wykonywanej w ramach gałęzi przemysłu, dla której wykaz taką pracę przewiduje, o tyle może zdarzyć się, że konkretny rodzaj pracy, realizowany w ramach gałęzi przemysłu, dla której wykaz nie przewiduje uznania jej za pracę w szczególnych warunkach, jest wykonywany w warunkach analogicznych do tych, które panują w branży, w której jest on wymieniony w wykazie, to znaczy jest narażony na ekspozycję takich samych czynników szkodliwych oraz w takim samym stopniu, jak w przypadku branży, w ramach której jest on uznawany za pracę w szczególnych warunkach (wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy, (...) i Spraw Publicznych z 21 kwietnia 2015 r., sygn. akt I UK 316/14).

W ocenie Sądu Apelacyjnego, dla ostatecznej oceny charakteru pracy wnioskodawcy jako kierowcy ciągnika w kontekście możliwości zaliczenia jej do pracy w warunkach szczególnych nie może mieć decydującego znaczenia okoliczność, w jakiej branży praca ta była wykonywana, tj. – czy była to praca w transporcie, czy też w rolnictwie. Należałoby bowiem w pierwszej kolejności stwierdzić, czy stanowisko te narażone jest na ekspozycję na czynniki szkodliwe w różnym stopniu w zależności od tego, w którym dziale przemysłu jest umiejscowione. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, bez względu na przypisanie stanowiska traktorzysty do konkretnej branży przemysłu, praca ta polega na wykonywaniu podobnych czynności, sprowadzających się z przeważającej mierze do kierowania ciągnikiem. Warunki zaś, w jakich ten pojazd jest prowadzony dla każdej branży są takie same - kierowca ciągnika jest narażony na takie czynniki szkodliwe jak: zwiększony hałas, czy nadmierne drgania wynikające z poruszania się po nieutwardzonym podłożu. Sąd Apelacyjny podziela pogląd wyrażony w wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu III Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 25 czerwca 2015 r., (sygn. akt III AUa 1804/14, Legalis numer 1349046), zgodnie z którym przyjęcie, że tylko kierowcy ciągników zatrudnieni w transporcie wykonywali pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wypaczałoby sens tej regulacji, bowiem ze względu na ich specyfikacje, pojazdy te wykorzystywane są do określonych dla nich czynności w tym do wykonywania prac polowych, z którymi wiąże się także szereg czynności transportowych. Mimo iż w istocie, praca w Kółku Rolniczym w J. nie należała do prac w sektorze transportu, to jednak nie sposób pominąć tego, że ciągnik był wykorzystywany do prac transportowych - przewożenie pasz, zbóż, żwiru. Należy również zauważyć, iż praca w rolnictwie ze względu na warunki, w jakich jest wykonywana jest bardziej uciążliwa, niż praca kierowcy w transporcie. Powyższy pogląd, wyrażany jest również w orzecznictwie niektórych sądów apelacyjnych – por. np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 10 czerwca 2014 r., sygn. akt III AUa 415/14. Niewątpliwie dla zakwalifikowania danego stanowiska pracy do pracy w warunkach szczególnych istotne znaczenie ma uciążliwość, której doświadcza pracownik zatrudniony na tym stanowisku. Jak stanowi przepis art. 32 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, dla celów ustalenia uprawnień, o których mowa w ust. 1 (emerytura w obniżonym wieku emerytalnym), za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Jak prawidłowo ustalił Sąd Okręgowy, w okresie od 12.07.1976 r. do 15.03.1986 r. S. C. zatrudniony był w Kółku Rolniczym w J. na stanowisku traktorzysty. Powyższą okoliczność potwierdza zarówno świadectwo pracy w warunkach szczególnych z 13.05.2003 r. wystawione przez Wojewódzki Związek (...) w O. (k. 4), jak też zeznania świadka J. Z., który pracował razem z wnioskodawcą w tym okresie. Z zeznań świadka wynika, że w całym spornym okresie wnioskodawca w zakresie swoich obowiązków wykonywał takie czynności, jak: orka, koszenie traw i zbóż, zimą wożenie paszy, sypanie żwiru na drogi, zwalczanie gołoledzi, wykonywanie oprysków chemicznych. Traktorzyści pracowali na ciągnikach URSUS w wymiarze przekraczającym 8 godzin dziennie (zeznania świadka, k. 95).

W niniejszej sprawie wnioskodawca wykazał zatem ponad wszelką wątpliwość, że w spornym okresie pracował jako traktorzysta - kierowca ciągnika rolniczego w Kółku Rolniczym w J. i praca ta była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W konsekwencji powyższych rozważań, za uprawnione uznać należy przyjęcie, że praca wnioskodawcy w spornym okresie, ze względu na niekorzystne dla zdrowia czynniki, była pracą w warunkach szczególnych odpowiadającą pracy wymienionej w wykazie A dziale VIII poz. 3 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r.

Reasumując powyższe rozważania, wnioskodawca niewątpliwie legitymował się na dzień 1 stycznia 1999 r. okresem pracy w szczególnych warunkach wynoszącym ponad 15 lat, a bezopornym też było spełnienie przez niego wszystkich innych warunków prawa do emerytury, o których mowa w art. 184 ust. 1 i 2 ustawy emerytalnej oraz § 2 i 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze . Sąd Okręgowy nie naruszył zatem prawa materialnego wbrew zarzutom sformułowanym w apelacji.

W tym stanie rzeczy Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł, jak w sentencji wyroku.

SSA Bożena Szponar – Jarocka SSA Sławomir Bagiński SSA Dorota Elżbieta Zarzecka