Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2024 r.

Sąd Rejonowy Szczecin- Centrum w Szczecinie – Wydział III Cywilny

w składzie: Przewodniczący: Sędzia Małgorzata Janik-Białek

Protokolant: sekretarz sądowy Agnieszka Majewska

po rozpoznaniu w dniu 27 lutego 2024 r. w Szczecinie

na rozprawie

sprawy z powództwa G. G.

przeciwko Gminie M. S.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda G. G. na rzecz pozwanej Gminy M. S. kwotę 90 zł (dziewięćdziesięciu złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sędzia Małgorzata Janik-Białek

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 15 marca 2024 r.

sporządzone na podstawie art. 505 ⁸ § 4 k.p.c.

Powództwo uległo w całości oddaleniu.

G. G. pozwem wniesionym w dniu 27 marca 2023 r. zażądał zwrotu opłaty za postój pojazdu w strefie płatnego parkowania, uiszczonej w dniu 11 lipca 2016 r. w wysokości 1 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14 listopada 2021 r. do dnia zapłaty wskazując, że płacąc tę kwotę spełnił świadczenie nienależne. Podnosił, iż nie był zobowiązany do uiszczenia opłaty postojowej, albowiem miejsce postojowe, na którym parkował pojazd, nie było właściwie oznaczone, a zatem nie mogło być uznane za „wyznaczone miejsce” w rozumieniu art. 13b ustawy z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych. Powód wskazywał, iż opłatę tę mimo wszystko uiścił z daleko posuniętej ostrożności, by uniknąć przymusu wniesienia opłaty dodatkowej, wielokrotnie wyższej niż koszt wykupionego biletu parkingowego.

Z przepisu art. 13 ust. 1 i art. 13 b ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych wynika obowiązek uiszczania opłat za postój pojazdu w strefie płatnego parkowania. W wyroku z dnia 10 grudnia 2002 roku (sygn. akt P 6/02) Trybunał Konstytucyjny wyjaśnił, że przedmiotowa opłata, przewidziana za korzystanie z obiektów publicznych, jakimi są drogi publiczne, jest swoistą zapłatą za uzyskanie zindywidualizowanego świadczenia oferowanego przez podmiot prawa publicznego. Jest to świadczenie pieniężne, powszechne, bezzwrotne, ustalane jednostronnie przez państwo i jako dochód publiczny, może być pobrane w drodze egzekucji administracyjnej. Natomiast przepisy ustawy z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych nie regulują kwestii związanych ze zwrotem opłaty za parkowanie w strefie płatnego parkowania, co przesądza o dopuszczalności drogi sądowej do dochodzenia ich zwrotu na podstawie przepisów o świadczeniu nienależnym (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2007 roku, o sygn. akt III CZP 35/07).

Podstawę prawną powództwa stanowią przepisy o nienależnym świadczeniu tj. art. 405 k.c. w zw. z art. 410 § 1 i 2 k.c. Przepis art. 405 k.c. stanowi, że kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Stosownie natomiast do treści przepisu art. 410 § 1 k.c. przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego (§ 2) tj. takiego, które zostało spełnione przez osobę nie będącą w ogóle zobowiązaną lub nie będącą zobowiązaną względem osoby, której świadczyła, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Nienależne świadczenie jest szczególnym przypadkiem bezpodstawnego wzbogacenia. Świadczenie to odróżnia się od pozostałych przypadków bezpodstawnego wzbogacenia źródłem powstania, albowiem do zaistnienia tego zobowiązania dochodzi w wyniku spełnienia świadczenia przez zubożonego, a nie poprzez jakiekolwiek inne przesunięcia majątkowe, niebędące świadczeniem. Jednocześnie zachodzi brak podstawy prawnej tego świadczenia. Już sam fakt spełnienia nienależnego świadczenia uzasadnia roszczenie o jego zwrot. W takim przypadku nie zachodzi potrzeba badania, czy i w jakim zakresie spełnione świadczenie wzbogaciło osobę, na rzecz której zostało spełnione oraz czy majątek spełniającego świadczenie uległ zmniejszeniu. Uzyskanie nienależnego świadczenia wypełnia bowiem przesłankę powstania wzbogacenia, a spełnienie tego świadczenia przesłankę zubożenia. Z chwilą spełnienia świadczenia nienależnego powstaje roszczenie kondykcyjne, którego treścią jest obowiązek dokonania czynności faktycznej lub prawnej stanowiącej świadczenie przeciwne do spełnionego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 4 listopada 2015 roku, I ACa 510/15).

Dla uwzględnienia żądania pozwu w tym zakresie konieczne jest zatem łączne wykazanie zaistnienia dwóch przesłanek, tj. faktu spełnienia świadczenia i faktu braku obowiązku w tym zakresie, a ciężar dowodu co do tych okoliczności, spoczywa na stronie powodowej. Stosownie bowiem do treści art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Zgodnie z rozkładem ciężaru dowodu, wynikającym z przywołanego przepisu, powód jest zobowiązany do wykazania wszystkich okoliczności uzasadniających jego roszczenie tak co do zasady, jak i co do wysokości. Pozwany zaś, który odmawia uczynienia zadość żądaniu powoda, obowiązany jest udowodnić fakty przytoczone na to, że uprawnienie powodowi nie przysługuje. Spoczywający jednakże na pozwanym obowiązek dowiedzenia okoliczności wskazujących na wygaśniecie zobowiązania nie może wyprzedzać ciążącego na powodzie obowiązku udowodnienia powództwa (por. wyrok Sadu najwyższego z dnia 20 grudnia 2006 r., IV CSK 299/06). Ponadto wskazać należy, że obowiązek przedstawienia dowodów, zgodnie z przepisem art. 3 k.p.c. spoczywa na stronach, zaś ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.).

Fakt parkowania przez powoda pojazdu w miejscu i czasie wskazanym w pozwie oraz fakt uiszczenia opłaty postojowej w kwocie 1 zł został udowodniony za pomocą dowodów z dokumentów na k. 5 i 6. Dowodem faktu wniesienia opłaty postojowej jest posiadanie przez powoda oryginału zakupionego biletu, który powód dołączył do pozwu.

W przedmiotowej sprawie nie było sporne, iż parkowanie pojazdu stwierdzone biletem postojowym nr (...) wystawionym w dniu 11 lipca 2021 r. (k. 5) odbyło się na drodze publicznej i w obrębie wyznaczonej strefy płatnego parkowania. Spór dotyczył tego, czy miejsce, w którym powód zaparkował pojazd, było miejscem postojowym wyznaczonym zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Jak słusznie wskazała strona pozwana w sprzeciwie od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, „postój pojazdu, w związku z którym powód zakupił bilet parkingowy, za który obecnie żąda zwrotu, jest tym samym zdarzeniem, które było przedmiotem rozważań Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w sprawie o sygn. I SA/Sz 429/18 oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie o sygn. I GSK 3441/18, które to sądy orzekły, iż „samochód skarżącego parkował na właściwie oznaczonych miejscach w strefie płatnego parkowania” (wyrok NSA z 6 września 2022 r., I (...)). Dnia 11.07.2016 r. o godz. 9:50 powód zaparkował swój pojazd przy ul. (...) w S. i zakupił bilet postojowy — rzekomo celem uniknięcia przymusu uiszczania opłaty dodatkowej, która została na powoda nałożona. Opłata dodatkowa nie została uiszczona przez powoda (powód nie przedłożył również wykupionego biletu celem anulowania opłaty dodatkowego), konsekwencją czego było wszczęcie postępowania egzekucyjnego w administracji prowadzonego na postawie tytułu wykonawczego nr (...). Powód, wyczerpując całą ścieżkę odwoławczą, podnosił m.in. zarzut nieistnienia obowiązku wnoszenia opłaty parkingowej, argumentując go tym, że postój odbył się w miejscu niewyznaczonym w rozumieniu art. 13b ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych. Argumentacja przedstawiana przez powoda w postępowaniu administracyjnym była tożsama z argumentacją przedstawianą obecnie. Powód twierdził, że opłata dodatkowa nie mogła być nałożona, ponieważ miejsce, w którym zaparkował, nie było prawidłowo wyznaczone — a zatem w ogóle nie istniał obowiązek wykupienia biletu. Dlatego też WSA i NSA rozstrzygnęły, czy miejsce, w którym powód zaparkował pojazd, było miejscem wyznaczonym w rozumieniu art. 13b ustawy o drogach publicznych, a co dalej idzie — czy z postojem tym istniał obowiązek uiszczenia opłaty. Wszystkie instancje rozpatrujące sprawę powoda zgodnie orzekły, iż postój pojazdu powoda odbył się w miejscu wyznaczonym w rozumieniu ustawy o drogach publicznych. Naczelny Sąd Administracyjny, rozpatrując skargę kasacyjną powoda, również orzekł. że samochód skarżącego parkował na właściwie oznaczonych miejscach w strefie płatnego parkowania, w którym istniał obowiązek uiszczania opłaty za postój pojazdu”.

Stosownie do treści art. 170 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz.U.2023.1634 t.j. z dnia 2023.08.17) orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe, a w przypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Jak zaś stanowi art. 171 ww. ustawy, wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku ze skargą stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia.

„Wyrażona w art. 170 p.p.s.a. istota mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia sądu sprowadza się do tego, że organy państwowe i sądy muszą brać pod uwagę fakt istnienia i treść prawomocnego orzeczenia sądu oraz ogół skutków prawnych z niego wynikających. Wprawdzie powaga rzeczy osądzonej obejmuje sentencję orzeczenia, jednak biorąc pod uwagę, że istota sądowej kontroli wyraża się w ocenie prawnej, ta zaś wyrażona jest w uzasadnieniu, to na zakres powagi rzeczy osądzonej w rozumieniu art. 171 p.p.s.a. wskazują motywy. W sytuacji, gdy zachodzi związanie prawomocnym orzeczeniem sądu i ustaleniami faktycznymi, które legły u jego podstaw, niedopuszczalne jest w innej sprawie o innym przedmiocie dokonywanie ustaleń i ocen prawnych sprzecznych z prawomocnie osądzoną sprawą. Rozstrzygnięcie zawarte w prawomocnym orzeczeniu stwarza stan prawny taki, jaki z niego wynika. Sądy rozpoznające między tymi samymi stronami inny spór muszą przyjmować, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak przyjęto w prawomocnym, wcześniejszym wyroku” (vide I SA/Gd (...), Istota mocy wiążącej prawomocnego orzeczenia sądu - Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w G., LEX nr 3571487 - wyrok z dnia 16 maja 2023 r.).

Wobec powyższego uznać należy, że w przypadku parkowania, będącego przedmiotem rozpoznania w niniejszej sprawie, Naczelny Sad Administracyjny, rozpoznając skargę powoda na orzeczenie WSA w Szczecinie, w której to skardze powód podniósł właśnie kwestię prawidłowości oznaczenia miejsca postojowego przy ul. (...) także w dniu 11 lipca 2016 r., Sąd cywilny jest związany wydanym w tej sprawie orzeczeniem NSA i stanem prawnym oraz faktycznym, jaki był podstawą wydania tego prawomocnego orzeczenia, że oznakowanie to, a ściśle mówiąc, wyodrębnienie konstrukcyjne stanowisk postojowych kostką brukową od nawierzchni jezdni, było prawidłowe i wystarczające dla powstania obowiązku uiszczenia opłaty za parkowanie w (...) w tym miejscu. Zatem nie można uznać, że świadczenie, jaki spełnił wówczas powód, tj. wykupienie biletu postojowego o wartości 1 zł, było świadczeniem nienależnym, podlegającym zwrotowi.

Dlatego też powództwo uległo w całości oddaleniu.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 2 k.p.c. stanowiącego, iż strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Strona pozwana poniosła koszty celowej obrony w postaci wynagrodzenia pełnomocnika w osobie radcy prawnego, reprezentującego ją w niniejszym procesie, w kwocie 90 zł, ustalonego na podstawie § 2 pkt. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2023.1935 t.j. z dnia 2023.09.20).

W myśl art. 98 §1 ¹ zdanie pierwsze k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

W powołaniu powyższej argumentacji orzeczono jak w sentencji.

Sędzia Małgorzata Janik - Białek