Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

co do punktu I wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 27 czerwca 2023 roku

Wyrokiem z dnia 16 listopada 2021 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi po rozpoznaniu sprawy z powództwa M. K. (1) przeciwko M. K. (2)

o naruszenie posiadania i zapłatę orzekła w następujący sposób:

1.  nakazał M. K. (2), aby przywrócił M. K. (1) posiadanie lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w Ł. przy ulicy (...), dla którego Sąd Rejonowy dla Łodzi –Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą (...), poprzez wydanie M. K. (1) kluczy do zamków w drzwiach wejściowych do tego lokalu mieszkalnego;

2.  oddalił powództwo w pozostałej części;

3.  zasądził od M. K. (2) na rzecz M. K. (1) kwotę 400 (czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  nadał wyrokowi w punkcie 1. (pierwszym) rygor natychmiastowej wykonalności.

Sąd Rejonowy oparł swoje rozstrzygnięcie na ustaleniach, że B. K. (1) zmarł w dniu 15 listopada 2020 r. w Ł.. B. K. (2) zmarła w dniu 24 stycznia 2021 r. w W.. Zmarli byli małżonkami. Jedynymi dziećmi zmarłych byli synowie M. K. (1) i M. K. (2). Zmarli nie pozostawili testamentu.

W skład spadku po ww. zmarłych wchodzi lokal mieszkalny nr (...) położony przy ul. (...) w Ł., stanowiący odrębną nieruchomość, dla którego Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi XVI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą o numerze (...). B. i B. – małżonkowie K. – zamieszkiwali w przedmiotowym lokalu do swojej śmierci.

Zarówno powód, jak i pozwany przebywali okresowo w przedmiotowym lokalu. Pobyt stron związany był z koniecznością sprawowania opieki nad schorowanymi rodzicami stron. Powód posiadał klucze do mieszkania rodziców. Pozwany otrzymywał od B. K. (2) klucze do ww. lokalu w okresie sprawowania opieki nad rodzicami. W dniu 10 grudnia 2020 r., gdy mama stron została zabrana do szpitala, pozwany wziął klucze w celu zamknięcia mieszkania i od tamtej pory dysponował nimi.

W dniu 24 stycznia 2021 r. pozwany M. K. (2) wymienił zamki w lokalu mieszkalnym nr (...) położonym przy ul. (...) w Ł.. W dniu 26 stycznia 2021 r. powód wezwał pozwanego do doprowadzenia do dnia 27 stycznia 2021 r., do godz.: 10:00, dostępu do ww. lokalu do stanu zgodnego z prawem. Do dnia wytoczenia powództwa powód nie otrzymał nowego kompletu kluczy do mieszkania i nadal nie jest w ich posiadaniu.

Przed Sądem Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi toczy się z wniosku M. K. (2) postepowanie o stwierdzenie nabycia spadku po B. i B. – małżonkach K., pod sygn. akt I Ns 150/21.

Powyższy stan faktyczny Sąd I instancji , w zakresie okoliczności niezbędnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, który był w istocie bezsporny pomiędzy stronami, ustalił na podstawie przesłuchania stron oraz powołanych dowodów z załączonych dokumentów jako niebudzących wątpliwości co do zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy w świetle art. 233 § 1 k.p.c.

Kierując się dyspozycją art. 235 ² § 1 pkt 2) i 5) k.p.c. Sąd nie przeprowadził dowodu z zeznań świadków J. B., B. B. (2), J. K. i M. K. (3). Należy bowiem podkreślić, że fakt naruszenia posiadania był bezsporny. Ocena zasadności żądania pozwu sprowadzała się jedynie do prawnej oceny tych okoliczności faktycznych. Z tego też względu Sąd nie przeprowadził tych dowodów gdyż prowadziłyby one jedynie do zwłoki w toczącym się postępowaniu i były zbędne z punktu widzenia rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Rejonowy uznał, że powództwo podlegało uwzględnieniu w części.

Podstawę prawną dochodzonego roszczenia w zakresie przywrócenia posiadania lokalu stanowi przepis art. 344 k.c., zgodnie z którym przeciwko temu, kto samowolnie naruszył posiadanie, jak również i temu, na czyją korzyść naruszenie nastąpiło, przysługuje posiadaczowi roszczenie o przywrócenie stanu poprzedniego i o zaniechanie naruszeń. Roszczenie to nie jest zależne od dobrej wiary posiadacza, ani od zgodności posiadania ze stanem prawnym, chyba że prawomocne orzeczenie Sądu lub innego powołanego do rozpoznawania spraw tego rodzaju organu państwowego stwierdziło, że stan posiadania powstały na skutek naruszenia jest zgodny z prawem (§ 1). Roszczenie wygasa, jeśli nie będzie dochodzone w ciągu roku od chwili naruszenia (§ 2).

Z przepisu art. 336 k.c. wynika, że posiadanie jest stanem faktycznym, w którym podmiot prawa cywilnego sprawuje we własnym interesie względnie trwałe, faktyczne władztwo nad rzeczą w zakresie prawa własności albo w zakresie innego prawa podmiotowego, umożliwiającego sprawowanie faktycznego władztwa nad cudzą rzeczą. Posiadanie przejawia się we władztwie nad rzeczą ( corpus possesionis) oraz woli władania rzeczą dla siebie ( animus rem sibi habendi). Pierwszy z czynników występuje, wówczas gdy dana osoba znajduje się w sytuacji pozwalającej jej na korzystanie z rzeczy w taki sposób, w jaki mogą to czynić osoby, którym przysługuje do rzeczy określone prawo. Należy przy tym podkreślić, że dla istnienia posiadania nie jest konieczne rzeczywiste korzystanie z rzeczy, wystarczająca jest bowiem sama możność takiego korzystania .

Z uwagi na charakter dochodzonego roszczenia, granice i zakres postepowania dowodowego zdeterminowane są przepisem art. 478 k.p.c., zgodnie z którym w sprawach o naruszenie posiadania Sąd bada jedynie ostatni stan posiadania i fakt jego naruszenia, nie rozpoznając samego prawa ani dobrej wiary pozwanego. Sąd może zająć się w sprawie posesoryjnej prawem, ale tylko o tyle, o ile to w konkretnym wypadku może pomóc do dokonania ustaleń co do posiadania i faktu jego naruszenia.

Ustawodawca przewiduje zatem dwie przesłanki ochrony posiadania, mianowicie samowolne naruszenia posiadania oraz dochodzenie roszczenia w ciągu roku od chwili naruszenia.

W niniejszej sprawie obie te przesłanki zostały spełnione.

Strona powodowa wywodziła swoje prawo powołując się na stan naruszenia posiadania trwający od 24 stycznia 2021 roku. Powództwo zaś wytoczyła w kwietniu 2021 roku, zatem przed upływem roku od chwili naruszenia. W konsekwencji, spełniona została jedna z przesłanek ochrony posiadania.

Samowolne naruszenie posiadania, w rozumieniu art. 344 k.c., polega na bezprawnym wkroczeniu w sferę władztwa faktycznego posiadacza. Oznacza to, że osoba dokonująca naruszenia posiadania nie była do tego upoważniona, innymi słowy naruszenie to jest obiektywnie bezprawne. Przyjmuje się, że owe naruszenie musi dotyczyć posiadania, a nie innej formy władania rzeczy.

Istotą roszczenia posesoryjnego jest przywrócenie posiadaczowi władztwa nad rzeczą, którą posiadacz dotychczas władał, czyli przed naruszeniem jego posiadania. Co do zasady, doktryna i judykatura stoją na stanowisku, że ochrona posesoryjna nie uprawnia do żądania, aby osoba dopuszczająca się naruszenia posiadania, przywróciła stan poprzedni, jeżeli rzecz została trwale i całkowicie zniszczona. Jednocześnie zasada ta doznaje wyjątku, jedynie wówczas gdy przywrócenie stanu poprzedniego stanie się niezbędne dla samego władztwa nad rzeczą lub zagwarantowania posiadaczowi dalszego wykonywania władztwa nad rzeczą.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, należy podkreślić, iż ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że powód dysponował kluczami do lokalu nr (...) położonego przy ul. (...) w Ł., które to klucze otrzymał od swoich rodziców, a tym samym miał możliwość swobodnego korzystania z przedmiotowej nieruchomości. Jak było zaś podniesione powyżej, sama możność korzystania z rzeczy jest wystarczającą przesłanką do uznania istnienia posiadania. Bezsporna była również okoliczność wymiany przez pozwanego kluczy do drzwi wejściowych do ww. lokalu mieszkalnego w dniu 24 stycznia 2021 roku. Pozwany nie przekazał powodowi kompletu nowych kluczy, czym uniemożliwił mu korzystanie z mieszkania. Tym samym, należało uznać, iż w dniu 24 stycznia 2021 roku posiadanie powoda zostało naruszone przez pozwanego, zaś działanie pozwanego miało charakter obiektywnie bezprawny.

Z uwagi na powyższe, Sąd I instancji uwzględnił powództwo o przywrócenie posiadania i w pkt 1. wyroku nakazał pozwanemu M. K. (2), aby przywrócił M. K. (1) posiadanie lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w Ł. przy ulicy (...), dla którego Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą o numerze (...), poprzez wydanie M. K. (1) kluczy do zamków w drzwiach wejściowych do tego lokalu mieszkalnego.

Na marginesie należy wskazać, iż spadkobierca nabywa spadek z chwilą jego otwarcia, tj. z chwilą śmierci spadkodawcy (art. 925 k.c. w zw. z art. 924 k.c.). Postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku przez danego spadkobiercę bądź sporządzony potwierdzający to akt poświadczenia dziedziczenia będą miały w tej kwestii jedynie deklaratoryjny, a nie konstytutywny charakter; nie powodują one przejścia na spadkobiercę praw i obowiązków wchodzących w skład spadku, lecz jedynie potwierdzają dokonanie się tego przejścia w momencie otwarcia spadku. Z chwilą śmierci B. i B. – małżonków K. - ich prawa i obowiązki majątkowe, w tym prawo własności lokalu nr (...) położonego przy ul. (...) w Ł., przeszły na powoda i pozwanego, jako spadkobierców ustawowych ww. zmarłych (art. 922 § 1 w zw. z art. 931 § 1 k.c.), a tym samym stali się oni współwłaścicielami spornego lokalu. W myśl zaś art. 206 k.c. każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Zarówno pozwany, jak i powód muszą respektować przedmiotowe prawo i zapewniać drugiemu współwłaścicielowi niezakłócony stan współposiadania i korzystania z rzeczy wspólnej w ramach stosunku współwłasności.

Co do roszczenia powoda o zasądzenie od pozwanego na podstawie art. 224 § 2 k.c. i 225 k.c. kwoty 900 zł miesięcznie tytułem wynagrodzenia za korzystanie rzeczy w sposób wyłączający współposiadanie, począwszy od 24 stycznia 2021 roku, to powództwo w tym zakresie należało oddalić jako nieudowodnione.

Powód uzasadniając przedmiotowe roszczenie, powołał się na uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 19 marca 2013 r., sygn.. akt III CZP 88/12, zgodnie z treścią której współwłaściciel może domagać się od pozostałych współwłaścicieli, korzystających z rzeczy wspólnej z naruszeniem art. 206 k.c. w sposób wyłączający jego współposiadanie, wynagrodzenia za korzystanie z tej rzeczy na podstawie art. 224 § 2 lub art. 225 k.c.

Zgodnie z art. 224 § 2 k.c. od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba że pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył. W myśl zaś art. 225 k.c. obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, w której ten dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy. Jednakże samoistny posiadacz w złej wierze obowiązany jest nadto zwrócić wartość pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał, oraz jest odpowiedzialny za pogorszenie i utratę rzeczy, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego.

Należy jednak podkreślić, że powód w ogóle nie udowodnił okoliczności korzystania przez pozwanego ze spornego lokalu czy też pobierania z niego pożytków. W myśl art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Zasada ta znajduje również odzwierciedlenie w art. 232 k.p.c., zgodnie z którym strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Skoro powód twierdził, że pozwany faktycznie zajmuje i korzysta z lokalu nr (...) położonego przy ul. (...) w Ł. czy też uzyskuje korzyści w postaci czynszu najmu przedmiotowego lokalu winien te okoliczności wykazać, czego jednak nie uczynił. Należy przy tym podkreślić, że kluczowe dla rozstrzygnięcia fakty nie mogą opierać się wyłącznie na gołosłownych twierdzeniach strony i jej przekonaniu, które nie znajduje oparcia w zebranym w sprawie materiale dowodowym. Istotne dla rozstrzygnięcia okoliczności muszą zostać udowodnione (tak np.: wyrok SA w Łodzi z dnia 20 listopada 2019 r., III AUa 22/19).

Dalsza część orzeczenia sprowadza się do rozstrzygnięcia o kosztach.

Sąd uznał iż strona powodowa uległa tylko co do nieznacznej części swojego żądania. Z tego względu możliwym jest zastosowanie art. 100 zdanie II k.p.c. przy orzekaniu o kosztach i nałożeniu na pozwanego obowiązku zwrotu wszystkich kosztów procesu, na które składa się poniesiona przez powoda tytułem opłaty sądowej od pozwu kwota 400 zł.

Mając na uwadze powyższe Sąd w punkcie 3. sentencji orzeczenia zasądził od M. K. (2) na rzecz M. K. (1) kwotę 400 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy nadał wyrokowi w pkt 1. rygor natychmiastowej wykonalności, bowiem w myśl art. 333 § 2 k.p.c. można nadać wyrokowi przy jego wydawaniu rygor natychmiastowej wykonalności m. in. jeżeli uwzględnia powództwo o naruszenie posiadania.

Apelację od powyższego orzeczenia złożyły obie strony.

Powód zaskarżył wyrok w części tj. w zakresie punku 2 i 3.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

I.. naruszenie prawa procesowego:

a. art. 233 §1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. i art. 232 zd. 1 k.p.c. w związku z art. 6 k.c. przez naruszenie swobodnej oceny dowodów, polegającej na dokonaniu wadliwej i pozbawionej obiektywizmu oraz naruszającej zasady logicznego rozumowania ocen, a przez to dowolnej ocenie środków dowodowych, skutkującą:

1. braku ustalenia co do działania pozwanego, tj. że pozwany znajduje się w posiadaniu w złej wierze;

2. uznaniu, że powód nie udowodnił korzystania z rzeczy przez pozwanego;

b. art. 235 ¹ k.p.c., 235 ² k.p.c. poprzez pominięcie dowodu z opinii biegłego wskazanego w pierwszym piśmie procesowym bez wydania stosownego postanowienia i jego uzasadnienia;

c. art. 98 §2 k.p.c. w związku z art. 98 §1 k.p.c. poprzez niezastosowanie lub niewłaściwe zastosowanie, skutkujące brakiem zasądzenia kosztów procesu w zakresie zgłoszonych przez powoda kosztów dojazdu do sądu;

II. naruszenie prawa materialnego poprzez niezastosowanie lub niewłaściwe zastosowanie:

a. art. 225 kc, w szczególności błędne uznanie, że:

1. w przypadku samoistnego posiadacza w złej wierze ten nie jest zobowiązany do zwrotu pożytków, których z powodu złej gospodarki nie uzyskał,

2. posiadacz samoistny w złej wierze, poprzez sam fakt posiadania dostępu do lokalu i samodzielnego decydowania o losach i przeznaczeniu lokalu nie korzysta z niego i wymagane jest dalsze dowodzenie tego faktu przez powoda, kiedy dowód taki jest bezzasadne, a przyjęte ustalenia przez Sąd meriti przeczą zasadom współżycia społecznego i regułom logiki.

Skarżący wnosił o uchylenie wyroku i cofnięcie sprawy do ponownego rozpatrzenia, ewentualnie wnosił o uzupełnienie materiału dowodowego o dowody wskazane w pozwie i zmianę wyroku poprzez: nakazanie pozwanemu zapłaty powodowi kwoty 900 zł miesięcznie tytułem wynagrodzenia za korzystane z rzeczy w sposób wyłączający współposiadanie powoda począwszy od 24 stycznia 2021r. do dnia wykonania wyroku.

Ponadto wnosił o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu w tym również kosztów dojazdu na posiedzenie Sądu.

Pozwany zaskarżył również wyrok w części tj. w zakresie punktów: 1, 3 oraz 4.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

I. naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na rozstrzygnięcie, polegające na:

a) naruszeniu art. 478 k.p.c. poprzez to, że Sąd Rejonowy dokonał rozpoznania w zakresie przysługującego stronom prawa do lokalu, nie dokonał zbadania ostatniego stanu posiadania, gdyż ograniczył się do zbadania tylko jednego z dwóch elementów, tj. fizycznego władztwa nad rzeczą (corpus possessionis) polegającego na dzierżeniu przez powoda kluczy do przedmiotowego lokalu mieszkalnego; - nie dokonał zbadania współposiadania mieszkania przez powoda i pozwanego oraz zaniechał ustalenia zakresu współposiadania;

b) oparcie wyroku na nieprawidłowej subsumpcji ustalonego stanu faktycznego i przepisów art. 336 i 344 k.c.,

c) nieuwzględnieniu braku legitymacji procesowej czynnej po stronie powoda, wynikającego z tego, że powód nie wykazał, aby był posiadaczem przedmiotowego lokalu mieszkalnego.

d) niewskazanie przez Sąd Rejonowy w jaki sposób ustalił, że roszczenie o zapłatę stanowi nieznaczną część żądania powoda, co ma uzasadniać zastosowanie art. 100 zdanie drugie k.p.c. - naruszenie art. 327' § 1 k.p.c.

2. naruszenie prawa materialnego tj.:

a) art. 336 k.c. - poprzez jego nieprawidłową wykładnię polegającą na przyjęciu, że elementem wystarczającym dla istnienia posiadania jest fizyczne władztwo nad rzeczą;

b) art. 344 k.c. - poprzez jego nieprawidłową wykładnię polegającą na przyjęciu, że doszło do naruszenia posiadania, podczas gdy powód nie był posiadaczem przedmiotowego lokalu mieszkalnego;

c) art. 346 k.c. poprzez jego niezastosowanie.

Skarżący pozwany wnosił o:

1) zmianę kwestionowanego orzeczenia poprzez oddalenie powództwa również w zaskarżonej części.

2) zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania przed Sądem I instancji oraz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W związku z tym, że przedmiotowe uzasadnienie jest sporządzane z urzędu i dotyczy rozstrzygnięcia zawartego w punkcie I wyroku, Sąd Okręgowy odniesie się w nim jedynie do zarzutów apelacyjnych powoda, bowiem one skutkowały uchyleniem zaskarżonej przez niego części orzeczenia, przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o koszach postępowania.

Sąd Okręgowy zaważył co następuje:

Apelacja powoda jako zasadna, skutkowała uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o koszach postępowania.

Zasadne okazały się zarzuty apelacyjne. Sąd Okręgowy uznał, iż Sąd Rejonowy dokonując analizy zgormadzonego materiału dowodowego, w zaskarżonym zakresie uchybił kryteriom oceny dowodów z art. 233 k.p.c. poprzez sformułowanie na jego podstawie wniosków, wbrew logice i doświadczeniu życiowemu. Trzeba wskazać, że Sąd I instancji wysnuł tezę wbrew zasadom logicznego rozumowania, że powód nie udowodnił korzystania przez pozwanego z przedmiotowego lokalu pomimo, że pozwany zmieniając zamki w drzwiach tym sposobem stał się wyłącznym posiadaczem przedmiotowego lokalu. Sąd Rejonowy nie poczynił również żadnych ustaleń na okoliczność, czy pozwany był posiadaczem w dobrej wierze czy tez posiadaczem w złej wierze udziału powoda w przedmiotowym lokalu po wymianie zamków w drzwiach. Należy podnieść, że Sąd Rejonowy w ogóle nie przeprowadził żadnych dowodów dotyczących zgłoszonego przez powoda roszczenia o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 900 zł miesięcznie tytułem wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy w sposób wyłączający współposiadanie powoda lokalu począwszy od 24 stycznia 2021 r. do dnia wykonania wyroku z pkt 1 wraz z odsetkami.

Nie rozpoznał zgłoszonego w pozwie wniosku dowodowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność możliwych do uzyskania kwot czynszu najmu z przedmiotowego lokalu, mimo, że przedmiotowy dowód miał kluczowe znaczenie dla rozpoznania roszczenia powoda.

Tak wiec kontrola instancyjna wykazała bowiem, że zaskarżone rozstrzygnięcie zostało wydane bez rozpoznania istoty sprawy, z uwagi na zaniechanie przeprowadzania postępowania dowodowego w całości, a w konsekwencji uchylenie się przez Sąd I instancji od poczynienia ustaleń faktycznych, co do relacji zobowiązaniowych stron, z którymi powód wiąże swoje roszczenie o zapłatę, zaniechanie oceny prawnej tych stosunków, a następnie wyprowadzenia odpowiednich wniosków prawnych.

Wskazać należy, że zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie poglądem, nierozpoznanie istoty sprawy oznacza zaniechanie przez sąd pierwszej instancji zbadania materialnej podstawy żądania pozwu albo pominięcie merytorycznych zarzutów pozwanego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1998 r., II CKN 897/97, OSNC z 2000 r. z. 1, poz. 22 , wyrok tego Sądu z dnia 17 listopada 1999 r., III CKN 450/98, OSNC z 2000 r. z. 5, poz. 97 oraz wyrok tego Sądu z dnia 13 luty 2014r., II PK 129/13, LEX nr 1441272 ). Przepis art. 386 § 4 k.p.c. stanowi natomiast, że w razie nierozpoznania przez sąd pierwszej instancji istoty sprawy, sąd odwoławczy może uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania. Treścią normy prawnej zawartej w tym przepisie jest upoważnienie do wydania przez sąd odwoławczy orzeczenia kasatoryjnego w określonych sytuacjach procesowych, jako wyjątku od zasady orzekania co do meritum sporu w tym postępowaniu. Jego brzmienie wskazuje jednocześnie na to, że nie zachodzi obowiązek prowadzenia przez sąd drugiej instancji postępowania zmierzającego do wyjaśnienia rzeczywistej treści stosunków faktycznych i prawnych w sytuacji, gdy sąd pierwszej instancji zaniechał rozważenia poddanych przez strony pod osąd żądań i twierdzeń, jak również, gdy nie dokonał oceny przeprowadzonych dowodów i pominął mogące mieć wpływ na rozstrzygnięcie meritum sporu dowody zawnioskowane przez strony dla ustalenia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Konieczne staje się wówczas wydanie orzeczenia przewidzianego w art. 386 § 4 k.p.c., ponieważ ocena po raz pierwszy poddanych przez strony pod osąd żądań i zarzutów oraz twierdzeń i dowodów zgłoszonych na ich poparcie, a następnie wydanie orzeczenia co do istoty sporu, ograniczyłyby merytoryczne rozpoznanie sprawy do jednej instancji.

W tym miejscu podkreślenia wymaga, że nie jest możliwe zweryfikowanie poprawności zastosowania przepisów prawa materialnego, bez prawidłowego ustalenia stanu faktycznego (por. wyroki Sądu Najwyższego z: 7 sierpnia 1997 r., I CKN 261/97, LEX nr 1439372; 26 czerwca 2001 r., III CKN 400/00, LEX nr 52360; 28 lutego 2006 r., III CSK 135/05, LEX nr 201033; 11 kwietnia 2006 r.). Rolą sądu rozpoznawczego jest prowadzenie postępowania dowodowego zgodnie z regułami wyrażonymi w przepisach kodeksu postępowania cywilnego. Istotne naruszenia zasad procedowania, jeżeli mogło mieć wpływ na wynik sprawy, stanowi ważną wadę, nad którą nie można przejść obojętnie. Zasadny okazał się zarzut naruszenia art. 233§ 1 k.p.c. polegający na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodów przyjętych za podstawę ustaleń w sprawie, nierozważeniu w sposób bezstronny i wszechstronny zebranego materiału dowodowego. Sąd Rejonowy pominął i nie odniósł się w ogóle do zgłoszonego dowodu z opinii biegłego, dokonał również ustaleń jak już podniesiono wbrew zasadom logicznego rozumowania, nie ustalił charakteru posiadania przez pozwanego udziału w przedmiotowym lokalu mieszanym. Powyższe spowodowało, że Sąd I instancji pominął mający istotny wpływ na rozstrzygnięcie meritum sporu dowód zawnioskowany przez powoda dla ustalenia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy i tym samym pominął merytoryczne zarzuty .

Należy zwrócić uwagę na art. 386 § 1 k.p.c. , który stanowi, że w razie uwzględnienia apelacji sąd drugiej instancji zmienia zaskarżony wyrok i orzeka co do istoty sprawy. Kompetencja ta pozostaje w opozycji do oddalenia apelacji, gdy jest ona bezzasadna (art. 385 k.p.c.), ale również do uchylenia wyroku w razie nierozpoznania istoty sprawy (art. 386 § 4 k.p.c.). Stan ten ma miejsce, gdy między przypisaną sądowi pierwszej instancji funkcją poznawczą a istotą sporu (rozumianą jako zespół przesłanek warunkujących sporne żądanie) zachodzi zupełny rozdźwięk, uniemożliwiający również sądowi odwoławczemu spełnienie roli rozpoznawczej. Z kolei miarą przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości jest obiektywna niemożność uznania przez sąd drugiej instancji bezzasadności apelacji albo jej uwzględnienia i orzeczenia co do istoty sprawy. Oznacza to, że dowody przeprowadzone przed sądem pierwszej instancji powinny pozostawać w interferencji z istotą sporu. Normatywną projekcję tej zależności wskazano w art. 227 k.p.c., zgodnie z którym przedmiotem dowodu są fakty mające dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Na tym polega zespolenie w art. 386 § 4 k.p.c. czynnika materialnoprawnego i procesowego.

Inaczej rzecz ujmując, sedno wyodrębnienia rozwiązania opisanego w art. 386 § 4 k.p.c. polega na zauważeniu, że w pewnych wypadkach sąd odwoławczy (mimo zdeterminowania jego roli funkcją rozpoznawczą) nie powinien orzekać merytorycznie. Sytuacja taka ma miejsce, gdy procedowanie sądu pierwszej instancji dotknięte jest tego rodzaju wadą, że włączenie się przez sąd odwoławczy do rzeczowego rozpoznania sprawy nie jest możliwe. W takim wyjątkowym wypadku przewidziano dla sądu drugiej instancji uprawnienia kasatoryjne. Należy podnieść, że przedmiotowe rozstrzygnięcie obarczone jest błędem o takiej doniosłości, że nie może się ostać.

Jak już wskazano zaskarżone rozstrzygnięcie zostało wydane bez rozpoznania istoty sprawy, z uwagi na zaniechanie przeprowadzania postępowania dowodowego w całości, a w konsekwencji uchylenie się przez Sąd I instancji od poczynienia ustaleń faktycznych, co do relacji zobowiązaniowych stron, z którymi powód wiąże swoje roszczenie o zapłatę, zaniechanie oceny prawnej tych stosunków, a następnie wyprowadzenia odpowiednich wniosków prawnych.

Zatem Sąd nie rozpoznał roszczenia powoda przeciwko pozwanemu o rozliczenie pożytków jakie uzyskał lub jakich nie uzyskał z powodu złej gospodarki. Sąd I instancji nie dokonał zatem zbadania faktycznej podstawy dochodzonego roszczenia, a tym samym nie rozpoznał istoty sprawy co musiało skutkować uchyleniem orzeczenia w zaskarżonej części , na podstawie art. 386 § 4 KPC w zw. z art. 108 § 2 KPC, zważywszy na potrzebę rzeczywistego, a nie tylko formalnego zagwarantowania realizacji konstytucyjnej zasady dwuinstancyjności postępowania sądowego (art. 176 ust. 1 Konstytucji).

Sąd Rejonowy przy ponownym rozpoznaniu sprawy, mając na względzie powyżej poczynione rozważania, powinien dokonać prawidłowych ustaleń w zakresie czy pozwany w okresie objętym pozwem był posiadaczem udziału powoda w lokalu mieszkalnym przy ul (...) w Ł. w dobrej czy też złej wierze, czy uzyskiwał pożytki i jakich nie uzyskał z powodu złej gospodarki i jaka jest jego odpowiedzialność względem powoda w świetle przepisów art. 224 k.c. i 225 k.c., przy czym powinien dokonać ustaleń faktycznych zgodnie z dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c. bacząc by ustaleniami tymi objąć wszystkie okoliczności relewantne. Ponadto winien rozpoznać zgłoszony przez powoda wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na okoliczności możliwych do uzyskania kwot czynszu najmu z przedmiotowego lokalu. Następnie w oparciu o prawidłowe ustalenia faktyczne rozstrzygnąć o zasadności stanowisk stron niniejszego postępowania w świetle relewantnych przepisów prawa, przy uwzględnieniu powinności ciążącej na stronach w myśl art. 6 k.c. i po uprzednim należytym odniesieniu się i rozważeniu okoliczności i argumentów podnoszonych w tym względzie przez strony.

Ponadto słuszne były zarzuty powoda o wadliwym rozliczeniu kosztów procesu, bowiem Sąd Rejonowy przy ich zasądzeniu pominął wniosek powoda o rozliczenie kosztów dojazdu do Sądu na termin rozprawy, czym naruszył art. 98§2 k.p.c.

Uchybienie to zostanie naprawione przy ponownym rozpoznawaniu sprawy i wydawaniu postanowienia w przedmiocie kosztów procesu w głównym nurcie sprawy.

Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji w oparciu o przepisy art. 386 § 4 k.p.c. oraz art. 108 § 2 k.p.c.