Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 398/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1. CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Radomsku

z dnia 17 marca 2023 r. sygn. akt II K 1226/21

1.2. Podmiot wnoszący apelację

oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

oskarżyciel posiłkowy

oskarżyciel prywatny

obrońca

oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

na korzyść

na niekorzyść

w całości

w części

^{co do winy}

^{co do kary}

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego

zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

^uchylenie

^zmiana

2. USTALENIE FAKTÓW W ZWIĄZKU Z DOWODAMI
PRZEPROWADZONYMI PRZEZ SĄD ODWOŁAWCZY

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów (dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające

znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH

ZARZUTÓW I WNIOSKÓW

Lp.

Zarzuty

1

2

3

4

a) naruszenia prawa procesowego, a mianowicie art. 2 § 2 kpk, art. 4 kpk, art. 5 § 2 kpk, art. 7 kpk, art. 92 kpk, art. 410 kpk i art. 424 § 1 kpk poprzez uwzględnienie jedynie okoliczności przemawiających na niekorzyść oskarżonego, co spowodowało, iż Sąd meriti nie zbadał i pominął okoliczności istotne i korzystne dla oskarżonego, jakim były fakty, iż oskarżony przeprosił za przedmiotowe zdarzenie wyrażając skruchę, a ponadto Sąd w niewystarczającym stopniu uwzględnił ważką okoliczność wpływającą na skalę obrażeń pasażerki A. Z., tj. fakt iż rozpięła ona mocowanie kasku;

b) błędów w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mających wpływ na jego treść, a polegających na uznaniu przez Sąd I instancji, że:

- obrażenia ciała pasażerki powstały wyłącznie w konsekwencji niezachowania szczególnej ostrożności przez oskarżonego w czasie wykonywania manewru wyprzedzania kolumny pojazdów podczas, gdy okoliczności sprawy, jak również całokształt zebranych w sprawie dowodów ocenianych zgodnie z dyspozycją art. 7 kpk daje podstawy do przyjęcia, że pokrzywdzona przyczyniła się do powstania przedmiotowych obrażeń bowiem wiedząc o braku wymaganych uprawnień do prowadzenia motoru przez oskarżonego zdecydowała się na podróż z nim ale co ważniejsze odpięła kask, który został przez oskarżonego nałożony na jej głowę i starannie zapięty – co potwierdzają depozycje świadka tej sytuacji G. S.;

- przy prawidłowo zapiętym kasku mogło dojść do sytuacji jego zsunięcia w momencie uderzenia choć, jak to podnosiła obrona, okoliczność, że pasażerka uderzyła gołą głową w asfalt była konsekwencją odpięcia przez nią klamry mocującej kask;

- podczas zdarzenia panowały dobre warunki drogowe i atmosferyczne, choć świadek A. Ż. podczas rozprawy w dniu 21 stycznia 2022 r. opisując panujące w dniu zdarzenia warunki wskazała, iż: „możliwe, że przeszkodą wtedy było słońce bo naprawdę wtedy świeciło”.

zasadne

częściowo zasadne

niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia może wynikać bądź z niepełności postępowania dowodowego (tzw. błąd „braku”), bądź też z przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów (błąd dowolności). Może on więc być wynikiem nieznajomości określonych dowodów lub nieprzestrzegania dyrektyw obowiązujących przy ocenie dowodów (art. 7 kpk), np. błąd logiczny w rozumowaniu, zlekceważenie niektórych dowodów, danie wiary dowodom nieprzekonującym, bezpodstawne pominięcie określonych twierdzeń dowodowych, oparcie się na faktach w istocie nieudowodnionych itd. W orzecznictwie podnosi się jednak, że zarzut ten jest słuszny tylko wówczas: „gdy zasadność ocen i wniosków, wyprowadzonych przez sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego, nie odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania”, nie może on natomiast sprowadzać się do samej polemiki z ustaleniami sądu (w. SN z 24 marca 1975 r., II KR 355/74, OSNPG 9/1995, poz. 84), przy czym jest to aktualne jedynie przy zarzucie błędu o charakterze „dowolności”. Tego typu zarzut co do błędu w ustaleniach faktycznych to bowiem, nie sama odmienna ocena materiału dowodowego przez skarżącego, lecz wykazanie, jakich konkretnych uchybień w świetle wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego dopuścił się sąd w dokonanej ocenie materiału dowodowego (w. SN z 22 stycznia 1975 r., I KR 197/74, OSNKW 5/1975, poz. 58).

W związku z tym, stwierdzić należy, iż nietrafne są wskazane w apelacji obrońcy zarzuty błędów w ustaleniach faktycznych, do których miałoby dojść na skutek naruszenia wymienionych w środku odwoławczym przepisów. W szczególności nie sposób jest przyjąć, iż A. Z. w jakikolwiek sposób przyczyniła się do tego, iż doznała tak poważnych obrażeń ciała, które skutkowały jej śmiercią.

Oskarżony nie posiadał uprawnień do kierowania przedmiotowym motocyklem. Nie powinien zatem w ogóle kierować tego typu pojazdem, ani tym bardziej przewozić nim innej osoby. Pokrzywdzona wyraźnie natomiast opierała się przed tym i miała co tego obawy. Uległa zaś, jedynie dlatego, że oskarżony zapewniał, iż: „będzie bezpiecznie spokojnie” (por. wiadomości k. 491-496). W tej sytuacji stawianie jej „zarzutu”, iż zdecydowała się na podróż z oskarżonym pomimo tego, że wiedziała, iż M. G. nie posiada odpowiednich uprawnień jest przysłowiowym „odwracaniem kota ogonem” oraz nieudolną próbą przerzucenia odpowiedzialności na pokrzywdzoną.

Na uznanie nie zasługiwało także twierdzenie obrońcy, iż A. Z. odpięła kask i w ten sposób przyczyniła się do swojej śmierci. Z zeznań B. G. jasno bowiem wynika, że tuż przed wypadkiem zarówno oskarżony jak i pokrzywdzona mieli założone hełmy (por. k. 32). W świetle zaś opinii Biura (...) kask, który pokrzywdzona miała na sobie był kaskiem na typowo męską głowę. Dlatego też, nawet przy prawidłowym zapięciu istniała możliwość zsunięcia hełmu z głowy A. Z. w momencie wypadku na skutek przeciążeń. (k. 524 – 556). Poza tym, M. G. pomagał A. Z. w założeniu kasku, co pozwala na wnioskowanie, iż nie posiadała ona odpowiednich umiejętności w tym zakresie. Trudno tym samym przypuszczać, aby pokrzywdzona w trakcie jazdy podjęła się samodzielnie odpinania klamry. W związku z tym, zarzut błędu w ustaleniach faktycznych w powyższym zakresie uznać należało za niezasadny i czysto hipotetyczny.

Obrońca zbyt wielką wagę stara się nadać wypowiedzi A. Ż. z rozprawy z dnia 21 stycznia 2022 r. dotyczącej panujących w czasie wypadku warunków drogowych. Owszem świadek wskazała, że przeszkodą mogło być słońce (k. 372 odw.), ale była to jednak tylko i wyłącznie taka ewentualność. Wcześniej zaś wymieniona o tym nie wspominała, a wręcz przeciwnie wypowiadała się inaczej. Podczas bowiem pierwszego przesłuchania (w tydzień po zdarzeniu) A. Ż. podawała: „Tego dnia warunki drogowe były bardzo dobre, jezdnia była sucha, a widoczność bardzo dobra.” (por. k. 26 odw.). Mając natomiast na uwadze fakt, że do zdarzenia doszło około godziny 14 w dniu 9 maja 2021 r., to wykluczyć należy, aby słońce mogło oślepiać kierowców, gdyż o tej porze roku i godzinie znajdowało się bardzo wysoko i niemożliwym było aby utrudniało obserwację.

Wbrew temu co podnosi obrońca sąd rejonowy brał po uwagę, to że oskarżony wyraził słowa przeprosin pod adresem oskarżycieli posiłkowych (por. k. 621). Nie należy jednak zbytnio przeceniać tej okoliczności, gdyż przez najbliższych pokrzywdzonej nie zostały one przyjęte oraz potraktowane jako szczere (por. k. 465). Tym samym stwierdzić należy, iż do pojednania się stron z pewnością nie doszło.

Reasumując powyższe, zdaniem sądu odwoławczego nie ma podstaw do tego, aby podważyć ocenę dowodów zgromadzonych w sprawie, którą przeprowadził Sąd I instancji, a poczynione ustalenia były prawidłowe.

W niniejszej sprawie nie doszło do obrazy art. 5 § 2 kpk, bowiem sąd poczynił nie budzące jego wątpliwości ustalenia faktyczne, a zatem nie powziął wątpliwości w tej kwestii. Unormowana w tym przepisie zasada in dubio pro reo nie może stwarzać pretekstu do uproszczonego traktowania wątpliwości. Jak bowiem wyraźnie wynika z jego brzmienia, reguła ta ma zastosowanie dopiero wtedy, gdy mimo wszelkich starań organu prowadzącego postępowanie nie da się usunąć występujących wątpliwości. Jest to więc swoista „ostateczność” – „dyrektywa ostatecznego wyjścia”. Wszelka wątpliwość w zakresie ustaleń faktycznych powinna być wyjaśniona i usunięta przez wszechstronną inicjatywę dowodową organu procesowego i gruntowną analizę całego dostępnego materiału dowodowego. Dopiero wtedy, gdy po wykorzystaniu wszelkich istniejących możliwości wątpliwość nie zostanie usunięta, należy ją wytłumaczyć w sposób korzystny dla oskarżonego. Należy również podkreślić, iż wątpliwości, o jakich mowa w art. 5 § 2 kpk to wątpliwości Sądu, nie zaś strony procesowej wyrażającej odmienny pogląd w przedmiocie oceny całokształtu ujawnionego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności oceny wiarygodności dowodów stanowiących podstawę ustaleń faktycznych. Nie można zatem zasadnie stawiać zarzutu obrazy przepisu art. 5 § 2 kpk podnosząc wątpliwości strony, a konkretnie obrońcy oskarżonego co do treści ustaleń faktycznych, bowiem dla oceny czy w sprawie doszło do naruszenia zasady in dubio pro reo istotne jest jedynie to czy sąd powziął wątpliwości co do treści ustaleń faktycznych i wobec braku możliwości ich usunięcia rozstrzygnął je na niekorzyść oskarżonego (patrz: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 15 lipca 2010 r. w sprawie II AKa 183/10).

Sąd Rejonowy poczynił w niniejszej sprawie ustalenia faktyczne w sposób niewątpliwy, po dokonanej w sposób swobodny, zgodny z dyrektywami zawartymi w przepisach art. 7 kpk ocenie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie (art. 92 i 410 kpk) oraz zgodnie z zasadą prawdy materialnej (art. 2 § 2 kpk) i obiektywizmu (art. 4 kpk).

Podkreślenia również wymaga, że zasada in dubio pro reo nie nakazuje sądowi orzekającemu czynienia ustaleń w oparciu o dowody najbardziej korzystne dla oskarżonego.

Wracając jeszcze do zarzutu obrazy art. 7 kpk w ocenie wyjaśnień oskarżonego wskazać należy, że Sąd I instancji ma ustawowo zagwarantowaną swobodę w ocenie przeprowadzonych dowodów i ocena ta podlega ochronie przewidzianej w art. 7 kpk dopóty, dopóki nie zostanie wykazana jej błędność. Jak słusznie przyjmuje się w orzecznictwie, przekonanie sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną art. 7 kpk wtedy, gdy: jest poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy (art. 410 kpk) i to w sposób podyktowany obowiązkiem dochodzenia prawdy (art. 2 § 2 kpk); stanowi wynik rozważenia wszystkich tych okoliczności, przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego (art. 4 kpk); jest wyczerpująco i logicznie – z uwzględnieniem wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego - argumentowane w uzasadnieniu wyroku (art. 424 § 1 pkt 1 kpk); (por.m.in. postanowienia Sądu Najwyższego z: 24 lutego 2011 r. w sprawie III KK 382/2010 r., z 7 lipca 2010 r. w sprawie II KK 147/2010, z 13 czerwca 2007 r. w sprawie V KK 5/2007, z 25 września 2002 r. w sprawie II KKN 79/2000 oraz wyroki Sądu Najwyższego z: 22 lutego 1996 r. w sprawie II KRN 199/95, 9 listopada 1990 r. w sprawie WRN 149/90). Sąd odwoławczy rozpoznający apelację dokonuje natomiast kontroli swobodnej oceny dowodów dokonanej przez Sąd pierwszej instancji (porównaj: T. Grzegorczyk, J. Tylman, Polskie postępowanie karne, Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa 2003 r., s. 90 - 94; S. Waltoś, Proces karny - zarys systemu, Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis, Warszawa 2003 r., s. 255 - 259). Może przy tym poprzestać na odwołaniu się do rozważań Sądu I instancji, gdy zarzuty apelacji ograniczają się do gołosłownej polemiki z oceną Sądu (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 9 grudnia 2021 r. w sprawie II KK 170/21).

W przeciwieństwie do tego, co zostało zarzucone w apelacji Sąd a quo należycie zweryfikował wyjaśnienia M. G. i w sposób uprawniony obalona została teza, jakoby sprawcą wypadku miałby być kierujący samochodem osobowym O. (...), który jechał na czele kolumny pojazdów i wykonywał manewr skrętu w lewo.

Sąd I instancji dokonując oceny dowodów i sporządzając uzasadnienie nie naruszył art. 7 kpk ani art. 424 § 1 kpk. Wbrew bowiem nieuprawnionym twierdzeniom apelacji z treści całokształtu pisemnych motywów wyroku wynika, jakie fakty sąd uznał za udowodnione lub nieudowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych. Przeprowadzona zaś ocena materiału dowodowego mieści się w granicach swobodnej oceny dowodów, gdyż pozostaje w zgodzie z zasadami prawidłowego rozumowania, wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego. Apelacja obrońcy natomiast stanowi w istocie rzeczy jedynie wybiórczą polemikę z ustaleniami sądu rejonowego, gdyż poza wyartykułowaniem teoretycznych hipotez dotyczących odpięcia klamry i warunków drogowych nie wskazuje konkretnie, w którym momencie sąd a quo przekroczył zasadę swobodnej oceny dowodów i dopuścił się błędów w tym zakresie.

Zarzuty

- rażącej niewspółmierności (surowości) orzeczonej kary pozbawienia wolności poprzez niedostateczne rozważenie dyrektyw wymiaru kary z art. 53 § 1 kk, tj. nieuwzględnienie w odpowiednim stopniu okoliczności łagodzących oraz nadmierne wyeksponowanie okoliczności obciążających i nie orzeczenie o warunkowym zawieszeniu wykonania kary;

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

- rażącej niewspółmierności (łagodności) orzeczonej kary pozbawienia wolności oraz środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów poprzez nieuwzględnienie wszystkich okoliczności obciążających oraz nie nadanie im właściwego waloru;

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutów za zasadne, częściowo zasadne albo niezasadne.

Sąd I instancji ma ustawowo zagwarantowaną swobodę w ferowaniu wyroku, w tym kształtowaniu wymiaru kary. Rolą zaś Sądu odwoławczego w tym zakresie jest kontrola, czy granice swobodnego uznania sędziowskiego, stanowiącego zasadę sądowego wymiaru kary nie zostały przekroczone w rozmiarach nie dających się zaakceptować. Ustawa traktuje jako podstawę odwoławczą tylko taką niewspółmierność kary, która ma charakter rażący (art. 438 pkt 4 kpk), a która zachodzić może tylko wówczas, gdy na podstawie ujawnionych okoliczności, które powinny mieć zasadniczy wpływ na wymiar kary, można byłoby przyjąć, iż zachodziłaby wyraźna różnica pomiędzy karą wymierzoną przez Sąd I instancji, a karą, jaką należałoby wymierzyć w instancji odwoławczej w następstwie prawidłowego zastosowania w sprawie dyrektyw wymiaru kary. Przepis art. 53 kk określa cztery ogólne dyrektywy wymiaru kary.

Pierwszą z nich jest dyrektywa winy - Sąd przy wymiarze kary zobowiązany jest baczyć, aby jej dolegliwość „nie przekraczała stopnia winy”. Stopień winy wyznacza górną granicę dolegliwości związanej z wymierzeniem kary. Nie można, zatem orzec kary, której dolegliwość przekraczałaby stopień winy, chociażby za takim orzeczeniem przemawiały inne dyrektywy, np. prewencji ogólnej czy indywidualnej. Wina pełni w tym ujęciu, funkcję limitującą - wyznaczając górną granicę konkretnej kary.

Kolejną dyrektywą sądowego wymiaru kary wymienioną w art. 53 § 1 kk jest uwzględnienie stopnia społecznej szkodliwości czynu. Na ocenę zaś stopnia społecznej szkodliwości wpływają okoliczności wymienione w art. 115 § 2 kk i są to okoliczności przedmiotowe (do nich należą: rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiar grożącej lub wyrządzonej szkody, sposób i okoliczności działania, waga naruszonych obowiązków) oraz podmiotowe (tj. postać zamiaru, motywacja), jednakże wszystkie związane są z czynem sprawcy. Motywacja i postać zamiaru, mają również wpływ na stopień winy. Natomiast na stopień społecznej szkodliwości czynu nie mają wpływu - jak wynika to z treści art. 115 § 2 kk - okoliczności dotyczące sprawcy niezwiązane z czynem przestępczym. Dyrektywa stopnia społecznej szkodliwości ma sprzyjać wymierzeniu kary sprawiedliwej i powinna nie tylko wyznaczyć górny pułap kary współmiernej do stopnia społecznej szkodliwości konkretnego czynu, ale i przeciwdziałać wymierzeniu kary zbyt łagodnej w przypadku znacznej społecznej szkodliwości czynu.

Trzecią dyrektywą sądowego wymiaru kary jest dyrektywa prewencji indywidualnej, tj. uwzględnienie celów zapobiegawczych lub wychowawczych, które ma kara osiągnąć w stosunku do sprawcy. Kara wymierzona zgodnie z dyrektywą prewencji indywidualnej powinna osiągnąć cel zapobiegawczy, a zatem zapobiec popełnieniu w przyszłości przestępstwa przez sprawcę.

Ostatnią dyrektywą sądowego wymiaru kary jest prewencja ogólna, tj. „kształtowanie świadomości prawnej społeczeństwa”. Jest to dyrektywa pozytywnej prewencji ogólnej, która nie może być pojmowana wyłącznie jako odstraszanie społeczeństwa, a więc wymierzanie konkretnemu sprawcy surowej kary, nawet ponad stopień winy. Tylko, bowiem kara sprawiedliwa, współmierna do stopnia społecznej szkodliwości konkretnego czynu, a przy tym wymierzona w granicach winy sprawcy, może mieć pozytywny wpływ na społeczeństwo, budzić aprobatę dla wymierzonych kar oraz zaufanie do wymiaru sprawiedliwości - i w ten sposób stwarzać warunki do umacniania, i kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa. Orzeczone kary mają bowiem za zadanie wzbudzenie w społeczeństwie przekonania o nieuchronności kary za naruszenie dóbr chronionych prawem i nieopłacalności zamachów na te dobra.

Biorąc pod uwagę wskazane wyżej sądowe dyrektywy wymiaru kary oraz zaistniałe w sprawie okoliczności łagodzące i obciążające orzeczoną oskarżonemu karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz 4 lat zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych należało uznać za rażąco łagodne.

Wskazać na wstępie należy, że do orzeczenia kary rażąco łagodnej może dojść zarówno na skutek niedostrzeżenia istniejących okoliczności obciążających lub poczytanie na korzyść okoliczności, które za łagodzące zostać uznane nie mogą, jak i na skutek nieprzydania należytej wagi dostrzeżonym okolicznościom obciążającym lub przydanie nadmiernej wagi trafnie ustalonym okolicznościom łagodzącym.

W przedmiotowej sprawie, Sąd Rejonowy wskazując na okoliczności łagodzące i obciążające przy wymiarze kary dostrzegł z jednej strony fakt, iż oskarżony nie był karany i przeprosił bliskich. Z drugiej zaś strony wziął pod uwagę, że M. G. nie miał uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi oraz umyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym poprzez niedostosowanie prędkości i niezachowanie szczególnej ostrożności wymaganej podczas wykonywania manewru wyprzedzania, a także skutek w postaci śmierci A. Z..

W ocenie instancji odwoławczej wymierzona przez Sąd I instancji kara oraz środek karny nie odpowiadają jednak stopniowi winy oskarżonego oraz społecznej szkodliwości czynu, który popełnił. Nie spełniają także należycie celów zapobiegawczych i wychowawczych, przede wszystkim, w stosunku do samego oskarżonego, jak i ogółu społeczeństwa. Orzeczona represja kłóci się z zasadami wymiaru kary w zakresie oddziaływania prewencyjnego, a jej rozmiar nie czyni zadość społecznemu poczuciu sprawiedliwości. Wymierzona przez Sąd Rejonowy kara oraz środek karny nie pozwalają na osiągnięcie swoich celów w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, gdyż postrzegać je należy jako wyraz pobłażliwości wobec oskarżonego, który dopuścił się przestępstwa o wyraźnym stopniu społecznej szkodliwości. Kara wymierzona oskarżonemu nie jest sprawiedliwa, gdyż jest zbyt niska. Miarą bowiem surowości kary nie jest jej ilościowy wymiar, ale stopień wykorzystania sankcji karnej przewidzianej dla danego przestępstwa, która odzwierciedla abstrakcyjną społeczną szkodliwość tego typu przestępstw założoną przez ustawodawcę. Z tego względu karę pozbawienia wolności, jaką wymierzono oskarżonemu w przedmiotowej sprawie oraz orzeczony wobec niego środek karny uznać należy za nadmiernie łagodne, zważywszy na ustawowe granice kary, w jakich Sąd mógł je wymierzyć.

Czyn z art. 177 § 2 kk zagrożony jest przecież karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Orzeczona kara pozbawienia wolności została wymierzona w rozmiarze 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, co stanowi zaledwie mniej niż 1/5 ustawowego zagrożenia. Czteroletni zaś zakaz prowadzenia pojazdów to jedynie niewiele więcej niż ¼ maksymalnych jego granic określonych w ustawie. Zestawienie tych proporcji z nagromadzonymi w sprawie okolicznościami obciążającymi sprawia, że nie sposób jest uznać, aby orzeczona kara i środek karny odpowiadały dyrektywom sądowego wymiaru kary, biorąc w tym pod uwagę cele zapobiegawcze i wychowawcze, które osiągnąć mają w stosunku do oskarżonego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

Pomimo tego, że czyn M. G. miał charakter nieumyślny, a oskarżony nie był karany to stopień winy oskarżonego i społecznej szkodliwości zachowania M. G. wymagały orzeczenia kary i środka karnego w wyraźnie wyższych rozmiarach. Oskarżony umyślnie naruszył bowiem zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym i to w sposób wielowarstwowy. Nie posiadał przecież w ogóle uprawnień do kierowania tego typu motocyklem, a mimo to zabrał ze sobą na przejażdżkę pokrzywdzoną. A. Z. opierała się przed tym, aby jechać z M. G. i miała co tego wyraźne obawy. Uległa jednak, bo oskarżony zapewniał, iż: „będzie bezpiecznie spokojnie” (por. wiadomości k. 491-496). Niestety oskarżony nie dotrzymał słowa, gdyż brawurowo podjął się manewru wyprzedzenia w trakcie, którego nie zachował szczególnej ostrożności. Poruszając się bowiem z nadmierną prędkością (o 34 km/h przekraczająca szybkość administracyjnie dopuszczalną) przystąpił i kontynuował manewr wyprzedzania kolumny pojazdów nie mając możliwości pełnej oceny sytuacji występującej na drodze. Doprowadziło do tego, że uderzył w zwalniający i prawidłowo sygnalizujący zamiar skrętu w lewo samochód osobowy jadący na czele kolumny, który już prawie zdążył zjechać z drogi. Poza tym, gdyby jeszcze oskarżony w momencie stwierdzenia stanu zagrożenia zaczął hamować obydwoma kołami (a nie tylko tylnym), to tragedii mógłby jeszcze uniknąć. Niestety jednak zemścił się po raz kolejny brak wymaganych umiejętności (uprawnień), który doprowadził do najtragiczniejszego w skutkach finału w postaci śmierci młodej kobiety, która miała jeszcze całe życie przed sobą.

Przedstawione powyżej okoliczności nieuchronnie musiały doprowadzić do wniosku, że zarówno stopień winy oskarżonego jak i społeczna szkodliwość jego czynu są wysokie. Poza tym to, że M. G. zdecydował się na taki niebezpieczny manewr to nie był przypadek. Przed zabraniem bowiem A. Z. na przejażdżkę oskarżony sprawdzał jeszcze przyczepność opon, gdyż pisał, iż musi zobaczyć „czy opony dobrze kleją” (por. k. 493). Ponadto, jeszcze raz należy podkreślić, iż M. G. za nic sobie miał to, że nie posiada wymaganych uprawnień. A jeśli już tak bardzo chciał przejechać się z A. Z., to powinien dotrzymać swoich zapewnień i zrobić to bezpiecznie, a nie w taki brawurowy i beztroski sposób, który skończył się śmiercią pokrzywdzonej. Zdaniem Sądu Okręgowego tak wyraźne niedochowanie wierności prawu i jego konsekwencje wymagały, aby zaostrzyć wymierzoną oskarżonemu karę i środek karny do 2 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności oraz do 6 lat zakazu prowadzenia pojazdów. Tylko bowiem sankcje na takim poziomie odpowiadają stopniowi winy oskarżonego i społecznej szkodliwości jego czynu oraz pozwalają na osiągnięcie opisywanych powyżej celów kary. Nasilenie przecież opisywanych okoliczności obciążających sprawia, że łagodniejsze kary oznaczałyby w istocie rzeczy pobłażanie, które w realiach niniejszej sprawy byłoby niezrozumiałe w oczach społeczeństwa.

Przy wymiarze kary oczywiście należało uwzględnić fakt, że oskarżony wyraził słowa przeprosin pod adresem oskarżycieli posiłkowych (por. k. 621). Z uwagi jednak na to, że nie zostały one przyjęte przez najbliższych i potraktowane jako szczere, to do pojednania się stron w istocie nie doszło. Tym samym waga tej okoliczności łagodzącej nie mogła prowadzić do orzeczenia kary pozbawienia wolności w takim rozmiarze, aby w ogóle rozważać kwestię ewentualnego warunkowego zawieszenia jej wykonania o co postulował obrońca.

Zarzut

- naruszenia prawa materialnego, tj. art. 53 § 1 i 2 kk poprzez pominięcie dyrektyw wymiaru kary.

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zgodnie z ugruntowanym w orzecznictwie zapatrywaniom zarzut naruszenia dyrektyw wymiaru kary przewidzianych w art. 53 § 1 i § 2 kk nie jest zarzutem naruszenia prawa materialnego, a ma charakter zarzutu dotyczącego niewspółmierności kary (zob. postanowienie SN z dnia 11 marca 2003 r., sygn. akt III KKN 23/01, OSNwSK 2003, z. 1, poz. 556, postanowienie SN z 4 lipca 2007 r., IV KK 202/07, R-OSNKW 2007, poz. 1526, postanowienie SN z 29 sierpnia 2012 r., II KK 181/12).

Wnioski

O zmianę zaskarżonego wyroku poprzez obniżenie orzeczonej kary pozbawienia wolności do 1 roku i warunkowe zawieszenie jej wykonania na okres 3 lat próby ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

zasadne

częściowo zasadne

niezasadne

O zmianę zaskarżonego wyroku poprzez znaczne podwyższenie wymierzonej kary pozbawienia wolności (do wysokości co najmniej 3 lat) oraz orzeczonego środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów (do wysokości co najmniej 7 lat).

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z przyczyn opisanych powyżej wniosek pełnomocnika oskarżycieli posiłkowych był zasadny w części. W pozostałej natomiast zakresie postulaty jego apelacji oraz skargi apelacyjnej obrońcy nie podlegały uwzględnieniu.

5

Zarzut

naruszenia prawa procesowego:

- art. 627 kpk poprzez jego zastosowanie i niezasadne zasądzenie przez Sąd od oskarżonego w sprawie z oskarżenia publicznego kosztów sądowych na rzecz Skarbu Państwa w pełnej kwocie 19 788,25 zł;

- art. 626 § 1 kpk w zw. z art. 624 § 1 kk przez jego niezastosowanie i zaniechanie zwolnienia oskarżonego w całości od obowiązku zwrotu Skarbowi Państwa kosztów sądowych;

zasadne

częściowo zasadne

niezasadne

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny .

Zgodnie z art. 627 kpk od skazanego w sprawach z oskarżenia publicznego, sąd zasądza koszty sądowe na rzecz Skarbu Państwa oraz wydatki na rzecz oskarżyciela posiłkowego. Z art. 624 § 1 kpk wynika natomiast możliwość zwolnienia oskarżonego w całości lub w części od zapłaty kosztów sądowych jeżeli istnieją podstawy do uznania, że ich uiszczenie byłoby dla niego zbyt uciążliwe ze względu na sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów, jak również wtedy, gdy przemawiają za tym względy słusznościowe. Tym samym, co do zasady, oskarżony, wobec którego wydano wyrok skazujący zobowiązany jest do poniesienia kosztów postępowania, a możliwość zwolnienia z tego obowiązku ma charakter fakultatywny oraz następuje w oparciu o swobodną ocenę orzekającego sądu. Podnieść natomiast należy, że oskarżony jest bezdzietnym kawalerem, ma 24 lata, wykształcenie zawodowe oraz stałą pracę, z której się utrzymuje osiągając z tego tytułu dochód w wysokości ok. 3000 zł miesięcznie. Tym samym, choć uiszczenie ustalonych przez Sąd kosztów dla oskarżonego będzie uciążliwe, to nie sposób przyjąć, by była ta uciążliwość nadmierna (zbytnia), a zatem, by przekraczało to jego możliwości zarobkowe. Wniosek ten jest tym bardziej zasadny, gdy uwzględnić, że oskarżony, w przypadku wykazania braku możliwości jednorazowego uiszczenia należności, może wystąpić rozłożenie jej spłaty na raty.

Wniosek

O zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie punktu 6 poprzez zwolnienie oskarżonego z obowiązku zapłaty kosztów sądowych w całości.

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z uwagi na to, że zarzut okazał się niezasadny, to wniosek nie podlegał uwzględnieniu.

6

Zarzut

- obrazy art. 627 kpk poprzez zasądzenie od oskarżonego na rzecz oskarżycieli posiłkowych zwrotu wydatków za ustanowienie pełnomocnika w wysokości dwukrotności stawki minimalnej określonej przepisami rozporządzenia w sprawie opłat za czynności radcy prawnego w sytuacji gdy ustanowiony pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych był pełnomocnikiem z wyboru i działał w oparciu o łączące go z oskarżycielami posiłkowymi umowy, które zostały złożone do akt sprawy jako dowód wysokości poniesionych kosztów ustanowienia pełnomocnika z wyboru, a zatem zwrot wydatków na pełnomocnika powinien zostać zasądzony według stawek wskazanych w umowach zlecenia;

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny .

Sąd władny jest miarkować kwotę wynagrodzenia, a także stwierdzić brak podstaw do zasądzenia wyższego wynagrodzenia, jeżeli skala aktywności przedstawiciela procesowego strony pozostawała na przeciętnym poziomie. Oczywiste pozostaje przy tym, że chociaż pełnomocnika z wyboru łączy z jego klientem „umowa określająca jego wynagrodzenie w granicach dopuszczalnej szerokiej autonomii i sąd nie powinien ingerować w sferę uprawnień stron tej umowy”, to nie oznacza powyższe, że sąd pozbawiony jest możliwości kontroli w tym zakresie. Przedmiotowe wynagrodzenie zasądzane jest bowiem od oskarżonego w przypadku jego skazania w ramach rozstrzygania o wydatkach poniesionych przez oskarżyciela posiłkowego (patrz: postanowienia Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 22 czerwca 2002 r. o sygn. II AKz 393/11 publ. LEX nr 1001377, KZS 2011/9/117, z dnia 30 września 2009 r. sygn. II AKz 643/09 publ. Prok. i Pr.-wkł. 2010/11/41 oraz wyrok tego Sądu z dnia 5 czerwca 2009 r. sygn. II AKa 61/09 publ. KZS 2009/9/100, a także postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 marca 2011 r. sygn. I KZP 1/11 publ. OSNKW 2011/5/38). Biorąc zatem pod uwagę niezbędny nakład pracy tego samego pełnomocnika, który został ustanowiony przez brata pokrzywdzonej w śledztwie oraz przez kolejne trzy osoby najbliższe A. Z. na etapie postępowania sądowego, a także charakter sprawy i wkład pracy zastępcy prawnego w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia, zasadnym było przyznanie przez sąd rejonowy oskarżycielom posiłkowym zwrotu wydatków w wysokości odpowiadającej dwukrotności stawki minimalnej określonej w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265 ze zm.).

Wniosek.

O podwyższenie zasądzonych od oskarżonego na rzecz każdego z oskarżycieli posiłkowych kwot tytułem zwrotu kosztów zastępstwa do kwot po 5500 zł netto (6765 zł brutto).

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z uwagi na to, że zarzut okazał się niezasadny, to wniosek nie podlegał uwzględnieniu.

4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot utrzymania w mocy

Zaskarżony wyrok w zakresie, w którym nie został zmieniony.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Omówiono w punkcie 3.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

Przedmiot i zakres zmiany

- podwyższenie wymierzonej kary pozbawienia wolności do 2 lat i 3 miesięcy;

- podwyższenie wymiaru orzeczonego środka karnego zakazu prowadzenia pojazdów do 6 lat;

Zwięźle o powodach zmiany

Omówiono w punkcie 3.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6. KOSZTY PROCESU

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3, 4

Z uwagi na podwyższenie wymiaru kary zasadniczej, sąd odwoławczy, na podstawie o art. 2 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 10 ustawy z 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. z 1983 r. Nr 49 poz. 223 z późn. zm.) wymierzył oskarżonemu jedną opłatę za obie instancje według kary przez siebie orzeczonej tzn. 400 zł.

W oparciu natomiast o art. 627 kpk w zw. z art. 635 kpk, sąd zasądził od oskarżonego:

- na rzecz Skarbu Państwa kwotę 20 zł tytułem zwrotu wydatków w postępowaniu odwoławczym, na którą to sumę złożył się ryczałt za doręczenie wezwań i innych pism w II instancji postępowania sądowego;

- na rzecz T. M., E. M., R. M. i A. M. kwoty po 840 złotych tytułem zwrotu wydatków poniesionych przez oskarżycieli posiłkowych w postępowaniu odwoławczym (§ 11 ust. 2 pkt 4 i ust. 7 w zw. z § 15 ust. 1 i 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 265 ze zm.).

7. PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

całość wyroku

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

na korzyść

na niekorzyść

w całości

w części

^{co do winy}

^{co do kary}

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

^uchylenie

^zmiana

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

pełnomocnik oskarżycieli posiłkowych

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

orzeczona kara pozbawienia wolności oraz środek karny zakazu prowadzenia pojazdów, a także rozstrzygnięcie o zwrocie kosztów zastępstwa procesowego dla oskarżycieli posiłkowych

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

na korzyść

na niekorzyść

w całości

w części

^{co do winy}

^{co do kary}

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

^uchylenie

^zmiana