Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 lutego 2024 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Maria Szymańska

po rozpoznaniu w dniu 12 lutego 2024 r. w Toruniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa J. W.

przeciwko P. (...)

o wynagrodzenie

I.  zasądza od pozwanego P. (...)na rzecz powódki J. W. kwotę 27 275,14 zł (dwadzieścia siedem tysięcy dwieście siedemdziesiąt pięć złotych czternaście groszy) tytułem wynagrodzenia za pracę wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie :

- od kwoty 602,83 zł (sześćset dwa złote osiemdziesiąt trzy grosze) od dnia 29 stycznia 2021 r. do dnia zapłaty,

- kwotę 610,72 zł (sześćset dziesięć złotych siedemdziesiąt dwa grosze) od dnia 28 lutego 2021 r. do dnia zapłaty,

- kwotę 610,72 zł (sześćset dziesięć złotych siedemdziesiąt dwa grosze) od dnia 28 marca 2021 r. do dnia zapłaty,

- kwotę 610,72 zł (sześćset dziesięć złotych siedemdziesiąt dwa grosze) od dnia 29 kwietnia 2021 r. do dnia zapłaty,

- kwotę 610,72 zł (sześćset dziesięć złotych siedemdziesiąt dwa grosze) od dnia 29 maja 2021 r. do dnia zapłaty,

- kwotę 610,72 zł (sześćset dziesięć złotych siedemdziesiąt dwa grosze) od dnia 29 czerwca 2021 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 579,20 zł (pięćset siedemdziesiąt dziewięć złotych dwadzieścia groszy) od dnia 29 lipca 2021 r. do dnia zapłaty,

- kwotę 610,72 zł (sześćset dziesięć złotych siedemdziesiąt dwa grosze) od dnia 29 sierpnia 2021 r. do dnia zapłaty,

- kwotę 610,72 zł (sześćset dziesięć złotych siedemdziesiąt dwa grosze) od dnia 29 września 2021 r. do dnia zapłaty,

- kwotę 610,72 zł (sześćset dziesięć złotych siedemdziesiąt dwa grosze) od dnia 29 października 2021 r. do dnia zapłaty,

- kwotę 610,72 zł (sześćset dziesięć złotych siedemdziesiąt dwa grosze) od dnia 28 listopada 2021 r. do dnia zapłaty,

- kwotę 610,72 zł (sześćset dziesięć złotych siedemdziesiąt dwa grosze) od dnia 29 grudnia 2021 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 1 498,12 zł (tysiąc czterysta dziewięćdziesiąt osiem złotych dwanaście groszy) od dnia 29 stycznia 2022 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 1 498,12 zł (tysiąc czterysta dziewięćdziesiąt osiem złotych dwanaście groszy) od dnia 1 marca 2022 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 1 498,12 zł (tysiąc czterysta dziewięćdziesiąt osiem złotych dwanaście groszy) od dnia 29 marca 2022 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 1 498,12 zł (tysiąc czterysta dziewięćdziesiąt osiem złotych dwanaście groszy) od dnia 29 kwietni 2022 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 1 498,12 zł (tysiąc czterysta dziewięćdziesiąt osiem złotych dwanaście groszy) od dnia 29 maja 2022 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 1 458,17 zł (tysiąc czterysta pięćdziesiąt osiem złotych siedemnaście groszy) od dnia 29 czerwca 2022 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 1 498,12 zł (tysiąc czterysta dziewięćdziesiąt osiem złotych dwanaście groszy) od dnia 29 lipca 2022 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 1 498,12 zł (tysiąc czterysta dziewięćdziesiąt osiem złotych dwanaście groszy) od dnia 28 sierpnia 2022 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 1 498,12 zł (tysiąc czterysta dziewięćdziesiąt osiem złotych dwanaście groszy) od dnia 29 września 2022 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 1 498,12 zł (tysiąc czterysta dziewięćdziesiąt osiem złotych dwanaście groszy) od dnia 29 października 2022 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 1 498,12 zł (tysiąc czterysta dziewięćdziesiąt osiem złotych dwanaście groszy) od dnia 28 listopada 2022 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 1 449,79 zł (tysiąc czterysta czterdzieści dziewięć złotych siedemdziesiąt dziewięć groszy) od dnia 28 grudnia 2022 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 606,18 zł (sześćset sześć złotych osiemnaście groszy) od dnia 1 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty,

- od kwoty 1 490,57 zł (tysiąc czterysta dziewięćdziesiąt złotych pięćdziesiąt siedem groszy) od dnia 1 kwietnia 2023 r. do dnia zapłaty;

II.  wyrokowi w punkcie I. nadaje rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 23 119 zł (dwadzieścia trzy tysiące sto dziewiętnaście złotych);

III.  kosztami sądowymi obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt IV P 421/23

UZASADNIENIE

Powódka J. W. domagała się zasądzenia od pozwanej P. (...) kwoty 27 275,14 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od poszczególnie wskazanych kwot i dat tytułem wyrównania nieprawidłowo wypłaconego wynagrodzenia za pracę za okres od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2022 r. oraz wyrównania nieprawidłowo wypłaconego dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2021 r. i 2022 r., a nadto zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powódka wyjaśniła, że z dniem 1 stycznia 1998 r. została powołana na stanowisko prokuratora P. (...) które zajmuje w pozwanej jednostce do chwili obecnej. W okresie objętym pozwem była zaszeregowana w V stawce wynagrodzenia zasadniczego oraz przysługiwał jej dodatek z tytułu wieloletniej pracy w wysokości 20% oraz dodatek funkcyjny. Wynagrodzenie miesięczne – zgodnie z obowiązującymi u pozwanego regulaminami pracy – jest wypłacane do dnia 28 każdego miesiąca bądź w dniu poprzedzającym jeżeli dzień wypłaty jest dniem wolnym od pracy. Nadto powódka otrzymała za lata 2021 i 2022 dodatkowe wynagrodzenie roczne dla pracowników sfery budżetowej. Powódka wyjaśniła, że wysokość wynagrodzenia prokuratorów reguluje art. 123 i art. 124 ustawy z 28 stycznia 2016 r. Prawo o Prokuraturze (Dz. U. z 2022 r., poz. 1247), dalej: ustawa p.p. Zgodnie z art. 123 § 1 cyt. ustawy podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej ,,Monitor Polski'' przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 504, 1504 i 2461). Przepis ten nie został uchylony i pozostaje w mocy, jednakże w latach 2021-2022 ustawodawca odstąpił od jego stosowania i ustalał wysokość wynagrodzenia prokuratorów w sposób mniej korzystny – w oparciu o art. 14 ust. 1 ustawy z 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy okołobudżetowej na rok 2021 r. (Dz. U. z 2020 r., poz. 2400 ze zm.), tj. przy przyjęciu kwoty bazowej z 2019 r. zamiast kwoty 5 024,48 wskazanej w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 11 sierpnia 2020 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2020 r. i o art. 10 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy okołobudżetowej na rok 2022 r. (Dz. U. z 2021 r., poz. 2445), tj. przy przyjęciu kwoty 5 050,48 zł (5 024,48 zł + 26 zł) zamiast kwoty 5 504,52 zł wskazanej w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 10 sierpnia 2021 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2021 r. – co doprowadziło do różnicy pomiędzy otrzymanym, a faktycznie należnym powódce wynagrodzeniem w dochodzonej kwocie.

W ocenie powódki przepisy przytoczonych ustaw okołobudżetowych na 2021 r. i 2022 r. nie mogą wywołać skutków prawnych i stanowić podstawy do obliczenia jej wynagrodzenia jako naruszające obowiązujący model zasad kształtowania wynagrodzeń prokuratorów wyrażony w art. 123 § 1 ustawy p.p., działający na takich samych zasadach jak system wynagradzania sędziów i również wyłączony z regulacji pozostałych pracowników sfery budżetowej. Wypracowany mechanizm progresywnego wynagrodzenia jest uniezależniony od wahań koniunktury gospodarczej, zaś wysokość wynagrodzeń ma odpowiadać zakresowi przewidzianych obowiązków prokuratorów oraz zapewniać im bezpieczeństwo finansowe i rekompensować ograniczenia w podejmowaniu dodatkowej działalności zarobkowej. Z tego względu jakiekolwiek odstępstwa od przyjętego systemu wynagradzania uzasadnione mogą być tylko w sytuacjach poważnych trudności budżetowych państwa oraz powinny mieć charakter wyjątkowy i jednostkowy (tak też Trybunał Konstytucyjny w sprawie K 1/12), a takie przesłanki w spornym okresie nie zostały spełnione, co wynika zarówno z analizy ogólnikowych uzasadnień projektów ustaw okołobudżetowych na lata 2021 i 2022, które nie wyjaśniały szczegółowo sytuacji budżetowej i niezbędności zamrożenia wynagrodzeń prokuratorów, ustawy budżetowej na 2022 r. i wskazywanej tam solidnej sytuacji w sektorze finansów publicznych, nadwyżce środków budżetowych czy zwiększeniu PKB w 2021 r. i 2022 r., czy wreszcie licznymi wydatkami o charakterze socjalnym (dodatkowe emerytury) bądź niestrategicznym (przekop Mierzei Wiślanej). Co więcej, w drugiej połowie 2021 r. doszło do uchwalenia podwyżek wynagrodzeń przedstawicieli władzy ustawodawczej i wykonawczej. W ocenie powódki doszło do dyskrecjonalnej decyzji władzy ustawodawczej i wykonawczej w zakresie podwyżek wynagrodzeń dla wybranych grup zawodowych przy jednoczesnym zamrożeniu wynagrodzeń prokuratorów i sędziów, wbrew obowiązującym ustawowym zasadom ustalania tych wynagrodzeń. Tożsame stanowiska zajęli także Minister Sprawiedliwości – Prokurator Generalny oraz Pierwszy Zastępca Prokuratora Generalnego Prokuratora Krajowego w pismach z 5 i 7 września 2022 r. Powódka, przytaczając orzecznictwo Sądu Najwyższego, wskazała, że sądy powszechne są uprawnione do „rozproszonej kontroli konstytucyjności” i w konsekwencji wniosła o dokonanie przez Sąd rozpoznający sprawę oceny niezgodności z Konstytucją (jej art. 2) przepisów przytoczonych ustaw okołobudżetowych i w rezultacie odmowy ich zastosowania przy ustalaniu należnego jej wynagrodzenia. W ocenie powódki nabyła ona prawo do wynagrodzenia w konkretnej, wynikającej z art. 123 § 1 ustawy p.p. wysokości z chwilą publikacji komunikatów Prezesa GUS na poszczególne lata, z odroczonym do 1 stycznia następnego roku terminem ich realizacji, a odebranie tego prawa stanowi naruszenie zasady ochrony praw nabytych.

W odpowiedzi na pozew pozwana P. (...) wniosła o oddalenie powództwa w całości, zaś przy jego uwzględnieniu o nieobciążanie pozwanej kosztami procesu z uwagi na zasady słuszności. Pozwana nie wniosła o zasądzenie od powódki kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwana potwierdziła okoliczności faktyczne dotyczące zajmowania przez powódkę stanowiska prokuratora, zasad ustalania należnego jej wynagrodzenia oraz prawa do rocznego wynagrodzenia dodatkowego, a także przyznała, że powódka prawidłowo matematycznie określiła dochodzone kwoty. Podważyła natomiast prawo powódki do dochodzenia tak ustalonego wyrównania wynagrodzenia co do zasady wskazując, iż wynagrodzenie zostało powódce wypłacone w należnej i zgodnej z prawem wysokości. Pozwana jest dysponentem środków budżetowych i na wypłatę wynagrodzeń za spory okres dysponowała kwotami ustalonymi zgodnie z obowiązującymi przepisami ustaw okołobudżetowych na lata 2021 i 2022. Wypłata wynagrodzeń w innej kwocie stanowiłaby naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Pozwana zwróciła również uwagę, że zarówno art. 123 § 1 ustawy p.p., którego obowiązywanie faktycznie nie zostało zawieszone jak i nie doszło do jego zmiany, jak i przepisy ustaw okołobudżetowych są przepisami rangi ustawowej, a konieczność zastosowania późniejszych z nich wynika z zastosowania ogólnych reguł wykładni odwołujących się do reguł kolizyjnych lex posteriori derogat legi priori oraz lex specialis derogat legi generali. W ocenie pozwanej tylko Trybunał Konstytucyjny jest uprawniony do wydawania rozstrzygnięć o skutkach derogacyjnych, zaś sądy powszechne nie są uprawnione do samodzielnego badania i odmowy zastosowania przepisów ocenionych jako niekonstytucyjne. Niemniej, w ocenie pozwanej wprowadzone regulacje nie naruszają art. 2 Konstytucji RP gdyż nie stają w sprzeczności ani z zasadą ochrony praw nabytych, ani z zasadą zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez niego prawa. Przepisy gwarantujące kształtowanie wynagrodzeń na podstawie obiektywnych czynników nie tworzą indywidualnych praw podmiotowych do wzrostu wynagrodzeń. Niewłaściwym jest, co czyni strona powodowa, utożsamianie sposobu kształtowania stosunku pracy dookreślonego przepisami dotyczącymi wynagrodzeń, z ekspektatywą podmiotowego prawa do wynagrodzenia w określonej wysokości.

Odnosząc się natomiast celu spornych przepisów pozwana zwróciła uwagę, że w uzasadnieniu do ustawy budżetowej na rok 2022 podkreślono, że gospodarka ciągle odczuwa skutki wywołane wybuchem pandemii COVID-19 w 2020 r. Obniżenie nominalnej wysokości wynagrodzenia przysługującego prokuratorom było uzasadnione oceną zagrożenia równowagi finansów państwa i obawą o przekroczenie progu ostrożnościowego, zaś wprowadzone regulacje dotyczące wynagrodzenia sędziów, prokuratorów i innych pracowników, których wynagrodzenia są relacjonowane w odniesieniu do przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2020 r. ogłoszonego w komunikacie Prezesa GUS spowodują oszczędności w wydatkach budżetu państwa w wysokości ok. 453 mln zł. Wysokość wzrostu w 2022 r. została określona na poziomie identycznym jak dla pozostałych pracowników sfery budżetowej. Nadto, z daleko posuniętej ostrożności pozwana podniosła, że żądanie powódki w zakresie wyrównania wynagrodzenia począwszy od 2021 r. należy uznać za nadużycie prawa. Rok 2021 był dla krajowej gospodarki szczególnie trudny z uwagi na skutki pandemii Covid-19 i za uzasadnione należy uznać działania umożliwiające wprowadzenie rozwiązań pozwalających na wydatkowanie środków w sposób efektywny i skuteczny – adekwatnie do występujących uwarunkowań społeczno-gospodarczych i przyjętej polityki państwa, która nakazuje ograniczenia niektórych wydatków budżetu państwa w celu prawidłowej realizacji ustawy budżetowej.

W piśmie przygotowawczym z 31 stycznia 2024 r. powódka potrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Sąd ustalił, co następuje:

J. W. z dniem 1 stycznia 1998 r. została powołana na stanowisko prokuratora P. (...) Wcześniej, od 10 stycznia 1996 r. r. do 31 grudnia 1997 r. zajmowała stanowisko asesora P. (...). Z dniem 1 stycznia 2004 r. powódka została przeniesiona na stanowisko prokuratora P. (...), które zajmuje do chwili obecnej.

/fakty bezsporne oraz dowody: akt mianowania k. 20B akt osobowych, załącznik; akt powołania k. 68B akt osobowych, załącznik; pismo z 24.12.2003 r. k. 83B akt osobowych, załącznik/

W P. (...) w 2020 r. obowiązywało zarządzenie Nr 4/20 Prokuratora Okręgowego w Toruniu z dnia 15 stycznia 2020 r. w sprawie ustalenia Regulaminu pracy w Prokuraturze Okręgowej w Toruniu zawierające załącznik „Regulamin pracy w Prokuraturze Okręgowej w Toruniu”. Następnie zarządzenie to zostało zastąpione zarządzeniem Nr 45/22 Prokuratora Okręgowego w Toruniu z dnia 29 czerwca 2022 r. w sprawie ustalenia Regulaminu pracy w Prokuraturze Okręgowej w Toruniu zawierające załącznik „Regulamin pracy w Prokuraturze Okręgowej w Toruniu”. W § 1 w/w Regulaminów określono, iż dotyczą one organizacji i porządku pracy w Prokuraturze Okręgowej w Toruniu oraz prokuraturach rejonowych okręgu (...). W § 30 ust. 2 Regulaminu (załącznik do zarządzenia Nr 4/20 Prokuratora Okręgowego w Toruniu) oraz § 31 ust. 2 Regulaminu (załącznik do zarządzenia Nr 45/22 Prokuratora Okręgowego w Toruniu) zawarto zapis, iż wynagrodzenie za pracę wypłacane jest pracownikowi co miesiąc, z dołu, dnia 28 każdego miesiąca kalendarzowego, jednakże jeżeli dzień wypłaty wynagrodzenia za pracę jest dniem wolnym od pracy wynagrodzenie wypłacane jest w dniu poprzedzającym.

/dowód: zarządzenie Nr 4/20 Prokuratora Okręgowego w Toruniu z dnia 15 stycznia 2020 roku w sprawie ustalenia Regulaminu pracy w Prokuraturze Okręgowej w Toruniu wraz z załącznikiem „Regulamin pracy w Prokuraturze Okręgowej w Toruniu” k. 24-39v; zarządzenia Nr 45/22 Prokuratora Okręgowego w Toruniu z dnia 29 czerwca 2022 roku w sprawie ustalenia Regulaminu pracy w Prokuraturze Okręgowej w Toruniu wraz z załącznikiem „Regulamin pracy w Prokuraturze Okręgowej w Toruniu” k.40-52/

Z dniem 1 stycznia 2020 r. wynagrodzenie zasadnicze powódki zostało ustalone na podstawie art. 123 § 1 i art. 124 § 2 ustawy z 28 stycznia 2016 r. Prawo o Prokuraturze (Dz. U. z 2019 r., poz. 740), § 1 pkt 1 i § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 29 lutego 2016 r. w sprawie wynagrodzenia zasadniczego prokuratorów oraz wysokości dodatków funkcyjnych przysługujących prokuratorom (Dz. U. z 2016 r., poz. 271 ze zm.) w piątej stawce, przy zastosowaniu mnożnika 2,50 i przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2019 r. (4 839,24 zł), tj. w kwocie 12 098,10 zł. Tak ustalone wynagrodzenie zasadnicze powódka otrzymywała również w 2021 r. w oparciu o art. 14 ust. 1 ustawy z 19 grudnia 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2020 r. poz. 2400).

Z dniem 1 stycznia 2022 r. wynagrodzenie zasadnicze powódki zostało ustalone w piątej stawce przy zastosowaniu mnożnika 2,50 w kwocie 12 626,20 zł. Wynagrodzenie zostało ustalone na podstawie art. 123 § 1 i art. 124 § 2 ustawy z 28 stycznia 2016 r. Prawo o Prokuraturze (Dz. U. z 2021 r., poz. 66 ze zm.) w zw. z § 1 pkt 1 i § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 29 lutego 2016 r. w sprawie wynagrodzenia zasadniczego prokuratorów oraz wysokości dodatków funkcyjnych przysługujących prokuratorom (Dz. U. z 2016 r., poz. 271 ze zm.) oraz stosownie do art. 10 ustawy z dnia 17 listopada 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. z 2021 r., poz. 2445), tj. przy przyjęciu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 r. ogłoszonego w Monitorze Polskim przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (M.P.2020.711), w kwocie 5.024,48 zł, zwiększonego o kwotę 26 zł.

Powódce nadto każdorazowo przysługiwał dodatek stażowy w kwocie 20% aktualnego wynagrodzenia zasadniczego.

/fakty bezsporne oraz dowody : informacja o wysokości ustalonego wynagrodzenia k. 129B, 160B oraz karty nienumerowane w akt osobowych, załącznik; zaświadczenie o wypłaconym wynagrodzeniu k. 18-20/

Od 2 listopada 2020 r. J. W. pełniła funkcję członka Sądu Dyscyplinarnego przy Prokuratorze Generalnym z prawem do dodatku funkcyjnego w wysokości 0,30 podstawy wynagrodzenia zasadniczego.

/fakt bezsporny oraz dowody: pismo z 9.12.2020 r. k. 159B akt osobowych, załącznik; zaświadczenie o wypłaconym wynagrodzeniu k. 18-20/

Pozwana w 2022 r. wypłaciła powódce dodatkowe wynagrodzenie roczne za rok 2021 w kwocie 15 851,24 zł, a w 2023 r. dodatkowe wynagrodzenie roczne za rok 2022 w kwocie 16 582,39 zł, każdorazowo przy uwzględnieniu faktycznie otrzymanego przez powódkę wynagrodzenia.

/fakty bezsporne oraz dowód: zaświadczenie o wypłaconym wynagrodzeniu k. 18-20/

Powódka przebywała na zwolnieniach lekarskich w okresie od 14 do 15 stycznia 2021 r., od 7 do 14 lipca 2021 r., od 7 do 10 czerwca 2022 r., od 5 do 9 grudnia 2022 r. i otrzymała wynagrodzenie chorobowe.

/fakt bezsporny oraz dowód: zaświadczenie o wypłacony wynagrodzeniu k. 18-20 /

Różnica pomiędzy faktycznie wypłaconym powódce w okresie od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2022 r. wynagrodzeniem z dodatkiem funkcyjnym i stażowym oraz wynagrodzeniem dodatkowym za lata 2021 i 2022, a wynagrodzeniem ustalonym na podstawie art. 123 § 1 i art. 124 § 2 ustawy z 28 stycznia 2016 r. Prawo o Prokuraturze wynosiła 27 275,14 zł, w tym :

- 602,83 zł w miesiącu styczniu 2021 r.,

- po 610,72 zł miesięcznie w okresie od lutego 2021 r. do czerwca 2021 r. i od sierpnia 2021 r. do grudnia 2021 r.,

- 579,20 zł w miesiącu lipcu 2021 r.,

- po 1 498,12 zł miesięcznie w okresie od stycznia 2022 r. do maja 2022 r. i od lipca 2022 r. do listopada 2022 r.,

- 1 458,17 zł w miesiącu czerwcu 2022 r.,

- 1 449,79 zł w miesiącu grudniu 2022 r.,

- 606,18 zł w dodatkowym wynagrodzeniu rocznym za 2021 r.,

- 1 490,57 zł w dodatkowym wynagrodzeniu rocznym za 2022 r.

/fakty bezsporne/

Sąd zważył co następuje :

Powyższy stan faktyczny był bezsporny i został ustalony na podstawie oświadczeń stron zawartych w składanych pismach procesowych, znajdujących nadto potwierdzenie w przedłożonej dokumentacji i zawartej w załączonych aktach osobowych powódki, która została uznana przez Sąd za wiarygodną i miarodajną.

W sprawie bezspornym było, że powódka z dniem 1 stycznia 1998 r. została powołana na stanowisko prokuratora P. (...) które od 1 stycznia 2004 r. do chwili obecnej zajmuje w pozwanej jednostce, a także mechanizm ustalenia jej wynagrodzenia zasadniczego – w okresie spornym w piątej stawce awansowej i prawem do dodatku stażowego w wysokości 20% i dodatku funkcyjnego – wynikający z art. 123 i art. 124 ustawy z 28 stycznia 2016 r. Prawo o Prokuraturze (Dz. U. z 2022 r., poz. 1247), jak i wysokości faktycznie ustalonych w latach 2021-2022 wynagrodzeń i dodatkowego wynagrodzenia rocznego za przedmiotowe lata.

Zgodnie z art. 123 § 1 przywołanej ustawy z 28 stycznia 2016 r. Prawo o Prokuraturze podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022r. Poz. 504.). Przepis ten jest tożsamy w swojej treści z art. 91 § 1c ustawy z 27 lipca 2001 r. prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2023 r., poz. 217), dalej: p.u.s.p., stanowiącym, że podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 504 ze zm.). Przepis art. 124 ustawy p.p. doprecyzowuje, że :

§ 1. Wysokość wynagrodzenia prokuratorów zajmujących równorzędne stanowiska prokuratora różnicuje staż pracy lub pełnione funkcje. Wynagrodzenie zasadnicze prokuratorów prokuratur rejonowych i okręgowych jest równe wynagrodzeniu zasadniczemu sędziów w takich samych jednostkach organizacyjnych sądów powszechnych. Wynagrodzenie zasadnicze prokuratorów prokuratur regionalnych jest równe wynagrodzeniu zasadniczemu sędziów sądów apelacyjnych. Wynagrodzenie zasadnicze prokuratorów Prokuratury Krajowej jest równe wynagrodzeniu zasadniczemu sędziów Sądu Najwyższego. Dodatki funkcyjne Prokuratora Krajowego i pozostałych zastępców Prokuratora Generalnego są równe dodatkom funkcyjnym odpowiednio Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego i Prezesa Sądu Najwyższego.

§ 2. Wynagrodzenie zasadnicze prokuratora określa się w stawkach, których wysokość ustala się z zastosowaniem mnożników podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora.

§ 5. Wynagrodzenie zasadnicze prokuratora określa się w stawce bezpośrednio wyższej po upływie kolejnych 5 lat pracy na danym stanowisku prokuratora.

§ 6. Do okresu pracy na stanowisku prokuratora prokuratury rejonowej dolicza się okres powierzenia wykonywania czynności prokuratorskich na stanowisku asesora prokuratury. (…)

§ 10. W związku z pełnioną funkcją prokuratorowi przysługuje dodatek funkcyjny.

Przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z 29 lutego 2016 r. w sprawie wynagrodzenia zasadniczego prokuratorów oraz wysokości dodatków funkcyjnych przysługujących prokuratorom (Dz. U. z 2016 r., poz. 271 ze zm.) uszczegóławiają stawki wynagrodzenia zasadniczego na poszczególnych stanowiskach prokuratorskich oraz mnożniki, służące do ustalenia wysokości wynagrodzenia zasadniczego prokuratorów w poszczególnych stawkach (§ 1 pkt 1) oraz w § 2 wskazują, że ustala się wynagrodzenie zasadnicze prokuratorów powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury oraz Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu z zastosowaniem do podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora, wskazanej w art. 123 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. - Prawo o prokuraturze, zwanej dalej „ustawą”, mnożników określonych w załączniku nr 1 do rozporządzenia. Wysokość dodatku funkcyjnego – zgodnie z § 3 – stanowi natomiast iloczyn podstawy ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora, wskazanej w art. 123 ustawy, i odpowiedniego mnożnika. Kwoty dodatków funkcyjnych zaokrągla się do pełnych złotych, przyjmując, że końcówki kwot wynoszące mniej niż 50 groszy pomija się, a końcówki kwot wynoszące 50 i więcej groszy podwyższa się do pełnych złotych. Iloczyn podstawy dla członka Sądu Dyscyplinarnego przy Prokuratorze Generalnym wynosi 0,3 wynagrodzenia zasadniczego (pkt 13 tabeli funkcji oraz mnożników służących do ustalania wysokości dodatków funkcyjnych stanowiącej załącznik nr 2 do rozporządzenia).

Prokuratorom przysługuje także – zgodnie z art. 124 § 11 ustawy p.p. – dodatek za długoletnią pracę wynoszący, począwszy od szóstego roku pracy, 5% aktualnie pobieranego przez prokuratora wynagrodzenia zasadniczego i wzrastający po każdym kolejnym roku pracy o 1% tego wynagrodzenia, aż do osiągnięcia 20% wynagrodzenia zasadniczego. Po 20 latach pracy dodatek wypłacany jest, bez względu na staż pracy powyżej tego okresu, w wysokości 20% aktualnie pobieranego przez prokuratora wynagrodzenia zasadniczego. Przepis ten notabene także odpowiada regulacji zawartej w art. 91 § 7 p.u.s.p. dotyczącej sędziów. W sprawie bezspornym było, iż w latach 2021-2022 powódce przysługiwał dodatek stażowy w maksymalnej wysokości 20%.

Natomiast prawo powódki do dodatkowego wynagrodzenia rocznego wynikało z art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz. U. z 2023 r., poz. 1690). Jej wysokość – zgodnie z art. 4 cyt. ustawy - ustala się w wysokości 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie, uwzględniając wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, a także wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy.

Odnotować należało również, że w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 11 sierpnia 2020 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2020 r. (M.P. z 2020 r. poz. 711) ogłoszono, że przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 r. wyniosło 5 024,48 zł. W komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 10 sierpnia 2021 r. w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2021 r. (M.P. z 2021 r. poz. 730) ogłoszono, że przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2021 r. wyniosło 5 504,52 zł. Mając na uwadze przywołaną regulację art. 123 § 1 ustawy p.p. kwoty te w poszczególnych spornych latach winny stanowić podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego powódki i w powiązaniu z nim wysokości dodatku stażowego i dodatku funkcyjnego, a w konsekwencji także dodatkowego wynagrodzenia rocznego.

Pomiędzy stronami nie było sporu, że w spornym okresie wypłacane powódce wynagrodzenie miesięczne i dodatkowe wynagrodzenie roczne nie odzwierciedlało powyższej regulacji, a zostało ustalone w oparciu o art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2020 r. poz. 2400 ze zm.) w 2021 r. i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 r. (Dz. U z 2021 r. poz. 2445) w 2022 r.

W ocenie powódki przepisy przytoczonych ustaw okołobudżetowych na 2021 r. i 2022 r. nie mogą wywołać skutków prawnych i stanowić podstawy do obliczenia jej wynagrodzenia jako naruszające obowiązujący model zasad kształtowania wynagrodzeń prokuratorów wyrażony w art. 123 § 1 w zw. z art. 124 § 1 i § 2 ustawy p.p., działający na takich samych zasadach jak system wynagradzania sędziów. Powołując się na prawo sądów powszechnych do „rozproszonej kontroli konstytucyjności” powódka wniosła o dokonanie przez Sąd rozpoznający sprawę oceny niezgodności z Konstytucją (art. 2) przepisów przytoczonych ustaw okołobudżetowych i w rezultacie odmowy ich zastosowania przy ustalaniu należnego wynagrodzenia. Natomiast pozwana konsekwentnie podkreślała, że wypłaciła powódce wynagrodzenie i wynagrodzenie dodatkowe w należytej i zgodniej z obowiązującymi przepisami ustaw okołobudżetowych wysokości, zaś rozstrzygnięcie kolizji przepisów przedmiotowych ustaw okołobudżetowych z przepisami ustawy Prawo o Prokuraturze i oceny ewentualnej niekonstytucyjności przepisów należy wyłącznie do Trybunału Konstytucyjnego.

Argumentację pozwanej należało ocenić jako oczywiście racjonalną, a jej zachowanie – wypłata wynagrodzenia ustalonego w oparciu o uchwalone w spornym okresie szczególne regulacje dotyczące wynagrodzenia prokuratorów – było dla niej wyłącznie wiążące. Pozwana będąca jednostką sektora finansów publicznych (art. 9 pkt 1 ustawy z 27 września 2009 r. o finansach publicznych) nie jest uprawniona do samodzielnego kształtowania polityki płacowej, wszystkie jej wydatki pokrywane są z budżetu państwa, a i wszystkie dochody odprowadzane są na rachunek budżetu państwa. Pozwana, niezależnie od opinii własnej, nie była uprawniona do ustalenia i wypłaty wynagrodzenia powódki na innej podstawie i innych kwotach niż to miało miejsce.

Nie przekreśla to jednak prawa powódki do dochodzenia wynagrodzenia ponad otrzymane kwoty, zaś ocena tego prawa, oparta na ocenie konstytucyjności przepisów stanowiących podstawę jej ustalenia i wypłaty – wbrew ocenie pozwanej – była w gestii niniejszego Sądu. Przyznanie sądom powszechnym prawa do samodzielnego dokonania oceny zgodności przepisu ustawy z ustawą zasadniczą, jak słusznie zauważyła powódka, obecnie nie budzi kontrowersji w doktrynie i orzecznictwie Sądu Najwyższego, który wielokrotnie podkreślał, że sądy powszechne są uprawnione do badania zgodności stosowanych przepisów ustawowych z Konstytucją oraz posiadają kompetencję do odmowy zastosowania przepisu ustawy uznawanego przez nie za niekonstytucyjny i mogą wyrokować z pominięciem takiego przepisu, stosując bezpośrednio Konstytucję (por. wyrok z dnia 19 kwietnia 2000 r., II CKN 272/2000; wyrok z 26 września 2000 r., III CKN 1089/00, wyrok z 7 kwietnia 1998 r., I PKN 90/98). Oczywiście uprawnienie sądu powszechnego jest ograniczone do rozpatrywanej, indywidualnej sprawy, a jego pogląd nie jest wiążący dla innych sądów orzekających w analogicznych sprawach. To uprawnienie sądu nie uchybia kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, którego orzeczenie jest powszechnie obowiązujące i ostateczne (art. 188 pkt 1 Konstytucji) ( por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 2003 r., V CK 47/02).

Powyższe nie budzi również wątpliwości z orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, który w uzasadnieniu wyroku z dnia 20 lipca 2021 r. (II FSK 1832/16; Lex nr 3232398), po dokonaniu szerokiej retrospekcji rozbieżności orzeczniczych zauważył, że w istocie „różnice poglądów nie dotyczą jednakże sytuacji tzw. oczywistej niekonstytucyjności albo w razie przyznania przez Trybunał Konstytucyjny przywileju korzyści w okresie odroczenia utraty mocy obowiązującej niekonstytucyjnego przepisu. Dopuszcza się w takich sytuacjach pominięcie niekonstytucyjnej ustawy przez sąd w procesie orzekania (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 22 maja 2007 r., SK 36/07, OTK-A z 2007 r., nr 6,poz. 50, wyroki Sądu Najwyższego z 8 sierpnia 2017 r., I U 325/16, LEX nr 2389585, Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30 stycznia 2018 r., I GSK 2706/17). Sytuacja taka ma miejsce, gdy w przeszłości Trybunał Konstytucyjny orzekał już o normie analogicznej do normy, która ma być zastosowana w sprawie sądowej (tzn. badał ten sam problem konstytucyjny, choć w związku z innym przepisem ustawy), albo w przypadku powtórzenia niekonstytucyjnej normy przez ustawodawcę, albo wówczas, gdy w ustawie (tej samej czy innej) funkcjonuje analogiczna norma, która nie była bezpośrednim przedmiotem kontroli TK.

Powyższe uwagi jednoznacznie prowadziły do konkluzji, że Sąd meriti w niniejszej sprawie był uprawniony do oceny zgodności z ustawą zasadniczą przepisów ustaw okołobudżetowych na lata 2021 i 2022 w zakresie dotyczącym ustalenia wynagrodzenia zasadniczego powódki, a oceny tej należało dokonać przez pryzmat powiązanej i w istocie jednolitej albowiem przez art. 124 §1 ustawy p.p. zsynchronizowanej wysokości wynagrodzeń sędziowskich. Również art. 123 § 1 ustawy p.p. prowadza analogiczny mechanizm powiązania ustalenia tego wynagrodzenia zasadniczego z obowiązującym w danym roku przeciętnym wynagrodzeniem w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 53, 252, 568, 1222 i 1578). Jedność ta nie została notabene zerwana także w przepisach okołobudżetowych na lata 2021-2022, co wynika z analogicznej regulacji wynagrodzeń sędziowskich zawartej odpowiednio w art. 12 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2021 r. i art. 8 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2022 r. Podkreślić również należy, iż ustawodawca zdecydował się na omawiane ujednolicenie mimo, że tylko wynagrodzenie sędziów zostało wprost objęte ochroną Konstytucji RP (art. 178 ust. 2), to jednak wynagrodzenie prokuratorów – mając na uwadze bezpośrednie odniesienie zawarte w art. 124 § 1 ustawy p.p., którego nie można ocenić jedynie w kontekście technicznym lecz przede wszystkich gwarancyjnym – w tej ochronie partycypuje. Odmienne stanowisko i oderwanie analizy wynagrodzeń prokuratorów od przywilejów i ochronie przysługującej wynagrodzeniom sędziów byłoby sprzeczne zarówno literalnie ale przede wszystkich celowościowo z intencją ustawodawcy.

Analiza ta na gruncie wynagrodzeń sędziów była wielokrotnie dokonywana w orzecznictwie zarówno Trybunału Konstytucyjnego jak i Sądu Najwyższego, głównie w kontekście realizacji ustanowionej w art. 178 ust. 2 Konstytucji RP zasady godnego wynagrodzenia sędziów. Przepis ten stanowi, że sędziom zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków. Sprowadzając bogate orzecznictwo dotyczące jego wykładni do wspólnej konkluzji wskazać należało, że „Najważniejszym aspektem wynagrodzenia godnego urzędu sędziego jest, by sposób ustalania jego wysokości był oparty na obiektywnych, wymiernych przesłankach i działał z mocy samej ustawy – niejako „automatycznie”, bez potrzeby podejmowania w tej sprawie ocennych decyzji, które mogłyby być instrumentem nacisku na sędziów. Istotna jest, oczywiście, także sama wysokość wynagrodzenia, które powinno zapewnić bezpieczeństwo finansowe sędziemu i jego rodzinie, rekompensować rygorystyczne ograniczenia w podejmowaniu innej działalności zarobkowej oraz sprzyjać budowaniu prestiżu urzędu sędziego” ( tak TK w uzasadnieniu do wyroku z 12 grudnia 2012 r., K 1/12). Wypracowanym gwarantem tak ustalonego wynagrodzenia jest właśnie art. 91 § 1c p.u.s.p., który nie jest tylko przepisem technicznym, wskazującym matematyczny sposobu ustalania corocznej wysokości wynagrodzenia zasadniczego. Kształt art. 91 § 1c p.u.s.p. stanowi wypracowaną wspólnie realizację tych postulatów, o czym przypomniała Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego we wniosku z 22 grudnia 2022 r., inicjującym postępowanie w sprawie K 1/23. „Przedmiotowe rozwiązanie było wynikiem kompromisu zawartego między przedstawicielami władzy sądowniczej, ustawodawczej oraz wykonawczej co do sposobu rozumienia i stosowania art. 178 ust. 2 Konstytucji RP, ukierunkowanego na takie ukształtowanie mechanizmu ustalania sędziowskiego wynagrodzenia zasadniczego, które będzie odpowiadało właściwemu rozumieniu konstytucyjnego zwrotu ,,wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu". Przyjęcie powyższej formuły ustalania wynagrodzenia zasadniczego odzwierciedlało zarazem wolę zobiektywizowania zasad kształtowania wynagrodzeń sędziowskich oraz uniezależnienia od ingerencji władzy wykonawczej i ustawodawczej. Był to cel ustawodawcy, wyrażony wprost w uzasadnieniu do projektu ustawy zmieniającej, według którego „najistotniejszą zmianą jest odejście od kształtowania wysokości wynagrodzeń sędziów w oparciu o dotychczasową kwotę bazową określoną corocznie w ustawie budżetowej" (s. 1 uzasadnienia). Jednocześnie stwierdzono, że przyjęte rozwiązania „służą obiektywizacji ustalania wynagrodzeń sędziowskich i pozwolą na postulowane przez środowisko sędziowskie ograniczenie wpływu innych władz na wysokość zasadniczych wynagrodzeń sędziowskich" (s. 1 uzasadnienia).”

Przyjęty w art. 91 § 1c p.u.s.p. mechanizm zapewnia automatyczny wzrost wynagrodzeń w powiązaniu z obiektywnym wskaźnikiem – wysokością przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale roku poprzedniego. Mechanizm gwarantuje utrzymanie wartości wynagrodzeń sędziów w czasie w adekwatnej proporcji do innych pracowników zatrudnianych w polskiej gospodarce. Jego rolą jest waloryzacja wynagrodzeń sędziów w oparciu o wzrost wynagrodzeń innych pracowników nie tylko w sferze budżetowej, ale także w sektorze przedsiębiorców. To właśnie oderwanie wskaźnika od sfery budżetowej sprawia, że wskaźnik jest obiektywny. Nie jest kształtowany na mocy aktu normatywnego, tylko zależny od sytuacji gospodarczej kraju. ( J. Grygutis „Konstytucyjności wstrzymania waloryzacji wynagrodzeń sędziowskich”, Praca i Zabezpieczenie Społeczne nr 5/23). Na tożsamą funkcję mechanizmu ustalania wynagrodzeń prokuratorów słusznie zwracała uwagę także powódka.

Jak natomiast wskazano, ustawodawca począwszy od 2021 r. odstąpił od ustalania wysokości wynagrodzeń zasadniczych sędziów w oparciu o art. 91 § 1c p.u.s.p. i prokuratorów w oparciu o art. art. 123 § 1 w zw. z art. 124 § 1 i § 2 ustawy p.p.

I tak, w 2021 r., zarówno w oparciu o art. 12 ust. 1 jak i art. 14 ust. 1 ustawy z 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2020 r. poz. 2400) doszło w istocie do „zamrożenia” wynagrodzeń” sędziowskich i prokuratorskich albowiem wskazano, że podstawą ich ustalenia jest wynagrodzenie zasadnicze z II kwartału 2019 r., które już obowiązywało przy ustalaniu wynagrodzeń zasadniczych w 2020 r. i nie miało to ulec zmianie. W stosunku do kwoty przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2020 r. (5 024,48 zł) stanowi to różnicę w wysokości 185,24 zł. Zmianę tę (jej brak) uzasadniono następująco: „W związku z obecną sytuacją gospodarczą kraju spowodowaną epidemią COVID-19 nastąpiła konieczność zamrożenia wynagrodzeń osób (w tym sędziów i prokuratorów), dla których podstawę obliczenia wynagrodzenia stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. W roku 2021 podstawę ustalenia wynagrodzenia sędziów i prokuratorów określono na poziomie roku 2020, tj. na podstawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2019 r. ogłoszonego w Komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 9 sierpnia 2019 r. (M.P. z 2019 r. poz. 742). Nie zmienią się dotychczasowe zasady ustalania wynagrodzenia zasadniczego sędziów i prokuratorów w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Przepisy niniejszej ustawy spowodują "zamrożenie" systemowej waloryzacji wynagrodzeń sędziów i prokuratorów tylko w roku 2021. Powyższa propozycja mieści się w ramach całości zmian związanych z "zamrożeniem" wielkości wynagrodzeń w sektorze finansów publicznych w celu zapewnienia równowagi budżetowej stanowiącej wartość konstytucyjną, od której zależy zdolność państwa do działania i wypełniania jego zadań”. (z uzasadnienia projektu ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 r.).

W 2022 r. ustawodawca przywrócił waloryzację wynagrodzenia zasadniczego sędziów i prokuratorów, jednak w sposób ograniczony. Zgodnie bowiem z art. 8 ust. 1 i art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. poz. 2445 z późn. zm.) podstawę kształtowania wynagrodzeń sędziowskich i prokuratorskich w roku 2022 stanowi przeciętne wynagrodzenie, lecz nie z II kwartału roku poprzedzającego ale z roku 2020, powiększone o kwotę 26,00 złotych. W stosunku do kwoty przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2021 r. (5 504,52 zł) stanowi to różnicę w wysokości 454,04 zł. W uzasadnieniu projektu ustawy odnotowano, iż „Przedłożone rozwiązania, w tym propozycje zmian niektórych ustaw, znajdują swoje odzwierciedlenie i wymierną korelację w kwotach ujętych w projekcie budżetu państwa na przyszły rok i wiążą się z prawidłową realizacją ustawy budżetowej na rok 2022. (...) Proponuje się, aby w roku 2022 podstawę ustalenia wynagrodzenia sędziów i prokuratorów określono na podstawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2020 r. ogłoszonego w Komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 11 sierpnia 2020 r. (M.P. z 2020 r. poz. 711) zwiększonego o kwotę 26 zł, w następstwie czego podstawa ta wyniesie 5 050,48 zł. Nie zmienią się ogólne zasady ustalania wynagrodzenia zasadniczego sędziów i prokuratorów w oparciu o przeciętne wynagrodzenie ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Przepisy niniejszej ustawy spowodują bowiem "zamrożenie" waloryzacji wynagrodzeń sędziów i prokuratorów liczonej na poziomie podstawy z roku 2021. Przyjęcie podstawy ustalenia wynagrodzenia na poziomie roku 2020 będzie równoznaczne ze wzrostem wynagrodzeń w roku 2022 w stosunku do roku 2021 o 4,37%”.

W tym miejscu odnotować należało, że odstąpienie od ustalenia wynagrodzenia sędziów w oparciu o art. 91 § 1c p.u.s.p. miało także miejsce w przeszłości, w 2012 r., i wówczas również wywołało liczne kontrowersje w środowisku oraz zostało poddane ocenie Trybunału Konstytucyjnego, który w wyroku z dnia 12 grudnia 2012 r. (K 1/12) uznał regulację polegającą na jednorocznym „zamrożeniu” wynagrodzeń sędziów za zgodną z Konstytucją RP, zaznaczając że uznanie konstytucyjności takiego rozwiązania wynika z jego incydentalnego charakteru oraz uwzględnienia trudnej sytuacji finansowej państwa zagrażającej równowadze budżetowej. Jednocześnie w orzeczeniu tym Trybunał wyznaczył nieprzekraczalne dla władzy ustawodawczej i wykonawczej „warunki brzegowe” przy ustalaniu wynagrodzenia sędziów, w szczególności:

1.  wynagrodzenia sędziów powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość - zarówno wobec całej tej grupy zawodowej - ze strony władzy wykonawczej, jak i w odniesieniu do poszczególnych sędziów, co do których niedopuszczalne jest uzależnianie jego wysokości od indywidualnej oceny ich pracy;

2.  wysokość wynagrodzenia sędziego, w tym rozpoczynającego karierę w zawodzie sędziowskim sędziego sądu rejonowego, powinna znacząco przewyższać wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej;

3.  wynagrodzenia sędziów powinny w dłuższym okresie czasu wykazywać tendencję wzrostową nie mniejszą niż przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej;

4.  w trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia sędziów powinny być bardziej - niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej - chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami;

5.  niedopuszczalne jest obniżenie w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia sędziów, z wyjątkiem sytuacji, o której stanowi art. 216 ust. 5 Konstytucji (przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia).

Trybunał podkreślił, że „zamrożenie” wynagrodzeń sędziowskich może być tolerowane tylko wyjątkowo, ze względu na inne wartości konstytucyjne, w szczególności ze względu na trudności budżetowe państwa, jeżeli występuje w kontekście szerszego programu oszczędnościowego. Nie może w żadnym wypadku stać się ono systematyczną praktyką. Ocena tego rodzaju regulacji musi się odbywać a casu ad casum, z uwzględnieniem uwarunkowań społeczno-gospodarczych i całego kontekstu normatywnego, a jej wynik powinien być efektem ważenia wartości konstytucyjnych. Należy bowiem podkreślić, że „zamrożenie” wynagrodzeń sędziów jest dopuszczalne tylko ze względu na inne wartości konstytucyjne i nie może być - nawet w sposób dorozumiany, czy sugerowany - środkiem „dyscyplinującym”, jak mogłoby to wynikać z niektórych wypowiedzi przedstawicieli władzy wykonawczej.

Warto odnotować także kontekst sytuacyjny stanowiska Trybunału Konstytucyjnego zajętego w przytoczonym wyroku z 12 grudnia 2012 r. i argumentację samego ustawodawcy, który w uzasadnieniu projektu ustawy z dnia 22 grudnia 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizację ustawy budżetowej (Dz. U. z 2021 r. Nr 291, poz. 1707) wyjaśnił, że „W celu zapewnienia stabilności finansów publicznych niezbędne jest podjęcie kroków umożliwiających zahamowanie szybkiego wzrostu długu publicznego w Polsce, który niesie za sobą ryzyko przekroczenia drugiego progu ostrożnościowego w 2012 r. (55 %). W tym celu, poza zastosowaniem przy tworzeniu projektu ustawy budżetowej na rok 2012 tzw. dyscyplinującej reguły wydatkowej, niezbędne jest podjęcie szeregu działań, których efekty nie pozwolą przekroczyć poziomu deficytu budżetowego państwa określonego w projekcie ustawy budżetowej na rok 2012 oraz przyczynią się do nieprzekroczenia kolejnego progu ostrożnościowego relacji długu publicznego do PKB. (...)”

Na powyższych wytycznych oparł się również Trybunał Konstytucyjny przy ocenie zgodności z ustawą zasadniczą przepisów ustawy okołobudżetowej na rok 2023 r. w zakresie dotyczącym wynagrodzeń sędziowskich dokonywanej na kanwie sprawy K 1/23. W wyroku z 8 listopada 2023 r. Trybunał stwierdził niezgodność art. 8 i art. 9 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. poz. 2666, ze zm.) z art. 178 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz niezgodność art. 7 ustawy powołanej w punkcie 1 (dotyczącego wynagrodzenia sędziów TK) z art. 195 ust. 2 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny podkreślił, że „Zasady wynagradzania sędziów muszą spełniać łącznie wszystkie warunki brzegowe, by stwierdzić o ich konstytucyjności. Zgodnie z jednym z warunków, wynagrodzenia sędziów powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość. Trybunał uznał, że ten warunek nie został spełniony. Rozwiązania unormowane w art. 7, art. 8 i art. 9 ustawy okołobudżetowej na 2023 r., nie tylko nie są spójne z rozwiązaniami zawartymi w prawie o ustroju sądów powszechnych, ustawie o Sądzie Najwyższym oraz ustawie o statusie Sędziów Trybunału Konstytucyjnego, ale także nie są nawet spójne co do poziomu wzrostu oraz charakteru podstawy z analogicznymi przepisami ustawy okołobudżetowej na 2021 r. i ustawy okołobudżetowej na 2022 r. W ustawie okołobudżetowej na 2023 r. zrezygnowano bowiem w ogóle z nawiązania do poziomu przeciętnego wynagrodzenia, a podstawa została ustalona kwotowo. Oznacza to, że ustawodawca w tej materii kieruje się daleko posuniętą uznaniowością. Ta uznaniowość nie zapewnia sędziom konstytucyjnych gwarancji wysokości ich przyszłych dochodów oraz nie chroni ich przed potencjalnymi manipulacjami ze strony ustawodawcy.” (Komunikat po ogłoszeniu wyroku dostępny na stronie trybunal.gov.pl/s/k-1-23 oraz szerzej w uzasadnieniu wyroku K 1/23, OTK ZU A/2023, poz. 80, Dz. U. z 2023 r., poz. 2479). Co istotne, w uzasadnieniu wyroku Trybunałowi Konstytucyjnemu nie umknęło, że w odniesieniu do wynagrodzenia sędziów ustalane jest również wynagrodzenie prokuratorów zgodnie z art. 124 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. – Prawo o prokuraturze (Dz. U. z 2023 r. poz. 1360, ze zm.), co potwierdza zasadność dokonywania wspólnej oceny synchronicznej regulacji.

Ocena zmian wprowadzonych w latach 2021-2022 przez art. 12 ust. 1 ustawy budżetowej na rok 2021 i art. 8 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na rok 2022 dokonywana przez pryzmat „warunków brzegowych” określonych przez Trybunał Konstytucyjny w sprawie K 1/12, prowadziła Sąd meriti do konieczności ustalenia, że wprowadzone regulacje są niezgodne z art. 178 ust. 2 Konstytucji, stąd nie mają zastosowania przy ustalaniu wynagrodzenia zasadniczego sędziów, a w konsekwencji – przez pryzmat art. 124 §1 ustawy p.p. – również prokuratorów, w tym powódki.

Po pierwsze doszło do złamania zasady incydentalności, z której notabene zdawał sobie sprawę sam projektodawca, co wynika z uzasadnienia projektu ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021. Na powyższe słuszny nacisk położyła Pierwsza Prezes Sądu Najwyższego w powołanym już uzasadnieniu wniosku z dnia 22 grudnia 2022 r. wskazując, że „istnieje zasadnicza różnica pomiędzy przedmiotem kontroli poddanym ocenie Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 1/12, a przedmiotem zaskarżenia ujętym w petitum niniejszego wniosku. Po pierwsze, kwestionowane art. 8 i 9 ustawy okołobudżetowej 2023, w przeciwieństwie do tych, będących przedmiotem rozpoznania w sprawie K 1/12, nie mają charakteru incydentalnego czy epizodycznego. Ta przesłanka miała bowiem fundamentalne znaczenie przy ocenie zgodności z Konstytucją zaskarżonych przepisów ustawy okołobudżetowej 2012, zwłaszcza w kontekście ustalenia, czy incydentalne (na jeden rok) wstrzymanie wzrostu wynagrodzeń sędziów na poziomie z 2010 r. (,,zamrożenie"), oznaczające zmniejszenie ich realnej wartości (wynikające z inflacji), przy niezmienionej wysokości nominalnej, stanowi naruszenie wynikającej z art. 178 ust. 2 Konstytucji gwarancji zapewnienia sędziom wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu i zakresowi obowiązków sędziego. Zaskarżone obecnie przepisy ustawy okołobudżetowej 2023 zostały wprowadzone w ślad za rozwiązaniami modyfikującymi podstawę ustalenia wymiaru wynagrodzeń sędziowskich w dwóch ostatnich latach. W efekcie realizują konsekwentnie zamysł trwałego i powtarzalnego modyfikowania i - co istotne zmniejszania wysokości wynagrodzeń sędziowskich względem zasadniczego modelu wynikającego z p.u.s.p. Chociaż więc przedmiotem wniosku są przepisy ustawy okołobudżetowej 2023, to jednak muszą być one odczytywane w perspektywie powtarzających się rozstrzygnięć ustawodawczych obowiązujących w 2021 i 2022 r. Konieczność uwzględnienia tego kontekstu przy ocenie konstytucyjności art. 8 i 9 ustawy okołobudżetowej 2023 wynika chociażby z przyjętego w uzasadnieniu tej ustawy poglądu o zwiększeniu poziomu wynagrodzeń. Jest on liczony jak wskazano względem wskaźnika przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale 2020 r. W ten sposób ustawodawca modyfikuje w obecnej ustawie wyjątek przyjęty już uprzednio w ustawie okołobudżetowej 2022 traktując go dziś jako regułę, która pozwala posługiwać się w efekcie argumentem o „wzroście" wynagrodzeń sędziów. To znaczy, że art. 8 i 9 ustawy okołobudżetowej nie stanowią jednorazowego wstrzymania wzrostu wynagrodzeń, ale w istocie prowadzą do jego trwałego i realnego zmniejszenia, na co nakłada się wstrzymanie wzrostu wynagrodzeń przez ostatnie 3 kolejne lata kalendarzowe (2021-2023).”

Po drugie, o ile zmiana zasad kształtowania wynagrodzeń sędziów w roku 2012 uzasadniana była faktycznie trudną sytuacją finansów publicznych i konsekwentnymi poczynaniami kreującymi oszczędności, nie tylko płacowe, to obecnie analogiczne decyzje nie zostały należycie uzasadnione, w odniesieniu do sytuacji budżetowej i rzeczywistych realiów realizowanej polityki finansowej, na co trafnie zwróciła uwagę powódka.

Trudna sytuacja społeczno-ekonomiczna kraju w 2021 r., wynikająca z trwającej od 2020 r. epidemii Covid-19 jest bezsporna, tożsamo jak przeznaczenie znacznego nakładu środków budżetowych na zwalczanie jej negatywnych skutków, zarówno w zakresie nakładów na służbę zdrowia, jak i gospodarkę, w celu minimalizacji skutków zapaści powstałej bezpośrednio po wybuchu epidemii w marcu 2020 r. i ich konsekwencji dla wielu branż gospodarki, które z uwagi na falowość wzrostu zachorowań były kontynuowane również w 2021 r. Wskazać jednak należało, że konsekwencje tej sytuacji dla stanu finansów publicznych nie były tożsame z sytuacją jaka miała miejsce w 2012 r. Jak wynika bowiem z obwieszczenia Ministra Finansów z 24 maja 2021 r. (M.P. z 2021 r., poz. 492) relacja długu publicznego do PKB w 2020 r. wynosiła 47,8 %, względnie 57,4 % (zgodnie z danymi przekazanymi przez Prezesa GUS w dniu 30 września 2021 r. do Komisji Europejskiej stosownie do Rozporządzenia Rady (WE) nr 479/2009 z dnia 25 maja 2009 r. o stosowaniu Protokołu w sprawie procedury dotyczącej nadmiernego deficytu (EDP) załączonego do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, z późniejszymi zmianami - tzw. notyfikacja fiskalna), natomiast w 2021 r. 43,8 %,(zgodnie z obwieszczeniem Ministra Finansów z dnia 25 maja 2022 r. M.P. z 2022 r. poz. 553), względnie 53,8 % (zgodnie z danymi przekazanymi przez Prezesa GUS w dniu 31 marca 2022 r. do Komisji Europejskiej w ramach tzw. notyfikacji fiskalnej). Sytuacja finansów państwa oceniana przez omawiany pryzmat, mimo nadzwyczajnej sytuacji wywołanej epidemią Covid-19, w kolejnym roku od jej ogłoszenia, uległa poprawie.

Po trzecie, w ówczesnym roku doszło do podwyżek wynagrodzeń przedstawicieli władzy wykonawczej i ustawodawczej, osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz pracowników samorządów. I tak, na mocy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 2021 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1394), z dniem 1 sierpnia 2021 r. wprowadzono podwyżki dla przedstawicieli władzy wykonawczej i ustawodawczej, w niektórych wypadkach w sposób znaczący (ponad 50%). Ustawą z dnia 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 1834), która weszła w życie 1 listopada 2021 r., dokonano natomiast podwyższenia wynagrodzenia Prezydenta RP, w tym wynagrodzenia zasadniczego z 7-krotniości do 9,8-krotności kwoty bazowej oraz dodatku funkcyjnego z 3-krotności do 4,2-krotności kwoty bazowej, której wysokość ustaloną według odrębnych zasad określa ustawa budżetowa, z tym że kwota bazowa jest corocznie waloryzowana o wzrost wynagrodzeń na dany rok budżetowy w stosunku do roku poprzedniego (średnioroczny wskaźnik wzrostu wynagrodzeń). Powyższa ustawa zmieniła również ustawę z 21 listopada 2021 r. o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1282). Ustawa nowelizująca i nowe rozporządzenie Rady Ministrów z 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. poz. 1960) weszły w życie z dniem 1 listopada 2021 r. wprowadzając istotne zmiany dotyczące wynagrodzeń osób wchodzących w skład organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego oraz diet radnych, w sposób istotny zwiększając wartość ich uposażeń. W świetle prowadzonych zmian minimalne wynagrodzenie ww. osób nie może być niższe niż 80% maksymalnego wynagrodzenia określonego dla poszczególnych stanowisk w przepisach wydanych na podstawie art. 37 ust. 1 tejże ustawy. Ustalono przy tym, że maksymalne wynagrodzenie na danym stanowisku stanowi suma maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego oraz maksymalnego poziomu dodatku funkcyjnego, a w przypadku wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), starostów oraz marszałków województwa także kwoty dodatku. Po drugie podniesiono poziom maksymalnego wynagrodzenia ww. osób decydując, że nie może ono przekroczyć w okresie miesiąca 11,2-krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 roku o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw. Przed nowelizacją maksymalny poziom nie mógł przekroczyć 7-krotności kwoty bazowej. W ustawie budżetowej na rok 2021 kwota ta została określona na poziomie 1 789,42 zł. Oznacza to wzrost maksymalnego wynagrodzenia o 60% z 12.525,94 zł na 20.041,50 zł. Z kolei powołane rozporządzenie z dnia 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych określało maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego (kwota w złotych) wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), starostów i marszałków województw oraz maksymalny poziom dodatku funkcyjnego (kwota w złotych). Przykładowo dla wójta czy burmistrza w gminie do 15.000 mieszkańców określono maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego na poziomie 10.250 zł, zaś maksymalny poziom dodatku funkcyjnego na poziomie 3.150 zł. Ustawa nowelizująca dokonała także zmian we wszystkich trzech ustrojowych ustawach samorządowych w zakresie maksymalnego poziomu diet przysługujących radnym. Po nowelizacji wysokość diet przysługujących radnemu nie może przekroczyć w ciągu miesiąca łącznie 2,4 krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2020 r. poz. 1658). Tym samym maksymalna dieta radnego może wynieść 4.294,61 zł zamiast dotychczasowych 2.684,13 zł (1,5 krotności kwoty bazowej).

Podwyżki te miały miejsce w trzecim i czwartym kwartale roku, jednakże nadal w okresie epidemii Covid-19 (IV fala Covid-19), a zatem aktualna pozostawała wskazana w uzasadnieniu ustawy okołobudżetowej na 2021 r. przesłanka „zamrażania” wynagrodzeń w sektorze finansów publicznych „w celu zapewnienia równowagi budżetowej stanowiącej wartość konstytucyjną, od której zależy zdolność państwa do działania i wypełniania jego zadań”. Nie negując oczywiście zasadności tych podwyżek, zwłaszcza, iż w stosunku do części z tych grup zawodowych nie było ono aktualizowane od lat, nie sposób przemilczeć, iż zostały one wprowadzone w konkretnym momencie czasowym, podkreślanej trudnej sytuacji finansów publicznych i konieczności przekierowania środków na walkę ze skutkami epidemii Covid-19. Jednocześnie w tym ani w późniejszym okresie 2021 r. władza wykonawcza i ustawodawcza nie zdecydowały się na zainicjowanie i wprowadzenie zmian również w wysokości wynagrodzeń sędziów, które – zgodnie z „warunkami brzegowymi” wyznaczonymi przez Trybunał Konstytucyjny (K 1/12) – w trudnej sytuacji budżetu państwa powinny być bardziej - niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej – chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami, co stanowiło naruszenie kolejnej, „brzegowej” granicy. W konsekwencji nie doszło również do zmian wynagrodzeń prokuratorów, których – jak słusznie zaakcentował powódka – warunki pracy w stanie epidemii były szczególnie trudne; prokuratorzy wykonywali swoje obowiązki nieprzerwanie, z narażeniem życia i zdrowia i w bezpośrednim kontakcie z zagrożeniem na miejscu zdarzenia czy w czasie oględzin zwłok. Ocena pozwanej, iż pracujący w tych istotnie trudniejszych warunkach prokurator, domagający się wyrównania wynagrodzenia do poziomu przysługującego mu zgodnie z przepisami ustawy prawo o prokuraturze nadużywa prawa (art. 5 k.c., art. 8 k.p.) należy ocenić jako głęboko krzywdzące dla powódki. Zarzut ten oczywiście nie mógł znaleźć uznania Sądu.

Ograniczenie wysokości wynagrodzeń sędziowskich i prokuratorskich było kontynuowane także w 2022 r. i w istocie nie było wówczas przez projektodawcę w żaden sposób uzasadnione – w uzasadnieniu projektu ustawy okołobudżetowej na 2022 r. omówiono jedynie zastosowany mechanizm ustalenia wynagrodzenia zasadniczego bez wyjaśnienia dlaczego zdecydowano się na jego zastosowanie. Takie postępowanie, świadczące w istocie o jawnym lekceważeniu gwarancji konstytucyjnych przyznanych przedstawicielom władzy sądowniczej, zasługuje na szczególnie negatywną ocenę. Projektodawca nie zadał sobie bowiem nawet trudu wyjaśnienia dlaczego proponuje odejście od wypracowanego, obiektywnego mechanizmu ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziów i prokuratorów z uwzględnieniem przeciętnego wynagrodzenia z II kwartału 2021 r., na rzecz przeciętnego wynagrodzenia z II kwartału 2020 r. ani jakiemu celowi służy dodanie kwoty 26 złotych; jak miało to miejsce w uzasadnieniu projektu ustawy okołobudżetowej na 2023 r., gdzie projektodawca wyjawił powody przyjęcia określonej kwoty w odniesieniu do zamiaru ujednolicenia wysokości powyżej pracowników wynagradzanych z budżetu państwa. W projekcie ustawy okołobudżetowej na 2022 r. nie znalazło się żadne wyjaśnienie, zarówno co przyczyn wprowadzenia zmian jak i co do zastosowanego mechanizmu określającego wysokość. Co więcej, sam projektodawca przyznał, iż projektowane przepis spowodują "zamrożenie" waloryzacji wynagrodzeń sędziów i prokuratorów liczonej na poziomie podstawy z roku 2021. Mimo tych oczywistych mankamentów w procesie legislacyjnym przepisy w zaproponowanym kształcie, zostały przyjęte. Ponownie doszło do naruszenia określonych przez Trybunał Konstytucyjny „warunków brzegowych”. Mianowicie wynagrodzenie zasadnicze zostało ukształtowane w sposób uznaniowy oraz pozbawiony należnej ochrony przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami, a sytuacja ta miała miejsce drugi rok z rzędu. Równocześnie rok 2022 był kolejnym, w którym odnotowano poprawę relacji długu publicznego do PKB, która wyniosła 49,1% (zgodnie z danymi przekazanymi przez Prezesa GUS w dniu 31 marca 2023 r. do Komisji Europejskiej w ramach tzw. notyfikacji fiskalnej), w stosunku do 53,8% wskazywanych przez GUS na 2021 r., a zatem był daleki od przekroczenia granicy określonej w art. 216 ust. 5 Konstytucji. Nadto w ustawie budżetowej i okołobudżetowej na 2022 r. trudno poszukiwać programów oszczędnościowych czy przyjęcia innych działań mających poprawić sytuację budżetu państwa, które uzasadniałyby odstąpienie od ustalenia zasadniczego wynagrodzenia sędziów w oparciu o art. 91 § 1c p.u.s.p. i prokuratorów poprzez odniesienie z art. 124 §1 ustawy p.p.

Dalsze odejście od powyższych regulacji miało miejsce w 2023 r., o czym była już mowa powyżej i mimo, że wykracza poza zakres niniejszej sprawy jest istotne zarówno w kontekście dokonanej przez Trybunał Konstytucyjny niekonstytucyjności przepisów ustawy okołobudżetowej na 2023 r. jak i ciągłości zmian. Władza wykonawcza i ustawodawcza w 2021 r. otworzyły sobie furtkę w sprzecznym z regulacją zawartą w ustawie o ustroju sądów powszechnych oraz ustawie Prawo o Prokuraturze określaniu waloryzacji wynagrodzeń sędziowskich i prokuratorskich, z której konsekwentnie korzysta, przy coraz to nowej argumentacji, nie znajdującej jednakże odzwierciedlenia w faktycznym stanie finansów publicznych, a z drugiej strony dokonując wydatków z budżetu państwa w sposób częstokroć jaskrawo sprzeczny z własną argumentacją, mającą uzasadnić „zamrożenie” bądź obniżenie wysokości waloryzacji, w tym poprzez ponoszenie wynagrodzeń przedstawicieli innych władz, nie korzystających z konstytucyjnych gwarancji godnego wynagrodzenia. Władza ustawodawcza i wykonawcza przypisały sobie prawo do arbitralnego i trwałego ingerowania w wynagrodzenie sędziów i prokuratorów i konsekwentnie przerzuca na te grupy obowiązek ponoszenia kosztów podkreślanej trudnej sytuacji ekonomicznej wskazując wręcz, że „Wyasygnowanie dodatkowych środków na wynagrodzenia dla tych grup oznaczałoby konieczność redukcji wydatków w pozostałych sferach działalności państwa, co mogłoby negatywnie wpłynąć na realizację innych zadań publicznych finansowanych ze środków budżetu państwa.” (z uzasadnienia ustawy okołobudżetowej na 2023 r.). Z drugiej strony przedstawiciele władzy wykonawczej konsekwentnie informowali opinię publiczną, że sytuacja finansów państwa jest dobra i coraz lepsza, pozwalająca na kontynuowanie bądź inicjowanie szeregu kosztownych inwestycji.

W świetle wszystkich powyższych rozważań Sąd meriti nie miał wątpliwości, że zastosowane w latach 2021 – 2022 przepisy, formułowane i uchwalane w sposób w istocie arbitralny i uznaniowy, nie mogły zostać uznane za zgodne z ustawą zasadniczą. Nie można było bowiem mówić o kolizji norm konstytucyjnych – obowiązku zachowania równowagi budżetowej oraz właściwego stanu finansów publicznych (art. 216 i art. 220), co miało faktycznie miejsce w 2012 r. i prawa sędziów do godnego wynagrodzenia wynikającego z art. 178 ust. 2 – albowiem pierwsza z nich nie zaistniała. Powyższe przekłada się na tożsamą ocenę przepisów dotyczących wynagrodzeń prokuratorów (art. 124 § 1 ustawy p.p.).

Takiej ocenie nie sprzeciwiają się także przywołane przez stronę pozwaną reguły kolizyjne. O ile przepisy ustaw okołobudżetowych na 2021 r. i 2022 r. miały analogiczną rangę ustawową jak przepisy ustawy prawo o ustroju sądów powszechnych, a nadto były przepisami późniejszymi i szczegółowszymi, co prowadzi do zastosowania na ich rzecz reguły kolizyjnej lex posteriori derogat legi priori, to za wyłączeniem ich zastosowania przemawia nadrzędna reguła kolizyjna, a mianowicie reguła hierarchiczności – lex superior derogat legi inferiori. Ma ona zastosowanie w przypadku gdy mamy do czynienia ze sprzecznością pomiędzy aktami różnych szczebli (np. Konstytucją i ustawą, ustawą i rozporządzeniem, czy rozporządzeniem i 1aktem prawa miejscowego), przyznając pierwszeństwo stosowania przepisom zawartym w akcie wyższego rzędu. Jak zauważa się w doktrynie „zasada lex superior głosi, że późniejszość stanowienia nie decyduje w przypadku, gdy miałaby być zmieniona norma hierarchicznie wyższa ponad normę hierarchicznie niższą w ramach systemów prawotwórczych” ( Z. Ziembiński Problemy podstawowe prawodawstwa, 1980 powołany w J. Grygutis „Konstytucyjności wstrzymania waloryzacji wynagrodzeń sędziowskich”, Praca i Zabezpieczenie Społeczne nr 5/23). Na tle omawianych regulacji prawnych, jak wyżej ustalono, mamy do czynienia z regulacją wcześniejszą – art. 91 § 1c p.u.s.p. będącym wykonawcą Konstytucyjnej zasady godnego wynagrodzenia sędziów (art. 178 ust. 2) i przepisami ustaw okołobudżetowych z lat 2021-2022, które takiego konstrukcyjnego oparcia nie znajdują (nie znajdują faktycznego uzasadnienia w kontekście art. 216, art. 220) i nie spełniają standardów konstytucyjnych. Kolizję ocenianych norm należało oczywiście rozstrzygnąć na korzyść przepisów znajdujących oparcie w ustawie zasadniczej. Mając na uwadze powyższe odniesienie się do powołanego przez powoda naruszenia art. 2 Konstytucji RP nie było konieczne.

Konkludując, wobec uznania niekonstytucyjności przepisów ustaw okołobudżetowych na rok 2021 i 2022 dotyczących kształtowania wynagrodzeń sędziów a tym samym również prokuratorów należało odmówić ich zastosowania i w efekcie przyjąć, że wynagrodzenie powódki w latach 2021-2022 oraz dodatkowe wynagrodzenie roczne za lata 2021 i 2022 winno być ustalane w oparciu o art. 123 § 1 i art. 124 § 1 ustawy p.p. odnoszące jego wysokość do przeciętnego wynagrodzenia z II kwartału roku poprzedzającego. Mając to na względzie, Sąd w I. punkcie sentencji wyroku uwzględnił żądanie pozwu i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę łącznie 27 275,14 zł.

Sporna nie była także wymagalność wynagrodzenia powódki, wynikająca z wewnętrznych regulaminów oraz – w zakresie dodatkowego wynagrodzenia rocznego z art. 5 ust. 3 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej, zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od poszczególnych kwot, zgodnie z żądaniem pozwu, w oparciu o art. 481 § 1 k.c. Tym samym Sąd nie podzielił oceny pozwanej, że w świetle okoliczności niniejszej sprawy roszczenia odsetkowe winny być zasądzone od dnia wyrokowania. Powyższy przepis nie przewiduje okoliczności egzoneracyjnych pozwalających dłużnikowi uwolnić się od obowiązku zapłaty odsetek za opóźnienie, nawet jeżeli nie ponosi winy w opóźnieniu albowiem działał w oparciu o obowiązujące przepisy prawa, których nie był uprawniony pominąć. Nie może było jednakże pominąć, iż pozwana, co sama podkreślała, jest jednostką sektora finansów publicznych, jednostką organizacyjną Skarbu Państwa, która jedynie w sferze zatrudnienia – zgodnie z art. 3 k.p. – występuje jako odrębny pracodawca, co w żaden sposób nie przekreśla jej charakterystyki prawnej. Strona pozwana jako statio fisci nie może skutecznie wywodzić, że w sposób niezawiniony nie wypłacono należnych wynagrodzeń za pracę i świadczeń pochodnych w sytuacji gdy opóźnienie wynikało z wadliwych działań Państwa polegających na wydaniu aktów normatywnych zawierających przepisy sprzeczne z ustawą zasadniczą.

W punkcie II. sentencji wyroku, zgodnie z art. 477 ² § 1 k.p.c., nadano wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 23 119 zł, stanowiącej wysokość ostatnio ustalonego pełnego jednomiesięcznego wynagrodzenia powódki zgodnie z dekretem płacowym z dnia 2 stycznia 2024 r. ( k. 172B akt osobowych, załącznik) wraz z dodatkiem stażowym i dodatkiem funkcyjnym. Przepis art. 335 § 2 k.p.c., zakazujący nadania przedmiotowego rygoru w sprawach przeciwko Skarbowi Państwa, zgodnie z art. 477 ² § 1 zd. 2 k.p.c. nie miał zastosowania.

Natomiast mając na uwadze, iż zarówno strona powodowa zgodnie z art. 96 ust. 1 pkt 4 zw. z art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1144 z późn. zm.), jak i strona pozwana stosowanie do art. 94 przedmiotowej ustawy były zwolnione obowiązku uiszczenia opłat, kosztami sądowymi obciążono w całości Skarb Państwa, o czym orzeczono w III. punkcie sentencji wyroku. Powódka nie poniosła też żadnych innych kosztów procesu stąd brak było możliwości uwzględnienia wniosku o zasądzenie ich zwrotu od pozwanej, zgodnie z żądaniem pozwu.