Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

13 grudnia 2023 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sławomir Matusiak

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Wawrzyniak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 13 grudnia 2023 roku w Sieradzu

odwołania M. Ł.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z 20 września 2023 r. Nr (...)

i z 26 października 2023 r. Nr (...)

w sprawie M. Ł.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o świadczenie przedemerytalne

1.  umarza postępowanie w zakresie decyzji z 20 września 2023 roku, Nr (...);

2.  zmienia zaskarżoną decyzję z 26 października 2023 roku, Nr (...)
i przyznaje M. Ł. prawo do świadczenia przedemerytalnego od 1 czerwca 2023 roku;

3.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na rzecz M. Ł. 180 (sto osiemdziesiąt) złotych z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn.akt IV U 468/23

UZASADNIENIE

Decyzją, wydaną w dniu 20.09.2023r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., powołując się na przepisy art. 2 ust.1 pkt5 oraz ust.2 i 3 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U. Nr 120 poz. 1252 ze zm.) oraz art. 6,7,10 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2023r. poz. 1251), po rozpatrzeniu wniosku z dnia 31 maja 2023r. odmówił M. Ł. prawa do świadczenia przedemerytalnego. Jako przyczynę odmowy przyznania prawa do wnioskowanego świadczenia organ wskazał, iż na dzień rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, tj. na dzień 30.11.2022r., wnioskodawca udokumentował łączny staż pracy w wymiarze 39 lat, 11 miesięcy i 25 dni a ponadto stosunek pracy nie został rozwiązany z przyczyn dotyczących zakładu pracy w rozumieniu ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ponieważ zakład pracy w wystawionym świadectwie pracy nie określił przyczyny likwidacji stanowiska pracy, tj. czy były to przyczyny ekonomiczne, organizacyjne, produkcyjne bądź technologiczne.

Odwołanie od decyzji organu rentowego złożył M. Ł., wnosząc o jej zmianę i przyznania prawa do wnioskowanego świadczenia. Pełnomocnik wnioskodawcy podniósł, iż w rzeczywistości M. Ł. legitymuje się wymaganym stażem pracy, wynoszącym 40 lat, a rzeczywistą przyczyną rozwiązania jego ostatniego stosunku pracy była likwidacja zakładu pracy.

Po wniesieniu odwołania, w dniu 26.10.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wydał decyzję, ponownie odmawiającą M. Ł. prawa do świadczenia przedemerytalnego ze względu na to, iż stosunek pracy nie został rozwiązany z powodu likwidacji pracodawcy. Organ podniósł, iż przyczyną rozwiązania umowy o pracę było wypowiedzenie umowy o pracę ze względu na likwidację stanowiska pracy – art. 30 § 1 pkt 2 k.p. oraz likwidacja zakładu pracy. Zdaniem ZUS o likwidacji pracodawcy nie można mówić gdy jest nim osoba fizyczna, ponieważ przedsiębiorca może zakończyć i wyrejestrować działalność gospodarczą co nie oznacza, iż przestaje istnieć jako podmiot zatrudniający pracowników. Osoby zatrudnione nie są bowiem pracownikami działalności gospodarczej, którą prowadzi osoba fizyczna ale pracownikami tej osoby. Oznacza to, iż wykreślenie osoby fizycznej z ewidencji działalności gospodarczej nie jest tożsame z likwidacją pracodawcy.

W toku postępowania pełnomocnik wnioskodawcy wniósł także o zmianę decyzji z dnia 26.10.2023r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o umorzenie postepowania w sprawie odwołania od decyzji z 20.09.2023r. i oddalenie odwołania od decyzji z 26.10.2023r. z argumentacją, jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

M. Ł., ur. (...), w dniu 31.05.2023r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wniosek o świadczenie przedemerytalne. Do wniosku zostały załączone m.in.: oświadczenie o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem z dnia 31.08.2022r. , podpisane przez współwłaściciela (...) s.c. J. K., w treści którego pracodawca rozwiązuje z M. Ł. umowę o pracę zawartą w dniu 06.03.1995 r. z zachowaniem trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia, który upłynie w dniu 30.11.2022r. a przyczyną wypowiedzenia jest likwidacja stanowiska pracy; zaświadczenie Powiatowego Urzędu Pracy w P., stwierdzające iż M. Ł. jest zarejestrowany jako osoba bezrobotna od 01.12.2022r. a okres 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych upłynął z dniem 30.05.2023r.; świadectwo pracy, wystawione w dniu 30.11.2022r. przez Zakład (...) s.c. M. L. & J. K., stwierdzające, iż M. Ł. był zatrudniony w tym zakładzie pracy w wymiarze ¼ od 06.03.1995 r. do 31.07.1995 r. i w wymiarze 1/1 od 01.08.1995 r. do 310.11.2022r. a stosunek pracy ustał w wyniku wypowiedzenia umowy o pracę przez zakład pracy - likwidacja stanowiska pracy art. 30 § 1 pkt 2 k.p. Organ rentowy na podstawie konta ustalił, iż ww. pracodawca został zlikwidowany, ostatnia deklaracja rozliczeniowa została złożona za miesiąc listopad 2022r. a wyrejestrowanie płatnika nastąpiło 01.12.2022r. zgodnie ze złożonym dokumentem ZWPA. Pismem wniesionym w dniu 02.10. 2023r. J. K. poinformował Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., że przyczyną rozwiązania umowy o prace z M. Ł. było wypowiedzenie umowy o pracę ze względu na likwidację stanowiska pracy – art. 30 § 1 pkt 2 k.p. Decyzją z dnia 20.09. 2023r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił M. Ł. prawa do świadczenia przedemerytalnego.

Spółka cywilna (...) zakończyła prowadzenie działalności gospodarczej z końcem listopada 2022r.; do tego czasu zostały rozwiązane stosunki pracy z wszystkimi zatrudnionymi w niej pracownikami. W grudniu 2022r. przeprowadzano już czynności formalno-prawne, związane z likwidacją spółki cywilnej jako podmiotu gospodarczego; po czym spółka została rozwiązana i wykreślona z CEiDG.

(wniosek, oświadczenie o wypowiedzeniu, świadectwo pracy, zaświadczenie PUP, notatka służbowa, decyzje w aktach ZUS, zeznania św. J. K. z dnia 13.12.2023r. od 00:01:48 do 00:06:46 minuty)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Warunki przyznania prawa do świadczenia emerytalnego określone zostały w ustawie z dnia 30 kwietnia 2004r. o świadczeniach przedemerytalnych (Dz.U.2023.1999 t.j.- dalej ustawa). Stosownie do art. 2 ust.1 pkt 6 ustawy prawo do świadczenia emerytalnego przysługuje osobie, która do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego, z powodu likwidacji pracodawcy lub niewypłacalności pracodawcy, w rozumieniu przepisów o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, u którego była zatrudniona lub pozostawała w stosunku służbowym przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, posiadała okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat dla mężczyzn .

Dalsze warunki uzyskania przedmiotowego prawa wynikają z art. 2 ust. 3 ustawy. Przepis ten stanowi, że świadczenie przedemerytalne przysługuje osobie określonej w ust. 1 po upływie co najmniej 180 dni pobierania zasiłku dla bezrobotnych, o którym mowa w ustawie o promocji zatrudnienia, jeżeli osoba ta spełnia łącznie następujące warunki:

1) nadal jest zarejestrowana jako bezrobotna;

2) w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie odmówiła bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia, albo zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych;

3) złoży wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w terminie nieprzekraczającym 30 dni od dnia wydania przez powiatowy urząd pracy dokumentu poświadczającego 180-dniowy okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych.

Kwestią sporną było ustalenie, czy rozwiązanie stosunku pracy ze skarżącym nastąpiło z powodu likwidacji pracodawcy, a więc czy spełnia on przesłanki do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego z art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy.

W ocenie organu rentowego o likwidacji pracodawcy nie można mówić w sytuacji, gdy jest nim osoba fizyczna. Stanowisko to nie jest trafne. Rację ma organ rentowy wskazując, iż pracodawcą wnioskodawcy była osoba fizyczna. Ostatnim miejscem pracy wnioskodawcy był Zakład (...) s.c. M. L. i J. K.. Spółka cywilna, która jest uregulowana w art. 860–875 k.c. nie jest osobą prawną, lecz umową tworzącą stosunek zobowiązaniowy. Jej majątek jest wspólnym majątkiem wspólników (art. 863 k.c.) w postaci współwłasności łącznej (art. 196 k.c.). Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają solidarnie (art. 864 k.c.), zaś do egzekucji z majątku wspólnego konieczny jest tytuł egzekucyjny przeciwko wszystkim wspólnikom (art. 778 k.p.c.). Jeżeli zatem spółka prowadzi przedsiębiorstwo lub inną jednostkę wyodrębnioną organizacyjnie, to ta jednostka nie może być uznana za pracodawcę w rozumieniu art. 3 k.p., gdyż nie jest ona wyodrębniona finansowo. Jednostka taka nie ma własnych długów i wierzytelności, ponieważ jest częścią wspólnego majątku wspólników. W tych przypadkach pracodawcą są wszyscy wspólnicy łącznie (zbiorowy pracodawca). W odniesieniu do pojęcia pracodawcy nie ma konstrukcyjnej różnicy między wspólnikami spółki cywilnej a osobą fizyczną prowadzącą przedsiębiorstwo lub zakład, a w tych przypadkach za pracodawcę uważa się osobę fizyczną, a nie prowadzoną przez nią jednostkę organizacyjną (por. Jaśkowski Kazimierz, Maniewska Eliza, Kodeks pracy. Komentarz aktualizowany Opublikowano: LEX/el. 2023). Ugruntowane stanowisko judykatury jednoznacznie przyjmuje, iż zakres przedmiotowy pojęcia „likwidacja pracodawcy”, określonego w art. 2 ust.1 pkt 6 ustawy odnosi się również do osób fizycznych, będących pracodawcami. W uzasadnieniu wyroku z 11 maja 2017 r. sygn. akt II UK 213/16, Sąd Najwyższy stwierdził, że skoro osoba fizyczna w związku z zakończeniem prowadzenia działalności gospodarczej rozwiązała stosunek pracy z ostatnim pracownikiem, przestała być podmiotem zatrudniającym. W konsekwencji tego można uznać, że została zlikwidowana jako pracodawca. Sąd Najwyższy uznał, że odmienna wykładnia art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych jest nieprawidłowa. Sąd ten wskazał również, że pojęcie „likwidacji pracodawcy” na gruncie art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o świadczeniach przedemerytalnych ma uniwersalny charakter i zawiera ten sam zespół desygnatów, niezależnie od formy organizacyjnej pracodawcy. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z 22 kwietnia 2015 r., II UK 185/14 zauważył, że przyjęcie odmiennej koncepcji wykluczałoby pracownika wykonującego pracę na rzecz pracodawcy będącego osobą fizyczną z grona osób uprawnionych do świadczenia przedemerytalnego w związku z likwidacją pracodawcy. W ten sposób dokonana interpretacja prawa prowadzi do wniosków sprzecznych z celem ustawy. Ten z kolei nie może być identyfikowany z zamierzonym przez ustawodawcę ograniczeniem kręgu uprawnionych do świadczenia przedemerytalnego w zależności od statusu pracodawcy. To nie rodzaj pracodawcy decyduje o prawie do świadczenia przedemerytalnego, lecz utrata miejsca pracy z przyczyn leżących po jego stronie. Przyjęcie odmiennego punktu widzenia automatycznie stawia pracowników zatrudnionych przez osoby fizyczne w gorszej sytuacji, niż zatrudnionych u pozostałych pracodawców. Także Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 8 sierpnia 2018 r. III AUa 64/18 uznał, że przyjęcie poglądu, że termin „likwidacja pracodawcy” nie odnosi się do osoby fizycznej, praktycznie wykluczałoby pracowników wykonujących pracę na rzecz takiego podmiotu z grona osób uprawnionych do świadczenia przedemerytalnego. Taka interpretacja prawa prowadzi do wniosków sprzecznych z celem ustawy. Istotę tego celu wizualizuje treść art. 2a u.s.u.s., zgodnie z którym zasada równego traktowania w systemie ubezpieczeń społecznych wyznacza standard oceny podmiotów znajdujących się w tej samej sytuacji z uwagi na utratę źródła dochodu z przyczyn leżących po stronie podmiotu zatrudniającego. Nie ma uzasadnionych przesłanek do automatycznego wykluczania pracownika z grona uprawnionych z uwagi na zatrudnienie w określonym podmiocie prawa. To nie rodzaj pracodawcy decyduje o prawie do świadczenia przedemerytalnego, lecz utrata miejsca pracy z przyczyn leżących po jego stronie. Sąd Najwyższy podkreślił, że często wybór pracy u konkretnego pracodawcy (zorganizowanego w określonej postaci) ma charakter przypadkowy, związany z pojawieniem się ogłoszenia o naborze do pracy. Z aksjologicznego punku widzenia nie jest właściwa taka interpretacja ustawy o świadczeniach przedemerytalnych, która pozastawia poza nawiasem określoną grupę pracowników z uwagi na status pracodawcy. Podobnie Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 10 kwietnia 2018 r. III AUa 362/17 stwierdził, iż do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy z 2004 r. o świadczeniach przedemerytalnych może dojść także w przypadku likwidacji pracodawcy będącego osoba fizyczną. Przenosząc powyższe na grunt rozpoznawanej sprawy wypada przypomnieć, iż spółka cywilna (...) z dniem 30 listopada 2022r., to jest z dniem rozwiązania stosunku pracy w wnioskodawcą zakończyła faktyczne funkcjonowanie jako przedsiębiorca a co za tym idzie należy uznać, iż w ten sposób doszło do likwidacji pracodawcy w rozumieniu art. 2 ust.1 pkt 6 ustawy. Tym samym M. Ł. spełnił wszystkie prawem przewidziane przesłanki nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego, czego skutkiem jest zmiana decyzji organu rentowego z 26.10.2023r. na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Wobec uchylenia zaskarżonej decyzji z dnia 20.09.2023r., postępowanie w tym zakresie podlegało umorzeniu na podstawie art. 355 k.p.c. Na podstawie art. 98 k.p.c. na rzecz odwołującego zasądzono zwrot kosztów zastępstwa procesowego w wysokości, określonej w § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2023.1935 t.j.).