Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 21 czerwca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Elblągu – IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Walkowiak

Protokolant: sekretarz sądowy Dorota Miś-Jędrzejewska

po rozpoznaniu w dniu 18 czerwca 2024 r. w Elblągu

na rozprawie

sprawy z odwołania wnioskodawczyni B. B.

od orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...)

z dnia 5 stycznia 2023 r., numer: (...)

o ustalenie stopnia niepełnosprawności

na skutek apelacji wnioskodawczyni

od wyroku Sądu Rejonowego w Elblągu

z dnia 29 września 2023 r., sygn. akt IV U 97/23

I.  uchyla postanowienie Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 29 sierpnia 2023 r.;

II.  uchyla wyrok Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 29 września 2023 r. wydany w sprawie o sygn. akt IV U 97/23, znosi postępowanie w zakresie czynności podjętych od posiedzenia niejawnego w dniu 29 września 2023 r. wobec stwierdzenia nieważności postępowania i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Elblągu do ponownego rozpoznania.

Agnieszka Walkowiak

Sygn. akt IV Ua 43/23

UZASADNIENIE

Odwołująca B. B. wniosła w ustawowym terminie odwołanie od orzeczenia pozwanego Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) z dnia 5 stycznia 2023 r., znak: (...), utrzymującego w mocy orzeczenie Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności z dnia 31 października 2022 r., znak: (...), na podstawie którego odwołująca została zaliczona do osób niepełnosprawnych w stopniu lekkim z powodu schorzeń o symbolu przyczyny niepełnosprawności (...). Odwołująca wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez ustalenie wyższego tj. umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd Rejonowy rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym w trybie art. 148 ¹ § 1 kodeksu postępowania cywilnego (zw. dalej k.p.c.), uznając, po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, sporządzeniu pisemnych opinii biegłych, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, biorąc pod uwagę, że żadna ze stron nie złożyła w pierwszym piśmie procesowym wniosku o wysłuchanie jej na rozprawie.

Wyrokiem z dnia 29 września 2023 r., wydanym w sprawie IV U 97/23 Sąd Rejonowy oddalił odwołanie.

Sąd Rejonowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach i wnioskach:

Odwołująca B. B. urodziła się (...) r. w E.. Jest mężatką, ma dwoje dzieci. Ma wykształcenie wyższe – administracyjne oraz dodatkowe kwalifikacje asystentki stomatologicznej. Od stycznia 2023 r. pracuje jako asystentka stomatologiczna.

Podstawowym schorzeniem odwołującej jest cukrzyca typu 1 bez powikłań narządowych, powodująca lekki stopień niepełnosprawności.

Dodatkowo cierpi ona na lekkie zaburzenia lękowe spowodowane w/w chorobą somatyczną. Jest skoncentrowana na chorobie i objawach. Okresowo pojawiają się zachowania lękowe. Odwołująca czuje się wtedy zestresowana, ma kołatanie serca i zapominanie pod wpływem emocji. Jest natomiast w stanie poprawnie, adekwatnie do wieku rozpoznać i interpretować zachowania i sytuacje, które spotykają ją w codziennym życiu. Nie ma zniesionej możliwości oceniania sytuacji społecznych. Jest zorientowana w otaczającej rzeczywistości oraz jest w stanie podejmować decyzje oparte na schemacie wolicjonalnym. Potrafi poprawnie wykonywać codzienne zadania. Jest wszechstronnie i prawidłowo zorientowana.

Sąd Rejonowy ustalił, że stan zdrowia odwołującej kwalifikuje ją do osób niepełnosprawnych w stopniu lekkim. Lekki stopień niepełnosprawności wynika nie tyle z uszkodzenia organizmu, ile z konieczności dostosowania codziennego rytmu życia do pomiarów glikemii, podania insuliny i spożycia posiłku na czas. Być może, przy rozwoju powikłań cukrzycy z czasem niepełnosprawność odwołującej może ulec progresji, obecnie jednak takich powikłań nie stwierdzono.

W ocenie Sądu I instancji odwołanie nie zasługiwało na uwzględnienie.

Dokonując ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie Sąd ten oparł się na dokumentach znajdujących się w aktach pozwanego zał. do akt sprawy. Dokumentacja ta nie była kwestionowana przez żadną ze stron postępowania, a sąd również nie znalazł podstaw, by odmówić jej wiarygodności. Nadto, z przyczyn podanych w dalszej części uzasadnienia, sąd oparł się na sporządzonych w niniejszym postępowaniu opinii biegłych sądowych psychologa i diabetologa.

Sąd I instancji wskazał, że pojęcia niepełnosprawności oraz poszczególnych stopni niepełnosprawności zostały zdefiniowane przez ustawodawcę w przepisach ustawy z 27.08.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U.2023 poz. 100 t.j.) – dalej jako „ustawa o rehabilitacji zawodowej”.

Zgodnie z art. 4 ust. 3 ustawy o rehabilitacji zawodowej do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.

Natomiast zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych.

Sąd Rejonowy podkreślił, że z uwagi na zakres wniesionego w niniejszej sprawie odwołania konieczne było ustalenie stopnia naruszenia sprawności organizmu odwołującej. Dla dokonania ustaleń w powyższym zakresie konieczne było zasięgnięcie wiadomości specjalnych z zakresu medycyny. Dlatego też sąd, umożliwiając stronom złożenie wniosków co do liczby biegłych i ich wyboru, na podstawie art. 278 § 1 k.p.c. dopuścił w sprawie dowód z opinii biegłych sądowych psychologa i diabetologa.

Biegły sądowy psycholog ustalił, iż w przypadku odwołującej brak jest wskazań do orzeczenia niepełnosprawności z przyczyn psychologicznych. Odwołująca cierpi na lekkie zaburzenia lękowe spowodowane chorobą somatyczną (cukrzycą typu 1) i to w/w choroba somatyczna jest podstawowym schorzeniem odwołującej. Skoncentrowana jest ona na chorobie i jej objawach. Okresowo pojawiają się zachowania lękowe, stres, kołatanie serca, wzmożona emocjonalna kontrola choroby somatycznej. Natomiast brak jest wskazań do orzeczenia niepełnosprawności z przyczyn psychologicznych.

W piśmie z dnia 13 kwietnia 2023 roku odwołująca złożyła zastrzeżenia do opinii biegłego psychologa. Wskazała, iż biegły miał dokonać oceny czy posiadane przez odwołującą schorzenia powodują w istotny sposób obniżenie zdolności do wykonywania pracy w porównaniu z osobami zdrowymi, czego nie uczynił oraz czy odwołująca posiada ograniczenia w pełnieniu ról społecznych i czy wymaga czasowej lub częściowej pomocy innych osób w pełnieniu ról społecznych oraz prowadzeniu gospodarstwa domowego. W złożonych zastrzeżeniach wniosła ponadto o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego psychologa.

W związku z tak sformułowanymi zastrzeżeniami, Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 5 czerwca 2023 r. dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłego psychologa, celem ustosunkowania się do zastrzeżeń zgłoszonych przez odwołującą.

W treści opinii uzupełniającej biegły psycholog podtrzymał w całości swoją opinię główną. Wskazał, iż lekkie zaburzenia lękowe nie dają podstaw do wskazania niepełnosprawności z przyczyn psychologicznych a zadaniem biegłego jest obiektywna ocena stanu funkcjonowania osoby badanej, nie zaś bazowanie na jej subiektywnych odczuciach.

Biegły sądowy diabetolog natomiast ustalił, iż odwołująca cierpi na cukrzycę typu 1, co powoduje lekki stopień niepełnosprawności. Przy czym biegły diabetolog zaznaczył, iż lekki stopień niepełnosprawności u odwołującej wynika nie tyle z uszkodzenia organizmu, ile z konieczności dostosowania codziennego rytmu życia do pomiarów glikemii, podania insuliny i spożycia posiłku na czas. Odwołująca nie wymaga natomiast z powodu cukrzycy opieki innych osób i może wykonywać dowolna pracę, dozwoloną przy insulinoterapii.

Do opinii uzupełniającej biegłego psychologa odwołująca ponownie zgłosiła zastrzeżenia, wskazując w piśmie z dnia 30 lipca 2023 r., iż opinia jest niepełna i nieuzasadniona oraz wniosła o powołanie nowego biegłego psychologa zajmującego się osobami chorującymi na cukrzycę typu 1.

W piśmie zaś z dnia 27 maja 2023 r. złożyła zastrzeżenia do opinii biegłego diabetologa. Wskazała, iż spełnia dwie z trzech przesłanek umiarkowanego stopnia niepełnosprawności i wniosła o uzupełnienie opinii, ewentualnie powołanie biegłego diabetologa w nowej osobie. W treści przedmiotowego pisma, jak i w treści pisma z dnia 30 lipca 2023 r., stanowiącego zastrzeżenia do opinii biegłego diabetologa odwołująca nie podniosła żadnych merytorycznych argumentów, które podważałyby rzeczowość, czy rzetelność opinii sporządzonych przez biegłych. A złożone przez nią pisma stanowiły jedynie wyraz subiektywnego niezadowolenia strony z poczynionych przez biegłych ustaleń.

W związku z powyższym postanowieniem z dnia 5 czerwca 2023 r. Sąd Rejonowy pominął wnioski odwołującej o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków oraz pominął zastrzeżenia do opinii biegłego sądowego diabetologa, zaś postanowieniem z dnia 29 sierpnia 2023 r. pominął wnioski skarżącej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych w nowych osobach, o dopuszczenie dowodu z zeznań skarżącej, uznając iż zmierzają one jedynie do przedłużenia postępowania.

Sąd I instancji wskazał, że do oceny sądu należy rozstrzygnięcie, czy wydane w sprawie przez biegłych opinie uznać można za w pełni wiarygodne i adekwatne do zebranego materiału dowodowego. „Opinia biegłego podlega, jak inne dowody, ocenie według art. 233 § 1 k.p.c., lecz co odróżnia ją pod tym względem, to szczególne dla tego dowodu kryteria oceny, które stanowią: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen, a także zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej” (wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2002 roku, sygn. akt V CKN 1354/00, LEX nr 77046). „Specyfika oceny dowodu z opinii biegłych wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, w istocie tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Odwołanie się przez sąd do tych kryteriów oceny stanowi więc wystarczające i należyte uzasadnienie przyczyn uznania opinii biegłych za przekonujące” (Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z 3 grudnia 2013 roku, sygn. akt I ACa 572/13, LEX nr 1409083 ).

Sąd Rejonowy ocenił sporządzone w niniejszym postępowaniu opinie biegłego z zakresu psychologii oraz opinię biegłego diabetologa jako fachowe i wyczerpujące. Biegli, posiadający odpowiednią wiedzę i bogate doświadczenie w swoich dziedzinach, jednoznacznie odpowiedzieli na pytania sądu. W konsekwencji sąd uczynił wydane przez biegłych opinie podstawą poczynionych przez siebie ustaleń faktycznych.

W oparciu o całokształt materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszym postępowaniu, Sąd rozpoznający sprawę w I instancji doszedł do przekonania, że brak jest podstaw do zaliczenia odwołującej do wyższego niż lekki stopnia niepełnosprawności.

Mając na uwadze powyższe, na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd odwołanie oddalił jako bezzasadne.

Z powyższym wyrokiem nie zgodziła się B. B., wniosła apelację, zaskarżając wyrok w całości. Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła:

1.  Naruszenie przepisu art. 4 ust. 2 ustawy o rehabilitacji zawodowej poprzez błędne przyjęcie, że posiadana przez odwołującą się naruszona sprawność organizmu, powodująca w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wskazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne kwalifikuje ją do orzeczenia niepełnosprawności w stopniu lekkim, podczas gdy posiadane przez nią schorzenie, jakim jest cukrzyca typu 1 oraz występujące w związku ze wskazaną chorobą ograniczenia w pełnieniu ról społecznych, samodzielnym prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz wymagania czasowej lub częściowej pomocy innych osób w sytuacjach wynikających ze stanów chorobowych kwalifikują ja do uznania za osobę spełniającą przesłanki do orzeczenia umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

2.  Naruszenie art. 235 ² § 1 pkt. 5 kpc poprzez uznanie, że składane przez odwołującą zastrzeżenia do opinii biegłych w sprawie zmierzały do przedłużenia postępowania podczas gdy składane przez nią zastrzeżenia miały charakter merytoryczny, zmierzały do wyjaśnienia całokształtu okoliczności sprawy.

3.  Naruszenia art. 233 § 1 kpc poprzez rozważenie w sposób wszechstronny materiału dowodowego i poczynienie błędnych ustaleń faktycznych pozostających w sprzeczności z zasadami logiki oraz doświadczenia życiowego i w konsekwencji przyjęcie, że występujące w związku z chorobą hiperglikemie i hipoglikemie są subiektywnymi odczuciami skarżącej, podczas gdy są to medycznie udowodnione elementy choroby cukrzycy typu 1.

4.  Naruszenie art. 217 § 1 kpc, art. 227 kpc, polegające na pominięciu wyjaśnienia i ustalenia istotnej dla sprawy okoliczności, czyli nieprzeprowadzeniu prawidłowego postępowania dowodowego poprzez niedopuszczenie do złożenia zeznań przez powódkę oraz pominięcia złożonej przez skarżącą w toku postępowania dokumentacji medycznej zawierającej pomiary z glukometru wskazujące na liczne występowanie m.in. niedocukrzeń, które nie są subiektywnym odczuciem skarżącej, jak zostało to wskazane w opinii biegłego psychologa oraz pominięcie dowodu z przesłuchania świadków, którzy posiadają wiedzę na temat codziennego funkcjonowania odwołującej się z przedmiotową chorobą, której konieczność złożenia pojawiła się dopiero w czasie trwania postępowania.

5.  Naruszenia art. 233 kpc poprzez przekroczenie granicy swobodnej oceny dowodów, wyznaczonej logicznym rozumowaniem i zasadami doświadczenia życiowego, prowadzącej do sprzeczności poczynionych ustaleń i przyjęcia przez Sąd, że medycznie udowodnione elementy choroby, takie jak występowanie hiperglikemii i hipoglikemii są subiektywnymi odczuciami skarżącej, błędne przyjęcie, że występują u niej zaburzenia lękowe, które powodują kołatanie serca, stres i zapominanie, podczas gdy są to objawy niedocukrzenia, a nie zaburzenia lękowego, błędne przyjęcie, że nie wymaga w związku z chorobą opieki drugiej osoby przy jednoczesnym braku odniesienia się do tego, czy wymaga w związku z chorobą czasowej lub częściowej pomocy innej osoby oraz przy prowadzeniu gospodarstwa domowego.

W związku z powyższymi zarzutami odwołująca się wniosła o:

1.  Zmianę zaskarżonego orzeczenia w całości poprzez uznanie, że jest osobą spełniającą przesłanki do orzeczenia umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

2.  Wysłuchanie odwołującej się na rozprawie.

3.  Przeprowadzenie rozprawy.

4.  Przeprowadzenie dowodów z zeznań świadków: B. K. i D. B. celem wykazania spełnienia przez skarżącą przesłanek kwalifikujących do orzeczenia umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

5.  Przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego psychologa i diabetologa celem wykazania, że posiadane przez skarżącą schorzenie kwalifikuje ją do orzeczenia umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja odwołującej się nie podlegała merytorycznemu rozpoznaniu, lecz skutkowała uchyleniem zaskarżonego wyroku, zniesieniem postępowania od dnia 29 września 2023 r. oraz przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Zgodnie z art. 378 § 1 k.p.c., Sąd II instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji, w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. W sytuacji, gdy sąd odwoławczy z urzędu stwierdza nieważność postępowania skutkującą uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania, ustosunkowywanie się do zarzutów zawartych w apelacji staje się przedwczesne.

W ocenie Sądu Okręgowego w realiach niniejszej sprawy doszło do nieważności postępowania. Nieważność ta spowodowana została pozbawieniem odwołującej się możliwości obrony jej praw (art. 379 pkt 5 k.p.c.). Zawarte w omawianym przepisie pojęcie pozbawienia strony możliwości obrony swoich praw definiowane jest w judykaturze jako sytuacja, gdy na skutek wadliwości procesowych sądu lub strony przeciwnej, będących wynikiem naruszenia konkretnych przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, których nie można było usunąć do momentu wydania orzeczenia w danej instancji, strona nie mogła brać i nie brała udziału w postępowaniu lub w istotnej jego części, ani osobiście ani za pośrednictwem swojego pełnomocnika procesowego, przedstawiciela ustawowego bądź kuratora i to bez względu na to, czy opisane pozbawienie strony możności działania mogło mieć wpływ na rozstrzygnięcie sporu.

W rozpatrywanej sprawie Sąd pierwszej instancji w dniu 29 września 2023 r. wydał zaskarżony wyrok na posiedzeniu niejawnym w trybie art. 148 ¹ § 1 k.p.c. Wydanie wyroku poprzedzone zostało wydaniem przez Sąd I instancji w dniu 29 sierpnia 2023 r. na posiedzeniu niejawnym postanowienia, którym Sąd ten, na zasadzie art. 235 ²§ 1 pkt 5 k.p.c., pominął wnioski skarżącej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłych psychologa i diabetologa w nowych osobach, wniosek o dopuszczenie dowodu z zeznań skarżącej oraz zeznań świadka A. R., zgłoszony w piśmie z 30 lipca 2023 r., wniosek o przeprowadzenie rozprawy, a nadto pominął dokumentację medyczną załączoną do pisma skarżącej z 30 lipca 2023 r. jako spóźnioną.

W niniejszej sprawie skarżąca w pierwszym piśmie złożonym w sprawie, tj. w odwołaniu od orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) wniosła między innymi o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków B. K. i D. B. oraz o przeprowadzenie rozprawy także pod nieobecność skarżącej. Postanowieniem z dnia 5 czerwca 2023 r. Sąd Rejonowy na zasadzie art. 235 ² § 1 pkt 5 kpc pominął wniosek strony odwołującej się o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków: B. K. i D. B. oraz pominął zastrzeżenia odwołującej się do opinii biegłego sądowego diabetologa.

Uchybienie Sądu I instancji polegało na nieprzeprowadzeniu rozprawy i nieprzeprowadzeniu dowodów, o które wnioskowała ubezpieczona. W niniejszej sprawie doszło do nieważności postępowania na podstawie art. 379 pkt 5 k.p.c. przez pozbawienie strony, której wnioski dowodowe zostały pominięte na posiedzeniu niejawnym i w efekcie zapadł niekorzystny dla niej wyrok, możliwości obrony jej praw.

Zgodnie z art. 148 ¹ § 3 k.p.c. w brzmieniu obowiązującym w dniu złożenia przez wnioskodawczynię odwołania od ww. decyzji stanowił, że rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w pierwszym piśmie procesowym złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, chyba że pozwany uznał powództwo.

Trzeba podkreślić, że skarżąca w odwołaniu zawarła wniosek o przeprowadzenie rozprawy także pod jej nieobecność. Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa, wniosek o przeprowadzenie rozprawy także pod nieobecność strony spełniał wówczas wymóg złożenia wniosku o przeprowadzenie rozprawy w znaczeniu art. 148 ¹ § 3 k.p.c. i obligował sąd do wyznaczenia rozprawy, chyba że pozwany uznał powództwo. Wymaganie od strony składania wówczas dwóch wniosków – o przeprowadzenie rozprawy, oraz – o przeprowadzenie rozprawy także pod nieobecność strony, stanowił nadmierny i niczym nieuzasadniony formalizm (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 10 marca 2021 r., sygn. V ACa 669/20).

Na skutek zmiany powyższego przepisu na mocy art. 1 pkt 21 ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 614) przepis ten brzmi obecnie następująco: „Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli strona w pierwszym piśmie procesowym złożyła wniosek o wysłuchanie jej na rozprawie albo przepis szczególny przewiduje taki obowiązek, chyba że pozwany uznał powództwo.”. Zgodnie z art. 19 ust. 1 cytowanej ustawy do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, tj. 1 lipca 2023 r., stosuje się przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Zmiana art. 148 ¹ § 3 k.p.c. ma na celu zniesienie barier, jakie powstają w związku z możliwością wyrokowania na posiedzeniu niejawnym. Wielokrotnie bowiem strona wnosiła właśnie o przeprowadzenie rozprawy pod jej nieobecność nie dlatego, że co do zasady chce, aby rozprawa została przeprowadzona, ale dlatego, aby uniknąć negatywnych następstw, jakie ustawa wiąże z jej niestawiennictwem. Ustawodawca wprowadził więc precyzyjne przesłanki uniemożliwiające rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym w taki sposób, aby odnosiły się one wyłącznie do sytuacji, gdy strona rzeczywiście pragnie być wysłuchana na rozprawie. Wskutek nowelizacji, jeżeli strona nie złoży wniosku o jej wysłuchanie w pierwszym piśmie procesowym, narazi się na brak możliwości rozpoznania sprawy z jej bezpośrednim udziałem. Zwłaszcza w przypadku stron niezastępowanych przez profesjonalnych pełnomocników, takie rozwiązanie może doprowadzić do znacznego pogorszenia ich sytuacji procesowej i być poczytywane jako ograniczenie prawa do sądu.

Powyższe wskazywałoby na to, że, skoro nastąpiła zmiana brzmienia przepisu, to pierwotny wniosek skarżącej zawarty w odwołaniu od orzeczenia pozwanego, o przeprowadzenie rozprawy pod jej nieobecność utracił aktualność oraz rację bytu. Jednakże wnioskodawczyni pismem z dnia 30 lipca 2023 r. (data nadania 2 sierpnia 2023 r.) wniosła ponownie o przeprowadzenie rozprawy i wysłuchanie jej na rozprawie (k. 122). Było to pierwsze pismo, które wnioskodawczyni złożyła tuż po zmianie przepisów.

Zatem, skoro wnioskodawczyni nie była zobligowana do złożenia wniosku o jej wysłuchanie na rozprawie w chwili składania odwołania od orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...), a jedynie do złożenia wniosku o przeprowadzenie rozprawy, Sąd I instancji nie powinien był pominąć takiego wniosku o wysłuchanie jej na rozprawie złożonym w piśmie procesowym opatrzonym datą 30 lipca 2023 r. tuż po zmianie przepisów.

W ocenie Sądu II instancji kontynuacja postępowania przed Sądem I instancji nie mogła prowadzić do nałożenia zakazów i obowiązków, których nie przewidywały przepisy, pod których rządami postępowanie zostało wszczęte, w taki sposób, aby naruszało to zasady konstytucyjne (zasada zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, zasada ochrony interesów w toku). Wobec powyższego, Sąd I instancji powinien był rozważyć wyznaczanie terminu rozprawy i wysłuchanie wnioskodawczyni na rozprawie

Trudno też Sądowi II instancji odnieść się do motywów i zasadniczych powodów pominięcia, zarówno wniosku o przeprowadzenie rozprawy oraz przeprowadzenie dowodu z zeznań wnioskodawczyni. Sąd I instancji wskazał w postanowieniu z dnia 29 sierpnia 2023 r., jak i w uzasadnieniu, że miały one na celu przedłużenie postępowania. Wątpliwości też budzi w ogóle konstrukcja postanowienia z dnia 29 sierpnia 2023 r. w zakresie możliwości pominięcia wniosku o przeprowadzenie rozprawy, gdyż nie mieści się on w katalogu wniosków dowodowych pomijanych na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c.

Mając na uwadze powyższe, zdaniem Sądu II instancji, Sąd Rejonowy zobligowany był do rozpoznania sprawy na rozprawie. Kwestia ewentualnego pominięcia wniosków dowodowych zawartych w odwołaniu czy też w kolejnych pismach procesowych powinna być natomiast oceniana przez Sąd I instancji nie tylko z punktu widzenia prawa odwołującej się do obrony, ale również z punktu widzenia ich konieczności z uwagi na specyfikę schorzenia ubezpieczonej i kwestie związane z potrzebą czasowej oraz częściowej pomocy innych osób. Wydaje się, że przeprowadzenie dowodu z zeznań świadków, osób towarzyszących odwołującej się na co dzień, ma znaczenie dla prawidłowego ustalenia stanu faktycznego, także przez pryzmat przesłanek orzekania o poszczególnych stopniach niepełnosprawności. Jednakże Sąd II instancji pozostawi w tym zakresie potrzebę ich przeprowadzenia Sądowi I instancji po dokonaniu wysłuchania wnioskodawczyni. Analogicznie odnosi się to do wniosku skarżącej o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych sądowych psychologa i diabetologa w nowych osobach,

W świetle powyższego wyrok Sądu Rejonowego w Elblągu z dnia 29 września 2023 r. obarczony jest nieważnością. Dlatego też na mocy art. 386 § 2 k.p.c. w zw. z art. 379 pkt 5 k.p.c., Sąd Okręgowy uchylił zaskarżony wyrok, znosząc postępowanie od dnia 29 września 2023 r. i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. (punkt II. wyroku). Wobec konieczności uzupełnienia postępowania dowodowego zasadnym było również uchylenie postanowienia z 29 sierpnia 2023 r. (punkt II. wyroku).

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy przed wydaniem wyroku konieczne jest wyznaczenie terminu rozprawy i przeprowadzenie co najmniej dowodu z wysłuchania wnioskodawczyni celem ustalenia stanu faktycznego, co następnie umożliwi rozważenie w sposób wszechstronny i swobodny konieczności przeprowadzenia kolejnych wniosków dowodowych skarżącej.