Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 września 2024 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IX Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2024 r. w Olsztynie

na rozprawie

sprawy z powództwa I. H.

przeciwko A. Ż.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

na skutek apelacji powódki od wyroku Sądu Rejonowego w Kętrzynie z dnia 7 maja 2024 r., sygn. akt I C 853/22,

I. zmienia zaskarżony wyrok w części nadając mu następujące brzmienie:

„1. pozbawia w całości wykonalności, w stosunku do powódki I. H., tytuł wykonawczy w postaci wyroku Sądu Rejonowego w Kętrzynie z 19 listopada 2019 r. (sygn. akt I C 1260/19), któremu Sąd ten postanowieniem z 20 sierpnia 2021 r. (sygn. akt I Co 48/21) nadał klauzulę wykonalności przeciwko powódce I. H. jako małżonce dłużnika R. H. z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową,

2. nie obciąża pozwanej kosztami procesu na rzecz powódki,

3. odstępuje od obciążenia pozwanej brakującymi kosztami sądowymi na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Kętrzynie.”,

II. oddala apelację w pozostałej części,

III. zasądza od pozwanej na rzecz powódki kwotę 5.290 (pięć tysięcy dwieście dziewięćdziesiąt) zł tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia o kosztach do dnia zapłaty.

SSO Jacek Barczewski

Sygn. akt: IX Ca 743/24

UZASADNIENIE

Powódka I. H. wniosła pozew przeciwko pozwanej A. Ż. domagając się pozbawienia wykonalności w stosunku do powódki, jako małżonki dłużnika, w całości, tytułu wykonawczego – wyroku Sądu Rejonowego w Kętrzynie z 19 listopada 2019 roku w sprawie I C 1260/19, wydanego przeciwko R. H., któremu tenże Sąd postanowieniem z 20 sierpnia 2021 roku, w sprawie I Co 48/21, nadał klauzulę wykonalności przeciwko powódce jako małżonce dłużnika. Ponadto wniosła o zasądzenie od pozwanej na jej rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Uzasadniając pozew powódka wskazała, że podstawą nadania przeciwko niej klauzuli wykonalności wyrokowi wydanemu przeciwko jej mężowi R. H. było oświadczenie wierzyciela o wyrażeniu przez nią zgody na zaciągnięcie zobowiązania poparte jej podpisem złożonym na dokumencie stanowiącym oświadczenie R. H. o udzieleniu pożyczki. Powódka zaprzeczyła, aby składała podpis pod tym dokumentem i aby składała jakiekolwiek oświadczenie o wyrażeniu zgody na zaciągnięcie przez jej męża pożyczki. Pożyczka ta nie została także zaciągnięta w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.

Pozwana A. Ż. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powódki na jej rzecz kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz kosztu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Pozwana przyznała okoliczności wynikające z przywołanych w pozwie rozstrzygnięć Sądu Rejonowego w Kętrzynie, przy czym stała na stanowisku, że podstawą nadania klauzuli wykonalności także przeciwko powódce pozostawał przede wszystkim fakt złożenia przez nią podpisu potwierdzającego jej zgodę na zaciągnięcie przez jej męża pożyczki i jej wypłatę na należący do niej rachunek bankowy. W efekcie całość udzielonej pożyczki (50.000 złotych) została wypłacona powódce na jej rachunek bankowy.

Wyrokiem z dnia 7 maja 2024 r. Sąd Rejonowy w Kętrzynie w punkcie I. powództwo oddalił, w punkcie II. zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 3.617 złotych wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu i w punkcie III. nakazał pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa kwotę 762,69 złotych tytułem nieuiszczonych kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny: R. H. jest zobowiązany do zapłaty na rzecz pozwanej A. Ż. kwoty 51.791,78 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od 16 sierpnia 2013 r. do dnia zapłaty. Obowiązek ten został stwierdzony prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Kętrzynie z 19 listopada 2020 r. w sprawie I C 1260/19. Postanowieniem z 20 sierpnia 2021 r. w sprawie I Co 48/21 Sąd Rejonowy w Kętrzynie nadał wyrokowi Sądu Rejonowego w Kętrzynie z 19 listopada 2020 r. w sprawie I C 1260/19 klauzulę wykonalności przeciwko powódce jako małżonce dłużnika, z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową. Odpis postanowienia wraz z jego pisemnym uzasadnieniem został doręczony powódce 16 grudnia 2021 r. i z dniem 24 grudnia 2021 r. postanowienie stało się prawomocne. Wnioskiem z 23 września 2021 r. pozwana wszczęła przeciwko powódce egzekucję na podstawie uzyskanego tytułu wykonawczego. W toku postępowania Komornik zajął wynagrodzenie powódki, a kwoty przekazane przez pracodawcę zostały zdeponowane przez Komornika. W małżeństwie powódki obowiązywał umowny ustrój rozdzielności majątkowej wprowadzony jeszcze w 1998 r., z powodu braku zaufania powódki do męża jako przedsiębiorcy, i wynikającego stąd zamiaru ochrony własnego majątku przed wierzycielami męża. Przeciwko mężowi były prowadzone egzekucje między innymi z wniosku ZUS i US. Egzekucja prowadzona była z posiadanych przez dłużnika rachunków bankowych, jak również z udziału dłużnika w lokalu mieszkalnym stanowiącym miejsce zamieszkania powódki i dłużnika. W 2001 r. powódka wyraziła zgodę na korzystanie przez męża ze wszystkich posiadanych przez nią rachunków bankowych. Udostępniła mężowi wszystkie kody, karty płatnicze oraz zezwoliła na swobodne wykonywanie wszelkich operacji na wszystkich posiadanych przez nią rachunkach bankowych. W okresie lat 2012 – 2013 dłużnik R. H. prowadził działalność gospodarczą w branży budowlanej oraz handlu rybami. Operacje finansowe związane z prowadzonymi działalnościami dokonywał w całości na rachunkach bankowych małżonki, z uwagi na toczące się przeciw niemu egzekucje i zajęcia komornicze jego rachunku bankowego. Wynikające z działalności męża wpłaty na rachunki bankowe powódki sięgały kilkudziesięciu tysięcy złotych. Powódka w tamtym okresie uzyskiwała dochód z pracy nauczyciela, a także z wykonywanych zleceń, w ogólnej wysokości około 5.000 złotych miesięcznie. Posiadała co najmniej trzy rachunki bankowe: w Banku (...) (końcówka numeru (...)); w A. Banku (końcówka numeru (...)) oraz trzeci o numerze (...). Na ostatni rachunek również były przelewane kwoty, w tym kwota 50.000 złotych w dniu 19 czerwca 2012 roku. Z rachunków bankowych powódki wielokrotnie były również kwoty wypłacane. W ramach prowadzonej przez siebie działalności handlowej R. H. w 2013 r. ustalił z J. L. warunki pożyczki kwoty 50.000 złotych, celem zakontraktowania dostawy ryb z krajów Ameryki Południowej. Pożyczkodawca miał świadomość toczących się przeciw R. H. egzekucji, dlatego ten uspokajał, że pożyczka wpłynie na konto jego żony, z którą łączy go ustrój rozdzielności majątkowej, dzięki czemu nie zostanie zajęta przez Komornika. Pożyczkodawca zażyczył sobie okazania dokumentu umowy majątkowej małżeńskiej, który był w wyłącznym posiadaniu powódki. W tym celu pożyczkodawca spotkał się w domu powódki i jej męża, gdzie powódka podczas ponadgodzinnego spotkania okazała umowę rozdzielności majątkowej, potwierdzając tym samym zapewnienia męża. W efekcie R. H. sporządził dokument potwierdzający wzajemne ustalenia (z wyjątkiem napisu „TERMIN : 15.08.2013r.”). Podpis nieczytelny znajdujący się pod treścią oświadczenia i nad czytelnym podpisem R. H. został nakreślony przez R. H.. Pożyczka została wpłacona na konto powódki w A. Banku (nr (...)) w dniu 28 maja 2013 r.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że powództwo podlegało oddaleniu w całości. Jak zauważył Sąd I instancji przesłanki powództwa opozycyjnego zostały enumeratywnie wskazane w treści przepisu art. 840 § 1 k.p.c. Z treści art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. wynika, że dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli - przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności (...). Kolejno tenże Sąd odwołał się do poglądu wyrażonego w najnowszym piśmiennictwie przez T. Wiśniewskiego [w:] System Prawa Handlowego, red. S. Włodyka, t. 7, Postępowanie sądowe w sprawach gospodarczych, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2007, s. 14–15, że postępowania wszczęte w wyniku powództw przeciwegzekucyjnych są par excellence postępowaniami odrębnymi. Mogą one być oparte na ściśle określonych podstawach i podjęte w ściśle określonym celu, co sprawia, że kognicja sądu jest ograniczona. Uprzednio E. Wengerek, [w:] Przeciwegzekucyjne powództwa dłużnika. Powództwa egzekucyjne, Warszawa 1967, s. 154, stwierdził, że postępowanie przewidziane w art. 840 ma niewątpliwie charakter odrębny. W drodze powództwa określonego w art. 840 dłużnik może żądać pozbawienia tytułu wykonawczego w całości lub w części albo jego ograniczenia. Niezależnie od podstawy powołanej przez dłużnika, jako mającej uzasadniać pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego, powództwo to nie jest kontynuacją postępowania, w którym zapadło prawomocne lub natychmiast wykonalne orzeczenie sądowe opatrzone klauzulą wykonalności. Do postępowania wszczętego w trybie art. 840 znajdują zastosowanie przepisy części pierwszej Kodeksu postępowania cywilnego. (tak: T. Żyznowski [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom IV. Artykuły 730–1088, red. T. Wiśniewski, Warszawa 2021, art. 840.).

Następnie Sąd Rejonowy stwierdził, że jako podstawę faktyczną swojego żądania powódka wskazała niezłożenie przez siebie oświadczenia o wyrażeniu zgody na zaciągnięcie przez jej męża pożyczki oraz, że pożyczka nie została udzielona w ramach działalności gospodarczej jej małżonka. Zdaniem powódki zgoda, o jakiej mowa w art. 787 k.p.c., musi być jednoznacznie wyraźna i konkretna oraz dotyczyć konkretnej czynności prawnej. W konsekwencji braku zgody nie było podstaw do nadania klauzuli wykonalności wyrokowi Sądu Rejonowego w Kętrzynie I Wydział Cywilny z 19 listopada 2019 roku w sprawie sygn. I C 1260/19 przeciwko powódce jako małżonce dłużnika. W sprawie I Co 48/21 powódka zażądała doręczenia postanowienia Sądu Rejonowego w Kętrzynie, w sprawie nadania klauzuli wykonalności wyrokowi tegoż Sąd w sprawie I C 1260/19 przeciwko powódce (sygn. I Co 48/21), i pomimo wyjaśnienia przesłanek rozstrzygnięcia – obecnie kwestionowanych – nie skorzystała z możliwości zaskarżenia postanowienia, którym to zaniechaniem powódka doprowadziła do uprawomocnienia się tytułu wykonawczego przeciw niej. Nie budziło jednakże wątpliwości Sądu I instancji uprawnienie powódki do podjęcia obrony merytorycznej przed prowadzoną przeciwko niej egzekucją, chociaż postawionego zarzutu i związanej z nim argumentacji nie można w ocenie tego Sądu podzielić. Podstawowy zarzut powódki sprowadzał się do zanegowania istnienia dowodu potwierdzającego, stosownie do treści art. 787 k.p.c. jednoznacznie i konkretnie, zgodę powódki na zaciągnięcie pożyczki. W ocenie Sądu I instancji zarzut ten jest o tyle nietrafny, że Sąd w postępowaniu przeciwegzekucyjnym nie stosuje przepisu art. 787 k.p.c. Postępowanie zainicjowane powództwem opozycyjnym nie stanowi „superinstancji” lub szczególnej podstawy wznowieniowej postępowania klauzulowego (sygn. I Co 48/21), w którym faktycznie zgoda małżonka musiała być wykazana jednoznacznie i konkretnie. Wymóg ten, jak podnosi doktryna w powołaniu stanowiska Sądu Najwyższego, podyktowany jest bowiem ograniczeniami dowodowymi obowiązującymi w postępowaniu klauzulowym, które pełnią dwie istotne funkcje. Po pierwsze, zapobiegają przekształceniu postępowania o nadanie klauzuli wykonalności w postępowanie rozpoznawcze. Po drugie, mają za zadanie chronić dłużnika, który w postępowaniu klauzulowym nie korzysta z prawa wysłuchania. Z tej przyczyny nadanie klauzuli wykonalności powinno nastąpić na podstawie najbardziej wiarygodnych środków dowodowych. Domniemania faktyczne natomiast noszą w sobie zarówno element dyskrecjonalny, jak i ocenny, przez co wykraczają poza rygorystycznie określone ramy postępowania klauzulowego (tak: T. Ereciński, H. Pietrzkowski [w:] T. Ereciński, H. Pietrzkowski, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom V. Postępowanie egzekucyjne, wyd. V, Warszawa 2016, art. 787; tak: S.N. w uchwale z 18 marca 2011 r. III CZP 117/10, publ. Lex).

O ile zatem rację ma powódka, że obrona dłużnika w procesie przeciwegzekucyjnym możliwa jest niezależnie od zaskarżenia postanowienia klauzulowego (zaniechanego przez powódkę), o tyle zdaniem Sądu I instancji nie sposób zgodzić się z postawionym przez nią wymogiem wykazania w niniejszym postępowaniu negowanej przez siebie zgody wyłącznie w sposób przewidziany art. 787 k.p.c. W tym kontekście Sąd Rejonowy wskazał, że zgodnie z art. 41 §1 k.r.o. wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka. Wspomniany przepis nie uzależnia odpowiedzialności majątkowej małżonka od dokumentowej formy wyrażenia zgody. Podobnie Sąd Najwyższy w uchwale z 18 marca 2011r., III CZP 117/10 (publ. LEX nr 738031) uznał, że dopuszczalne jest pozwanie obojga małżonków z tytułu długu jednego z nich. Rozwiązanie polegające na możliwości nadania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika pozwala jednak na „uniknięcie konieczności pozwania równocześnie dłużnika i jego małżonka”. W świetle przywołanego poglądu, który Sąd Rejonowy w całości podziela, możliwe jest zatem dowodzenie istnienia zgody małżonka dłużnika na zaciągnięcie przez niego zobowiązania także innymi środkami, aniżeli przewidzianymi w art. 787 k.p.c. Proces przeciwegzekucyjny jest odrębnym postępowaniem, opartym wyłącznie na przesłankach wskazanych w art. 840 §1 k.p.c., do którego znajdują zastosowanie wszelkie środki dowodowego oraz mechanizmy ich oceny (art. 233 § 1 k.p.c.), z domniemaniem faktycznym włącznie (art. 231 k.p.c.). Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, w ocenie Sądu I instancji, pozwana zdołała wykazać wyrażenie przez powódkę zgody na zaciągnięcie przez jej męża zobowiązania wobec poprzednika prawnego pozwanej, którego obowiązek wykonania został stwierdzony wyrokiem Sadu Rejonowego w Kętrzynie z 19 listopada 2020 r. w sprawie I C 1260/19, a która warunkowała współodpowiedzialność majątkową powódki za zobowiązanie względem pozwanej. W świetle przeprowadzonych w niniejszej sprawie dowodów okoliczność ta nie budziła wątpliwości Sądu Rejonowego, pomimo braku udokumentowania tego faktu. W świetle opinii biegłej grafolog bezsporne jest bowiem, że to nie powódka podpisała dokument stwierdzający fakt zawarcia umowy pożyczki przez jej męża oraz poprzednika prawnego pozwanej.

Niemniej jednak na podstawie historii rachunków bankowych powódki Sąd I instancji ustalił, że jej mąż od lutego 2012 roku (pierwsza transakcja k. 182v), tj. od ponad roku przed zawarciem umowy pożyczki prowadził działalność gospodarczą polegającą na handlu rybami. Okoliczność ta wynika również, choć w stopniu mało konkretnym, z zeznań męża powódki – R. H., który wskazał, że do dziś sprowadza ryby z krajów ameryki. Zestawiając ten fragment jego zeznań z historią rachunków dokumentującą kilkadziesiąt operacji bankowych z lat 2012 i 2013 Sąd Rejonowy stwierdził, że działalność ta była prowadzona stale i w sposób zorganizowany, co zgodnie z przepisem art. 2 ówcześnie obowiązującej ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1807) stanowi definicję prowadzenia działalności gospodarczej. Świadek wiarygodnie wskazał dodatkowo, że powódka wiedziała o prowadzonej przez niego działalności, i w celu umożliwienia jej prowadzenia udostępniła mu posiadane rachunki bankowe. Zeznanie to częściowo nie było nawet kwestionowane przez samą powódkę, która przyznała udostępnienie mężowi (świadkowi) wszystkich kluczy umożliwiających samodzielne wykonywanie wszelkich operacji bankowych (chciała wspomóc męża, do którego wzrosło jej zaufanie), przy czym wskazała, że było to na potrzeby jego działalności budowlanej. W tym zakresie Sąd I instancji dał wiarę świadkowi, albowiem z historii rachunków bankowych wynika, że z tych samych rachunków korzystała powódka. Jak wynika z historii rachunków bankowych pierwsze operacje związane z handlem rybami pojawiły się w lutym 2012 roku, i w miarę regularnie trwały do końca roku 2013. Mając bieżący wgląd w przeprowadzane operacje, których znaczna ilość (kilkadziesiąt operacji) i tytuły dotyczące aquarystyki zdaniem tego Sądu świadczą, że powódka miała wiedzę nie tylko – jak przyznała – o działalności budowlanej męża, ale i handlowej. W konsekwencji za wiarygodne uznał Sąd Rejonowy zeznania świadka, że pożyczkodawca J. L., przed zawarciem umowy pożyczki, przyszedł do domu powódki w celu okazania mu umowy rozdzielności majątkowej między małżonkami H.. Chciał zobaczyć dokument dla upewnienia się, że pieniądze przelane na konto powódki nie będą podlegały zajęciu przez komornika, a który był w wyłącznym posiadaniu powódki, i to powódka okazywała dokument pożyczkodawcy. Pan L. był w mieszkaniu przez 1,5 godziny. Jak zauważył Sąd I instancji po pierwsze fakty te częściowo zostały potwierdzone przez powódkę (wizyta Pana L. w domu w celu okazania umowy rozdzielności majątkowej małżeńskiej), a po wtóre ostrożność pożyczkodawcy wydaje się naturalna zważywszy wartość pożyczanej kwoty oraz nieukrywane przed nim postępowania egzekucyjne przeciwko R. H..

Jednocześnie w ocenie tego Sądu nie sposób przyjąć za wiarygodne zeznań świadka i wyjaśnień powódki, że nie interesowała się ona przyczyną, dla której pożyczkodawca zażyczył sobie okazania takiej umowy. Powódka jest osobą wykształconą, której powierzano obowiązki kierownicze w placówkach pedagogicznych. Doświadczenie życiowe wskazuje na ochronę danych niemających charakteru publicznego, a tym bardziej danych o charakterze osobistym (ścisłe dane osobowe). Skoro powódka nie miała żadnych relacji z pożyczkodawcą, to jego życzenie, z pewnością nieoczywiste, u przeciętnego obywatela wzbudziłoby potrzebę uzyskania wyjaśnień, dla których takie życzenie miałby wykonać. Wizyta pożyczkodawcy w domu powódki trwała ponad godzinę, w efekcie której został sporządzony dokument potwierdzający zawarcie umowy pożyczki, z treści którego również wynikał cel inwestycyjny. Dlatego zdaniem Sądu Rejonowego powódka z pewnością takowe wyjaśnienia uzyskała. W ocenie tego Sądu, spełniając życzenie pożyczkodawcy i wyrażając zgodę na przyjęcie kwoty pożyczki na własne konto, powódka nie tylko wyraziła zgodę na zawarcie umowy pożyczki, ale przede wszystkim zawarcie takiej umowy uczyniła możliwym. Zdaniem Sądu I instancji zgoda powódki stanowiła warunek sine qua non zawarcia umowy. Tylko powódka dysponowała bowiem dokumentem żądanym przez pożyczkodawcę, a jego fatyga do domu powódki dowodzi, że bez zapoznania się z tym dokumentem nie doszłoby do zawarcia umowy pożyczki. Niewątpliwie współpracując w tamtym momencie z własnym mężem powódka legitymizowała bezpieczeństwo udzielonej pożyczki, przynajmniej od strony grożącej egzekucji. Kolejno Sąd Rejonowy stwierdził, że zgromadzony materiał dowodowy prowadzi do jednoznacznego wniosku, że powódka wyraziła zgodę na zaciągnięcie przez jej męża zobowiązania u J. L., o jakiej mowa w art. 41 § 1 k.r.o. W konsekwencji nie zachodzi przesłanka usprawiedliwiająca żądanie pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w stosunku do powódki, opisana w treści przepisu art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. Tym samym powództwo przeciwegzekucyjne podlegało oddaleniu.

Wobec podniesienia przez pozwaną zarzutu nadużycia przez powódkę prawa podmiotowego, Sąd I instancji stwierdził, że to powódka była faktycznym beneficjentem działalności jej męża, albowiem to na jej konta wpływały pieniądze wpłacane przez ludzi. Powódka jak sama wskazała zarabiała w tamtym czasie ok. 5.000 złotych miesięcznie, a na jej konto jednorazowo wpływały kwoty po kilka, kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych. Pieniądze były też z konta wielokrotnie podejmowane, i nie jest wiadomo co się z nimi stało. Sąd Rejonowy wyjaśnił, że miał na względzie, że powódka nie przedstawiła, pomimo jej zobowiązania, historii wszystkich rachunków bankowych. Tymczasem na jej konto w dniu 19 czerwca 2012 r. przelana została kwota ponad 50.000 złotych (vide: k. 193). Z tego też względu w ocenie tego Sądu mogą istnieć podstawy uznania żądania powódki, zgodnie z zarzutem pozwanej, za naruszające zasady współżycia społecznego. Powódka współpracując z mężem przyczyniała się do zaciągania przez niego, pomimo niewypłacalności, kolejnych zobowiązań, mogąc również samej uzyskiwać profit z tego tytułu. Podniesione obecnie żądanie wykazania wyłącznie jednoznacznym dokumentem własnej zgody, stanowiącej warunek jej współodpowiedzialności majątkowej, w ocenie Sądu Rejonowego narzuca trudne do odparcia wrażenie o celowości działania obu małżonków. O kosztach Sąd I instancji orzekł na podstawie art. 98 § 1, § 1 ¹ i 3 k.p.c., obciążając nimi w całości powódkę oraz zasądzając odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku je zasądzającego do dnia zapłaty. Na koszty procesu pozwanej złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej w wysokości stawki minimalnej oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa. Sąd Rejonowy nakazał również pobrać od powódki na rzecz Skarbu Państwa nieuiszczoną część kosztu opinii biegłego, na podstawie art. art. 83 ust. 2 i 113 ust. 2 pkt 1 ustawy z 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Powódka uiściła zaliczkę na dowód z opinii biegłego w wysokości 1.000 złotych, natomiast łączny koszt opinii wyniósł 1.762,69 złotych.

Od wyroku Sądu I instancji apelację wywiodła powódka, zaskarżając wyrok w całości i zarzucając:

1) naruszenie przepisów postępowania poprzez błędne zastosowanie art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. i przyjęcie, że:

a) w postępowaniu przewciwegzekucyjnym nie można oceniać prawidłowości klauzuli wykonalności nadanej tytułowi egzekucyjnemu na podstawie art. 787 k.p.c.,

b) do skutecznego zaprzeczenia zdarzenia, na którym oparto wydanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika na podstawie art. 787 k.p.c. nie jest wystarczające udowodnienie braku dokumentu wykazującego zgodę małżonka na zaciągnięcie zobowiązania, podczas gdy do pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego powstałego w wyniku nadania klauzuli wykonalności na podstawie art. 787 k.p.c. wystarczające jest udowodnienie w postępowaniu wszczętym na podstawie art. 840 § 1 pkt l k.p.c. braku wykazania dokumentem zgody małżonka na zaciągnięcie zobowiązania,

c) w postępowaniu przeciwegzekucyjnym dopuszczalna jest ocena zasadności nadania klauzuli wykonalności w trybie art. 787 k.p.c. mimo braku dokumentu wykazującego zgodę małżonka na powstanie wierzytelności,

2) naruszenie prawa materialnego, tj. art. 41 § 1 i art. 47 ¹ kodeksu rodzinnego i opiekuńczego poprzez błędne przyjęcie, że powódka odpowiada za zobowiązania męża mimo ustalenia faktu zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej między małżonkami H. i wiedzy o tej umowie pożyczkodawcy przed udzieleniem pożyczki,

3) naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 232 k.p.c. w związku z art. 6 k.c. i błędne przyjęcie, że w procesie wszczętym na podstawie art. 840 § 1 ust. 1 k.p.c. powódkę obciąża dowód wykazania braku zgody na zaciągnięcie zobowiązania, podczas gdy w tym procesie powódkę obciąża jedynie dowód braku dokumentu będącego podstawą nadania klauzuli wykonalności na podstawie art. 787 k.p.c. tj. dokumentu wykazującego zgodę na zaciągnięcie zobowiązania,

4) naruszenie prawa procesowego tj. art. 231 k.p.c. skutkujące błędem w ustaleniu faktu niezgodnie z rzeczywistym stanem poprzez błędne przyjęcie, że fakt ten wynika z innych udowodnionych faktów, takich jak okazanie umowy o rozdzielności majątkowej przed zawarciem umowy pożyczki i wpływ środków pieniężnych z umowy pożyczki zawartej przez męża powódki na jej rachunek bankowy, pomimo że wniosku takiego nie można było przyjąć z innych ustalonych faktów,

5) naruszenie przepisów postępowania i wyrokowanie co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem.

Powódka wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i pozbawienie wykonalności w całości tytułu wykonawczego - wyroku Sądu Rejonowego w Kętrzynie I Wydziału Cywilnego z dnia 19 listopada 2019 r. w sprawie o sygnaturze I C 1260/19 wydanego przeciwko R. H., w stosunku do powódki, jako małżonki dłużnika, na podstawie klauzuli wykonalności przeciwko powódce nadanej przez Sąd Rejonowy w Kętrzynie I Wydział Cywilny postanowieniem z dnia 20 sierpnia 2021 r. w sprawie o sygnaturze I Co 48/21.

Nadto powódka wniosła o zasądzenie od pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwana wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powódki zasługiwała na uwzględnienie w przeważającym zakresie.

Zasadniczo Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za własne ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego, natomiast nie podziela oceny prawnej tego Sądu i ostatecznej konstatacji, że powództwo w niniejszej sprawie należało oddalić.

W okolicznościach postępowania niekwestionowane pozostawało, iż z uwagi na nadanie klauzuli wykonalności przeciwko powódce jako małżonce R. H., jest ona dłużniczką egzekwowaną. Sporne jest natomiast, czy w świetle ustalonego przez Sąd I instancji stanu faktycznego zaktualizowały się przesłanki uwzględnienia powództwa przeciwegzekucyjnego, mając przede wszystkim na względzie okoliczności, iż to nie podpis powódki widnieje na umowie pożyczki oraz że poprzednik prawny pozwanej zapoznał się przed dokonaniem czynności prawnej z umową majątkową ustanawiającą ustrój rozdzielności majątkowej małżonków H..

W niniejszej sprawie podstawę nadania klauzuli wykonalności przeciwko powódce stanowił art. 787 k.p.c., stosownie do którego tytułowi egzekucyjnemu wydanemu przeciwko osobie pozostającej w związku małżeńskim sąd nada klauzulę wykonalności także przeciwko jej małżonkowi z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, jeżeli wierzyciel wykaże dokumentem urzędowym lub prywatnym, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika. Zgodnie natomiast z art. 840 § 1 pkt 3 k.p.c., dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787 k.p.c., wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.

W literaturze wskazuje się, że w celu uzasadnienia, iż egzekwowane świadczenie nie należy się wierzycielowi, małżonek może powołać się na trzy rodzaje zdarzeń, tj. że egzekwowane roszczenie nie jest w ogóle należne wierzycielowi, że egzekucja tego roszczenia nie może być kierowana do majątku wspólnego oraz że na skutek zarzutów opartych na prawie małżonka doszło do wygaśnięcia roszczenia (A. Pokora, Odpowiedzialność majątkowa małżonków i przymusowe dochodzenie od nich roszczeń, Warszawa 2014, s. 136; E. Wengerek, Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne, t. 1, Warszawa 1994, s. 365). W przypadku zdarzeń mających dowieść, że egzekucja roszczenia nie może być kierowana do majątku wspólnego małżonek może powoływać się na wyłączenie lub ograniczenie jego odpowiedzialności z tego majątku (A. Marciniak, Sądowe postępowanie egzekucyjne, Warszawa 2013, s. 281). Ponadto małżonek może powoływać się na brak zgody na zaciągnięcie zobowiązania przez współmałżonka, której wyrażenie zgodnie z art. 41 § 1 k.r.o. stanowi warunek konieczny do zaspokojenia się przez wierzyciela z majątku wspólnego. Może więc dojść do sytuacji, w której zgoda małżonka badana byłaby podwójnie – najpierw w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności, a następnie w postępowaniu wszczętym wytoczeniem powództwa opozycyjnego (T. Żyznowski [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Tom IV. Artykuły 730-1088, red. H. Dolecki, T. Wiśniewski, Warszawa 2014 , s. 356).

Sąd Okręgowy podziela wyrażony w literaturze pogląd, że ze względu na trudniejszą sytuację małżonka dłużnika, a także na bardziej formalny charakter postępowania klauzulowego nieuzasadnione byłoby uniemożliwienie małżonkowi powoływania się w drodze powództwa opozycyjnego na niewyrażenie zgody na dokonanie przez dłużnika czynności prawnej (J. Słyk, Powództwa przeciwegzekucyjne małżonka dłużnika (art. 840 § 1 pkt 3 i art. 840 ^{( 1 )}Kodeksu postępowania cywilnego, Prawo w działaniu 2014 , t. 17, Sprawy cywilne, s. 61; M. Romańska, Środki merytorycznej obrony małżonka dłużnika przed egzekucją, Transformacje Prawa Prywatnego 2013, nr 4, s. 64) Celem regulacji z art. 840 § 1 pkt 3 k.p.c. miało być bowiem wyrównanie pozycji małżonka muszącego znosić egzekucję z majątku wspólnego w razie nieudolnej obrony dłużnika w postępowaniu rozpoznawczym, w którym małżonek nie mógł brać udziału ze względu na brak legitymacji biernej i tym samym bronić się merytorycznie przeciwko roszczeniom wierzyciela (E. Wengerek, Postępowanie zabezpieczające i egzekucyjne, t. 1, Warszawa 1994, s. 365).

Sąd Okręgowy podziela zatem stanowisko, że małżonek dłużnika przeciwko któremu Sąd nadał klauzulę wykonalności na mocy art. 787 k.p.c., tak jak ma to miejsce w okolicznościach sprawy niniejszej, może oprzeć powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności na wszystkich trzech podstawach wymienionych w art. 840 § 1 k.p.c., a nie tylko na podstawie pkt 3 (E. Wengerek [w:] M. Romańska (red.), Postępowanie zabezpieczające, s. 344). Zakres zarzutów jakie może podnosić małżonek dłużnika, który wytoczył powództwo przeciwegzekucyjne jest zatem znacznie szerszy aniżeli zarzuty przysługujące mu w postępowaniu klauzulowym.

Zgodnie z art. 41 k.r.o. jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków (§ 1). Jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie bez zgody drugiego małżonka albo zobowiązanie jednego z małżonków nie wynika z czynności prawnej, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9, a jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa, także z przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa. (§ 2). Jeżeli wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności lub dotyczy majątku osobistego jednego z małżonków, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9. (§ 3.)

W uchwale z dnia 8 listopada 2019 r. (III CZP 36/19) Sąd Najwyższy stwierdził, że małżonek dłużnika osobistego jest na podstawie art. 41 k.r.o. dłużnikiem ponoszącym wobec wierzyciela odpowiedzialność ograniczoną do składników majątku wspólnego małżonków.

W literaturze wskazuje się, że na podstawie art. 41 § 1 i 2 k.r.o. można wyodrębnić dwie przesłanki pełnej, tj. nieograniczonej do określonych przedmiotów, odpowiedzialności majątkiem wspólnym za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z małżonków, tj. zaciągnięcie zobowiązania za zgodą drugiego małżonka i jego źródło w czynności prawnej. W piśmiennictwie, na podstawie § 3 komentowanego artykułu wyodrębniono również dwie kolejne przesłanki tej odpowiedzialności (por. E. Skowrońska-Bocian, w: Wierciński, Komentarz KRO, s. 386), tj. powstanie wierzytelności w czasie trwania wspólności i niepozostawanie wierzytelności w związku z majątkiem osobistym. Wyodrębnienie przesłanek wymienionych jako trzecia i czwarta zależy od przyjęcia koncepcji interpretacyjnej dotyczącej art. 41 § 3 k.r.o., odrzucającej możliwość wyrażenia przez małżonka zgody na wymienione w nim zobowiązania. Zdaniem części autorów o przyjęciu takiej interpretacji decyduje wykładnia logiczna - założenie, że możliwe jest wyrażenie zgody na czynności wskazane w art. 41 § 3 k.r.o. czyniłoby ten przepis zbędnym, bowiem wymienione w nim wierzytelności mieszczą się w kategorii zaciągnięcia zobowiązania, o której stanowi § 1. Również względy funkcjonalne nakazują wykluczyć możliwość obciążenia majątku wspólnego czynnościami pozostającymi z nim bez żadnego związku. (por. K. Osajda (red. serii), M. Domański, J. Słyk (red. tomu), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz. Wyd. 11, Warszawa 2024 i cytowane tam poglądy).

Inaczej rzecz ujmując przewidziana w art. 41 k.r.o. odpowiedzialność majątkiem wspólnym za zobowiązania uzależniona jest od spełnienia następujących przesłanek: 1) powstanie zobowiązania w wyniku czynności prawnej dokonanej przez jednego z małżonków, 2) obowiązywanie ustroju ustawowej wspólności majątkowej w chwili powstania zobowiązania, 3) wyrażenie przez współmałżonka zgody na zaciągnięcie zobowiązania, 4) pozostawanie zobowiązania w związku z majątkiem wspólnym.

Nie ulega zatem wątpliwości, że zobowiązanie ma powstać w czasie obowiązywania ustroju wspólności majątkowej małżeńskiej. Decydujące znaczenie ma w tym przypadku chwila powstania zobowiązania, a nie chwila wymagalności roszczenia wierzyciela. Przykładowo, jeżeli umowa pożyczki została zawarta przed zawarciem związku małżeńskiego, bez znaczenia dla odpowiedzialności majątkiem wspólnym pozostaje okoliczność, czy termin spełnienia świadczenia (zwrotu sumy dłużnej) nadszedł także przed powstaniem wspólności majątkowej, czy też już po jej powstaniu. (E. Skowrońska-Bocian [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. J. Wierciński, Warszawa 2014, art. 41.)

Wskazać dalej wypada, iż zgodnie z art. 787 ² k.p.c. zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej nie stanowi przeszkody do nadania klauzuli wykonalności według przepisów art. 787 i art. 787 ¹ oraz prowadzenia na podstawie tak powstałego tytułu wykonawczego egzekucji do tych składników, które należałyby do majątku wspólnego, gdyby umowy majątkowej nie zawarto. Przepis niniejszy nie wyłącza obrony małżonków w drodze powództw przeciwegzekucyjnych, jeżeli umowa majątkowa małżeńska była skuteczna wobec wierzyciela.

Wyłączona została zatem możliwość badania przez Sąd w postępowaniu klauzulowym skuteczności zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej wobec wierzyciela. Nie wyłącza to jednak obrony małżonka w drodze powództwa przeciwegzekucyjnego, jeśli powyższa umowa była skuteczna wobec wierzyciela (E. Świędrych, Powództwo opozycyjne małżonka dłużnika na podstawie art. 840 § 1 pkt 3 i 840 ^{( 1 )}KPC, PPE rok 2016, numer 4, s. 8, System Informacji Prawnej Legalis). Zgodnie z art. 840 ^{( 1 )}k.p.c., jeżeli dłużnik albo jego małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787 lub art. 787 ^{( 1)} k.p.c., podnosi wynikający z umowy majątkowej małżeńskiej zarzut wyłączenia lub ograniczenia jego odpowiedzialności całością lub częścią majątku, przepis art. 840 § 1 i § 2 k.p.c. stosuje się odpowiednio. Zgodnie zaś z art. 47 ^{( 1 )}k.r.o. małżonek może powoływać się względem innych osób na umowę majątkową małżeńską, gdy jej zawarcie oraz rodzaj były tym osobom wiadome. Małżonek dłużnika musi więc wykazać, że informację tę wierzyciel powziął jeszcze przed powstaniem wierzytelności. Podnosząc zarzuty wynikające z umowy majątkowej małżeńskiej dłużnik lub jego małżonek nie zaprzeczają w ten sposób istnieniu roszczenia ani możliwości jego egzekwowania, a wyłącznie kwestionują zakres egzekucji (A. Pokora, Odpowiedzialność majątkowa małżonków i przymusowe dochodzenie od nich roszczeń, Warszawa 2014, s.147-148).

Podzielając powyższe zapatrywania i odnosząc je do realiów rozpoznawanej sprawy brak było podstaw do oddalenia powództwa apelującej.

Skoro bowiem – jak ustalił Sąd I instancji (k. 253 v.254) – jeszcze przed udzieleniem pożyczki pożyczkodawca wiedział, że pożyczkobiorca i jego małżonka zawarli umowę wprowadzającą rozdzielność majątkową, innymi słowy, zawarli umowę wyłączającą małżeńską wspólność majątkową, to zgodnie z art. 47 ¹ k.r.o. umowa ta była wobec pożyczkodawcy skuteczna.

Jednocześnie, jeżeli na moment udzielania pożyczki małżonków nie łączyła małżeńska wspólność majątkowa i zobowiązanie nie pozostawało w związku z majątkiem wspólnym, tym samym nie zaktualizowały się przesłanki odpowiedzialności powódki z art. 41 k.r.o., a zatem brak było również materialnoprawnej podstawy do nadania klauzuli wykonalności przeciwko powódce z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową (art. 787 k.p.c.).

Sąd II instancji nie dostrzega także przesłanek, dla których powództwo powinno zostać oddalone jako naruszające zasady współżycia społecznego (art. 5 k.c.). O ile niewątpliwym pozostaje, iż pożyczona przez męża powódki kwota wpłynąć miała na jej rachunek bankowy z uwagi na prowadzone przeciwko R. H. egzekucje, to pożyczkodawca miał pełną świadomość tego, że apelującą i jej męża łączy ustrój rozdzielności majątkowej. Stąd jego następca prawny, wstępujący w miejsce wierzyciela, nie może obecnie powoływać się na okoliczności zmierzające do ustalenia, że żądanie powódki stanowi nadużycie prawa.

Wobec powyższego, w ocenie Sądu Okręgowego w niniejszym postępowaniu powódka wykazała przesłanki usprawiedliwiające żądanie pozbawienia w stosunku do powódki wykonalności tytułu wykonawczego - wyroku Sądu Rejonowego w Kętrzynie z dnia 19 listopada 2019 r. w sprawie I C 1260/19, wydanego przeciwko R. H..

W związku z powyższym, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c., w punkcie I. wyroku, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w części, nadając mu brzmienie, w którym w punkcie 1. pozbawił w całości wykonalności, w stosunku do powódki I. H., tytuł wykonawczy w postaci wyroku Sądu Rejonowego w Kętrzynie z 19 listopada 2019 r. (sygn. akt I C 1260/19), któremu Sąd ten postanowieniem z 20 sierpnia 2021 r. (sygn. akt I Co 48/21) nadał klauzulę wykonalności przeciwko powódce I. H. jako małżonce dłużnika R. H. z ograniczeniem jej odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową, w punkcie 2., na podstawie art. 102 k.p.c., nie obciążył pozwanej kosztami procesu na rzecz powódki i w punkcie 3., na podstawie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, odstąpił od obciążenia pozwanej brakującymi kosztami sądowymi na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Kętrzynie.

Co się tyczy o rozstrzygnięciu o kosztach procesu za I instancję, to zgodnie z art. 102 k.p.c., w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie nie budzi wątpliwości, że przepis art. 102 k.p.c. wyraża zasadę słuszności w orzekaniu o kosztach, stanowiąc wyjątek od ujętej w art. 98 § 1 k.p.c. ogólnej zasady odpowiedzialności za wynik procesu (K. Flaga-Gieruszyńska, A. Zieliński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Wyd. 10, Warszawa 2019). Za powszechnie akceptowalny należy również uznać pogląd, że przepis art. 102 k.p.c. nie konkretyzuje pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawia ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 lutego 2010 r., IV CZ 2/10). W doktrynie i w orzecznictwie przyjmuje się, że do okoliczności tych zalicza się m.in. sytuację majątkową i osobistą strony, powodującą, że obciążenie jej kosztami może pozostawać w kolizji z zasadami współżycia społecznego. Przy zastosowaniu art. 102 k.p.c. mogą być również brane pod uwagę okoliczności dotyczące charakteru danej sprawy (K. Flaga-Gieruszyńska, A. Zieliński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Wyd. 10, Warszawa 2019).

W orzecznictwie wskazuje się, że przepis art. 102 k.p.c. powinien być zastosowany, gdy w okolicznościach sprawy obciążenie strony kosztami byłoby niezgodne z zasadami współżycia społecznego (dobrymi obyczajami), przekonywującymi o tym, że w danym wypadku obciążenie kosztami procesu byłoby niesprawiedliwe i niesłuszne (postanowienie Sądu Najwyższego z 27 października 1966 r., II PZ 62/66, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 16 września 2015 r., III AUa 936/144, niepub.). Nie ma też sporu co do tego, że ocena, czy zachodzą przesłanki do zastosowania art. 102 k.p.c., pozostawiona jest swobodnej ocenie sądu (art. 233 § 1 k.p.c.), który dokonuje jej w ramach swoich kompetencji dyskrecjonalnych, bezstronnie wykorzystując swoje doświadczenie życiowe i poczucie sprawiedliwości ( Orzekanie o kosztach postępowania cywilnego. Komentarz praktyczny z orzecznictwem, A. Zieliński, Legalis).

W ocenie Sądu Okręgowego za zastosowaniem wobec pozwanej na etapie rozstrzygania o kosztach procesu za I instancję dobrodziejstwa z art. 102 k.p.c. i nie obciążaniem pozwanej kosztami procesu na rzecz powódki przemawia charakter sprawy. Pozwana pozostawała w subiektywnym przekonaniu, że prowadzenie egzekucji przeciwko powódce jest zasadne, bowiem dysponowała tytułem egzekucyjnym zaopatrzonym w klauzulę wykonalności przeciwko powódce. Jednocześnie w takim przekonaniu dodatkowo utwierdziła pozwaną okoliczność, że powódka nie zaskarżyła postanowienia w przedmiocie nadania klauzuli wykonalności, choć takie uprawnienie jej przysługiwało. Sąd Okręgowy wziął również pod uwagę fakt, że pozwana jest następcą prawnym pożyczkodawcy, a zatem mogła nie posiadać pełnej wiedzy na temat okoliczności w jakich pożyczka została udzielona, co zresztą wynika z przesłuchania pozwanej w charakterze strony. Przekonanie pozwanej było zatem do pewnego stopnia usprawiedliwione, aczkolwiek powinno ulec zmianie na skutek zapoznania się z zarzutami podniesionymi przez powódkę w pozwie oraz po zapoznaniu z wynikami postępowania dowodowego. Stąd też w ocenie Sądu Okręgowego obciążenie pozwanej kosztami procesu na rzecz powódki za postępowanie przed Sądem I instancji jawiłoby się jako niesłuszne.

Tym samym w punkcie II. wyroku, na podstawie art. 385 k.p.c., Sąd Okręgowy oddalił apelację w pozostałej części jako bezzasadną.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł w punkcie III. wyroku i na podstawie art. 98 § 1, § 1 ¹, § 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 6 i § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 5.290 zł tytułem zwrotu kosztów procesu za instancję odwoławczą z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o kosztach procesu za II instancję do dnia zapłaty. Na zasądzoną kwotę składa się wynagrodzenie pełnomocnika powódki – 2.700 zł i opłata sądowa od apelacji – 2.590 zł.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy rozstrzygnął w oparciu o ogólną zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, albowiem złożenie przez powódkę apelacji było konieczne dla zapewnienia ochrony jej praw. O ile bowiem w momencie podjęcia obrony przed Sądem I instancji, pozwana mogła być – z przyczyn wyżej opisanych – subiektywnie przekonana o słuszności swych racji, to już w momencie ustalenia, iż to nie podpis powódki widnieje pod umową pożyczki, argumentacja jej straciła rację bytu.

SSO Jacek Barczewski