Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 2 czerwca 2022r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach V Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodnicząca – Sędzia Sądu Apelacyjnego Barbara Konińska

po rozpoznaniu w dniu 2 czerwca 2022r.

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...)we W.

przeciwko A. K. i D. K.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Okręgowego w Rybniku

z dnia 15 kwietnia 2021r., sygn. I C 144/20

1.  oddala apelację;

2.  przyznaje adwokatowi D. S. od Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego
w Rybniku kwotę 3.240 zł (trzy tysiące dwieście czterdzieści złotych) z tytułu wynagrodzenia za pełnienie funkcji kuratora pozwanych;

3.  nakazuje pobrać od pozwanych solidarnie na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Apelacyjnego
w Katowicach 35.519 (trzydzieści pięć tysięcy pięćset dziewiętnaście) złotych z tytułu nieuiszczonej opłaty od apelacji;

4.  nakazuje pobrać od pozwanych solidarnie na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego
w Rybniku kwotę 3.240 (trzy tysiące dwieście czterdzieści) złotych z tytułu wydatków
w postępowaniu odwoławczym.

Sygn. akt V ACa 222/21

UZASADNIENIE

Powódka (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w K. 5 czerwca 2018 r. złożyła pozew o zapłatę w postępowaniu nakazowym domagając się zasądzenia solidarnie od pozwanych A. K. i D. K. 710.360,87 zł wraz z umownymi odsetkami za opóźnienie w wysokości dwukrotności ustawowych odsetek za opóźnienie od 542.885 zł od 26 kwietnia 2018r. do dnia zapłaty oraz z kosztów procesu według norm przepisanych. Podniosła, iż dochodzona przez nią wierzytelność wynika z braku zapłaty przez pozwanych należności wynikających z umowy Nr (...) o kredyt złotowy na finansowanie inwestycji oraz że pozwana została wykreślona z ewidencji działalności gospodarczej.

Postanowieniem z 17 września 2019 r. Sąd Okręgowy na zasadzie art. 196 § 1 k.p.c. zawiadomił o toczącym się procesie na wniosek powódki (...)we W., który pismem z dnia
1 października 2019 r. zgłosił przystąpienie do sprawy w charakterze powoda w związku
z nabyciem wierzytelności wobec pozwanych na skutek umowy z dnia 31 stycznia 2019 r.

Kurator ustanowiony dla nieznanych z miejsca pobytu pozwanych domagał się oddalenia powództwa w całości oraz przyznania wynagrodzenia. Zarzucił, że powód nie przedłożył żadnych dowodów na okoliczność wykazania, iż doszło do uruchomienia kredytu inwestycyjnego w ustalonej umową kwocie ani dowodów świadczących o wysokości wpłat dokonywanych przez pozwanych. Zgłosił również zarzut nieważności zawartej przez strony umowy z uwagi na wysoce prawdopodobny fakt braku zdolności kredytowej pozwanej. Wyraził zgodę na zmianę strony powodowej.

Wyrokiem z dnia 15 kwietnia 202lr., sygn. I C 144/20 Sąd Okręgowy w Rybniku zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda(...) we W. kwotę 710.360,87 zł z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie - nie więcej jednak niż odsetki maksymalne za opóźnienie - liczonych od kwoty 542.885,00 zł od dnia 26 kwietnia 2018r. (punkt 1.); zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kwotę 10.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (punkt. 2.); przyznał kuratorowi nieznanych z miejsca pobytu pozwanych - adwokatowi D. S. od Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Rybniku kwotę 10.800 zł tytułem wynagrodzenia za pełnienie funkcji kuratora w postępowaniu (punkt 3.); nakazał pobrać solidarnie od pozwanych na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Rybniku kwotę 10.800 zł z tytułu kosztów sądowych powstałych w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, a związanych z wynagrodzeniem kuratora pozwanych nieznanych z miejsca pobytu (punkt 4.).

Sąd Okręgowy ustalił następujące istotne fakty:

W dniu 29 lutego 2012 r. (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w K. i A. K. prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą P.P.U.H. (...) A. K. z siedzibą w R. zawarli Umowę Nr (...) o kredyt
w wysokości 1.100.000 zł przeznaczony wyłącznie na finansowanie inwestycji polegającej na rozbudowie hali serwisowo diagnostycznej. Kredyt został udzielony na okres od 29 lutego 2012r. do 30 grudnia 2018r. Kredyt był oprocentowany według zmiennej stopy procentowej ustalonej przez Bank w oparciu o stawkę WIBOR dla jednomiesięcznych depozytów międzybankowych powiększonej o marżę w wysokości 3,00 punktów procentowych
w stosunku rocznym. Stosownie do § 8 ust. 2 pkt 4 Umowy, w przypadku jej naruszenia Bank może wypowiedzieć Umowę w całości albo w części z zachowaniem najkrótszego dozwolonego prawem okresu wypowiedzenia oraz zażądać spłaty wypłaconego Kredytu wraz z naliczonymi odsetkami, przy czym Kredytobiorca spłaci wypłacony Kredyt wraz
z naliczonymi odsetkami oraz wszelkimi innymi kwotami należnymi od niego z tytułu umowy, najpóźniej następnego dnia po upływie okresu wypowiedzenia lub w takim terminie po upływie okresu wypowiedzenia jaki wskaże Bank. Na zawarcie i wykonanie umowy Nr (...) o kredyt, zgodę wyraził małżonek - D. K. w obecności którego pozwana podpisała umowę. Dnia 29 lutego 2012 r. (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w K. zawarł z pozwanym D. K. umowę poręczenia mocą której pozwany, zobowiązał się wykonać wszelkie zobowiązania pieniężne A. K. wynikające z umowy Nr (...) o kredyt złotowy na finansowanie inwestycji.

Dnia 14 sierpnia 2013 r. pozwana zwarła aneks nr (...) na który to zgodę pozwany mocą którego wprowadzono zmianę dotyczącą zabezpieczenia poprzez wpisania hipoteki umownej łącznej do kwoty 1.500.000 zł na dwóch nieruchomościach D. K.. Jednocześnie dnia 14 sierpnia 2013 r. zawarto aneks nr (...) do umowy poręczenia z dnia 29 lutego 2012 r. mocą którego pozwany potwierdził swe zobowiązanie w stosunku do umowy Nr (...) o kredyt zmienionej następnie aneksem nr (...) z 14 sierpnia 2013 r.

Pismem z 1 lutego 2016 r. („Wezwanie do zapłaty”) (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w K. wezwała pozwaną do zapłaty w terminie 14 dni wymagalnego zadłużenia wynoszącego 49.610,17 zł, jednocześnie informując o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Pozwana odebrała powyższe pismo w dniu 3 lutego 2016r. Pozwana złożyła plan restrukturyzacji opatrzony datą 19 lutego 2016 r. Pismem z 15 marca 2016 r. („Wezwanie do zapłaty wymagalnych wierzytelności”) (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w K. odrzuciła przedstawione przez pozwaną warunki restrukturyzacji, gdyż w jej ocenie nie posiada ona zdolności kredytowej do obsługi i spłaty zadłużenia wobec niego, jak i pozostałych instytucji finansujących jej działalność, jednocześnie wezwała pozwaną do zapłaty w terminie 14 dni wymagalnego zadłużenia wynoszącego 107.089,61 zł. Pozwana odebrała powyższe pismo w dniu 3 lutego 2016 r.

Pismem z 30 marca 2016 r. („Wypowiedzenie Umowy Nr (...)
o kredyt złotowy na finansowanie inwestycji”) (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w K. z uwagi na niedotrzymanie warunków umowy i nieregulowania zaległości pomimo wezwania do zapłaty wypowiedziała umowę z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia wskazując, że kwota zaległości wynosi 554.573,97 zł. Pozwani odebrali powyższe pismo 13 kwietnia 2016 r. Pismem z 10 czerwca 2016 r. pozwana wystąpiła do (...) Bank (...) Spółki Akcyjnej w K. z propozycją zawarcia ugody. Pismem z 15 lipca 2016 r. bank poformował pozwaną, że przedstawiona propozycja spłaty zadłużenia nie została przez niego zaakceptowana. Pismami z 14 lipca 2016 r. („Ostateczne wezwanie przedsądowe do zapłaty wymagalnych wierzytelności”) bank wezwał pozwanych do zapłaty w terminie 7 dni roboczych od dnia doręczenia pisma, wymagalnego zadłużenia w wysokości 571.684,78 zł. Niniejsze pisma zostały odebrane 3 sierpnia 2016 r. Pozwani nie dokonali jednak zapłaty.

W dniu 12 października 2016 r. pozwana A. K. zaprzestała prowadzić działalność gospodarczą.

Na dzień 26 kwietnia 2018 r. zadłużenie pozwanych z tytułu umowy kredytowej jak wyżej wynosiło 710.360,87 zł, w tym: niespłacony kapitał kredytu w kwocie 542.885 zł, niespłacone odsetki umowne naliczone za okres od 31 października 2015 r. do 13 maja 2016 r. w kwocie 12.486 zł, niespłacone podwyższone odsetki za opóźnienie od niespłaconego
w terminie zadłużenia za okres od 30 listopada 2015 r. do 25 kwietnia 2018 r. w kwocie 154.989,87 zł.

W dniu 31 stycznia 2019 r. (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w K. i (...) we W. zawarli umowę przelewu wierzytelności na mocy której (...) we W. nabyła wierzytelność przysługującą (...) Bank (...) Spółka Akcyjna w K. wobec pozwanych z tytułu Umowy Nr (...) o kredyt złotowy na finansowanie inwestycji.

Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 5 k.p.c. Sąd Okręgowy pominął dowód z opinii biegłego do spraw rachunkowości jako zmierzający jedynie do przedłużenia postępowania. Na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 3 k.p.c. Sąd Okręgowy pominął dowód o zwrócenie się
o przedłożenie dokumentacji jako nieprzydatny do wykazania danego faktu.

Sąd Okręgowy uznał iż powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości na podstawie art. 69 ust. l ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe oraz art. 876 § 1 k.c.
w stosunku do pozwanego na podstawie stosunku poręczenia. Sąd Okręgowy uznał za bezzasadny zarzut nieważności umowy z uwagi na zarzucany brak zdolności kredytowej pozwanej i wskazał, że brak zbadania zdolności kredytowej przez bank, czy też błędna ocena zdolności kredytowej podmiotu ubiegającego się o kredyt nie ma wpływu na ważność samej umowy. Wskazał też, że pozwani nie przedstawili dowodów celem wykazania, że zadłużenie jej wobec powoda jest inne aniżeli wynikałoby to z szczegółowego rozliczenia umowy. Sąd Okręgowy wskazał, że nie było również żadnych przeszkód, do przelania na powoda przez bank wierzytelności przysługującej mu wobec pozwanych na podstawie art. 509 k.c.
O kosztach Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. i § 1 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej z 9 marca 2018 r. oraz art. 113 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

W apelacji od tego wyroku kurator pozwanych zaskarżyła go w punktach 1, 2 i 4
i zarzuciła naruszenie:

-

art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę materiału dowodowego i poczynienie sprzecznych ustaleń faktycznych polegających na przyjęciu, iż umowa o kredyt na finansowanie inwestycji zawarta między stronami jest ważna, podczas gdy powód nie wykazał umocowania osób, które zawarły w jego imieniu umowę, aneks do umowy,
a następnie osób, które wypowiedziały umowę, oraz podczas gdy pozwana nie miała zdolności kredytowej, a następnie spłaty tak wysokiego zobowiązania, ani nie przedstawiła szczególnego sposobu zabezpieczenia kredytu i planu odzyskania zdolności kredytowej;

-

art. 217 k.p.c., 227 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku dowodowego dotyczącego dokumentacji kredytowej pozwanej, tj. wniosku kredytowego, danych zarobkowych
i majątkowych pozwanej, podczas gdy dokumentacja ta pozwoliłaby na rzeczywistą ocenę sytuacji majątkowej pozwanej w trakcie trwania procedury kredytowej i weryfikację decyzji powoda w przedmiocie przyznania pozwanej kredytu, która finalnie może rzutować na ważność umowy zawartej między stronami.

Stawiając powyższe zarzuty skarżąca wniosła o zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, przyznanie kuratorowi wynagrodzenia za prowadzenie sprawy w II instancji w oparciu o par 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej, tj. w wysokości stawki minimalnej określonej w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r.
w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 poz. 1800 zm. Dz U. z 2016 r. poz. 1668), albowiem koszty te nie zostały pokryte w całości, ani w części. Ewentualnie,
z ostrożności procesowej, wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, z uwzględnieniem kosztów postępowania odwoławczego jako części kosztów procesu.

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja podlegała w całości oddaleniu.

Wbrew zarzutom apelacji Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia w sprawie, które Sąd Apelacyjny w całości przyjmuje za własne bez potrzeby ich zbędnego powtarzania. Prawidłowo również zastosował prawo materialne. Trafnie Sąd Okręgowy uznał za bezzasadny zarzut nieważności umowy z uwagi na zarzucany brak zdolności kredytowej pozwanej. Zasadnie też przywołał art. 70 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2021r., poz. 2439) regulujący problematykę oceny zdolności kredytowej ubiegającego się o kredyt. Należy powtórzyć za Sądem Okręgowym, iż brak zbadania zdolności kredytowej przez bank, czy też błędna ocena zdolności kredytowej podmiotu ubiegającego się o kredyt nie ma wpływu na ważność samej umowy. Zatem nawet gdyby bank - co zarzucają pozwani - nieprawidłowo ocenił możliwość spłaty przez nich długu, to taka błędna ocena zdolności kredytowej nie skutkuje nieważnością umowy.

Bezzasadny jest także zarzut dotyczący nieważności umowy oparty o brak wykazania przez powoda umocowania osób, które zawarły w imieniu banku umowę, aneks do umowy,
a następnie osób, które wypowiedziały umowę. Sporna umowa została sporządzona w dniu 29 lutego 2012 r. w oddziale banku i przy udziale osób w nim zatrudnionych na stanowisku Managera Wydziału Doradców Klienta Korporacyjnego oraz Starszego Doradcy Klienta Korporacyjnego co wynika wprost z jej treści i dodatkowo opatrzona pieczęcią banku oddziału w W.. Przepis art. 97 k.c. zawiera domniemanie dotyczące umocowania do zawierania umów z osobami korzystającymi z usług przedsiębiorstwa. Domniemanie przewidziane w tym przepisie ma także zastosowanie do osób podpisujących w imieniu banku umowę kredytową (wyrok Sądu Najwyższego z 14 maja 2002r., sygn. akt V CKN 1031/00). Jak każde domniemanie jest ono domniemaniem wzruszalnym. Pozwani owego domniemania zaś nie obalili.

Przy tym art. 69 ust.2 ustawy Prawo bankowe nie określa skutku w postaci nieważności umowy kredytu na wypadek braku zachowania formy pisemnej. Biorąc zaś pod uwagę, że kredyt został uruchomiony, anesksowany a w pozwie powołał się na zawarcie tej umowy pełnomocnik banku wykazujący się upoważnieniem udzielonym mu przez osoby będące organami banku umowa ta została wraz z czynnościami podjętymi przez bank po jej zawarciu co najmniej per facta concludenta potwierdzona przez pełnomocnika banku, co oznacza że bank wyraził stanowczą wolę zawarcia tejże umowy a następnie jej wypowiedzenia. Co istotne obie strony przystąpiły do realizacji umowy co wyklucza możliwość braku umocowania pracowników pozwanego do jej zawarcia i aneksowania a następnie do skierowania wezwania do zapłaty i wypowiedzenia umowy. Umowa nie powoływała się na żadne pełnomocnictwa a pozwani na to się godzili i co więcej przystąpili do jej wykonywania, pobierając kwotę kredytu, zawierając aneks do umowy i dokonując spłaty części rat kredytowych.

Niezasadnym jest także zarzut naruszenia art. 217 k.p.c. i 227 k.p.c. poprzez oddalenie wniosku dowodowego dotyczącego dokumentacji kredytowej pozwanej, tj. wniosku kredytowego, danych zarobkowych i majątkowych pozwanej, skoro jak wskazano wyżej sytuacja majątkowa pozwanej nie wpływa na ocenę ważności umowy kredytowej przez nią zawartej.

Wobec powyższego apelacja jako niezasadna została oddalona na podstawie art. 385 k.p.c. Wyrok został wydany w składzie jednoosobowym na podstawie art. 15 zzs ¹ ust.1 pkt.4 ustawy z dnia 2 marca 2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020r., poz. 1842 ze zm.).

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 113 ust. 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U.
z 2020r., poz. 755) w zw. z § 2 pkt. 7 i § 10 ust.1 pkt. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz.U. z 2015r., poz. 1800) i na podstawie § 1 ust.1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz. U. z 2018 r. poz. 536).

SSA Barbara Konińska