Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 lipca 2024 roku

Sąd Rejonowy w Toruniu V Wydział Gospodarczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 17 lipca 2024 roku w Toruniu na rozprawie

sprawy z powództwa: K. L.

przeciwko pozwanemu: Gminie M. B.

o zapłatę

I.  oddala powództwo;

II.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 900 zł (dziewięćset złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt V GC 330/23upr

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 29 lipca 2024 r.

Powód K. L. domagał się zasądzenia od pozwanego Gminy M. B. kwoty 5.000 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 7 stycznia 2023 r. do dnia zapłaty. Powód wskazał, że pozwany zlecił jej wykonywanie usług cateringowych w jednej z prowadzonych przez siebie szkół w okresie od 12 września 2022 r. do 23 czerwca 2023 r. Powód rozpoczął wykonywanie umowy, ale pozwany już 16 września 2022 r. bezpodstawnie rozwiązał umowę ze skutkiem natychmiastowym. W niniejszym procesie powód żądał odszkodowania z tytułu części utraconych korzyści, które uzyskałby w samym 2022 r. w sytuacji, gdyby umowa była kontynuowana.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości. Stwierdził, że rozwiązanie umowy już po pierwszym tygodniu jej wykonywania wynikało z rażących naruszeń jej postanowień przez powoda. Kwestionował również wysokość szkody, w tym liczbę dni, w które powód miał dostarczać posiłki oraz koszt przygotowania jednego posiłku.

Sąd ustalił, co następuje:

Pozwany zorganizował przetarg na dożywianie dzieci w placówkach oświatowych na terenie Gminy M. B. w roku szkolnym 2022/2023. Powód złożył swoją ofertę i wygrał przetarg.

(fakt bezsporny, nadto dowód: formularz ofertowy, k. 42-46)

W dniu 22 sierpnia 2022 r. powód zawarł ze Szkołą Podstawową nr (...) w B. umowę o wykonywanie zadania dożywiania dzieci w placówkach oświatowych na terenie Gminy M. B. w roku szkolnym 2022/2023. Umowa została zawarta na czas określony, tj. od 12 września 2022 r. do 23 czerwca 2023 r. (§ 1 umowy). W komparycji umowy wskazano, że zamawiającym jest szkoła, a „płatnikiem umowy” jest pozwany.

Dożywianie obejmowało przygotowywanie gorących posiłków składających się z zupy z pieczywem i drugiego dania. Powód miał dostarczać przygotowane posiłki do stołówki szkolnej w Szkole Podstawowej nr (...) w B. wraz z dokumentem potwierdzającym ilość dostarczonych posiłków każdego dnia. Pozwany był również zobowiązany do codziennego odbioru i utylizacji naczyń jednorazowych, resztek i odpadków. Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia oraz sposób jego wykonania określony został w Specyfikacji Warunków Zamówienia i stanowił załącznik nr 2 do umowy (§ 2 umowy).

Zgodnie z § 3 ust. 4 umowy wykonawca był zobowiązany do przygotowania i przedstawienia dyrektorowi szkoły z co najmniej tygodniowym wyprzedzeniem jadłospisów dożywiania w poszczególnych dniach. Jadłospisy miały być sporządzane na okresy miesięczne i miały określać m.in. kaloryczność każdego z posiłków. Posiłki miały charakteryzować się wysoką jakością, posiadać właściwe walory smakowe, estetyczne oraz właściwą temperaturę. Zaakceptowany przez dyrektora szkoły jadłospis wykonawca miał wywiesić w wyznaczonym miejscu (§ 3 ust. 7 umowy). Wykonawca miał dostarczać posiłki własnym środkiem transportu, spełniającym wymagania konieczne do zapewnienia właściwych warunków higienicznych i zdrowotnych do przewozu posiłków w termosach gwarantujących utrzymanie odpowiedniej temperatury oraz jakości przewożonych potraw, przy zachowaniu wymogów określonych w przepisach sanitarnych (§ 3 ust. 9 umowy). Wykonawca zobowiązał się do rzetelnego przestrzegania wszelkich wymogów sanitarnych, higienicznych, żywieniowych i innych dotyczących zasad zbiorowego żywienia (§ 3 ust. 10 umowy). Sposób przygotowania oraz transport powinien spełniać warunki określone w powszechnie obowiązujących przepisach prawa, w szczególności w ustawie a dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (t.j. Dz. U z 2020 r. poz. 2121 ze zm.) oraz w przepisach wykonawczych (§ 3 ust. 11 umowy).

Wykonawca zobowiązany był do zapewnienia w każdym punkcie wydawania posiłków termometru i wagi w celu dokonania stosownych pomiarów (§ 4 ust. 3 umowy).

Strony ustaliły, że za usługi świadczone przez wykonawcę otrzyma on wynagrodzenie ustalone w oparciu o cenę ryczałtową brutto za jeden gorący posiłek dwudaniowy. Wykonawca za przygotowanie, dostarczenie i wydanie jednego obiadu dla jednego ucznia miał otrzymać wynagrodzenie w wysokości 9,30 zł. Cena stanowiła sumę kosztu „wsadu do kotła” w kwocie 7 zł brutto oraz kosztu przygotowania obiadu w kwocie 2,30 zł brutto (§ 5 ust. 1 umowy). Wykonawca miał wystawiać dwie faktury – jedną dokumentującą koszt poniesionego „wsadu do kotła” wraz z określeniem ilości wydanych w danym miesiącu obiadów i drugą dokumentującą koszt przygotowania, dostarczenia i wydania w danym miesiącu obiadów (§ 5 ust. 2 umowy).

Faktury miały być wystawiane na rzecz pozwanego jako „nabywcę (płatnika)”, a szkoła miała być wskazana jako „odbiorca” (§ 6 ust. 5 umowy).

Zgodnie z § 8 ust. 2.1 umowy zamawiający mógł rozwiązać umowę ze skutkiem natychmiastowym w przypadku gdy „w wyniku kontroli przeprowadzonej przez zamawiającego (…), stwierdzającej rażące naruszenie warunków umowy (dotyczy m.in.: jakości i ilości dostarczanych posiłków, ich wymaganych temperatur, terminowości i warunków sanitarnych dostaw lub powtarzającego się zaniżania przewidzianej gramatury posiłków).

Z kolei § 8 ust. 2.5 umowy stanowił, że zamawiającemu przysługiwało prawo natychmiastowego rozwiązania umowy również w przypadku naruszenia przez wykonawcę istotnych warunków umowy w szczególności dotyczących należytego wykonania przedmiotu umowy.

(dowody: umowa, k. 9-13)

Zgodnie z częścią VII pkt 2 Specyfikacji Warunków Zamówienia (dalej: (...)) usługa cateringu – dożywiania obejmowała przede wszystkim:

Przygotowanie posiłków z komponentów zakupionych przez Wykonawcę w postaci:

a) zupy z pieczywem ( 1 porcja zupy gramatura min. 250 g; 1 porcja pieczywa mieszanego min. 80 g)

oraz

b) danie drugie, z zastrzeżeniem, iż:

- danie mięsne lub rybne winno się składać z porcji mięsa lub ryby (z wykluczeniem pangi) o gramaturze minimum 100 g po obróbce, z dodatku w postaci ziemniaków lub ryżu lub kaszy o gramaturze minimum 200 g po obróbce; surówki (warzywa w formie gotowanej lub/i surowej) o gramaturze minimum 100 g po obróbce oraz kompotu przygotowanego z owoców sezonowych lub napoju, wody – 200 ml,

- danie półmięsne - typu gulasz lub potrawka z dodatkami, makaron z mięsem mielonym, pyzy z mięsem, pierogi z mięsem, gołąbki itp. o gramaturze minimalnej 250 g po obróbce z ewentualnym dodatkiem w postaci surówki (warzywa w formie gotowanej lub/i surowej) o gramaturze minimum 100 g po obróbce oraz kompotu z owoców sezonowych, napój, woda – 200 ml,

- danie jarskie – typu naleśniki z serem lub konfiturą, kopytka w sosie, pierogi, pyzy, knedle, danie z makaronem lub ryżem o gramaturze minimum 250 g po obróbce oraz kompotu z owoców sezonowych, napój, woda – 200 ml.

- w oparciu o jadłospis przygotowany przez Wykonawcę i zaakceptowany przez Zamawiającego.

Wykonawca gwarantuje, że wszystkie gotowe obiady dostosowane będą do wieku rozwojowego, uwzględniając potrzeby żywieniowe dzieci i młodzieży, a więc będą zawierać zachowane normy kalorii, składniki pokarmowe, wartości odżywcze i mineralno-witaminowe obowiązujące przy żywieniu dzieci i młodzieży według wytycznych Instytutu (...).

Wskazano, że w ramach zamówienia Wykonawca zobowiązany będzie do dostarczenia przygotowanych przez siebie posiłków do Szkoły Podstawowej nr (...) im. W. J. w B. dla szacunkowej liczby ok. 107 dzieci od miesiąca IX do XII. 2022r.

Zgodnie z pkt 9 posiłki muszą być wysokiej jakości, zarówno co do wartości odżywczej, gramatury, jak i estetyki oraz muszą uwzględniać polską tradycję kulinarną.

Do przygotowania posiłków należy używać produktów wysokiej jakości i zawsze świeżych (pkt 13).

Wartość kaloryczna posiłków powinna być zgodna z zaleceniami Instytutu (...) (pkt 26).

Minimalna temperatura posiłków w chwili ich podania dzieciom winna wynosić dla zupy 75 °C, dla drugiego dania 65 °C, a czas przechowywania posiłku w termosie nie może przekraczać 2 godzin. Za czas przechowywania posiłku w termosie rozumie się czas od momentu załadowania posiłku do termosu w miejscu przygotowywania gorącego posiłku, do czasu wydawania gorącego posiłku (pkt 28).

Liczba dzieci korzystających z posiłków jest ilością szacunkową i może ulec zmianie w trakcie obowiązywania umowy (pkt 41).

Usługi w zakresie dożywiania świadczone będą w dni nauki szkolnej (ok. 185 dni) w czasie pobytu dzieci w szkole (pkt 42).

Pozwany zobowiązany był obsługiwać pięć placówek edukacyjnych w B., a których Szkoła Podstawowa nr (...) była największa.

(dowody: (...), k. 47-59v)

Przygotowywaniem posiłków zajmowali się u powoda P. C. i G. L. (syn powoda) z pomocą A. L.. Pracownicy gastronomiczni pakowali porcje zupy i drugiego dania do pojemników jednorazowych, które następnie umieszczano w dużych styropianowych pojemnikach termoizolacyjnych. Osobno pakowano też owoce oraz napoje – zazwyczaj wodę butelkowaną. Towary te odbierali kierowcy – K. W. i W. G., którzy zawozili je do B.. Ustalona pora wyjazdu przypadała na godz. 8:00-8:20 rano. Zgodnie z ustaleniami z dyrekcją szkoły, transport miał docierać do tej placówki około godziny 10:00, aby możliwe było wydawanie obiadów uczniom już podczas przerwy rozpoczynającej się o godz. 10:35.

(dowody: zeznania świadka P. C., k. 145-151; zeznania świadka K. W., k. 155-163; zeznania świadka W. G., k. 167-173; zeznania świadka G. L., k. 177-183; zeznania świadka A. L., k. 195-196; zeznania świadka I. R., k. 226-229; zeznania świadka A. R., k. 240-242; zeznania świadka R. S., k. 252-254; zeznania świadka J. W., k. 264-267)

W czasie pierwszego tygodnia obowiązywania umowy, dowóz cateringu spóźniał się za każdym razem. Pierwszego dnia spóźnienie wyniosło około 2 godzin, w wyniku czego wielu uczniów w ogóle nie skorzystało z obiadu.

(dowody: zeznania świadka I. R., k. 226-229; zeznania świadka Z. G., k. 234-236; zeznania świadka A. R., k. 240-242; zeznania świadka W. R., k. 246-248; zeznania świadka J. W., k. 264-267)

Samochody, którymi przewożono posiłki nie były do tego przystosowane. W celu uzyskania przestrzeni transportowej, opuszczono rząd tylnych siedzeń. Wewnątrz panował nieład, było brudno, między termosami znajdowały się klucze, szmaty, zgniecione butelki i chleb. Same termosy były mokre w środku, wyczuwało się od nich zapach stęchlizny.

(dowody: zeznania świadka I. R., k. 226-229; zeznania świadka Z. G., k. 234-236; zeznania świadka J. W., k. 264-267)

Kierowcy byli niezorientowani co do zawartości termosów. W celu ustalenia, które z nich powinny być wydane w Szkole Podstawowej nr (...), kierowca telefonował do przełożonego, a nadto podnosił wieka i zaglądał do każdego termosu. Przedłużało to rozładunek cateringu. Przy wydawaniu dostawy pracownicy powoda nie przekazywali pozwanemu dokumentu potwierdzającego ilość wydanych danego dnia posiłków.

(dowody: zeznania świadka W. G., k. 167-173; zeznania świadka G. L., k. 177-183; zeznania świadka I. R., k. 226-229; zeznania świadka J. W., k. 264-267)

Porcje obiadu wydawano uczniom w plastikowych opakowaniach, do których zapakował je powód. Często wieczka otwierały się w transporcie i zawartość opakowań wylewała się z nich. Drugie danie było nakładane do pudełek niedbale, a w związku z tym, że nie miały one przegródek, składniki były ze sobą wymieszane, co wyglądało nieestetycznie. W niektórych porcjach brakowało mięsa, choć jadłospis je przewidywał.

(dowody: zeznania świadka I. R., k. 226-229; zeznania świadka Z. G., k. 234-236; zeznania świadka A. R., k. 240-242; zeznania świadka W. R., k. 246-248; zeznania świadka R. S., k. 252-254; zeznania świadka B. S., k. 256-260)

Odpowiedzialna za wydawanie posiłków pracownica szkoły – I. R. zgłaszała powodowi telefonicznie opóźnienia w dostawach i nieodpowiedni sposób pakowania, ale nie przyniosło to zmian. Również dyrektor szkoły chciał zgłosić powodowi zastrzeżenia, lecz ten nie odbierał telefonów.

(dowody: zeznania świadka I. R., k. 226-229; zeznania świadka J. W., k. 264-267)

Posiłki wydawały nieprzyjemny zapach, porównywany do ścierki, nie miały smaku, mięso było gumowate, ziemniaki stwardniałe. Wiele dzieci oddawało posiłki bez spróbowania, odstręczone wrażeniami węchowymi. Osoby, które spróbowały posiłków – nie tylko dzieci ale i pracownicy szkoły – często stwierdzały, że są one „bez smaku” lub wręcz „niejadalne” i wyrzucały jedzenie. Wiele owoców było nadgniłych.

(dowody: zeznania świadka I. R., k. 226-229; zeznania świadka Z. G., k. 234-236; zeznania świadka A. R., k. 240-242; zeznania świadka W. R., k. 246-248; zeznania świadka R. S., k. 252-254; zeznania świadka B. S., k. 256-260; zeznania świadka J. W., k. 264-267)

W tygodniu od 12 września 2022 r. wielu rodziców dzieci zgłosiło szkole rezygnację z obiadów. Część z nich uczyniła to pocztą elektroniczną. W mailach wskazywali m.in., że „jakość wyżywienia pozostawia wiele do życzenia”, obiad był „bardzo niesmaczny”, „córka dostała zupę ze śladami pleśni oraz drugie danie bez mięsnej wkładki” oraz „zgniły owoc”. W ciągu tego tygodnia liczba rezygnacji przekroczyła 40 spośród 140 osób, dla których zamówiono obiad pierwszego dnia.

(dowody: wiadomości mailowe, k. 63-71; fotografie, k. 72-76; zeznania świadka I. R., k. 226-229; zeznania świadka A. R., k. 240-242; zeznania świadka R. S., k. 252-254;)

Powód z tytułu usług świadczonych w okresie od 12 do 16 września 2022 r. wystawił pozwanemu fakturę VAT nr (...) na kwotę 4.739 zł brutto z tytułu 677 wsadów do kotła (7 zł netto za sztukę).

Powód z tytułu usług świadczonych w okresie od 12 do 16 września 2022 r. wystawił pozwanemu fakturę VAT nr (...) na kwotę 1.557,10 zł brutto z tytułu kosztu przygotowania 677 obiadów (2,30 zł netto za sztukę).

(dowody: faktury VAT, k. 14-15)

Pismem z dnia 16 września 2022 r. pozwany złożył powodowi oświadczenie o rozwiązaniu umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia. Wskazano, że jest to konsekwencją kontroli przeprowadzonej w dniach od 12 do 14 września 2022 r., która wykazała rażące naruszenie warunków umowy, w tym:

- dostarczenie jadłospisu tygodniowego w dniu 9 września 2022 r. bez wskazania kaloryczności potraw,

- nieterminowa realizacja przedmiotu umowy w dniach 12 i 13 września 2022 r., w wyniku czego uczniowie nie mogli skorzystać z zamówionych posiłków,

- brak dokumentu potwierdzającego ilość dostarczonych posiłków,

- niskiej jakości posiłków ocenionej na podstawie cech organoleptycznych (obejmujących smak, zapach, wygląd w tym barwę i konsystencję, środków spożywczych, które można wyodrębnić i ocenić przy pomocy zmysłów człowieka), o których mowa w ustawie z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia, a które stanowią o bezpieczeństwie żywności – pozwany stwierdził, że dostarczone posiłki nie prezentowały wysokiej jakości, właściwych walorów smakowych i estetycznych,

- niedostarczeniu pełnych posiłków, bowiem nie dostarczono kompotu lub napoju / wody, a w dniu 12 września 2022 r. nie dostarczono pieczywa,

- przewożeniu posiłków transportem do tego nieprzeznaczonym i niezabezpieczonym – samochodem osobowym,

- braku odpowiedniej ilości sztućców w dniu 14 września 2022 r.,

- niezapewnieniu termometru i wagi,

- braku odbioru naczyń jednorazowych, resztek i odpadków w dniu 12 września 2022 r.

Pełnomocnik powoda uznał powyższe oświadczenie za niezasadne.

(dowody: oświadczenie o rozwiązaniu umowy, k. 16-17; pismo pełnomocnika powoda, k. 18-18v)

Pismem z dnia 7 grudnia 2022 r. pełnomocnik powoda wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 98.927,99 zł tytułem odszkodowania za utracony dochód w związku z nieuprawnionym rozwiązaniem umowy na wykonanie cateringu dla Szkoły Podstawowej nr (...) w B. – w terminie 7 dni od odbioru wezwania.

Pozwany uznał wezwanie za bezpodstawne.

(dowody: wezwanie do zapłaty, k. 19-19v; odpowiedź pozwanego, k. 60-61)

W grudniu 2022 r. powód zatrudniał 3 pracowników. Powód korzystał z lokalu najmowanego na cele gastronomiczne, położonego w B. przy ul. (...). W lokalu tym korzystał z usług dystrybucji energii elektrycznej, świadczonych przez (...) sp. z o.o.

(dowody: lista płac, k. 20; umowa najmu, k. 21-24v; faktura, k. 25-25v)

Gdyby umowa stron była wykonywana do końca 2022 r., to powód mógłby się spodziewać uzyskania dziennego dochodu (po potrąceniu kosztów przygotowania porcji obiadu) na poziomie 3,79 zł za jeden posiłek z przeznaczeniem na pokrycie kosztów stałych i zysku.

(dowody: opinia biegłego sądowego, k. 132-135)

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w niniejszej sprawie ustalono na podstawie przedłożonych przez strony dokumentów, opinii biegłego oraz na podstawie zeznań świadków. Autentyczność dokumentów nie była kwestionowana przez strony, a Sąd również nie znalazł podstaw do ich podważenia. Sąd nie opierał się jednak na wydrukach z wyliczeniami poniesionej przez powoda szkody (k. 26-27). Sam powód wnosił bowiem o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, który miałby ustalić poziom utraconych korzyści. Obliczenie szkody w zakresie lucrum cessans wymagało wiadomości specjalnych, a te zapewniła w niniejszej sprawie opinia biegłego. Wydruki przedłożone przez powoda, które nie zostały przez nikogo podpisane należało poczytać wyłącznie za część argumentacji faktycznej przytaczanej przez stronę.

Jeśli chodzi o zeznania świadków I. R., Z. G., A. R., W. R., R. S., B. S. i J. W., to Sąd dał im wiarę w całości. Ich depozycje były zgodne i kreowały spójną wersję wydarzeń. Znajdowała ona również potwierdzenie w załączonych wydrukach maili rodziców uczniów oraz fotografii, a także treści oświadczenia o rozwiązaniu umowy.

Odmiennie należało ocenić zeznania świadków P. C., K. W., W. G., G. L. i A. L., które zasługiwały na wiarę tylko w ograniczonym zakresie. W szczególności Sąd nie dał wiary tym świadkom co do ich twierdzeń o bardzo dobrej czy też najwyższej jakości posiłków przygotowywanych przez powoda. Stało to w jawnej sprzeczności z zeznaniami pracowników szkoły, a także mailami niezadowolonych rodziców uczniów. Ponadto niezgodne z prawdą były zeznania, jakoby nigdy nie dostarczono niepełnego posiłku. Wielu pracowników szkoły zapamiętało bowiem, że część dzieci skarżyła się, iż dostały tylko ziemniaki z sosem, choć w menu przewidziano także mięso. Również w mailu jednego z rodziców zgłoszono brak „mięsnej wkładki”. Poza tym nie należało dać wiary twierdzeniom, iż catering przybywał zawsze na czas. Odpowiedzialna za wydawanie posiłków I. R., a ponadto Z. G., A. R., W. R. i J. W. wskazywali, że posiłki przybywały zawsze po umówionym czasie, a pierwszego dnia spóźnienie wyniosło około 2 godzin. Sąd nie dał też wiary K. W. i G. L., którzy twierdzili, że szkoła nigdy nie zgłaszała zastrzeżeń do usług powoda. Wypada zauważyć, że nawet pracownica powoda A. L. szczerze przyznała, iż ze strony Szkoły Podstawowej nr (...) w B. napływały pewne krytyczne uwagi, choć nie znała dokładnie ich treści. Ponadto I. R. zeznała, że zgłaszała telefonicznie zastrzeżenia – przynajmniej co do spóźnień i niedbałego pakowania posiłków. Sprzeczne z pozostałym materiałem dowodowym były również lakoniczne zeznania świadków, jakoby samochody powoda były przystosowane do przewozu żywności, czy też spełniały wymogi sanitarne. Pracownicy szkoły, którzy mieli okazję oglądać te pojazdy stwierdzili, że były to zwykłe samochody dostawcze lub osobowe, które były w środku zabałaganione i brudne. Świadek A. L. niezgodnie z prawdą zeznała, że powód dostarczał również śniadania i podwieczorki, a posiłki były dzielone na miejscu w szkole. Jej depozycje w tym zakresie pozostawały odosobnione i odstawały od zeznań innych pracowników powoda.

Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego E. K. celem ustalenia wysokości ewentualnie utraconych przez powoda korzyści w związku z rozwiązaniem umowy łączącej strony procesu. Sąd uznał sporządzoną przez biegłą sądową opinię za rzetelną, wyczerpującą i klarowną. Biegła w obszernej formie wyjaśniła, w jaki sposób dokonała obliczenia utraconych korzyści, jaką przyjęła metodologię oraz na jakich dokumentach oparła swoją opinię. Jednocześnie biegła zastrzegła, że dostępne w materiale dowodowym dane nie pozwalają na ustalenie, jaka część dochodu powoda z umowy z pozwanym przeznaczona byłą na pokrycie odpowiedniej części jego kosztów stałych. Opinia nie mogła więc dać odpowiedzi na pytanie, jaki byłby hipotetyczny czysty zysk powoda. Ponadto biegła zaznaczyła, iż opinia „nie uwzględnia wadliwej realizacji Umowy przez powoda” (k. 135). Ocena ewentualnej wadliwości wykonania umowy przez powoda należała oczywiście do Sądu.

W niniejszej sprawie poza sporem pozostawał fakt zawarcia przez strony umowy o świadczenie usług cateringowych przez okres roku szkolnego 2022/2023. Nie było również kwestionowane, iż powód świadczył te usługi tylko przez tydzień, a następnie otrzymał od pozwanego oświadczenie o rozwiązaniu umowy ze skutkiem natychmiastowym. Kwestią sporną między stronami była jednak kwestia odpowiedzialności pozwanego za utracenie przez powoda spodziewanych zarobków – w związku z rozwiązaniem umowy przez tego pierwszego. Powód twierdził bowiem, że zerwanie kontraktu było bezpodstawne, natomiast pozwany utrzymywał, iż działał w ramach postanowień umowy i w reakcji na rażące jej naruszanie przez powoda.

Przechodząc do rozważań prawnych, strony zawarły umowę nienazwaną dotyczącą tzw. cateringu, która obejmowała elementy umowy sprzedaży i świadczenia usług. Zgodnie z art. 535 k.c. przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę. W umowie dotyczącej cateringu rzeczami, których własność jest przenoszona są szeroko pojęte artykuły gastronomiczne, a w szczególności gotowe dania. Umowa obejmuje zazwyczaj nie tylko przeniesienie własności tych rzeczy, ale również ich dostarczenie do klienta. W tym zakresie przypominała też umowę o świadczenie usług, co do której zgodnie z regulacją art. 750 k.c., stosuje się przepisy o umowie zlecenia (art. 734 i nast. k.c.). Zgodnie z art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Na gruncie niniejszej sprawy powód zobowiązał się na zlecenie pozwanego do dokonywania określonych czynności faktycznych, polegających na dostarczaniu mu przygotowanych uprzednio posiłków.

Powód domagał się od pozwanego odszkodowania w związku z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania. Powód twierdził bowiem, ze pozwany zerwał umowę, choć nie było ku temu żadnych podstaw. Właściwego reżimu ewentualnej odpowiedzialności pozwanego należało poszukiwać w przepisie art. 471 k.c. Zgodnie z tym przepisem dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Aby więc można mówić o kontraktowej odpowiedzialności odszkodowawczej muszą zostać spełnione następujące warunki: 1) musi dojść do niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania; 2) musi zaistnieć szkoda; 3) pomiędzy niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania a powstałą szkodą musi istnieć adekwatny związek przyczynowy, czyli szkoda musi być normalnym następstwem naruszenia dłużnej powinności.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy, Sąd nie miał wątpliwości, że powód nie wykonał znacznej części zobowiązania na rzecz powoda, bowiem zapłacił mu tylko za pierwszy tydzień obowiązywania umowy. Sąd doszedł jednak do przekonania, że pozwany wykazał, iż niewykonanie pozostałej części zobowiązania było następstwem okoliczności, za które wyłączną odpowiedzialność ponosił powód.

Warto bowiem zauważyć, że § 8 ust. 2.1 i 2.5 umowy dawał pozwanemu prawo do rozwiązania umowy bez wypowiedzenia w przypadku stwierdzenia rażącego naruszenia przez powoda warunków umowy lub naruszenia przez powoda istotnych warunków umowy, w szczególności dotyczących należytego wykonania przedmiotu umowy. Jako egzemplifikację rażących naruszeń warunków umowy wskazano nieprawidłowości m.in. co do jakości i ilości dostarczanych posiłków oraz terminowości i warunków sanitarnych dostaw.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe wykazało ponad wszelką wątpliwość, że w pierwszym tygodniu wykonywania umowy powód dopuścił się wielu różnych naruszeń, które w ocenie Sądu spełniały kryteria rażącego naruszenia warunków umowy. W tej sytuacji pozwany był uprawniony do złożenia powodowi oświadczenia o odstąpieniu od umowy, co też faktycznie uczynił. Wypada zauważyć, że w piśmie z dnia 16 września 2022 r. pozwany wymienił w szczególności takie naruszenia jak nieterminowa realizacja przedmiotu umowy, niewydawanie pozwanemu dokumentu potwierdzającego ilość dostarczonych posiłków, niska jakość posiłków (w tym smak, zapach i wygląd) oraz przewożenie posiłków transportem do tego nieprzeznaczonym i niezabezpieczonym. Powyższe naruszenia zostały wykazane przez pozwanego w niniejszym procesie.

Unikając zbędnych powtórzeń wypada wskazał, że powód notorycznie spóźniał się z dostawą, co wprost zostało wskazane w § 8 ust. 2.1 jako podstawa do natychmiastowego rozwiązania umowy. Ponadto powód nie wydawał pozwanemu dokumentu potwierdzającego ilość dostarczonych produktów, do czego był zobowiązany na podstawie § 2 ust. 1.2 umowy. Pracownicy powoda twierdzili, że nie wydawali tych dokumentów, ponieważ nikt ich nie żądał. Wypada jednak wskazać, iż kontrakt nakładał na powoda obowiązek dostarczenia takiego dokumentu bez osobnego wezwania. Niewątpliwie najistotniejszym naruszeniem umowy było jednak przygotowywanie posiłków, które nie spełniały elementarnych wymagań co do ich jakości. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynikało, że posiłki miały niemiłą woń, nie miały smaku oraz odpowiedniej konsystencji, a ich wygląd był nieestetyczny. Ponadto zdarzyło się niejednokrotnie, że porcje były niekompletne. Stanowiło to rażące naruszenie § 2 ust. 1.5 umowy w związku z częścią VII pkt 9 i 13 Specyfikacji Warunków Zamówienia, a także § 3 ust. 4 in fine umowy. Te niedostatki posiłków spowodowały masową rezygnację z obiadów już w pierwszym tygodniu współpracy stron. Również środki transportowe, z których korzystał powód nie spełniały wymagań określonych w § 3 ust. 9 umowy, w szczególności nie zapewniały wystarczających standardów sanitarnych.

Sąd doszedł więc do przekonania, że rozwiązanie umowy ze skutkiem natychmiastowym wynikało z wyłącznej winy powoda i było odpowiedzią na rażące naruszenia kontraktu z jego strony. Pozwany był zatem wolny od odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe dla powoda z faktu, że współpraca w ramach umowy nie była kontynuowana.

Już tylko na marginesie wypada dodać, że powód domagał się wyrównania szkody w postaci utraconych korzyści. W myśl art. 361 § 2 k.c. naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Na tle art. 361 § 2 k.c. ustalenia wielkości szkody dokonuje się z reguły z wykorzystaniem tzw. metody dyferencyjnej, która nakazuje porównanie stanu rzeczywistego dóbr poszkodowanego, ze stanem, który istniałby, gdyby nie doszło do zdarzenia powodującego szkodę. Utrata korzyści polega na niepowiększeniu się czynnych pozycji majątku poszkodowanego, które pojawiłyby się w tym majątku, gdyby nie zdarzenie wyrządzające szkodę (zob. uchwała SN (skład siedmiu sędziów) z 15.10.2008 r., II PZP 10/08, OSNP 2009, nr 9-10, poz. 112). Podstawowym problemem związanym z kompensacją utraconych korzyści jest kwestia prawdopodobieństwa ich osiągnięcia. Wnioskowanie dotyczące wysokości lucrum cessans ma zawsze charakter hipotetyczny. W orzecznictwie zwraca się jednak uwagę, że zasądzenie odszkodowania za utracone korzyści uzależnione jest od wykazania przez poszkodowanego graniczącego z pewnością stopnia prawdopodobieństwa, że uzyskałby te korzyści (wyrok SN z 21 czerwca 2002 roku, IV CKN 382/00; wyrok SN z 28 stycznia 1999 roku, III CKN 133/98; wyrok SN z 28 kwietnia 2004 roku, III CK 495/02; wyrok SN z 22 kwietnia 2015 roku, III CSK 256/14, L.).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy trzeba zauważyć, że powodowi nie udało się wykazać rozmiaru korzyści utraconych z uwagi na rozwiązanie umowy przez pozwanego. Wypada bowiem zauważyć, że zgodnie z umową powodowi przysługiwało wynagrodzenie uzależnione od ilości uczniów i pracowników szkoły korzystających z obiadów. Liczba ta mogła ulec zmianie w trakcie obowiązywania umowy. Biegła przyjęła, że w okresie od września do grudnia 2022 r. powód mógłby dostarczać 70 obiadów miesięcznie. Trudno jednak uznać ten fakt za udowodniony, skoro już po pierwszym tygodniu liczba osób korzystających ze stołówki zmalała z około 140 do poniżej 100. W ocenie Sądu nie można by zatem przyjąć z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością, iż takie korzyści by uzyskał.

Należy zresztą zauważyć, że zgodnie z opinią biegłej, zaoferowany przez powoda materiał dowodowy wystarczał jedynie na obliczenie korzyści w postaci zysku oraz zdolności do pokrycia części kosztów stałych prowadzonego biznesu – bez możliwości ustalenia proporcji pomiędzy tymi składowymi. Biegła wskazała: „próby przypisania określonej wartości kosztów stałych do wykonywanego Umową zadania, w świetle dostępnych danych nie będą miarodajne bez względu na metodę” (k. 135). Tymczasem w przypadku roszczenia odszkodowawczego nie chodzi tylko o to, ile powód otrzymałby, gdyby umowa była realizowana, lecz o to, jaką szkodę poniósł. Utraconą korzyścią powoda nie jest wynagrodzenie w pełnej wysokości. Kwota wynagrodzenia stanowi przychód, którego uzyskanie połączone jest z określonymi kosztami, wydatkami, i innymi obciążeniami, które musiałby ponieść, gdyby umowę wykonywał. Natomiast utraconą korzyścią jest z reguły czysty zysk, czego powód nie wykazał. Nieotrzymanie wynagrodzenia można rozpatrywać w kategoriach utraconych korzyści, nie można jednak tego pojęcia utożsamiać z wartością wynagrodzenia. Wartość wynagrodzenia stanowi bowiem przychód, który obciążony jest kosztami jego uzyskania, a tak uzyskany dochód następnie jest podstawą do obciążenia podatkami i innymi daninami publicznoprawnymi. Dopiero uzyskany w ten sposób zysk może być utożsamiany z utraconą korzyścią w myśl przepisu art. 361 § 2 k.c. (zob. wyrok SA w Gdańsku z 25.10.2013 r., V ACa 560/13, LEX nr 1415897) . Biegła, na podstawie danych zawartych w aktach sprawy, była w stanie ustalić koszty jednostkowe przypadające na przygotowanie jednej porcji posiłku. Natomiast, jak już wspomniano, nie można było przypisać określonej wartości kosztów stałych przypadających na usługi świadczone na rzecz szkoły. Pomimo przytoczonego zastrzeżenia biegłej, powód nie wnosił o uzupełnienie opinii. Nie sposób zatem uznać, by powód wykazał roszczenie w zakresie lucrum cessans co do wysokości.

Podsumowując, w ocenie Sądu powództwo podlegało oddaleniu na podstawie art. 471 k.c. w zw. z art. 361 § 1 i 2 k.c. a contrario o czym Sąd orzekł w punkcie I sentencji wyroku.

O kosztach procesu orzeczono w pkt II sentencji wyroku, zgodnie z art. 98 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. W niniejszej sprawie pozwany jest stroną wygrywającą postępowanie, więc to powód winien zwrócić mu poniesione przez niego koszty procesu. Do niezbędnych kosztów postępowania poniesionych przez pozwanego należało zaliczyć koszty zastępstwa procesowego w kwocie 900 zł ustalone zgodnie z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tj. z dnia 24 sierpnia 2023 r. (Dz.U. z 2023 r. poz. 1935)). Zasądzono zatem tą kwotę od powoda na rzecz pozwanego tytułem zwrotu kosztów procesu.

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować w kontrolce uzasadnień,

2.  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi powoda,

3.  przedłożyć z wpływem lub za 21 dni.

T., 9 sierpnia 2024 r.

Sędzia Ryszard Kołodziejski