Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 grudnia 2023 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu V Wydział Gospodarczy w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 27 listopada 2023 r. w Toruniu

na rozprawie

sprawy z powództwa Skarbu Państwa - 12. (...) Oddziału (...) w T.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.

o zapłatę

I oddala powództwo;

II zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.617 zł (trzy tysiące sześćset siedemnaście złotych) wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt V GC 778/23

UZASADNIENIE

Skarb Państwa- 12 (...) Oddział (...) wniósł pozew przeciwko (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. o zapłatę kwoty 18 496,10 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 5 lutego 2021 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu. Strony łączyła umowa o roboty budowlane. Termin zakończenia umowy wyznaczono na 30 października 2020 roku. Zdaniem powoda pozwany opóźnił się w wykonaniu umowy o 12 dni. Z tego tytułu powód domaga się zapłaty kary umownej.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o odrzucenie pozwu, ewentualnie o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu. Pozwany powołał się na powagę rzeczy osądzonej, ponieważ kwestia roszczenia została już prawomocnie rozstrzygnięta. Powód dokonał bezpodstawnego nałożenia kary umownej, a następnie zaś potrącenia tej wierzytelności ze zwrotem 70% zabezpieczenia Należytego Wykonania Umowy. Pozwany wzywał powoda do zwrotu nienależnie potrąconej kwoty. Z uwagi na niewykonanie zobowiązania pozwany wytoczył przeciwko powodowi powództwo o zasądzenie kwoty 18 496,10 zł tytułem niezapłaconej części płatności za zwrot zabezpieczenia. Dnia 21 marca 2022 roku Sąd Rejonowy w Toruniu wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym, w którym zasądził tę kwotę na rzecz (...) sp. z o.o. Nakaz zapłaty uprawomocnił się.

Odnośnie zaś merytorycznej zasadności powództwa pozwany podniósł, że powód niesłusznie odmówił odbioru prac dnia 4 listopada 2020 roku. Usterki zgłoszone przez powoda nie miały charakteru wad istotnych, a zatem powód naruszył obowiązek umowny w postaci odbioru obiektu budowlanego oraz bezzasadnie dopuścił do opóźnienia pomiędzy terminem zgłoszenia prac a terminem podpisania protokołu. Z ostrożności procesowej pozwany wniósł o miarkowanie kary umownej z uwagi na znaczny stopień wykonania prac.

Do dnia zakończenia postępowania strony podtrzymały zajęte stanowiska procesowe.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Skarb Państwa reprezentowany przez 12 (...) Oddział (...) zawarł z (...) sp. z o.o. umowę o roboty budowlane w dniu 16 lipca 2020 roku. Przedmiotem umowy był remont budynku nr (...) w kompleksie wojskowym przy ul. (...) w T..

Według definicji zawartej w §3 ust. 1 pkt 2 umowy „datą zakończenia robót” określono termin skutecznego zgłoszenia przez wykonawcę gotowości do odbioru robót, potwierdzony przez inspektorów wpisem do dziennika budowy/ zeszytu postępu robót, zgodny z ustaleniami protokołu odbioru końcowego.

W §4 umowy został uszczegółowiony zakres wykonywanych prac.

Zgodnie z § 8 ust. 1 umowy termin zakończenia realizacji przedmiotu umowy ustalono na 30 października 2020 r. W ust. 2 wskazano, że termin zakończenia przedmiotu umowy oznacza termin skutecznego zgłoszenia przez wykonawcę gotowości do odbioru, która zostanie potwierdzona przez inspektorów nadzoru w terminie 5 dni kalendarzowych od jej zgłoszenia. Zgłoszenie gotowości do odbioru zostanie uznane za skuteczne, jeśli faktycznie zostaną zakończone wszystkie roboty budowlane i wykonawca usunie ewentualne stwierdzone usterki oraz przekaże zamawiającemu kompletną dokumentację powykonawczą.

Według § 13 ust. 1 umowy wynagrodzenie brutto za wykonanie przedmiotu umowy wynosiło 479 700 000 zł.

Zgodnie z § 15 ust. 1 pkt 2 umowy wykonawca miał zapłacić zamawiającemu karę umowną za opóźnienie w wykonaniu przedmiotu umowy w wysokości 0,30% wartości ceny umownej brutto za każdy dzień opóźnienia od terminu umownego zakończenia robót.

Zgodnie z §15 ust. 1 pkt 3 umowy wykonawca miał zapłacić zamawiającemu karę umowną za opóźnienie w usunięciu wad stwierdzonych przy odbiorze końcowym w wysokości 0,30% wartości ceny umownej brutto przewidzianej za wykonanie całości przedmiotu umowy, liczonej za każdy dzień opóźnienia od upływu terminu wyznaczonego przez zamawiającego na usunięcie wad.

Dnia 11 grudnia 2020 roku strony zawarły aneks powykonawczy nr (...) do umowy. Zmianie uległo wynagrodzenie wykonawcy za wykonanie prac. Strony ustaliły wynagrodzenie w kwocie 474 259,08 zł.

(bezsporne, a ponadto umowa o roboty budowlane z załącznikami, k. 24-50; aneks k. 51, specyfikacja techniczna wykonania i odbioru robót- k. 97-98)

Dnia 30 października 2020 roku wykonawca stwierdził gotowość oddania obiektu. Zgodnie z umową powód miał 5 dni na dokonanie sprawdzenia wykonania umowy. Dnia 4 listopada 2020 roku powód odmówił odbioru prac, wskazując listę usterek. Według zamawiającego do zakończenia zadania pozostały jeszcze do wykonania prace polegające na:

- doprowadzeniu do stanu pierwotnego instalacji odgromowej,

- właściwym osadzenie drzwi zewnętrznych do sanitariatu,

- wykonaniu posadzki w pomieszczeniu węzła c.o.,

- poprawieniu montażu izolacji termicznej rury zasilającej,

- właściwym umocowaniu rury zimnej wody w łazience,

- pomalowaniu rur przyłączy do grzejników w pomieszczeniu biurowym i łazience.

(dowód: pismo z dnia 4 listopada 2020 roku- k. 66)

Dnia 6 listopada 2020 roku pozwany usunął usterki i ponownie zgłosił prace do odbioru.

Dnia 12 listopada 2020 roku powód stwierdził wykonanie przez pozwanego całkowitego zakresu robót i ustalił termin odbioru końcowego na dzień 17 listopada 2020 roku.

Dnia 17 listopada 2020 roku sporządzono protokół końcowy odbioru obiektu.

(dowód: protokół z dnia 17 listopada 2020 roku komisyjnego odbioru końcowego robót budowlanych- k. 57-67, zeznania pozwanego- k. 150)

Sąd zważył, co następuje:

Sąd ustalił stan faktyczny w niniejszej sprawie na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy oraz zeznań strony pozwanej. Dokumenty nie budziły wątpliwości Sądu co do ich prawdziwości, ich autentyczność nie była również kwestionowana przez strony.

Za stronę pozwaną zeznania składał prezes zarządu Ł. S.. W zakresie w jakim strona zeznawała odnośnie faktów związanych z okolicznościami odbioru obiektu Sąd uznał za wiarygodne i zgodne z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. W pozostałej części zeznania dotyczyły opinii o zasadności powództwa, a zatem nie podlegały ocenie w kontekście ich wiarygodności.

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, że nie zasługuje na uwzględnienie zarzut pozwanego, który domagał się odrzucenia pozwu powołując się na powagę rzeczy osądzonej.

Zgodnie z art. 199§ 1 pkt 2 kpc sąd odrzuci pozew jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została już prawomocnie osądzona;

Prawdą jest, że dnia 21 marca 2022 roku został wydany nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w sprawie z powództwa (...) sp. z o.o. przeciwko Skarbowi Państwa- 12 (...) Oddziałowi (...). Powództwo to dotyczyło zapłaty kwoty 18 496,10 zł, która stanowi kwotę naliczonej przez powoda kary umownej. Jednakże powództwo w tamtej sprawie dotyczyło zapłaty nieuiszczonej części zabezpieczenia Należytego Wykonania Umowy przez to, że zamawiający dokonał potrącenia tejże kary umownej. (...) powołał się na fakt bezzasadnego potrącenia przez zamawiającego kary umownej powołując fakt, iż zamawiający nie złożył oświadczenia o potrąceniu.

Sąd w sprawie V GC 1214/21 wydał nakaz zapłaty uwzględniający żądanie powoda. Z uwagi na brak sporządzenia uzasadnienia nie można stwierdzić dokładnych motywów Sądu wydającego nakaz zapłaty. Jednakże powód w pozwie stwierdził, że kwestia zasadności naliczenia kary umownej jest bez znaczenia, gdyż pozew oparty jest na fakcie bezskuteczności potrącenia z uwagi na to, że zamawiający nie złożył oświadczenia materialnoprawnego o dokonanym potrąceniu swojego roszczenia z roszczeniem (...). Sąd badał zasadność roszczenia w postaci zapłaty zabezpieczenia Należytego Wykonania Umowy. Po analizie akt tej sprawy z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić można, iż Sąd orzekający uznał, że nie zostało ono uiszczone z uwagi na brak oświadczenia o potrąceniu- zgodnie z twierdzeniami pozwu złożonego przez (...) sp. z o.o. Nie sposób zatem wnioskować, że sprawa ta dotyczyła tego samego roszczenia między tymi samymi stronami. Sąd nie badał bowiem zasadności roszczenia dotyczącego kary umownej, która to jest przedmiotem badania w niniejszej sprawie. Z tego względu pozew nie mógł zostać odrzucony.

Odnosząc się do merytorycznej strony powództwa stwierdzić należy, że nie zasługiwało ono na uwzględnienie.

Podstawę prawną żądania zapłaty kary umownej stanowi przepis art. 483 § 1 i 2 k.c., który stanowi, że można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy. Dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej. Zgodnie natomiast z art. 484 § 1 k.c. w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody. Żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość zastrzeżonej kary nie jest dopuszczalne, chyba że strony inaczej postanowiły.

Powstanie obowiązku zapłaty kary umownej wymaga łącznego wystąpienia dwóch przesłanek. Pierwszą z przesłanek pozytywnych jest istnienie skutecznego postanowienia umownego, z którego wynika obowiązek świadczenia kary umownej, drugą - niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania lub pojedynczego obowiązku, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność. Wierzyciel, dla którego zastrzeżona została kara umowna, nie ma obowiązku wykazywać faktu poniesienia szkody oraz że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania nastąpiło na skutek okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność. Dla realizacji przysługującego mu roszczenia o zapłatę kary umownej musi jednak wykazać istnienie i treść zobowiązania łączącego go z dłużnikiem, a także fakt niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (por. wyrok SN z dnia 7 lipca 2005 r., V CK 869/04, LEX nr 150649

W przedmiotowej sprawie bezsporne było to, że strony łączyła umowa o roboty budowlane oraz że termin zakończenia robót został wyznaczony na dzień 30 października 2020 roku. Sporny pozostawał przebieg czynności związanych ze zgłoszeniem gotowości odbioru prac i ewentualnym opóźnieniem pozwanego w wykonaniu prac, a także zasadnością naliczenia kary umownej.

Zgodnie z § 15 ust. 1 pkt 2 umowy wykonawca miał zapłacić zamawiającemu karę umowną za opóźnienie w wykonaniu przedmiotu umowy w wysokości 0,30% wartości ceny umownej brutto za każdy dzień opóźnienia od terminu umownego zakończenia robót.

Zgodnie z § 8 ust. 1 umowy termin zakończenia realizacji przedmiotu umowy ustalono na 30 października 2020 r. W ust. 2 wskazano, że termin zakończenia przedmiotu umowy oznacza termin skutecznego zgłoszenia przez wykonawcę gotowości do odbioru, która zostanie potwierdzona przez inspektorów nadzoru w terminie 5 dni kalendarzowych od jej zgłoszenia. Zgłoszenie gotowości do odbioru zostanie uznane za skuteczne, jeśli faktycznie zostaną zakończone wszystkie roboty budowlane i wykonawca usunie ewentualne stwierdzone usterki oraz przekaże zamawiającemu kompletną dokumentację powykonawczą.

Dnia 30 października 2020 roku wykonawca stwierdził gotowość oddania obiektu. Zgodnie z umową powód miał 5 dni na dokonanie sprawdzenia wykonania umowy. Dnia 4 listopada 2020 roku powód odmówił odbioru prac, wskazując listę usterek.

Dnia 6 listopada 2020 roku pozwany usunął usterki i ponownie zgłosił prace do odbioru. Dnia 12 listopada 2020 roku powód stwierdził wykonanie przez pozwanego całkowitego zakresu robót i ustalił termin odbioru końcowego na dzień 17 listopada 2020 roku.

Strony uzależniły termin zakończenia od skutecznego zgłoszenia przez wykonawcę gotowości do odbioru. Zgłoszenie to nastąpiło dnia 30 października 2020 roku. Jednakże aby zgłoszenie zostało uznane za skuteczne należało zakończyć roboty budowlane i wykonawca powinien usunąć stwierdzone usterki.

Strony umówiły się zatem, że nawet w razie ewentualnej procedury naprawczej- o ile zostanie przeprowadzona w sposób umówiony tj. zamawiający stwierdzi usterki a wykonawca je usunie- zostanie uznany za skuteczny pierwotny termin zgłoszenia przez wykonawcę gotowości do odbioru.

Skoro zatem pozwany zgłosił gotowość oddania prac dnia 30 października 2020 roku, a po powiadomieniu dnia 4 listopada 2020 roku dokonał naprawy usterek zgłoszonych przez zamawiającego i zakończył ich naprawę dnia 6 listopada 2020 roku, należało uznać, że terminem zakończenia wykonania prac jest dzień 30 października 2020 roku.

O prawidłowości powyższej wykładni świadczy również fakt, iż strony w §15 ust. 1 pkt 3 umowy przewidziały odrębną karę umowną za opóźnienie w usuwaniu wad stwierdzonych przy odbiorze. Strony zatem nie miały zamiaru traktować procedury naprawy usterek jako opóźnienia w wykonaniu umowy na podstawie §15 ust.1 pkt 2 umowy.

Powyższe oznacza, że pozwany nie pozostawał w opóźnieniu z wykonaniem prac, a zatem nie doszło do ziszczenia się przesłanki aktualizującej roszczenie o karę umowną. Ponadto charakter wskazanych przez powoda wad świadczy o tym, że były to jedynie korekty o niewielkim zakresie w wykonanych pracach, nie zaś wykaz prac, które w ogóle nie zostały przez pozwanego zrealizowane. Nie sposób zatem stwierdzić, że powód nie wykonał przedmiotu umowy do dnia 30 października 2020 roku.

O kosztach procesu orzeczono na zasadzie przewidzianej w art. 98§1 kpc zgodnie z którą strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Powód jest stroną przegrywającą proces.

Na koszty procesu złożyły się kwoty:

-3600 zł kosztów zastępstwa procesowego (§2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935).

- 17 zł opłaty skarbowej

Łącznie zasądzeniu na rzecz pozwanego uległa kwota 3617 zł.